Dąbrowa Górnicza: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
(→‎Kultura: Dzieła lit. i film.)
 
(Nie pokazano 39 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 10: Linia 10:
  | rodzaj_gminy      = miejska
  | rodzaj_gminy      = miejska
  | zarządzający      = Prezydent
  | zarządzający      = Prezydent
  | prezydent          = [[Zbigniew Podraza]]
  | prezydent          = [[Marcin Bazylak]]
  | miejska            = tak
  | miejska            = tak
  | powierzchnia      = 188,73
  | powierzchnia      = 188,73
Linia 23: Linia 23:
  | www                = http://www.idabrowa.pl
  | www                = http://www.idabrowa.pl
}}
}}
[[Plik:Dąbrowa Górnicza 001 panorama miasta.JPG|thumb|550px|right|Panorama Dąbrowy Górniczej]]
'''Dąbrowa Górnicza''' - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].
Położenie historyczno - administracyjne:<br>
Podobnie jak [[Sosnowiec]], Dąbrowa Górnicza leży na styku dwóch dawnych jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej: województwa krakowskiego i przyległego do niego [[Księstwo Siewierskie|księstwa siewierskiego]] biskupów krakowskich. W czasach II RP wraz z całym regionem wchodziła w skład województwa kieleckiego, obecnie w skład województwa śląskiego.
Szybki rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. W XIX wieku Dąbrowa była stolicą [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] Królestwa Polskiego.


'''Dąbrowa Górnicza''' - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].
Jest jednym z dziesięciu największych powierzchniowo miast Polski.  


==Historia==
==Historia==
[[Plik:Dąbrowa Górnicza 001 panorama miasta.JPG|thumb|450px|right|Panorama Dąbrowy Górniczej]]
[[Plik:Mapa Zachodni Okreg Górniczy Królestwa Polskiego.jpg|thumb|250px|right|Mapa [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] z 1844 roku - w jego skład wchodziła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa. Na mapie widoczne fragmenty województw: kaliskiego i krakowskiego w Królestwie Polskim oraz zachodni skrawek Rzeczypospolitej Krakowskiej]]
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w [[1916]] r.  
[[Plik:Miasto Dąbrowa Górnicza Mapa 1927 1939.jpg|thumb|300px|Mapa obszaru miasta Dąbrowa Górnicza w latach [[1927]] - [[1939]]]]
[[Plik:DĄBROWA GÓRNICZA stary afisz 1925 ogłoszenie 1.jpg|250px|right|Ogłoszenie o podatkach na 1925 r.]]
 
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w [[1916]] roku.  


Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku [[1655]]. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w [[Będzin|Będzinie]]. Powstała kilka lat wcześniej jako [[Koniecpolska Wola]] - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku [[1652]]. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.
Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku [[1655]]. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w [[Będzin|Będzinie]]. Powstała kilka lat wcześniej jako [[Koniecpolska Wola]] - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku [[1652]]. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.


Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w [[1785]] r. przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.
Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w [[1785]] roku przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.


W [[1796]] r. otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to [[Kopalnia "Reden" (Dąbrowa Górnicza)|Kopalnia „Reden”]], która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.
W [[1796]] roku otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to [[Kopalnia "Reden" (Dąbrowa Górnicza)|Kopalnia „Reden”]], która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.
*Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, [[Kopalnia "Hieronim" (Dąbrowa Górnicza)|Hieronim]], Łabęcki i [[Kopalnia "Cieszkowski" (Dąbrowa Górnicza)|Cieszkowski]].
*Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, [[Kopalnia "Hieronim" (Dąbrowa Górnicza)|Hieronim]], Łabęcki i [[Kopalnia "Cieszkowski" (Dąbrowa Górnicza)|Cieszkowski]].
*Prywatne kopalnie: Kazimierz, [[Kopalnia "Jan" (Dąbrowa Górnicza)|Jan]], Antoni, Ludwik.
*Prywatne kopalnie: Kazimierz, [[Kopalnia "Jan" (Dąbrowa Górnicza)|Jan]], Antoni, Ludwik.
[[Plik:Mapa Zachodni Okreg Górniczy Królestwa Polskiego.jpg|thumb|250px|right|Mapa [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] z 1844 roku - w jego skład weszła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa]]


W latach [[1833]] – [[1839]] powstał duży zakład przemysłowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|„Huta Bankowa”]]. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]] [[Henryk Łubieński]].
W latach [[1833]] – [[1839]] powstał duży zakład przemysłowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|„Huta Bankowa”]]. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]] [[Henryk Łubieński]].
Linia 44: Linia 52:
Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]]. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był [[Józef Patrycjusz Cieszkowski]] – twórca pojęcia [[Zagłębie Dąbrowskie]].
Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]]. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był [[Józef Patrycjusz Cieszkowski]] – twórca pojęcia [[Zagłębie Dąbrowskie]].


W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana [[1 lutego]] [[1889]] r. przez cara Aleksandra Romanowa.
W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana [[1 lutego]] [[1889]] roku przez cara Aleksandra Romanowa.


Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.
Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.


Dąbrowa posiada piękny [[Parafia p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|kościół parafialny]], wykonany według planów inż. Pomianowskiego. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. [[Grzegorz Augustynik|Grzegorza Augustynika]], kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Kapłan ten dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.
Dąbrowa posiada piękny [[Parafia p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|kościół parafialny]], wykonany według planów inż. [[Józef Pomian-Pomianowski|Pomianowskiego]]. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. [[Grzegorz Augustynik|Grzegorza Augustynika]] - kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.
 
*''[http://wikizaglebie.pl/wiki/D%C4%85browa_G%C3%B3rnicza_na_dawnej_poczt%C3%B3wce_%28katalog%29 Zobacz Dąbrowę Górniczą na dawnej pocztówce (katalog)]''
 
*''[http://wikizaglebie.pl/wiki/D%C4%85browa_G%C3%B3rnicza_na_dawnej_reklamie_%28katalog%29 Zobacz Dąbrowę Górniczą na dawnej reklamie (katalog)]
 
===Kalendarium===
Kalendarium Dąbrowy Górniczej (wybór):<br>
I Rzeczpospolita:<br>
*XV wiek - obszar dzisiejszego miasta wchodzi w skład dwóch jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej:
**województwa krakowskiego
**[[Księstwo Siewierskie|Księstwa siewierskiego]] (istniejącego do 1790, włączone do woj. krakowskiego)
*XV wiek - pierwsze wzmianki o osadach (obecnych dzielnicach Dąbrowy Górniczej) w dziele Jana Długosza w ''Księdze beneficjów diecezji krakowskiej'' (łac. ''Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis'')
Wiek XIX:<br>
*1795 - 1807 - zabór pruski
*1807 - 1815 - Dąbrowa w Księstwie Warszawskim (departament krakowski)
*1815 - 1914 - Dąbrowa w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim do czasu wybuchu I wojny światowej. (Dokładna przynależność administracyjna Dąbrowy w Królestwie Polskim taka sama jak [[Sosnowiec]], pominąwszy czteroletni okres okupacji austriacko-niemieckiej podczas I wojny światowej)
*1817 - powstaje Korpus Górniczy
*lata trzydzieste XIX wieku - [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Bank Polski]] tworzy [[Zachodni Okręg Górniczy]]. Jego stolicą zostaje Dąbrowa
*1834 - rozpoczęcie budowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|Huty Bankowej]]
*1845 - rozpoczęcie budowy [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|kolei Warszawsko-Wiedeńskiej]] przez [[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]] i [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce]]
Wiek XX:<br>
*1916 - uzyskanie praw miejskich
II Rzeczpospolita:<br>
*1918 - odzyskanie niepodległości przez Polskę
*1919 - 1939 Dąbrowa Górnicza w województwie kieleckim
[...do rozbudowy]]
 
==[[Dąbrowa Górnicza na dawnej fotografii (katalog)|Galeria dawnych zdjęć]]==
<gallery>
Plik:Dąbrowa-Górnicza-kościół-pw-MB-Anielskiej-ok-1910.jpg|Budowa Bazyliki około 1910 r.
Plik:Dąbrowa Górn, Król. Jadwigi, 1925.jpg|Ulica Królowej Jadwigi 1925 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-Reden-1919.jpg|Reden 1919 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-Kopalnia-Paryż-1930.jpg|Widok [[Kopalnia "Paryż" (Dąbrowa Górnicza)|kopalni "Paryż"]] z około 1930 r.
Plik:Dąbrowa-Górnicza-al-Kościuszki-ok-1930.jpg|Aleja Kościuszki z około 1930 r.
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0001.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0002.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0003.jpg|Orkiestra Dęta "Grodziec"
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0004.jpg|Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0005.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0006.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0007.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0008.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0009.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0010.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0011.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0012.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0013.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0014.jpg|Pochód 1 majowy
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>


==Nazwa==
==Nazwa==
Linia 62: Linia 126:
[[Plik:UM Dąbrowa Górnicza.JPG|right|thumb|250px|Urząd Miasta]]
[[Plik:UM Dąbrowa Górnicza.JPG|right|thumb|250px|Urząd Miasta]]


*[[Łosień (Dąbrowa Górnicza)|Łosień]]
*[[Anna (Dąbrowa Górnicza)|Anna]]
*[[Łęka (Dąbrowa Górnicza)|Łęka]]
*[[Działki (Dąbrowa Górnicza)|Działki]]
*[[Strzemieszyce Wielkie (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Wielkie]]
*[[Marianki (Dąbrowa Górnicza)|Marianki]]
*[[Łęknice (Dąbrowa Górnicza)|Łęknice]]
*[[Legionowo (Dąbrowa Górnicza)|Legionowo]]
*[[Babia Ława (Dąbrowa Górnicza)|Babia Ława]]
*[[Babia Ława (Dąbrowa Górnicza)|Babia Ława]]
*[[Jedlina (Dąbrowa Górnicza)|Jedlina]]
*[[Ujejsce (Dąbrowa Górnicza)|Ujejsce]]
*[[Tworzeń (Dąbrowa Górnicza)|Tworzeń]]
*[[Łazy (Dąbrowa Górnicza)|Łazy]]
*[[Nowa Kuźniczka (Dąbrowa Górnicza)|Nowa Kuźniczka]]
*[[Korzeniec (Dąbrowa Górnicza)|Korzeniec]]
*[[Błędów (Dąbrowa Górnicza)|Błędów]]
*[[Błędów (Dąbrowa Górnicza)|Błędów]]
*[[Szałasowizna (Dąbrowa Górnicza)|Szałasowizna]]
*[[Smugi (Dąbrowa Górnicza)|Smugi]]
*[[Pogoria (Dąbrowa Górnicza)|Pogoria]]
*[[Bugaj (Dąbrowa Górnicza)|Bugaj]]
*[[Bugaj (Dąbrowa Górnicza)|Bugaj]]
*[[Podbuczyny (Dąbrowa Górnicza)|Podbuczyny]]
*[[Cegielniana (Dąbrowa Górnicza)|Cegielniana]]
*[[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]]
*[[Trzydziesty (Dąbrowa Górnicza)|Trzydziesty]]
*[[Okradzionów (Dąbrowa Górnicza)|Okradzionów]]
*[[Strzemieszyce Małe (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Małe]]
*[[Zakawie (Dąbrowa Górnicza)|Zakawie]]
*[[Anna (Dąbrowa Górnicza)|Anna]]
*[[Ciernice (Dąbrowa Górnicza)|Ciernice]]
*[[Ciernice (Dąbrowa Górnicza)|Ciernice]]
*[[Dębnik (Dąbrowa Górnicza)|Dębnik]]
*[[Dębnik (Dąbrowa Górnicza)|Dębnik]]
*[[Działki (Dąbrowa Górnicza)|Działki]]
*[[Glinianki (Dąbrowa Górnicza)|Glinianki]]
*[[Gołonóg (Dąbrowa Górnicza)|Gołonóg]]
*[[Gródki (Dąbrowa Górnicza)|Gródki]]
*[[Jedlina (Dąbrowa Górnicza)|Jedlina]]
*[[Kawa (Dąbrowa Górnicza)|Kawa]]
*[[Kazdębie (Dąbrowa Górnicza)|Kazdębie]]
*[[Korzeniec (Dąbrowa Górnicza)|Korzeniec]]
*[[Krasowa (Dąbrowa Górnicza)|Krasowa ]]
*[[Laski (Dąbrowa Górnicza)|Laski]]
*[[Legionowo (Dąbrowa Górnicza)|Legionowo]]
*[[Lipówka (Dąbrowa Górnicza)|Lipówka]]
*[[Lipówka (Dąbrowa Górnicza)|Lipówka]]
*[[Łazy (Dąbrowa Górnicza)|Łazy]]
*[[Łęka (Dąbrowa Górnicza)|Łęka]]
*[[Łęknice (Dąbrowa Górnicza)|Łęknice]]
*[[Łosień (Dąbrowa Górnicza)|Łosień]]
*[[Malinowe Górki (Dąbrowa Górnicza)|Malinowe Górki]]
*[[Marianki (Dąbrowa Górnicza)|Marianki]]
*[[Niepiekło (Dąbrowa Górnicza)|Niepiekło]]
*[[Nowa Kuźniczka (Dąbrowa Górnicza)|Nowa Kuźniczka]]
*[[Okradzionów (Dąbrowa Górnicza)|Okradzionów]]
*[[Piekło (Dąbrowa Górnicza)|Piekło]]
*[[Piła Ujejska (Dąbrowa Górnicza)|Piła Ujejska]]
*[[Piła Ujejska (Dąbrowa Górnicza)|Piła Ujejska]]
*[[Krasowa (Dąbrowa Górnicza)|Krasowa ]]
*[[Podbagienko (Dąbrowa Górnicza)|Podbagienko]]
*[[Podbuczyny (Dąbrowa Górnicza)|Podbuczyny]]
*[[Podlesie (Dąbrowa Górnicza)|Podlesie]]
*[[Podrowce (Dąbrowa Górnicza)|Podrowce]]
*[[Pogoria (Dąbrowa Górnicza)|Pogoria]]
*[[Ratanice (Dąbrowa Górnicza)|Ratanice]]
*[[Sikorka (Dąbrowa Górnicza)|Sikorka]]
*[[Smugi (Dąbrowa Górnicza)|Smugi]]
*[[Starosiedle (Dąbrowa Górnicza)|Starosiedle]]
*[[Strzemieszyce Małe (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Małe]]
*[[Strzemieszyce Wielkie (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce Wielkie]]
*[[Szałasowizna (Dąbrowa Górnicza)|Szałasowizna]]
*[[Szatanówka (Dąbrowa Górnicza)|Szatanówka]]
*[[Szatanówka (Dąbrowa Górnicza)|Szatanówka]]
*[[Piekło (Dąbrowa Górnicza)|Piekło]]
*[[Świerczyna (Dąbrowa Górnicza)|Świerczyna]]
*[[Ratanice (Dąbrowa Górnicza)|Ratanice]]
*[[Trzydziesty (Dąbrowa Górnicza)|Trzydziesty]]
*[[Malinowe Górki (Dąbrowa Górnicza)|Malinowe Górki]]
*[[Gródki (Dąbrowa Górnicza)|Gródki]]
*[[Tucznawa (Dąbrowa Górnicza)|Tucznawa]]
*[[Tucznawa (Dąbrowa Górnicza)|Tucznawa]]
*[[Tworzeń (Dąbrowa Górnicza)|Tworzeń]]
*[[Ujejsce (Dąbrowa Górnicza)|Ujejsce]]
*[[Wypaleniska (Dąbrowa Górnicza)|Wypaleniska]]
*[[Zając (Dąbrowa Górnicza)|Zając]]
*[[Zając (Dąbrowa Górnicza)|Zając]]
*[[Podrowce (Dąbrowa Górnicza)|Podrowce]]
*[[Zakawie (Dąbrowa Górnicza)|Zakawie]]
*[[Kazdębie (Dąbrowa Górnicza)|Kazdębie]]
*[[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]]
*[[Laski (Dąbrowa Górnicza)|Laski]]
*[[Świerczyna (Dąbrowa Górnicza)|Świerczyna]]
*[[Sikorka (Dąbrowa Górnicza)|Sikorka]]
*[[Podbagienko (Dąbrowa Górnicza)|Podbagienko]]
*[[Kawa (Dąbrowa Górnicza)|Kawa]]
*[[Zielona (Dąbrowa Górnicza)|Zielona]]
*[[Zielona (Dąbrowa Górnicza)|Zielona]]
*[[Wypaleniska (Dąbrowa Górnicza)|Wypaleniska]]
*[[Podlesie (Dąbrowa Górnicza)|Podlesie]]
*[[Glinianki (Dąbrowa Górnicza)|Glinianki]]
*[[Starosiedle (Dąbrowa Górnicza)|Starosiedle]]
*[[Gołonóg (Dąbrowa Górnicza)|Gołonóg]]
*[[Cegielniana (Dąbrowa Górnicza)|Cegielniana]]
*[[Niepiekło (Dąbrowa Górnicza)|Niepiekło]]


==Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne==
==Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne==
Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG
===Szlaki turystyczne===
*[[Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba]]
*[[Szlak VIA REGIA - Droga św. Jakuba]]
*[[Szlak Metalurgów]]
*[[Szlak Metalurgów]]
===Imprezy cykliczne===
*Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. [[Michał Spisak|Michała Spisaka]]
*Dni Dąbrowy Górniczej
<gallery>
Plik:VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka.jpg|VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka - plakat z 2014 roku
Plik:Dni Dąbrowy 2014 plakat.jpg|Dni Dabrowy Górniczej - plakat z 2014 roku
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>


==Miejsca pamięci==
==Miejsca pamięci==
Linia 143: Linia 218:


==Kultura==
==Kultura==
 
[[Plik:W Dąbrowie Górniczej Gabriela Zapolska.jpg|thumb|[[W Dąbrowie Górniczej]] - utwór Gabrieli Zapolskiej z 1899 roku (dostępna wersja cyfrowa)]]
===Muzea i placówki kulturalne===
===Muzea i placówki kulturalne===
*[[Pałac Kultury Zagłębia (Dąbrowa Górnicza)|Pałac Kultury Zagłębia]]
*[[Pałac Kultury Zagłębia (Dąbrowa Górnicza)|Pałac Kultury Zagłębia]]
Linia 160: Linia 235:
===Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej===
===Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej===
*[[W Dąbrowie Górniczej]] - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
*[[W Dąbrowie Górniczej]] - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
*Miasto uwiecznione jest w wierszu Władysława Broniewskiego pt. ''Zagłębie Dąbrowskie''
*Utwór ''Dym'' Marii Konopnickiej osadzony jest w Dąbrowie Górniczej


==Edukacja==
==Edukacja==
Uczelnie wyższe:
Uczelnie wyższe:
*Wyższa Szkoła Biznesu
*[[Akademia WSB]] (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu)
*Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego
*Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego


==Religia==
==Religia==
[[Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG|thumb|200px|[[Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej]]]]
'''Kościół rzymsko-katolicki'''<br>
'''Kościół rzymsko-katolicki'''<br>
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej.  
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej.  
Linia 181: Linia 259:
[[Plik:Plakat na mecz piłki nożnej Sarmacja Będzin Zagłębie Dąbrowa Górnicza sprzed 1939.jpg|thumb|300px|Plakat z czerwca 1939 roku zapowiadający mecz pomiędzy RKS Zagłębie a [[Sarmacja Będzin|TS Sarmacja]] z Będzina]]
[[Plik:Plakat na mecz piłki nożnej Sarmacja Będzin Zagłębie Dąbrowa Górnicza sprzed 1939.jpg|thumb|300px|Plakat z czerwca 1939 roku zapowiadający mecz pomiędzy RKS Zagłębie a [[Sarmacja Będzin|TS Sarmacja]] z Będzina]]
*[[Centrum Dąbrowa Górnicza]]
*[[Centrum Dąbrowa Górnicza]]
*[[KS Mydlice]]
*[[MKS Dąbrowa Górnicza]]
*[[MKS Dąbrowa Górnicza]]
*[[MMKS Dąbrowa Górnicza]]
*[[MUKP Dąbrowa Górnicza]]
*[[Pionier Ujejsce]]
*[[Pionier Ujejsce]]
*[[Promień Strzemieszyce Małe]]
*[[Promień Strzemieszyce Małe]]
*[[Przemsza Okradzionów]]
*[[Przemsza Okradzionów]]
*[[Salos Dąbrowa Górnicza]]
*[[Tęcza Błędów]]
*[[Tęcza Błędów]]
*[[Unia Dąbrowa Górnicza]]
*[[Unia Strzemieszyce]]
*[[Unia Strzemieszyce]]
*[[Unia Ząbkowice]]
*[[Unia Ząbkowice]]
*[[Zagłębiak Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębiak Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębiak Tucznawa]]
*[[Zagłębianka Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębianka Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębie Dąbrowa Górnicza]]
*[[Zagłębie Dąbrowa Górnicza]]
Linia 231: Linia 315:
Plik:Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX w.jpg | [[Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX wieku.]] ([[2002]]) Pod red. Arkadiusza Rybaka
Plik:Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX w.jpg | [[Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX wieku.]] ([[2002]]) Pod red. Arkadiusza Rybaka
Plik:Nocny łowca i inni.jpg |[["Nocny łowca" i inni. Sceny łowieckie na monetach ze "Skarbu hutnika"]] ([[2012]]) Dariusz Rozmus
Plik:Nocny łowca i inni.jpg |[["Nocny łowca" i inni. Sceny łowieckie na monetach ze "Skarbu hutnika"]] ([[2012]]) Dariusz Rozmus
Plik:Wczesnośredniowieczne odważniki i ciężarki ołowiane z Dąbrowy Górniczej-Łośnia.jpg|[[Wczesnośredniowieczne odważniki i ciężarki ołowiane z Dąbrowy Górniczej-Łośnia]] ([[2007]]) Robert Bodnar, Dariusz Rozmus, Bartłomiej Szmoniewski
Plik:Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa.jpg|[[Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa na terenie Dąbrowy Górniczej i okolic]] ([[2004]]) Pod red. Dariusza Rozmusa
</gallery>
</gallery>


Linia 244: Linia 330:


[[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Dąbrowa Górnicza]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Dąbrowa Górnicza]]

Aktualna wersja na dzień 22:04, 7 lis 2021

Dąbrowa Górnicza
Herb
Herb Dąbrowy Górniczej
Województwo śląskie
Gmina
• rodzaj 		Dąbrowa Górnicza
miejska
Prawa miejskie 1916
Prezydent Marcin Bazylak
Powierzchnia 188,73 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
127 tyś
681 os./km²
Tablice rejestracyjne SD
Strona internetowa miasta
Panorama Dąbrowy Górniczej

Dąbrowa Górnicza - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto Zagłębia Dąbrowskiego.

Położenie historyczno - administracyjne:
Podobnie jak Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza leży na styku dwóch dawnych jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej: województwa krakowskiego i przyległego do niego księstwa siewierskiego biskupów krakowskich. W czasach II RP wraz z całym regionem wchodziła w skład województwa kieleckiego, obecnie w skład województwa śląskiego.

Szybki rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. W XIX wieku Dąbrowa była stolicą Zachodniego Okręgu Górniczego Królestwa Polskiego.

Jest jednym z dziesięciu największych powierzchniowo miast Polski.

Historia

Mapa Zachodniego Okręgu Górniczego z 1844 roku - w jego skład wchodziła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa. Na mapie widoczne fragmenty województw: kaliskiego i krakowskiego w Królestwie Polskim oraz zachodni skrawek Rzeczypospolitej Krakowskiej
Mapa obszaru miasta Dąbrowa Górnicza w latach 1927 - 1939
Ogłoszenie o podatkach na 1925 r.

Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w 1916 roku.

Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku 1655. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w Będzinie. Powstała kilka lat wcześniej jako Koniecpolska Wola - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku 1652. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.

Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w 1785 roku przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.

W 1796 roku otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to Kopalnia „Reden”, która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.

  • Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, Hieronim, Łabęcki i Cieszkowski.
  • Prywatne kopalnie: Kazimierz, Jan, Antoni, Ludwik.

W latach 1833 – 1839 powstał duży zakład przemysłowy „Huta Bankowa”. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor Banku Polskiego Henryk Łubieński.

Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu Zachodniego Okręgu Górniczego. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był Józef Patrycjusz Cieszkowski – twórca pojęcia Zagłębie Dąbrowskie.

W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana 1 lutego 1889 roku przez cara Aleksandra Romanowa.

Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.

Dąbrowa posiada piękny kościół parafialny, wykonany według planów inż. Pomianowskiego. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. Grzegorza Augustynika - kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.

Kalendarium

Kalendarium Dąbrowy Górniczej (wybór):
I Rzeczpospolita:

  • XV wiek - obszar dzisiejszego miasta wchodzi w skład dwóch jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej:
  • XV wiek - pierwsze wzmianki o osadach (obecnych dzielnicach Dąbrowy Górniczej) w dziele Jana Długosza w Księdze beneficjów diecezji krakowskiej (łac. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis)

Wiek XIX:

  • 1795 - 1807 - zabór pruski
  • 1807 - 1815 - Dąbrowa w Księstwie Warszawskim (departament krakowski)
  • 1815 - 1914 - Dąbrowa w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim do czasu wybuchu I wojny światowej. (Dokładna przynależność administracyjna Dąbrowy w Królestwie Polskim taka sama jak Sosnowiec, pominąwszy czteroletni okres okupacji austriacko-niemieckiej podczas I wojny światowej)
  • 1817 - powstaje Korpus Górniczy
  • lata trzydzieste XIX wieku - Bank Polski tworzy Zachodni Okręg Górniczy. Jego stolicą zostaje Dąbrowa
  • 1834 - rozpoczęcie budowy Huty Bankowej
  • 1845 - rozpoczęcie budowy kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przez Ząbkowice i Strzemieszyce

Wiek XX:

  • 1916 - uzyskanie praw miejskich

II Rzeczpospolita:

  • 1918 - odzyskanie niepodległości przez Polskę
  • 1919 - 1939 Dąbrowa Górnicza w województwie kieleckim

[...do rozbudowy]]

Galeria dawnych zdjęć

  • Budowa Bazyliki około 1910 r.

  • Ulica Królowej Jadwigi 1925 r.

  • Reden 1919 r.

  • Widok kopalni "Paryż" z około 1930 r.

  • Aleja Kościuszki z około 1930 r.

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Orkiestra Dęta "Grodziec"

  • Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Pochód 1 majowy

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

Nazwa

[...]

Dąbrowa Górnicza pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego

Dąbrowa Górnicza to największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego, położone w jego centralnej części. Miasto graniczy z miastami powiatu będzińskiego: z Będzinem, gminą Psary, gminą Mierzęcice, Siewierzem, Sławkowem oraz z Łazami w powiecie zawierciańskim a także z miejscowościami województwa małopolskiego: gminą Klucze i gminą Bolesław w powiecie olkuskim oraz z Sosnowcem.

Dzielnice i osiedla

Widok na ul.3 Maja
Panorama miasta
Widok znad ulicy Sobieskiego
Urząd Miasta

Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne

Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG

Szlaki turystyczne

Imprezy cykliczne

  • VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka - plakat z 2014 roku

  • Dni Dabrowy Górniczej - plakat z 2014 roku

  • Opis zdjęcia:

Miejsca pamięci

Dąbrowskie biogramy

  • Urodzeni w Dąbrowie Górniczej:
  • Związani z Dąbrową Górniczą:

Kultura

W Dąbrowie Górniczej - utwór Gabrieli Zapolskiej z 1899 roku (dostępna wersja cyfrowa)

Muzea i placówki kulturalne

Biblioteki

Podania i legendy Dąbrowy Górniczej

Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem:

Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej

  • W Dąbrowie Górniczej - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
  • Miasto uwiecznione jest w wierszu Władysława Broniewskiego pt. Zagłębie Dąbrowskie
  • Utwór Dym Marii Konopnickiej osadzony jest w Dąbrowie Górniczej

Edukacja

Uczelnie wyższe:

  • Akademia WSB (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu)
  • Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego

Religia

Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej

Kościół rzymsko-katolicki
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład diecezji sosnowieckiej w metropolii częstochowskiej.

Kościoły protestanckie
Judaizm
Inne gminy wyznaniowe

Sport

Kluby sportowe

Plakat z czerwca 1939 roku zapowiadający mecz pomiędzy RKS Zagłębie a TS Sarmacja z Będzina

Obiekty sportowe

  • Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum"
  • Hala Sportowa Swobodna
  • Stadion Komunalny
  • Centrum Sportów Letnich i Wodnych w Parku Zielona
  • Centrum Sportów Letnich i Wodnych Pogoria przy zbiorniku Pogoria III

Imprezy sportowe

[...]

Rekreacja

Pustynia Błędowska

Prasa i portale społecznościowe

Portale społecznościowe

  • dabrowa-gornicza.org - Forum Mieszkańców Dąbrowy Górniczej

Prezydenci Dąbrowy

Adam Piwowar - pierwszy prezydent miasta

Miasta partnerskie

  • Kimpulung Mołdawski, Rumunia
  • Ałczewśk, Ukraina
  • Studénka, Czechy[1]
  • Medias, Rumunia[2]

Ciekawostki

[...]

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Miasta partnerskie. dabrowa-gornicza.pl. [dostęp 2014-01-04].
  2. ↑ Dąbrowa Górnicza współpracuje z Medias. twojezaglebie.pl. [dostęp 2014-01-04].
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Dąbrowa_Górnicza&oldid=101743”