Dąbrowa Górnicza: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 80 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 10: Linia 10:
  | rodzaj_gminy      = miejska
  | rodzaj_gminy      = miejska
  | zarządzający      = Prezydent
  | zarządzający      = Prezydent
  | prezydent          = [[Zbigniew Podraza]]
  | prezydent          = [[Marcin Bazylak]]
  | miejska            = tak
  | miejska            = tak
  | powierzchnia      = 188,73
  | powierzchnia      = 188,73
Linia 23: Linia 23:
  | www                = http://www.idabrowa.pl
  | www                = http://www.idabrowa.pl
}}
}}
[[Plik:Dąbrowa Górnicza 001 panorama miasta.JPG|thumb|550px|right|Panorama Dąbrowy Górniczej]]
'''Dąbrowa Górnicza''' - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].


'''Dąbrowa Górnicza''' - miasto na prawach powiatu w województwie Śląskim należące do regionu pod nazwą [[Zagłębie Dąbrowskie]].
Położenie historyczno - administracyjne:<br>
Podobnie jak [[Sosnowiec]], Dąbrowa Górnicza leży na styku dwóch dawnych jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej: województwa krakowskiego i przyległego do niego [[Księstwo Siewierskie|księstwa siewierskiego]] biskupów krakowskich. W czasach II RP wraz z całym regionem wchodziła w skład województwa kieleckiego, obecnie w skład województwa śląskiego.
 
Szybki rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. W XIX wieku Dąbrowa była stolicą [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] Królestwa Polskiego.
 
Jest jednym z dziesięciu największych powierzchniowo miast Polski.  


==Historia==
==Historia==
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto.
[[Plik:Mapa Zachodni Okreg Górniczy Królestwa Polskiego.jpg|thumb|250px|right|Mapa [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] z 1844 roku - w jego skład wchodziła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa. Na mapie widoczne fragmenty województw: kaliskiego i krakowskiego w Królestwie Polskim oraz zachodni skrawek Rzeczypospolitej Krakowskiej]]
Dzieje tego osiedla, jako już nie samej tylko Dąbrowy, bo taką miała początkowo nazwę ta wieś, ale Dąbrowy Górniczej datuje się od końca XVIII wieku, gdy po trzecim rozbiorze Polski zarządów pruskich otwarło pierwszą kopalnię, nazwaną [[Kopalnia "Reden" (Dąbrowa Górnicza)|Redenem]] od nazwiska ówczesnego dyrektora górnictwa pruskiego Fryderyka Wilhelma.
[[Plik:Miasto Dąbrowa Górnicza Mapa 1927 1939.jpg|thumb|300px|Mapa obszaru miasta Dąbrowa Górnicza w latach [[1927]] - [[1939]]]]
[[Plik:DĄBROWA GÓRNICZA stary afisz 1925 ogłoszenie 1.jpg|250px|right|Ogłoszenie o podatkach na 1925 r.]]
 
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w [[1916]] roku.  
 
Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku [[1655]]. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w [[Będzin|Będzinie]]. Powstała kilka lat wcześniej jako [[Koniecpolska Wola]] - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku [[1652]]. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.
 
Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w [[1785]] roku przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.
 
W [[1796]] roku otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to [[Kopalnia "Reden" (Dąbrowa Górnicza)|Kopalnia „Reden”]], która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.
*Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, [[Kopalnia "Hieronim" (Dąbrowa Górnicza)|Hieronim]], Łabęcki i [[Kopalnia "Cieszkowski" (Dąbrowa Górnicza)|Cieszkowski]].
*Prywatne kopalnie: Kazimierz, [[Kopalnia "Jan" (Dąbrowa Górnicza)|Jan]], Antoni, Ludwik.
 
W latach [[1833]] – [[1839]] powstał duży zakład przemysłowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|„Huta Bankowa”]]. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]] [[Henryk Łubieński]].
 
Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]]. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był [[Józef Patrycjusz Cieszkowski]] – twórca pojęcia [[Zagłębie Dąbrowskie]].
 
W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana [[1 lutego]] [[1889]] roku przez cara Aleksandra Romanowa.
 
Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.


Od Dąbrowy też, gdzie w pierwszej połowie ubiegłego wieku i następnych latach koncentrował się przemysł górniczy tej części Polski otrzymało nazwę całe [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębie]].  
Dąbrowa posiada piękny [[Parafia p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|kościół parafialny]], wykonany według planów inż. [[Józef Pomian-Pomianowski|Pomianowskiego]]. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. [[Grzegorz Augustynik|Grzegorza Augustynika]] - kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.


Historia Dąbrowy, obecnie miasto jest częściowo historią przemysłu zagłębiowskiego. Dąbrowa posiada piękny [[Parafia p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|kościół parafialny]], wykonany według planów inż. Pomianowskiego. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. [[Grzegorz Augustynik|Grzegorza Augustynika]], kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Kapłan ten dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.
*''[http://wikizaglebie.pl/wiki/D%C4%85browa_G%C3%B3rnicza_na_dawnej_poczt%C3%B3wce_%28katalog%29 Zobacz Dąbrowę Górniczą na dawnej pocztówce (katalog)]''
[[Plik:Dabrowa centrum2.jpg|Widok na ul.3 Maja|right|thumb]]
[[Plik:Dabrowa centrum.jpg|Widok znad ulicy Sobieskiego|right|thumb]]


==Zabytki==
*''[http://wikizaglebie.pl/wiki/D%C4%85browa_G%C3%B3rnicza_na_dawnej_reklamie_%28katalog%29 Zobacz Dąbrowę Górniczą na dawnej reklamie (katalog)]


==Pomniki==
===Kalendarium===
Kalendarium Dąbrowy Górniczej (wybór):<br>
I Rzeczpospolita:<br>
*XV wiek - obszar dzisiejszego miasta wchodzi w skład dwóch jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej:
**województwa krakowskiego
**[[Księstwo Siewierskie|Księstwa siewierskiego]] (istniejącego do 1790, włączone do woj. krakowskiego)
*XV wiek - pierwsze wzmianki o osadach (obecnych dzielnicach Dąbrowy Górniczej) w dziele Jana Długosza w ''Księdze beneficjów diecezji krakowskiej'' (łac. ''Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis'')
Wiek XIX:<br>
*1795 - 1807 - zabór pruski
*1807 - 1815 - Dąbrowa w Księstwie Warszawskim (departament krakowski)
*1815 - 1914 - Dąbrowa w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim do czasu wybuchu I wojny światowej. (Dokładna przynależność administracyjna Dąbrowy w Królestwie Polskim taka sama jak [[Sosnowiec]], pominąwszy czteroletni okres okupacji austriacko-niemieckiej podczas I wojny światowej)
*1817 - powstaje Korpus Górniczy
*lata trzydzieste XIX wieku - [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Bank Polski]] tworzy [[Zachodni Okręg Górniczy]]. Jego stolicą zostaje Dąbrowa
*1834 - rozpoczęcie budowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|Huty Bankowej]]
*1845 - rozpoczęcie budowy [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|kolei Warszawsko-Wiedeńskiej]] przez [[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]] i [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce]]
Wiek XX:<br>
*1916 - uzyskanie praw miejskich
II Rzeczpospolita:<br>
*1918 - odzyskanie niepodległości przez Polskę
*1919 - 1939 Dąbrowa Górnicza w województwie kieleckim
[...do rozbudowy]]


==Sport==
==[[Dąbrowa Górnicza na dawnej fotografii (katalog)|Galeria dawnych zdjęć]]==
<gallery>
Plik:Dąbrowa-Górnicza-kościół-pw-MB-Anielskiej-ok-1910.jpg|Budowa Bazyliki około 1910 r.
Plik:Dąbrowa Górn, Król. Jadwigi, 1925.jpg|Ulica Królowej Jadwigi 1925 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-Reden-1919.jpg|Reden 1919 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-Kopalnia-Paryż-1930.jpg|Widok [[Kopalnia "Paryż" (Dąbrowa Górnicza)|kopalni "Paryż"]] z około 1930 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-al-Kościuszki-ok-1930.jpg|Aleja Kościuszki z około 1930 r.
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0001.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0002.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0003.jpg|Orkiestra Dęta "Grodziec"
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0004.jpg|Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0005.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0006.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0007.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0008.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0009.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0010.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0011.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0012.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0013.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0014.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>


==Gospodarka==
==Nazwa==
[...]


==Komunikacja==
===Dąbrowa Górnicza pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego===
Dąbrowa Górnicza to największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego, położone w jego centralnej części. Miasto graniczy z miastami [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]]: z [[Będzin|Będzinem]], [[Psary (gm. Psary)|gminą Psary]], [[Mierzęcice (gm. Mierzęcice)|gminą Mierzęcice]], [[Siewierz|Siewierzem]], [[Sławków|Sławkowem]] oraz z [[Łazy|Łazami]] w [[Powiat zawierciański|powiecie zawierciańskim]] a także z miejscowościami województwa małopolskiego: [[Klucze (gm. Klucze)|gminą Klucze]] i [[Bolesław (gm. Bolesław)|gminą Bolesław]] w [[Powiat olkuski|powiecie olkuskim]] oraz z [[Sosnowiec|Sosnowcem]].


==Dzielnice i osiedla==
==Dzielnice i osiedla==
*[[Łosień (Dąbrowa Górnicza)|Łosień]]
[[Plik:Dabrowa centrum2.jpg|right|thumb|250px|Widok na ul.3 Maja]]
*[[Łęka (Dąbrowa Górnicza)|Łęka]]
[[Plik:Dąbrowa Górnicza 002 panorama miasta.JPG|right|thumb|250px|Panorama miasta]]
*[[Działki (Dąbrowa Górnicza)|Działki]]
[[Plik:Dabrowa centrum.jpg|right|thumb|250px||Widok znad ulicy Sobieskiego]]
*[[Strzemieszyce Wielkie (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Wielkie]]
[[Plik:UM Dąbrowa Górnicza.JPG|right|thumb|250px|Urząd Miasta]]
*[[Marianki (Dąbrowa Górnicza)|Marianki]]
 
*[[Łęknice (Dąbrowa Górnicza)|Łęknice]]
*[[Anna (Dąbrowa Górnicza)|Anna]]
*[[Legionowo (Dąbrowa Górnicza)|Legionowo]]
*[[Babia Ława (Dąbrowa Górnicza)|Babia Ława]]
*[[Babia Ława (Dąbrowa Górnicza)|Babia Ława]]
*[[Jedlina (Dąbrowa Górnicza)|Jedlina]]
*[[Ujejsce (Dąbrowa Górnicza)|Ujejsce]]
*[[Tworzeń (Dąbrowa Górnicza)|Tworzeń]]
*[[Łazy (Dąbrowa Górnicza)|Łazy]]
*[[Nowa Kuźniczka (Dąbrowa Górnicza)|Nowa Kuźniczka]]
*[[Korzeniec (Dąbrowa Górnicza)|Korzeniec]]
*[[Błędów (Dąbrowa Górnicza)|Błędów]]
*[[Błędów (Dąbrowa Górnicza)|Błędów]]
*[[Szałasowizna (Dąbrowa Górnicza)|Szałasowizna]]
*[[Smugi (Dąbrowa Górnicza)|Smugi]]
*[[Pogoria (Dąbrowa Górnicza)|Pogoria]]
*[[Bugaj (Dąbrowa Górnicza)|Bugaj]]
*[[Bugaj (Dąbrowa Górnicza)|Bugaj]]
*[[Podbuczyny (Dąbrowa Górnicza)|Podbuczyny]]
*[[Cegielniana (Dąbrowa Górnicza)|Cegielniana]]
*[[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]]
*[[Trzydziesty (Dąbrowa Górnicza)|Trzydziesty]]
*[[Okradzionów (Dąbrowa Górnicza)|Okradzionów]]
*[[Strzemieszyce Małe (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Małe]]
*[[Zakawie (Dąbrowa Górnicza)|Zakawie]]
*[[Anna (Dąbrowa Górnicza)|Anna]]
*[[Ciernice (Dąbrowa Górnicza)|Ciernice]]
*[[Ciernice (Dąbrowa Górnicza)|Ciernice]]
*[[Dębnik (Dąbrowa Górnicza)|Dębnik]]
*[[Dębnik (Dąbrowa Górnicza)|Dębnik]]
*[[Działki (Dąbrowa Górnicza)|Działki]]
*[[Glinianki (Dąbrowa Górnicza)|Glinianki]]
*[[Gołonóg (Dąbrowa Górnicza)|Gołonóg]]
*[[Gródki (Dąbrowa Górnicza)|Gródki]]
*[[Jedlina (Dąbrowa Górnicza)|Jedlina]]
*[[Kawa (Dąbrowa Górnicza)|Kawa]]
*[[Kazdębie (Dąbrowa Górnicza)|Kazdębie]]
*[[Korzeniec (Dąbrowa Górnicza)|Korzeniec]]
*[[Krasowa (Dąbrowa Górnicza)|Krasowa ]]
*[[Laski (Dąbrowa Górnicza)|Laski]]
*[[Legionowo (Dąbrowa Górnicza)|Legionowo]]
*[[Lipówka (Dąbrowa Górnicza)|Lipówka]]
*[[Lipówka (Dąbrowa Górnicza)|Lipówka]]
*[[Łazy (Dąbrowa Górnicza)|Łazy]]
*[[Łęka (Dąbrowa Górnicza)|Łęka]]
*[[Łęknice (Dąbrowa Górnicza)|Łęknice]]
*[[Łosień (Dąbrowa Górnicza)|Łosień]]
*[[Malinowe Górki (Dąbrowa Górnicza)|Malinowe Górki]]
*[[Marianki (Dąbrowa Górnicza)|Marianki]]
*[[Niepiekło (Dąbrowa Górnicza)|Niepiekło]]
*[[Nowa Kuźniczka (Dąbrowa Górnicza)|Nowa Kuźniczka]]
*[[Okradzionów (Dąbrowa Górnicza)|Okradzionów]]
*[[Piekło (Dąbrowa Górnicza)|Piekło]]
*[[Piła Ujejska (Dąbrowa Górnicza)|Piła Ujejska]]
*[[Piła Ujejska (Dąbrowa Górnicza)|Piła Ujejska]]
*[[Krasowa (Dąbrowa Górnicza)|Krasowa ]]
*[[Podbagienko (Dąbrowa Górnicza)|Podbagienko]]
*[[Podbuczyny (Dąbrowa Górnicza)|Podbuczyny]]
*[[Podlesie (Dąbrowa Górnicza)|Podlesie]]
*[[Podrowce (Dąbrowa Górnicza)|Podrowce]]
*[[Pogoria (Dąbrowa Górnicza)|Pogoria]]
*[[Ratanice (Dąbrowa Górnicza)|Ratanice]]
*[[Sikorka (Dąbrowa Górnicza)|Sikorka]]
*[[Smugi (Dąbrowa Górnicza)|Smugi]]
*[[Starosiedle (Dąbrowa Górnicza)|Starosiedle]]
*[[Strzemieszyce Małe (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Małe]]
*[[Strzemieszyce Wielkie (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Wielkie]]
*[[Szałasowizna (Dąbrowa Górnicza)|Szałasowizna]]
*[[Szatanówka (Dąbrowa Górnicza)|Szatanówka]]
*[[Szatanówka (Dąbrowa Górnicza)|Szatanówka]]
*[[Piekło (Dąbrowa Górnicza)|Piekło]]
*[[Świerczyna (Dąbrowa Górnicza)|Świerczyna]]
*[[Ratanice (Dąbrowa Górnicza)|Ratanice]]
*[[Trzydziesty (Dąbrowa Górnicza)|Trzydziesty]]
*[[Malinowe Górki (Dąbrowa Górnicza)|Malinowe Górki]]
*[[Gródki (Dąbrowa Górnicza)|Gródki]]
*[[Tucznawa (Dąbrowa Górnicza)|Tucznawa]]
*[[Tucznawa (Dąbrowa Górnicza)|Tucznawa]]
*[[Tworzeń (Dąbrowa Górnicza)|Tworzeń]]
*[[Ujejsce (Dąbrowa Górnicza)|Ujejsce]]
*[[Wypaleniska (Dąbrowa Górnicza)|Wypaleniska]]
*[[Zając (Dąbrowa Górnicza)|Zając]]
*[[Zając (Dąbrowa Górnicza)|Zając]]
*[[Podrowce (Dąbrowa Górnicza)|Podrowce]]
*[[Zakawie (Dąbrowa Górnicza)|Zakawie]]
*[[Kazdębie (Dąbrowa Górnicza)|Kazdębie]]
*[[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]]
*[[Laski (Dąbrowa Górnicza)|Laski]]
*[[Świerczyna (Dąbrowa Górnicza)|Świerczyna]]
*[[Sikorka (Dąbrowa Górnicza)|Sikorka]]
*[[Podbagienko (Dąbrowa Górnicza)|Podbagienko]]
*[[Kawa (Dąbrowa Górnicza)|Kawa]]
*[[Zielona (Dąbrowa Górnicza)|Zielona]]
*[[Zielona (Dąbrowa Górnicza)|Zielona]]
*[[Wypaleniska (Dąbrowa Górnicza)|Wypaleniska]]
 
*[[Podlesie (Dąbrowa Górnicza)|Podlesie]]
==Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne==
*[[Glinianki (Dąbrowa Górnicza)|Glinianki]]
Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG
*[[Starosiedle (Dąbrowa Górnicza)|Starosiedle]]
===Szlaki turystyczne===
*[[Gołonóg (Dąbrowa Górnicza)|Gołonóg]]
*[[Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba]]
*[[Cegielniana (Dąbrowa Górnicza)|Cegielniana]]
*[[Szlak Metalurgów]]
*[[Niepiekło (Dąbrowa Górnicza)|Niepiekło]]
 
===Imprezy cykliczne===
*Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. [[Michał Spisak|Michała Spisaka]]
*Dni Dąbrowy Górniczej
<gallery>
Plik:VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka.jpg|VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka - plakat z 2014 roku
Plik:Dni Dąbrowy 2014 plakat.jpg|Dni Dabrowy Górniczej - plakat z 2014 roku
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>
 
==Miejsca pamięci==
*[[Miejsca Pamięci - Gmina Dąbrowa Górnicza]]
 
==Dąbrowskie biogramy==
*Urodzeni w Dąbrowie Górniczej:
<gallery>
Plik:Adamiecki Karol.JPG|[[Karol Adamiecki]]
Plik:Tadeusz Drążkiewicz-0003.jpg|[[Tadeusz Drążkiewicz]]
Plik:Janusz Gajos.jpg|[[Janusz Gajos]]
Plik:Jan Cieplak.jpg|[[Jan Cieplak]]
</gallery>
*[http://wikizaglebie.pl/wiki/Kategoria:Ludzie_urodzeni_w_D%C4%85browie_G%C3%B3rniczej Zobacz wszystkie biogramy ludzi urodzonych w Dąbrowie Górniczej]
 
*Związani z Dąbrową Górniczą:
<gallery>
Plik:Cieszkowski Józef.JPG|[[Józef Patrycjusz Cieszkowski]]
Plik:Juliusz Kaden-Bandrowski.png|[[Juliusz Kaden-Bandrowski]]
Plik:Stanisław Andrzej Radek.jpg|[[Stanisław Andrzej Radek]]
Plik:Grzegorz Augustynik.jpg|[[Grzegorz Augustynik]]
</gallery>
*[http://wikizaglebie.pl/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_D%C4%85brow%C4%85_G%C3%B3rnicz%C4%85 Zobacz wszystkie biogramy osób związanych z Dąbrową Górniczą]
 
==Kultura==
[[Plik:W Dąbrowie Górniczej Gabriela Zapolska.jpg|thumb|[[W Dąbrowie Górniczej]] - utwór Gabrieli Zapolskiej z 1899 roku (dostępna wersja cyfrowa)]]
===Muzea i placówki kulturalne===
*[[Pałac Kultury Zagłębia (Dąbrowa Górnicza)|Pałac Kultury Zagłębia]]
*[[Muzeum Miejskie "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej|Muzeum Miejskie "Sztygarka"]]
 
===Biblioteki===
*[[Miejska Biblioteka Publiczna im. Hugona Kołłątaja w Dąbrowie Górniczej]]
 
===Podania i legendy Dąbrowy Górniczej===
Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem:
*[[Legendy Dąbrowy Górniczej]]
*[[Historie i Legendy Ziemi Będzińskiej]] (dostępna wersja cyfrowa)
*[[Zagłębiowskie bajanie - Opowiadania i legendy z historii Zagłębia Dąbrowskiego]]
*[[Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego]]
 
===Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej===
*[[W Dąbrowie Górniczej]] - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
*Miasto uwiecznione jest w wierszu Władysława Broniewskiego pt. ''Zagłębie Dąbrowskie''
*Utwór ''Dym'' Marii Konopnickiej osadzony jest w Dąbrowie Górniczej
 
==Edukacja==
Uczelnie wyższe:
*[[Akademia WSB]] (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu)
*Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego
 
==Religia==
[[Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG|thumb|200px|[[Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej]]]]
'''Kościół rzymsko-katolicki'''<br>
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej.
*[[Dekanat dąbrowski (Najświętszego Serca Pana Jezusa)]]
*[[Dekanat dąbrowski (Najświętszej Maryi Panny Anielskiej)]]
*[[Dekanat dąbrowski (Świętego Antoniego z Padwy)]]
'''Kościoły protestanckie'''<br>
'''Judaizm'''<br>
'''Inne gminy wyznaniowe'''<br>
 
==Sport==
 
===Kluby sportowe===
[[Plik:Plakat na mecz piłki nożnej Sarmacja Będzin Zagłębie Dąbrowa Górnicza sprzed 1939.jpg|thumb|300px|Plakat z czerwca 1939 roku zapowiadający mecz pomiędzy RKS Zagłębie a [[Sarmacja Będzin|TS Sarmacja]] z Będzina]]
*[[Centrum Dąbrowa Górnicza]]
*[[KS Mydlice]]
*[[MKS Dąbrowa Górnicza]]
*[[MMKS Dąbrowa Górnicza]]
*[[MUKP Dąbrowa Górnicza]]
*[[Pionier Ujejsce]]
*[[Promień Strzemieszyce Małe]]
*[[Przemsza Okradzionów]]
*[[Salos Dąbrowa Górnicza]]
*[[Tęcza Błędów]]
*[[Unia Dąbrowa Górnicza]]
*[[Unia Strzemieszyce]]
*[[Unia Ząbkowice]]
*[[Zagłębiak Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębiak Tucznawa]]
*[[Zagłębianka Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębie Dąbrowa Górnicza]]
 
===Obiekty sportowe===
*Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum"
*Hala Sportowa Swobodna
*Stadion Komunalny
*Centrum Sportów Letnich i Wodnych w Parku Zielona
*Centrum Sportów Letnich i Wodnych Pogoria przy zbiorniku Pogoria III
 
===Imprezy sportowe===
[...]
 
===Rekreacja===
[[Plik:Pustynia Błędowska 005 Chechło.JPG|thumb|[[Pustynia Błędowska]]]]
*[[Pustynia Błędowska]]
*[[Pogoria (Dąbrowa Górnicza)|Pogoria]]
 
==Prasa i portale społecznościowe==
===Portale społecznościowe===
*dabrowa-gornicza.org - Forum Mieszkańców Dąbrowy Górniczej
 
==Prezydenci Dąbrowy==
[[Plik:Piwowar Adam.JPG|thumb|150px|[[Adam Piwowar]] - pierwszy prezydent miasta]]
*[[Prezydenci Dąbrowy Górniczej]]
 
==Miasta partnerskie==
*Kimpulung Mołdawski, Rumunia
*Ałczewśk, Ukraina
*Studénka, Czechy<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.dabrowa-gornicza.pl/strona-279-informacje_o_miescie_miasta_partnerskie.html/|tytuł=Miasta partnerskie|opublikowany=dabrowa-gornicza.pl|data dostępu=2014-01-04}}</ref>
*Medias, Rumunia<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.twojezaglebie.pl/dabrowa-gornicza-wspolpracuje-z-medias/|tytuł=Dąbrowa Górnicza współpracuje z Medias|opublikowany=twojezaglebie.pl|data dostępu=2014-01-04}}</ref>
 
==Ciekawostki==
[...]


==Bibliografia==
==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 85-86}}
<gallery>
Plik:Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim.jpg|[[Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim (1939)|Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim]] ([[1939]]) str. 85-86
Plik:Dąbrowa Górnicza Marian Kantor Mirski.jpg |[[Dąbrowa Górnicza (Marian Kantor-Mirski)]] ([[1994]]) [[Marian Kantor-Mirski]]
Plik:Od Dąbrowy do Dąbrowy Górniczej 1755 - 1916.jpg |[[Od Dąbrowy do Dąbrowy Górniczej 1755 - 1916]] ([[1996]]) Włodzimierz Starościak
Plik:Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX w.jpg | [[Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX wieku.]] ([[2002]]) Pod red. Arkadiusza Rybaka
Plik:Nocny łowca i inni.jpg |[["Nocny łowca" i inni. Sceny łowieckie na monetach ze "Skarbu hutnika"]] ([[2012]]) Dariusz Rozmus
Plik:Wczesnośredniowieczne odważniki i ciężarki ołowiane z Dąbrowy Górniczej-Łośnia.jpg|[[Wczesnośredniowieczne odważniki i ciężarki ołowiane z Dąbrowy Górniczej-Łośnia]] ([[2007]]) Robert Bodnar, Dariusz Rozmus, Bartłomiej Szmoniewski
Plik:Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa.jpg|[[Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa na terenie Dąbrowy Górniczej i okolic]] ([[2004]]) Pod red. Dariusza Rozmusa
</gallery>
 
*[http://wikizaglebie.pl/wiki/Kategoria:Biblioteka_Zag%C5%82%C4%99biaka Zobacz wydawnictwa poświęcone Zagłębiu Dąbrowskiemu]
 
==Linki zewnętrzne==
*[http://www.dawnadabrowa.pl Strona ze starymi fotografiami Dąbrowy]
 
== Przypisy ==
 
<references/>


==Linki==
[http://www.dawnadabrowa.pl Strona ze starymi fotografiami Dąbrowy]


[[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Dąbrowa Górnicza]]

Aktualna wersja na dzień 22:04, 7 lis 2021

Dąbrowa Górnicza
Herb
Herb Dąbrowy Górniczej
Województwo śląskie
Gmina
• rodzaj 		Dąbrowa Górnicza
miejska
Prawa miejskie 1916
Prezydent Marcin Bazylak
Powierzchnia 188,73 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
127 tyś
681 os./km²
Tablice rejestracyjne SD
Strona internetowa miasta
Panorama Dąbrowy Górniczej

Dąbrowa Górnicza - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto Zagłębia Dąbrowskiego.

Położenie historyczno - administracyjne:
Podobnie jak Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza leży na styku dwóch dawnych jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej: województwa krakowskiego i przyległego do niego księstwa siewierskiego biskupów krakowskich. W czasach II RP wraz z całym regionem wchodziła w skład województwa kieleckiego, obecnie w skład województwa śląskiego.

Szybki rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. W XIX wieku Dąbrowa była stolicą Zachodniego Okręgu Górniczego Królestwa Polskiego.

Jest jednym z dziesięciu największych powierzchniowo miast Polski.

Historia

Mapa Zachodniego Okręgu Górniczego z 1844 roku - w jego skład wchodziła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa. Na mapie widoczne fragmenty województw: kaliskiego i krakowskiego w Królestwie Polskim oraz zachodni skrawek Rzeczypospolitej Krakowskiej
Mapa obszaru miasta Dąbrowa Górnicza w latach 1927 - 1939
Ogłoszenie o podatkach na 1925 r.

Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w 1916 roku.

Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku 1655. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w Będzinie. Powstała kilka lat wcześniej jako Koniecpolska Wola - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku 1652. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.

Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w 1785 roku przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.

W 1796 roku otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to Kopalnia „Reden”, która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.

  • Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, Hieronim, Łabęcki i Cieszkowski.
  • Prywatne kopalnie: Kazimierz, Jan, Antoni, Ludwik.

W latach 1833 – 1839 powstał duży zakład przemysłowy „Huta Bankowa”. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor Banku Polskiego Henryk Łubieński.

Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu Zachodniego Okręgu Górniczego. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był Józef Patrycjusz Cieszkowski – twórca pojęcia Zagłębie Dąbrowskie.

W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana 1 lutego 1889 roku przez cara Aleksandra Romanowa.

Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.

Dąbrowa posiada piękny kościół parafialny, wykonany według planów inż. Pomianowskiego. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. Grzegorza Augustynika - kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.

Kalendarium

Kalendarium Dąbrowy Górniczej (wybór):
I Rzeczpospolita:

  • XV wiek - obszar dzisiejszego miasta wchodzi w skład dwóch jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej:
  • XV wiek - pierwsze wzmianki o osadach (obecnych dzielnicach Dąbrowy Górniczej) w dziele Jana Długosza w Księdze beneficjów diecezji krakowskiej (łac. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis)

Wiek XIX:

  • 1795 - 1807 - zabór pruski
  • 1807 - 1815 - Dąbrowa w Księstwie Warszawskim (departament krakowski)
  • 1815 - 1914 - Dąbrowa w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim do czasu wybuchu I wojny światowej. (Dokładna przynależność administracyjna Dąbrowy w Królestwie Polskim taka sama jak Sosnowiec, pominąwszy czteroletni okres okupacji austriacko-niemieckiej podczas I wojny światowej)
  • 1817 - powstaje Korpus Górniczy
  • lata trzydzieste XIX wieku - Bank Polski tworzy Zachodni Okręg Górniczy. Jego stolicą zostaje Dąbrowa
  • 1834 - rozpoczęcie budowy Huty Bankowej
  • 1845 - rozpoczęcie budowy kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przez Ząbkowice i Strzemieszyce

Wiek XX:

  • 1916 - uzyskanie praw miejskich

II Rzeczpospolita:

  • 1918 - odzyskanie niepodległości przez Polskę
  • 1919 - 1939 Dąbrowa Górnicza w województwie kieleckim

[...do rozbudowy]]

Galeria dawnych zdjęć

  • Budowa Bazyliki około 1910 r.

  • Ulica Królowej Jadwigi 1925 r.

  • Reden 1919 r.

  • Widok kopalni "Paryż" z około 1930 r.

  • Aleja Kościuszki z około 1930 r.

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Orkiestra Dęta "Grodziec"

  • Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

Nazwa

[...]

Dąbrowa Górnicza pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego

Dąbrowa Górnicza to największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego, położone w jego centralnej części. Miasto graniczy z miastami powiatu będzińskiego: z Będzinem, gminą Psary, gminą Mierzęcice, Siewierzem, Sławkowem oraz z Łazami w powiecie zawierciańskim a także z miejscowościami województwa małopolskiego: gminą Klucze i gminą Bolesław w powiecie olkuskim oraz z Sosnowcem.

Dzielnice i osiedla

Widok na ul.3 Maja
Panorama miasta
Widok znad ulicy Sobieskiego
Urząd Miasta

Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne

Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG

Szlaki turystyczne

Imprezy cykliczne

  • VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka - plakat z 2014 roku

  • Dni Dabrowy Górniczej - plakat z 2014 roku

  • Opis zdjęcia:

Miejsca pamięci

Dąbrowskie biogramy

  • Urodzeni w Dąbrowie Górniczej:
  • Związani z Dąbrową Górniczą:

Kultura

W Dąbrowie Górniczej - utwór Gabrieli Zapolskiej z 1899 roku (dostępna wersja cyfrowa)

Muzea i placówki kulturalne

Biblioteki

Podania i legendy Dąbrowy Górniczej

Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem:

Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej

  • W Dąbrowie Górniczej - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
  • Miasto uwiecznione jest w wierszu Władysława Broniewskiego pt. Zagłębie Dąbrowskie
  • Utwór Dym Marii Konopnickiej osadzony jest w Dąbrowie Górniczej

Edukacja

Uczelnie wyższe:

  • Akademia WSB (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu)
  • Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego

Religia

Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej

Kościół rzymsko-katolicki
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład diecezji sosnowieckiej w metropolii częstochowskiej.

Kościoły protestanckie
Judaizm
Inne gminy wyznaniowe

Sport

Kluby sportowe

Plakat z czerwca 1939 roku zapowiadający mecz pomiędzy RKS Zagłębie a TS Sarmacja z Będzina

Obiekty sportowe

  • Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum"
  • Hala Sportowa Swobodna
  • Stadion Komunalny
  • Centrum Sportów Letnich i Wodnych w Parku Zielona
  • Centrum Sportów Letnich i Wodnych Pogoria przy zbiorniku Pogoria III

Imprezy sportowe

[...]

Rekreacja

Pustynia Błędowska

Prasa i portale społecznościowe

Portale społecznościowe

  • dabrowa-gornicza.org - Forum Mieszkańców Dąbrowy Górniczej

Prezydenci Dąbrowy

Adam Piwowar - pierwszy prezydent miasta

Miasta partnerskie

  • Kimpulung Mołdawski, Rumunia
  • Ałczewśk, Ukraina
  • Studénka, Czechy[1]
  • Medias, Rumunia[2]

Ciekawostki

[...]

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Miasta partnerskie. dabrowa-gornicza.pl. [dostęp 2014-01-04].
  2. ↑ Dąbrowa Górnicza współpracuje z Medias. twojezaglebie.pl. [dostęp 2014-01-04].
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Dąbrowa_Górnicza&oldid=101743”