Śródmieście (Sosnowiec)
| |||
| Status | dzielnica | ||
| W granicach Sosnowca | od 1902 | ||
Śródmieście – dawniej zwane również Nowym Sosnowcem. Wieś powstała ok. 1875 r. na gruntach starososnowieckich i częściowo pogońskich.
Historia powstania
Jej początki wiążą się z przeprowadzeniem w 1859 r. linii kolejowej (odnoga tzw. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej) i wybudowaniem w Sosnowcu stacji granicznej. W okolicy okazałego dworca kolejowego zaczęła powstawać murowana zabudowa i formować się swoiste centrum dla pobliskich osad fabrycznych. Ta śródmiejska część wsi nazywana była Nowym Sosnowcem, bądź tylko Sosnowcem (w odróżnieniu od Starego Sosnowca, który pozostał wsią włościańską).
Sołtysowie wioski
Od 1880 r. Nowy Sosnowiec - samodzielna wioska - miał sołtysa. Funkcje te przez 10 lat pełnił Abraham Iccak Blumental, a po nim kolejno: Chudnicki i Jan Macukow.
Rozbudowa terenu
Nowy Sosnowiec szybko się rozbudowywał. Najwcześniej zagospodarowywane były tereny naprzeciwko dworca z kształtującą się ulicą Kolejową, zwaną także Główną (obecnie 3 Maja). Tutaj m.in. powstały pierwsze hotele „Poznański” (później Hotel „Victoria”) i „Warszawski”. W 1881 r. ulica ta, jako jedyna we wsi, była wybrukowana. Kolejne drogi powstawały wśród bagien i na wyrębach leśnych: Modrzejowska, Iwangrodzka (Dęblińska), Przejazdowa (Warszawska), Targowa, Nikołajewska (Kołłątaja), Policyjna (Dekerta) i in. Zabudowa Nowego Sosnowca szybko przesuwała się w kierunku wsi Ostra Górka. Właścicielami większości powstających domów byli Żydzi.
Przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe
Na tym terenie lokowały się liczne przedsiębiorstwa i instytucje typu usługowego m.in. domy spedycyjne Henryka Reichera, Adolfa Oppenheima, Edwarda Nachura, Jana Mayerholda i Braci Ginsberg, magazyny handlowe Adolfa Neugebauera, drukarnia A. Bergmana, banki, kantory walut i in.
Powstały również duże zakłady przemysłowe: huta szkła Pawła Ebsteina (1879), fabryka gwoździ Dawida Hirscha (1880), przedsiębiorstwo wiertniczo-geologiczne Michała Łempickiego (1896).
Mieszkańcy pod koniec XIX wieku
Wraz z postępami industrializacji wzrastała liczba mieszkańców wsi. Stała się ona najludniejszą miejscowością wśród osad, które w 1902 r. weszły w skład miasta. Tutaj ponadto mieszkało najwięcej Żydów i obcokrajowców. Wskazują na to wyniki spisu ludności przeprowadzonego w lutym 1897 r. Nowy Sosnowiec liczył wówczas (bez wydzielonego w spisie terenu stacji) 9048 osób, w tym 2921 Żydów i 856 cudzoziemców (Niemcy, Rosjanie).
Taki skład narodowościowy mieszkańców był pochodną miejskiego i handlowego charakteru ówczesnego Sosnowca. Żydzi zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, Niemcy to przede wszystkim personel zarządzający w różnych instytucjach, Rosjanie reprezentowali aparat władzy zaborcy.
Katolicyzm
Pierwotnie Nowy Sosnowiec należał do parafii czeladzkiej. Pierwszy kościół, p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowano tutaj w 1862 r. W latach 1893 - 1899 powstała kolejna świątynia katolicka p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, przy której ustanowiono parafię.
Prawosławie
Mieszkający w Sosnowcu Rosjanie uczęszczali do cerkwi prawosławnej wzniesionej w 1889 r. w okolicy dworca kolejowego.
Judaizm
Na terenie Nowego Sosnowca, przy ul. Policyjnej, wybudowano również synagogę.
Nadsołectwo
W 1900 r. trzy wsie: Nowy Sosnowiec, Stary Sosnowiec oraz Pogoń połączyły się w nadsołectwo. Funkcję nadsołtysa pełnił Stefan Mrokowski
Przyłączenie do miasta
Do rangi miasta podniósł Sosnowiec wraz z okolicznymi osadami car Mikołaj II ukazem z 10 czerwca 1902 r.
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom VI. Muzeum w Sosnowcu, 2007, s. 47-49. ISBN 978-83-89199-34-8.
