Marian Kantor-Mirski

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Marian Kantor-Mirski
Data i miejsce urodzenia	22 czerwca 1884 Hohenbach
Data i miejsce śmierci	18 marca 1942 Oświęcim

Marian Leon Kantor-Mirski, pseudonim Mirski (ur. 22 czerwca 1884 w Hohenbach, niemieckiej kolonii w Czerminie w okolicach Mielca, zamordowany 18 marca 1942 w Auschwitz-Birkenau) – nauczyciel, urzędnik, legionista, publicysta, wybitny badacz historii Zagłębia, społecznik, ojciec Tadeusza Kantora, kapitan administracji Wojska Polskiego.

Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Tarnowie był nauczycielem w rodzinnej Małopolsce. Podczas I wojny światowej walczył w legionach, działał w Polskiej Organizacji Wojskowej pod pseudonimem "Mirski", brał udział w powstaniach śląskich i służbę zakończył w stopniu kapitana administracji ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r.

Zaangażowany w walkę o polskość tego regionu kraju, w naturalny sposób pozostał na tych terenach; organizował na Śląsku polskie szkolnictwo i oświatę, mieszkając m.in. w Rudzie Śląskiej. Zdymisjonowany w 1926 r., przeniósł się do Małopolski Zachodniej – na teren Zagłębia Dąbrowskiego, które jako Małopolanin odkrył i ukochał, stając się jego szczególnym kronikarzem.

Zamieszkał w Sosnowcu (1928-38). Od maja 1928 pracował w Powiatowej Kasie Chorych w Sosnowcu i rozpoczął współpracę z "Kurierem Zagłębia". W 1929 r. opublikował pierwszą pracę o Włodowicach. W 1931 r. pełnił funkcję naczelnego redaktora tygodnika Towarzystwa Artystyczno-Literackiego "Gontyna".

W latach 1931-1932 opublikował cykl zeszytów "Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy". Cykl "Ziemia Zawierciańska" wydawał w latach 1932-1935, "Ziemia Olkuska w przeszłości" w 1936 roku. Był autorem m.in. prac: "Lud Zagłębia Dąbrowskiego", "Sławetny cech szewski królewskiego i wolnego miasta Będzina w w. XVI-XVIII"; część jego prac pozostała w rękopisie, także z przyczyn finansowych. Próbował, bez powodzenia, wydawać tygodnik "Wędrowiec".

W 1934 roku wydał wspomnienia legionowe pt. "Od Rarańczy do Kaniowa". Druga połowa lat trzydziestych to narastające kłopoty finansowe, niezrozumienie – i w końcu powrót w głąb Małopolski, gdzie zdawał się czuć pewniejszy. Mieszkał w Krakowie i Tarnowie. Tam został aresztowany przez Niemców i wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie zginął 18 marca 1942 r.