Stefan Anders

Zagłębiowskie Biogramy
Stefan Anders
Imię i nazwisko	Stefan Anders
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1889 Warszawa
Data i miejsce śmierci	15 lutego 1970 Sosnowiec
Zawód	artysta malarz, nauczyciel

Stefan Anders – (ur. 31 lipca 1889 w Warszawie, zm. 15 lutego 1970 w Sosnowcu) artysta malarz, nauczyciel. Pochodzi z rodzinny Romana i Marii z Wrońskich.

Edukacja

Ukończył 4 klasy gimnazjum o profilu filologicznym, które w Warszawie prowadził Edward Świecimski. W latach 1908 - 1910 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej - szkole o bogatych tradycjach artystycznych. Studia plastyczne kontynuował w Szkole Sztuk Pięknych, w pracowni prof. Stanisława Lentza. Z powodu trudnych warunków materialnych po roku zmuszony był przerwać naukę. Uczęszczał potem na kurs artystyczny zorganizowany przez Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Interesował się malarstwem pejzażowym, grafiką i rysunkiem. Współpracował z pismami stołecznymi, wykonując dla nich czarno-białe ilustracje piórkiem.

Nauczyciel

Przed wybuchem l wojny światowej osiedlił się w Zagłębiu Dąbrowskim. W latach 1914 - 1919 pracował w fabryce kotłów „W.Fitzner i K.Gamper” w Sosnowcu jako rysownik artystyczny i techniczny. Jednocześnie angażował się w działalność na rzecz edukacji plastycznej młodzieży. Był współzałożycielem i nauczycielem pierwszej w Zagłębiu Szkoły Rysunku, która funkcjonowała w Sosnowcu w latach 1914 – 1918. Uczestniczył także jako wykładowca w wieczorowych Sosnowieckich Kursach Rzemieślniczych organizowanych przez Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności.

Okres międzywojenny

W 1919 r. otrzymał nominację na nauczyciela rysunku w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Solcu nad Wisła, gdzie pracował do 1926 r.

Po powrocie do Zagłębia, w latach 1926 - 1933, zatrudniony był w szkolnictwie powszechnym w Zagórzu i Publicznej Szkole Zawodowej Dokształcającej w Sosnowcu - uczył rysunku, a sporadycznie także krajoznawstwa. Jednocześnie zajmował się twórczością artystyczną i brał aktywny udział w życiu kulturalnym miasta. Należał do powołanego w 1923 r. Towarzystwa Artystyczno-literackiego zrzeszającego zagłębiowskich twórców. Od 1929 r. był członkiem zarządu TAL-u. Uprawiał malarstwo, głównie akwarelowe oraz rysunek. Ulubionym tematem jego prac były polskie pejzaże. Chętnie rysował portrety stworzył cykl poświęcony bohaterom narodowym. Swoje prace prezentował na wystawach organizowanych przez TAL w Sosnowcu w latach 1929 - 1931. Interesował się również amatorskim ruchem teatralnym, uczestniczył w powołaniu placówki teatralnej na Pogoni. Okres okupacji spędził w Częstochowie, gdzie zajmował się projektowaniem wzorów ornamentowych dla przemysłu ceramicznego.

Okres po II wojnie światowej

Po wyzwoleniu wrócił do Sosnowca i w lutym 1945 r. podjął pracę w miejscowym szkolnictwie. Do 1951 r. uczył rysunku w Państwowej Szkole Rzemieślniczo-Przemysłowej (przed upaństwowieniem była to Prywatna Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa). Jednocześnie od 1946 r. pracował w Szkole Przemysłowo-Górniczej i w Gimnazjum Przemysłowym Energetycznym, przemianowanym następnie w Technikum Energetyczne Ministerstwa Górnictwa i Energetyki. W 1962 r. odszedł na emeryturę, ale nadal, aż do śmierci, pracował w technikum w niepełnym wymiarze godzin. Przez cały okres zatrudnienia w tej szkole prowadził zajęcia z rysunku technicznego i odręcznego, a przez pewien czas był również wychowawcą w świetlicy i nauczycielem zajęć pozalekcyjnych. W latach 1955 - 1959 uczył również rysunku w Liceum Ogólnokształcącym im. E. Plater.

ZPAP

Pracę pedagogiczną łączył z powodzeniem z działalnością artystyczną. Był zwolennikiem konsolidacji zagłębiowskich ich twórców. Należał do inicjatorów i założycieli Oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków w Sosnowcu, który rozpaczął działalność w marcu 1945 r. Stanął na jego czele jako prezes. Z ramienia ZPAP organizował i prowadził Jednoroczne Kursy Sztuk Plastycznych dla młodzieży i dorosłych. W latach 1947 - 1949 prezentował swoje prace w Sosnowcu, Będzinie, Dąbrowie Górniczej i Katowicach.

Polityką „integracyjna” władz wojewódzkich, zmierzająca do likwidacji rzekomo zbędnych ogniw życia kulturalnego, doprowadziła do upadku ZPAP. Kierujący związkiem Anders w 1949 r. podał się do dymisji. Nowego za zarządu nie wybrano zagłębiowski oddział ZPAP przestał istnieć.

Wystawy

Miejscowe środowisko artystów plastyków skonsolidowało się ponownie w 1956 r. Anders został członkiem utworzonej wówczas Grupy „Zagłębie”. Wstąpił również do reaktywowanego w 1957 r. zagłębiowskiego oddziału ZPAP, wchodząc równocześnie w skład jego zarządu. Brał udział w pierwszej wystawie Grupy „Zagłębie” (marzec-kwiecień 1957), która stała się ważnym wydarzeniem artystycznym w Sosnowcu i Katowicach. Zaprezentował na niej 3 akwarele: Chaty nadwiślańskie, Kurna chata, Uliczka w miasteczku oraz obraz olejny Budynki robotnicze w Zagórzu. Uczestniczył również w następnych wystawach Grupy: IV (1963), V ( 1965) i VI ( 1966). Na wystawie jubileuszowej w 1966 r. przedstawił akwarelę Świątynia Wang w Bierutowicach oraz obraz olejny Stara baszta w Bystrzycy Kłodzkiej. Obrazy Andersa prezentowane były także na ekspozycjach Grupy „Zagłębie” zorganizowanych już po jego śmierci. W zbiorach Muzeum Miejskiego w Sosnowcu znajduje się kilkadziesiąt jego prac. Stefan Anders był żonaty od 1918 r. z Pauliną Miłek, z którą miał syna Jerzego..

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom III. Muzeum w Sosnowcu, 2004, s. 7-9. ISBN 83-89199-11-4.