Maczki (Sosnowiec)

Maczki dzielnica Sosnowca
Status	dzielnica
W granicach Sosnowca	od 1975
Kod pocztowy	41-217

Maczki - widok ogólny (2021)

Maczki - jedna z czterech dzielnic regionu "Wschód" Sosnowca (od 1975 roku). Maczki są dzielnicą peryferyjną najbardziej oddaloną od śródmieścia. Jest niewielka i otoczona zewsząd lasami, posiada głębokie tradycje kolejarskie wynikające z historycznie strategicznego położenia na mapie Europy - leżała bowiem na granicy dwóch rozbiorów (końcowa stacja Granica Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej). Dzielnica ta to zielone płuca Sosnowca. Dzielnica leży przy granicy Sosnowca z Jaworznem, nad rzeką Białą Przemszą.

Z Maczkami związane są stare osiedla (przysiółki):

• Cieśle
• Stare Maczki
• Palestyna(zamieszkiwana była przez Żydów, dziś ul. Spacerowa)
• Węgroda (ul. Kolonia Wągródka)
• Wodociągi

Historia

Początek dzisiejszej dzielnicy Sosnowca dała niewielka osada leśna Macki, będącą przysiółkiem Porąbki, wsi biskupiej położonej w dobrach klucza sławkowskiego. Znana była już w XVIII wieku, a jej nazwa łączona jest z nazwiskiem rodziny Macków, którzy mieszkali na tym terenie. Chociaż osada Maćki znana była już w XVIII wieku to właściwe znaczenie uzyskała dopiero w połowie XIX wieku dzięki wybudowaniu tu stacji kolejowej na trasie Warszawa - Wiedeń oraz komory celnej, a następnie linii kolejowej do Iwangrodu (1884). Stację wraz z tworzącą się wokół niej osadą nazwano Granicą. Zadecydowało o tym jej położenie przy ówczesnej granicy z Austrią. Administracyjnie teren ten należał do wsi Porąbka w guberni radomskiej, w powiecie olkuskim.

Dworzec kolejowy wzniesiono w latach 1847-1848, według projektu Henryka Marconiego, jednego z najwybitniej szych architektów pierwszej połowy XIX wieku. Budowany na pustkowiu, został usytuowany nietypowo - między torami kolejowymi. Cała zabudowa stacji zwrócona jest w kierunku torów. Okazała neorenesansowa bryła dworca założona została na planie wydłużonego prostokąta o imponującej długości 230 m. Budowla charakteryzuje się prostotą formy, symetrią i osiowością. W elewacjach dekorowana była boniowaniem i charakteryzowała się wydatnym kostkowym gzymsem (zlikwidowanym po II wojnie światowej). Na przełomie XIX i XX wieku dokonano wielu istotnych zmian, m.in. przedłużono na całą długość budowli wiaty peronowe i w pewnym zakresie zmieniono wystrój wnętrz. Z tego okresu pochodzą - zachowane do tej pory - stiuki i stolarka. Poważne remonty dworca przeprowadzano w latach 30. XX wieku i po II wojnie światowej. Dworzec był miejscem ekspedycji osobowej i towarowej, a zarazem pełnił funkcje reprezentacyjne. W jego wnętrzach mieściły się pokoje dla podróżującego cara l jego rodziny. Wnętrza tzw. apartamentów dworskich, znajdujących się na piętrze, wyposażone były w okazałe meble i marmurowe kominki, a ściany pomieszczeń zdobiły polichromie. Na parterze mieściły się poczekalnie dla podróżnych klasy I, II i III, połączone z restauracją i bufetami. Restauracja I klasy zachwycała wytwornym, eleganckim wystrojem. W budynku znajdował się również kantor wymiany pieniędzy.

Do stacji, w pierwszych latach jej istnienia, należały także komora celna zaprojektowana przez Marconiego, lokomotywownia, wagonownia, magazyny, budynek straży pożarnej, wytwórnia gazu świetlnego, obiekty mieszkalne, VI tym baraki dla żołnierzy trzymających wartę przy moście granicznym.

Warszawa uzyskała połączenie z Krakowem, Wrocławiem i Wiedniem. Brzegi Białej Przemszy połączył kamienny most wybudowany w latach 1845-1848 w stylu zakopiańskim.W kwietniu 1848 roku udostępniono dla ruchu odcinek linii kolejowej Ząbkowice-Granica, a 13 października 1948 t.r. odbyła się uroczystość otwarcia trasy Granica - Szczakowa.

Granica rozwinęła się w duży ośrodek kolejowy. W latach 1848 - 1859 była jedyną stacją nadgraniczną Cesarstwa Rosyjskiego. W okolicy dworca kolejowego wybudowanego roku w pewnym oddaleniu od wioski Maćki zaczęła kształtować się osada. Pierwszymi jej mieszkańcami byli kolejarze z rodzinami, funkcjonariusze straży granicznej, urzędnicy obsługujący komorę celną, wojsko rosyjskie i żandarmeria. Powstawały tu domy mieszkalne, hotele (1852, 1864), poczta, koszary,

W 1855 roku wybudowano cerkiew prawosławną pw. św. Aleksandra (na przedłużeniu komory celnej) oraz urządzono cmentarz. W 1856 roku na stacji zainstalowano telegraf, który w kolejnych latach unowocześniono i przystosowano do alfabetu Morse'a. O wybudowanie własnej kaplicy postarali się również katolicy. W 1857 roku postawiono kaplicę rzymskokatolicką, w której msze odprawiał ksiądz z Zagórza (Jest najstarszym zabytkiem sakralnym w Maczkach)

Od 1856 roku czynny był w Granicy hotel służący podróżnym oczekującym na połączenia zagraniczne. Wybudował go przedsiębiorca Adam Tański na działce wydzierżawionej od kolei. Kolejnym właścicielem hotelu był Fedor Scherner, który rozbudował ten obiekt oraz pobudował kilka domów przy ul. Krakowskiej.

Stacja Granica miała duże znaczenie strategiczne. Podczas powstania styczniowego oddziały polskie zdobyły ją bez walki (4 lutego 1863), gdyż Rosjanie wycofali się do Modrzejowa. Zdołano tylko aresztować dyrektora komory celnej Nobla, kapitana żandarmerii Tajnowskiego i sześciu żandarmów. W imieniu Rządu Narodowego, za zgodą miejscowych kolejarzy, spiskowiec i jednocześnie praktykant kolejowy, Marcin Karaga przejął kierownictwo stacji (6 lutego). Zerwano rosyjskie emblematy z komory celnej, której dyrektorem mianowano właściciela miejscowego domu spedycyjnego, powołano nowych urzędników celnych. W Granicy, do której przybyłApolinary Kurowski, podjęto decyzję w sprawie dalszych działań militarnych. Postanowiono natychmiast uderzyć na dworzec w Sosnowcu; opracowano szczegółowy plan ataku. Strzelcy i kosynierzy wyruszyli z Granicy zmontowanym pociągiem pancernym, który składał się z ośmiu wagonów, wzmocnionych pokładami kolejowymi i dwóch lokomotyw. Sosnowiecki dworzec powstańczy zdobyli w nocy z 6 na 7 lutego. Rządy Marcina Karagi w Granicy utrzymały się do 20 lutego, kiedy ponownie wkroczyły na ten teren oddziały rosyjskie. W pobliżu stacji powstańcy walczyli jeszcze w sierpniu 1863 roku - potyczka z oddziałem rosyjskim zakończyła się ich porażką.

Od 1867 osada wchodziła w skład powiatu będzińskiego (gubernia piotrkowska).

Począwszy od 1870 roku, kiedy zasiedlono kilka domów wybudowanych przez F. Szernera, osada intensywnie się rozbudowuje. W latach 1872-1873 powstają budynki dla pracowników kolei przy ul. Skwerowej, a w ostatniej ćwierci XIX wieku, w związku z wybudowaniem drugiego dworca kolejowego, przy ul. Towarowej (Stacyjna) i Krakowskiej. Dla wojska, funkcjonariuszy Straży Granicznej i żandarmerii przeznaczono koszary wybudowane na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku. Wraz z budynkami mieszkalnymi wznoszono obiekty gospodarcze i sanitarne; w lokalu przy lokomotywowni urządzono łaźnię dla pracowników kolei i ich rodzin. Zakładano sklepy, powstała apteka (około ,1900 roku), funkcjonowała poczta. Swoje filie ulokowały tu Sosnowieckie Domy Handlowo-Ekspedycyjne A. Oppenheima, H. Reichera, W. Meyerholda. Od lat 80. XIX wieku w Granicy prowadziły działalność biura spedycyjne F. Schernera i Blumenfelda.

W 1880 roku mieszkańcy Granicy, pod przewodnictwem zawiadowcy stacji Adama Dziewulskiego, podjęli starania o wybudowanie kościoła rzymsko-katolickiego.

W 1884 roku przez Granicę przeprowadzono drugą linię kolejową - odcinek szerokotorowej Drogi Żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej, która łączyła Iwanogród (Dęblin) z Dąbrową Górniczą. Dla potrzeb tej kolei powstał tzw. młodszy dworzec - zniszczony podczas II wojny światowej, a także parowozownia, magazyny i inne obiekty. Od tej pory zegary na peronach wskazywały dwa czasy: warszawski i petersburski. Krzyżowały się tu drogi Rosji, Prus i Austro-Węgier.

W 1884 roku ustanowiono w Granicy parafię prawosławną. W 1893 roku zbudowano kościół (przez 30 lat należał do parafii zagórskiej).

W 1885 roku Maria Mikulińska założyła pierwszą w Granicy szkołę. Od 1890 roku prowadził ją jej mąż, nauczyciel Komorowski. Była to 4 klasowa szkoła prywatna z rosyjskim językiem wykładowym. Mieściła się w lokalu Minca, przy dzisiejszej ulicy Spacerowej, w rejonie tzw. Palestyny. Od 1906 roku należała do Polskiej Macierzy Szkolnej, w 1909 roku przejęło ją Towarzystwo Jedność, a w 1911 roku przeszła pod zwierzchnictwo władz kolejowych. Kierownikiem szkoły od 1906 roku do wybuchu I wojny światowej był Adam Wybraniec. Uczyło się w niej 100-120 dzieci.

Podczas rewolucji 1905 roku pracownicy stacji przeprowadzili strajk i wraz z innymi mieszkańcami Granicy brali udział w manifestacjach ulicznych. Przed 1914 rokiem Granica była dużą osadą kolejową zamieszkiwaną przez około 5 tys. osób. Po wybuchu I wojny światowej wycofujące się wojska rosyjskie próbowały wysadzić most graniczny na Białej Przemszy - uszkodzono tylko jedno przęsło, niewielkie straty poniósł kościół (popękały witraże). Zniszczony został natomiast peron stacji iwangrodzko-dąbrowskiej. Granica znalazła się w austriackiej strefie okupacyjnej w powiecie dąbrowskim. Przebudowano wówczas szerokie tory kolei iwangrodzko-dąbrowskiej na normalne, wybudowano również nowe torowisko biegnące w kierunku Kazimierza Górniczego. W okresie okupacji austriackiej ukształtował się podział stacji na osobową (kolej warszawsko-wiedeńska) i towarową (iwangrodzko-dąbrowska).

Do ważnych inwestycji należało wybudowanie drogi od Szczakowej do Strzemieszyc wraz z drewnianym mostem na Białej Przemszy. Obecnie droga ta pełni rolę głównej osi komunikacyjnej osiedla.

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku i zlikwidowaniu granicy z Austrią, osada przestała być ważnym międzynarodowym węzłem komunikacyjnym. Pozostała nadal ośrodkiem kolejowym, ale o znaczeniu zaledwie lokalnym. Dawne zabudowania zespołu stacji zmieniały swoje funkcje. W budynku komory celnej np. w latach 1919-1925 mieściło się Gimnazjum Realne (pierwsza szkoła średnia w Maczkach), a następnie od 1926 roku 3-1etnie Prywatne Męskie Gimnazjum Mechaniczne Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczo - Przemysłowej (od 1935 roku Szkoła Rzemieślniczo - Przemysłowa). Przygotowywano tu młodzież do wykonywania zawodów mechanika - ślusarza i tokarza - stolarza. Przez pewien czas fizyki i chemii uczył w tej szkole znany pisarz Leon Kruczkowski (1900-1962).

W budynku byłej wagonowni ulokowano w 1920 roku szkołę powszechną, która ponownie przeszła pod zarząd administracji kolejowej (podczas I wojny światowej podlegała władzom austriackim). W tym miejscu przetrwała do lipca 1945 roku. Z dniem 15 lutego 1922 roku stała się szkołą gminną podlegającą Ministerstwu Oświaty. Gmina nie godziła się jednak na przejęcie szkoły, która z tego powodu przeżywała okresowe trudności finansowe. W roku 1925/1926 placówka stała się szkołą sześcioklasową, a od następnego roku (1926/1927), posiadała 7 oddziałów. W tym czasie uczęszczało do niej 293 uczniów. Liczba dzieci stale wzrastała - do 358 w 1930 roku i 479 - pięć latpóźniej. W latach międzywojennych funkcje kierowników pełnili: Józefa Bogacka, Leon Lipecki, Bronisław Szczepanik. W szkole działało Ognisko Oświaty Pozaszkolnej, Uczniowskie Stowarzyszenie Spółdzielcze "Przyszłość", drużyna harcerska, chór. Przez rok mieściła się tu także świetlica miejscowego oddziału Związku Strzeleckiego. W 1920 roku w budynku dworca kolei dęblińsko-dąbrowskiej urządzono salę teatralną, w której odbywały się przedstawienia szkolne, spektakle organizowane przez Związek Zawodowy Kolejarzy, zabawy taneczne i inne imprezy. Na parterze miały siedziby miejscowe organizacje społeczne.

Po likwidacji przejścia granicznego także aktualność straciła nazwa miejscowości. Zmieniono ją na Uroczysko, a w 1925 roku nadano jej obecną nazwę - Maczki. Przez likwidację granicy w latach międzywojennych nastąpił spadek 1iczby ludności, co spowodowane było wycofaniem się rosyjskich służb kolejowych oraz emigracją części mieszkańców w celach zarobkowych. W 1930 roku na terenie Maczek mieszkało 3247 osób.

Ważnym wydarzeniem w Maczkach było ustanowienie parafii pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Erygował ją 28 maja 1924 roku biskup kielecki, ks. Augustyn Losiński. Obok Maczek w jej skład weszły Stare Maczki, Niemce, Feliks, Cieśle, Piemikarka, Wągródka. Pierwszym proboszczem parafii był ks. Bolesław Stradowski.

Po odejściu Rosjan prawosławna cerkiew straciła rację bytu. W 1926 roku budynek cerkwi przejęli zwolennicy kościoła narodowego ks. Andrzeja Huszno. Podczas II wojny światowej został on uszkodzony, a w końcu lat 50 XX wieku rozebrany.

Do rozwoju osady przyczyniło się zlokalizowanie na tym terenie zakładów wodociągowych, zaopatrujących w wodę okoliczne miejscowości Zagłębia Dąbrowskiego i kilka miast Górnego Sląska. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był pierwszy prezydent II Rzeczpospolitej Gabriel Narutowicz. Decyzję o budowie ujęcia wodnego w Maczkach na Białej Przemszy podjęły polskie władze państwowe w 1928 roku, po przeprowadzeniu wszechstronnych badań i ekspertyz mających na celu określenie zasobów, jakości i lokalizacji źródeł wody. W trakcie realizacji projektu wzniesiono budynek administracyjny oraz kilka domów dla kierownictwa i załogi. Osiedle pracownicze powstawało w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu, na terenie leśnym - wraz z nim było ogrodzone, a osoby przebywające tutaj, nie będące mieszkańcami, musiały posiadać przepustki.

Od 1933 roku Maczki stanowiły osobną gromadę (odłączono je od Porąbki) z własnym sołtysem należącą do gminy olkusko-siewierskiej w powiecie będzińskim, województwa kieleckiego.

W czerwcu 1939 roku uruchomiono linię autobusową, która połączyła osadę z Niemcami, Kazimierzem, Porąbką, Klimontowem i Sosnowcem.

Podczas II wojny światowej, wskutek bombardowań został zniszczony budynek dworca kolei dęblińsko - dąbrowskiej i apteka, a częściowo także lokomotywowni, kilka budynków mieszkalnych oraz wspomniana wyżej cerkiew. Z ręki okupanta zginęło wielu mieszkańców Maczek. Największe straty poniosły rodziny żydowskie. Zamieszkiwały one głównie teren u zbiegu ulic Skwerowej i Spacerowej, który z tego względu zwany był Palestyną. Żydów umieszczono w getcie w Strzemieszycach, skąd trafiali do obozu koncentracyjntgo w Oświęcimiu.

Po II wojnie światowej w miejscu Szkoły Realnej działała do lat 70. XX wieku Zasadnicza Szkoła Zawodowa.

25 stycznia 1945 roku Maczki zostały wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej. Do 1950 roku wchodziły w skład gminy olkusko-siewierskiej w powiecie będzińskim, w województwie śląsko-dąbrowskim. Od stycznia 1950 roku, gdy powstała gmina Kazimierz, osada znalazła się w jej składzie, wraz z [[Kazimierz Górniczy (Sosnowiec)|Kazimierzem, Porąbką i Ostrowami Górniczymi. W 1955 roku Maczki z wioskami Cieśle, Stare Maczki i Wągródką, należącymi poprzednio do gminy Sławków, utworzyły gromadę. W Maczkach powstała Gromadzka Rada Narodowa przekształcona w 1958 roku w Radę Narodową Osiedla. W pierwszych latach po wyzwoleniu charakter osady zasadniczo się nie zmienił. Obok kolei, nadal podstawowym miejscem zatrudnienia mieszkańców była rozbudowująca się regionalna stacja wodociągowa. Mniejsze znaczenie miała kilkuletnia działalność Kolejowych Zakładów Graficznych zlokalizowanych w budynku dworca kolejowego.

Kolejną inwestycją, która wywarła wpływ na rozwój Maczek był Zakład Przygotowania Rud Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa w Sławkowie ze składowiskiem rud przy dawnej ulicy Towarowej. Zatrudnienie znalazła tu duża grupa mieszkańców osady. Pod koniec lat. 50. firma wybudowała 3 bloki mieszkalne dla swoich pracowników przy ul. Krakowskiej. Działalność wymienionych wyżej zakładów przyczyniła się do podniesienia Maczek do rangi osiedla miejskiego w powiecie będzińskim, co nastąpiło w 1958 roku. Funkcje przewodniczących Prezydium Rady Narodowej Osiedla w Maczkach sprawowali m.in. Stanisław Cembrzyński, Józef Łada, Józef Zając, Marian Gocek, Tadeusz Pless.

Do większych inwestycji gminnych lat 50. należało doprowadzenie sieci elektrycznej do 30 budynków w kolonii Cieśle i w starych Maczkach oraz założenie w osadzie ośrodka zdrowia i przychodni dentystycznej (1956)35. W okresie od końca lat 50. zachodziły istotne zmiany w wizerunku osiedla. Wygląd zmieniła ulica Krakowska, którą wyprostowano i utwardzono. Zniwelowano także tereny przy tej ulicy i założono skwer. Latem 1963 roku odsłonięto tutaj pomnik Tadeusza Kościuszki. W latach 60. powstały w osiedlu liczne zieleńce, m.in. przy ul. Leśnej, wyremontowano drogę Cieśle - Stare Maczki, wybudowano remizę strażacką i świetlicę w Cieślach, poszerzono ulicę Szkolną, uruchomiono kilka sklepów.

Kolejny etap rozwoju Maczek przypada na lata 70. XX wieku. Podjęto wtedy wiele inwestycji w zakresie budownictwa mieszkaniowego, kanalizacji (na ulicach Krakowskiej, Towarowej i Spacerowej), oświetlenia ulicznego. W 1970 roku w lasach maczkowskich, w znacznym oddaleniu od centrum osiedla powstał ośrodek rekreacyjny Kopalni Klimontów - Balaton.

Od lat 70. XX wieku w Maczkach działało Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych; po 1990 roku jako spółka z o.o. w ramach Holdingu Przedsiębiorstw Robót Inżynieryjnych SA Katowice (obecnie w upadłości). Według stanu na 2002 rok zatrudniało 68 stałych pracowników i ok. 150 sezonowych. Przedsiębiorstwo wykonywało roboty ziemno-drogowe (w tym autostrady i drogi szybkiego ruchu), wodno-kanalizacyjne, torowe i inne.

W 1972 roku z inicjatywy władz osiedlowych rozpoczęto budowę domów jednorodzinnych przy ul. Stacyjnej; postawiono ich 19. Osiedle budynków jednorodzinnych powstało również przy ul. Spacerowej, na terenach wydzierżawionych przez kolej. W 1975 roku oddano do użytku budynek dla 45 rodzin, będący własnością Zakładów Przygotowania Rud. Cztery bloki wybudowały w latach 70. zakłady Wodociągowe, a kolejne dwa, zasiedlone w 1979 i 1980 roku, PKP. Na przełomie lat 70. i 80. ukształtował się ostatecznie dzisiejszy układ osadniczy Maczek.

W 1973 roku osiedle włączono do Kazimierza Górniczego, a w [[1975] wraz z nim w obręb Sosnowca. W chodzące w skład Maczek przysiółki i kolonie przemianowano na ulice: Cieśle, Kolonia Wągródka, Stare Maczki, Wodociągi.

Stacja kolejowa w Maczkach, której zawdzięcza ta miejscowość rozwój, do lat 80.:XX wieku zatrudniała ok. 100 osób. W następnych latach jej użyteczność została znacznie ograniczona, zatrzymywało się tutaj tylko kilka pociągów osobowych w ciągu doby (połączenia w kierunku Szczakowej i Ząbkowic), a od marca br. stacja została wyłączona z ruchu. Nieczynny od lat [[dworzec, w 1967 roku wpisany do rejestru zabytków, niszczeje i bezskutecznie czeka na renowację.

Instytucja wyznaniowa

Kościół wybudowany został w stylu neogotyckim według projektu inż. Artura Goebla i wzniesiony u schyłku XIX wieku. Powstał on z inicjatywy mieszkańców Granicy. W marcu 1925 roku na mocy decyzji Kurii Biskupiej w Kielcach parafia nazwana została: pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła.

Edukacja

W Maczkach działają takie instytuje oświatowe:

• Przedszkole Miejskie nr 36
• Szkoła Podstawowa nr 37 im. Henryka Sienkiewicza
• Gimnazjum nr 4 im. Tadeusza Kościuszki

współtworzące razem Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 11.

Instytucje i firmy w Maczkach

W dzielnicy funkcjonują:

• Miejski Klub Maczki
• Filia nr 13 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Gustawa Daniłowskiego w Sosnowcu (mieszcząca się w budynku Klubu Maczki)
• Obwód Lecznictwa Kolejowego, Rejonowa Przychodnia Lekarska (ul. Kadłubka 16)
• Poczta Polska - Urząd Pocztowy, AP Sosnowiec 15 Oddział Maczki
• Apteka "Maczki", Marcin Szubel (ul. Krakowska 13)
• Pikuła Danuta, Zakład Fryzjerski (ul. Kadłubka 20)
• PPH VARIA Sp. z o.o. (ul. Stacyjna 18) - producent wyrobów leczniczych, preparatów dietetycznych oraz środków kosmetycznych do pielęgnacji ciała
• Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. - Stacja Uzdatniania Wody Maczki (ul. Wodociągi 2)
• Alex. Wielobranżowe przedsiębiorstwo usługowo - handlowo - transportowe. Export, import. Figiel J. (Kolonia Wągródka 24)
• AUDIO COMPUTER ELECTRONICS Łukasz Pikuła (Ul. Krakowska 18/12)
• Rajwo-Trans-Tour (ul. Krakowska 4/2)

Zabytki

Do zachowanych obiektów architektonicznych zaliczyć należy:

• Most graniczny na Białej Przemszy z 1848 r.
• Dworzec kolejowy zbudowany w neorenesansowym stylu wg projektu Henryka Marconiego z 1848 r.
• Komorę celną tego samego projektanta z 1848 r. (podjęto skandaliczna decyzje i wyburzono!)
• Kaplicę rzymskokatolicką z 1857 r.
• Wieżę ciśnień z 1880 r.
• Kościół rzymskokatolicki wg projektu inżyniera Artura Goebla z 1892 r.
• Cały kompleks budynków mieszkalnych zbudowanych dla pracowników Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej pod koniec XIX wieku.
• Plebanię wybudowaną w latach 1897 - 1900
• Pomnik T. Kościuszki w parku
• Cmentarz w Starych Maczkich - z początku był cmentarzem prawosławnym, jednak po pewnym czasie staraniem władz kościelnych na początku XX wieku przeszedł pod zarząd kościoła rzymsko-katolickiego, a jego poświęcenia dokonał ks. Józef Niewiarowski w dniu 19 lipca 1907 roku.

Dojazd

Do Maczek można się dostać autobusami: 220 221 622 28 835

Maczki (Granica) na dawnej pocztówce

• 

  Granica Most

• 

  Komora celna i hotel

• 

  Most, Dworzec, Kościół

• 

  Dworzec na Granicy

• 

  Wnętrze Dworca na Granicy

• 

  Peron Dworca na Granicy

• 

  Dworzec na Granicy

• 

  Dworzec na Granicy

• 

  Dworzec na Granicy

• 

  Kościół

Maczki (Granica) na dawnej fotografii

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 11 w Maczkach - Szkoła Podstawowa nr 37 i Gimnazjum nr 4
• Oficjalna strona Przedszkola Miejskiego nr 36 w Maczkach
• Oficjalna strona Miejskiego Klubu Maczki
• Oficjalna strona Parafii w Maczkach

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów, Sosnowiec, 2004
• Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Porąbka, Kazimierz Górniczy, Ostrowy Górnicze, Sosnowiec, 2009
• Juliusz - Kazimierz Górniczy - Maczki - Ostrowy - Porąbka. Od tradycji do współczesności
• Włodzimierz Szczupak, Maczki, dzielnica m. Sosnowca, Sosnowiec, 2002, ISBN 83-87543-13-6
• Mapa Topograficzna Polski - Sosnowiec-Maczki (1994)

Liczba ludności Maczek w okresie powojennym wahała się od 1.670 osób w 1956 roku, do 1.840 w 1980, 1.985 w 1995 roku i 1.791 osób w 2002 roku.

Spadek liczby mieszkańców wiąże się z niewielką ilością miejsc pracy w Maczkach, co powoduje migracje, dużym oddaleniem od centrum, a także niskim przyrostem naturalnym.

W okresie powojennym, od września 1945 roku, aż do 1990 roku szkoła podstawowa mieściła się w budynku po Zakładzie Wychowania Rodziny Kolejowej na terenie byłych koszar, wyremontowanych przez zarząd gminy olkusko-siewierskiej. Poprzedni budynek szkolny uległ zniszczeniu wskutek eksplozji amunicji na stacji w dniu 21 lipca 1945 roku.

Po przyłączeniu Maczek do Sosnowca placówka funkcjonuje jako Szkoła Podstawowa nr 37 (w listopadzie 2000 roku nadano jej imię Henryka Sienkiewicza).

Nowy gmach, przy ulicy Skwerowej 21 uroczyście otwarto 12 lutego 1990 roku. Od 1999 roku mieści się w nim również Gimnazjum nr 4 im. Tadeusza Kościuszki. Wspólnie tworzą zespół Szkół Ogólnokształcących nr 11. Z inicjatywy nauczycielki historii, Elżbiety Baran powstała w szkole Izba Regionalna (otwarta w grudniu 1992 roku) z bogatym zbiorem pamiątek ilustrujących dzieje Maczek i najbliższej okolicy. Obecnie uczy się tutaj 177 dzieci. Stanowiska kierowników bądź dyrektorów sprawowali: Paweł Daniec, Zofia Majcho (1961-1970), Teresa Smorąg (1970-1975), Halina Zdańkowska (1975-1992), Barbara Szóstakiewicz (1992-2002), Andrzej Gwoździk (2002-2007), Janina Malarz ( od 1998 roku pełniła obowiązki dyrektora gimnazjum, a od 2007 jest dyrektorem ZSO nr 11). W 1945 roku działalność podjęło Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, które kontynuowało tradycje przedwojennej Szkoły Rzemieślniczo - Przemy- słowej. Organizatorem i pierwszym dyrektorem placówki był Jan Głowacki. Uczyła ona uczniów w cyklu 3- i 4-letnim. W 1951 roku placówkę przekształcono na Zasadniczą Szkołę Metalową o specjalnościach ślusarz maszynowy i tokarz. Budynek główny (komora celna) oraz warsztaty (oficyny) do 1952 roku pozostawały pod zarządem PKP, a następnie przekazano je Wydziałowi Oświaty. Na początku lat 70. przy ZSM otwarto liceum zawodowe. W 1974 roku Zespół Szkół Zawodowych połączono z Liceum Ogólnokształcącym w Strzemieszycach, w Maczkach pozostały tylko warsztaty. W 1977 roku zadecydowano o likwidacji szkoły, co nastąpiło w 1980 roku. Od tego czasu budynki komory celnej pozostają niezagospodarowane. Mimo iż od 1967 roku figurują w rejestrze wojewódzkiego konserwatora zabytków, ulegają dewastacji.

W latach 1952-1997 w byłych koszarach funkcjonował Ośrodek Szkolenia Zawodowego PKP. Prowadzono tu kursy dla pracowników kolei - dyżurnych ruchu, maszynistów, konduktorów.