Sosnowiec: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
(Rozwinięcie przynależności adm. w I RP i pod zaborami.)
(Podział historii na podgrupy.)
Linia 43: Linia 43:
''[http://wikizaglebie.pl/wiki/Sosnowiec_na_dawnej_poczt%C3%B3wce_%28katalog%29 Zobacz Sosnowiec na dawnej pocztówce (katalog)]''
''[http://wikizaglebie.pl/wiki/Sosnowiec_na_dawnej_poczt%C3%B3wce_%28katalog%29 Zobacz Sosnowiec na dawnej pocztówce (katalog)]''


W okresie I Rzeczpospolitej obecny obszar miasta w większości wchodził w skład województwa krakowskiego. Część zachodniego obszaru miasta wchodziła natomiast w skład [[Księstwo Siewierskie|Księstwa siewierskiego]]. W [[1790]] Księstwo siewierskie zostało zlikwidowane i włączone formalnie do woj. krakowskiego. Sosnowiec w [[1795]] roku kosztem Polski został przejęty przez Prusy i stanowił część trzeciego zaboru. W [[1807]] znalazł się w Księstwie Warszawskim (w departamencie krakowskim; krótki okres znajdował się również w departamencie kaliskim), by w [[1815]] aż do [[1914]] być częścią Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim. Przez ten czas przynależał kolejno do: województwa krakowskiego (do 1837 roku), guberni krakowskiej (do 1841 roku), guberni kieleckiej (do czasu powstania styczniowego: w raportach powstańczych obszar funkcjonował ponownie jako woj. krakowskie). Po upadku powstania i nowym podziale administracyjnym obszar Sosnowca i całego Zagłębia znalazł się w guberni piotrkowskiej (do wybuchu I wojny światowej).
===I Rzeczpospolita===
W okresie I Rzeczypospolitej obecny obszar miasta w większości wchodził w skład województwa krakowskiego. Część zachodniego obszaru miasta wchodziła natomiast w skład [[Księstwo Siewierskie|Księstwa siewierskiego]]. W [[1790]] Księstwo siewierskie zostało zlikwidowane i włączone formalnie do woj. krakowskiego.  


===Czasy zaborów===
Sosnowiec w [[1795]] roku kosztem Polski został przejęty przez Prusy i stanowił część trzeciego zaboru. W [[1807]] znalazł się w Księstwie Warszawskim (w departamencie krakowskim; krótki okres znajdował się również w departamencie kaliskim), by w [[1815]] aż do [[1914]] być częścią Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim. Przez ten czas przynależał kolejno do: województwa krakowskiego (do 1837 roku), guberni krakowskiej (do 1841 roku), guberni kieleckiej (do czasu powstania styczniowego: w raportach powstańczych obszar funkcjonował ponownie jako woj. krakowskie). Po upadku powstania i nowym podziale administracyjnym obszar Sosnowca i całego Zagłębia znalazł się w guberni piotrkowskiej (do wybuchu I wojny światowej).
====Przemysł====
Pod koniec XVIII wieku, w związku z odkryciem i rosnącym wydobyciem złóż naturalnych (zwłaszcza węgla) do regionu zaczęła napływać ludność zasilająca górnictwo i przemysł.
Pod koniec XVIII wieku, w związku z odkryciem i rosnącym wydobyciem złóż naturalnych (zwłaszcza węgla) do regionu zaczęła napływać ludność zasilająca górnictwo i przemysł.


Pierwszymi kopalniami były: [[Kopalnia "Nadzieja Ludwika" (Sosnowiec)| "Nadzieja Ludwika"]],  
Pierwszymi kopalniami były: [[Kopalnia "Nadzieja Ludwika" (Sosnowiec)| "Nadzieja Ludwika"]],  
[[Kopalnia "Maurycy" (Sosnowiec)| "Maurycy"]]
[[Kopalnia "Maurycy" (Sosnowiec)| "Maurycy"]],
[[Kopalnia "Pogoń" (Sosnowiec)| "Pogoń"]]
[[Kopalnia "Pogoń" (Sosnowiec)| "Pogoń"]],
[[Kopalnia "Ostra Górka" (Sosnowiec)| "Ostra Górka"]]
[[Kopalnia "Ostra Górka" (Sosnowiec)| "Ostra Górka"]],
[[Kopalnia "Wiktor" (Sosnowiec)| "Wiktor"]]
[[Kopalnia "Wiktor" (Sosnowiec)| "Wiktor"]],
[[Kopalnia "Szarlota" (Sosnowiec)| "Szarlota"]]
[[Kopalnia "Szarlota" (Sosnowiec)| "Szarlota"]].


Okres dynamicznego rozwoju spotęgowało wybudowanie [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|linii kolejowych łączących Warszawę z Wiedniem]]. Trasa ta przebiegała przez [[Sosnowiec]], a w jego centralnym punkcie powstał [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworzec kolejowy]]. Nieco wcześniej (w [[1848]] roku) powstał [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki|dworzec w Maczkach (Granicy)]], który znalazł się na innej trasie [[Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska w Zagłębiu Dąbrowskim|Iwanogrodzko-Dąbrowskiej]]. Włączenie [[Sosnowiec|Sosnowca]] do nowoczesnej sieci komunikacyjnej stworzyło warunki do jego urbanizacji.  
Okres dynamicznego rozwoju spotęgowało wybudowanie [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|linii kolejowych łączących Warszawę z Wiedniem]]. Trasa ta przebiegała przez [[Sosnowiec]], a w jego centralnym punkcie powstał [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworzec kolejowy]]. Nieco wcześniej (w [[1848]] roku) powstał [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki|dworzec w Maczkach (Granicy)]], który znalazł się na innej trasie [[Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska w Zagłębiu Dąbrowskim|Iwanogrodzko-Dąbrowskiej]]. Włączenie [[Sosnowiec|Sosnowca]] do nowoczesnej sieci komunikacyjnej stworzyło warunki do jego urbanizacji.  
Linia 60: Linia 65:
W pobliżu dworca budowano hotele, banki, domy spedycyjne, kantory, sklepy i inne zakłady usługowe. W [[1862]] roku wzniesiono pierwszy "w śródmieściu" kościół rzymskokatolicki.
W pobliżu dworca budowano hotele, banki, domy spedycyjne, kantory, sklepy i inne zakłady usługowe. W [[1862]] roku wzniesiono pierwszy "w śródmieściu" kościół rzymskokatolicki.
Ta śródmiejska część wsi, zapełniająca się murowanymi domami, nazywana także Nowym Sosnowcem, około [[1880]] roku uzyskała samodzielność jako odrębna wioska. Pierwszym jej sołtysem był [[Abram Blumental]] (ostatnim [[Jan Macukow]]).
Ta śródmiejska część wsi, zapełniająca się murowanymi domami, nazywana także Nowym Sosnowcem, około [[1880]] roku uzyskała samodzielność jako odrębna wioska. Pierwszym jej sołtysem był [[Abram Blumental]] (ostatnim [[Jan Macukow]]).
Już w końcu XIX w. [[Sosnowiec]] dojrzał do pełnienia funkcji miasta. Starania u władz rosyjskich o nadanie mu takiego statusu podejmowali przemysłowcy i wpływowi mieszkańcy tych terenów od połowy lat 80. XIX w. Zanim jednak to się stało w [[1900]] roku trzy wsie: Sosnowiec, [[Stary Sosnowiec (Sosnowiec)|Stary Sosnowiec]] oraz [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]] połączyły się w nadsołectwo (funkcję nadsołtysa pełnił [[Stefan Mrokowski]]).
 
===Wiek XX===
Już w końcu XIX w. Sosnowiec dojrzał do pełnienia funkcji miasta. Starania u władz rosyjskich o nadanie mu takiego statusu podejmowali przemysłowcy i wpływowi mieszkańcy tych terenów od połowy lat 80. XIX w. Zanim jednak to się stało w [[1900]] roku trzy wsie: Sosnowiec, [[Stary Sosnowiec (Sosnowiec)|Stary Sosnowiec]] oraz [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]] połączyły się w nadsołectwo (funkcję nadsołtysa pełnił [[Stefan Mrokowski]]).


Trzonem utworzonego w [[1902]] roku miasta, składającego się z kilku fabrycznych osad nieprzypadkowo stała się wieś Sosnowiec.  
Trzonem utworzonego w [[1902]] roku miasta, składającego się z kilku fabrycznych osad nieprzypadkowo stała się wieś Sosnowiec.  
Do rangi miasta podniósł [[Sosnowiec]] car Mikołaj II ukazem z [[10 czerwca]] [[1902]] roku. W jego skład weszły także: Stary Sosnowiec, [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]], [[Sielec (Sosnowiec)|Sielec]]z byłą wsią [[Kuźnica (Sosnowiec)|Kuźnica]] i Środulką, [[Radocha (Sosnowiec)|Radocha]] oraz [[Ostra Górka (Sosnowiec)|Ostra Górka]]. Obejmowało ono obszar o powierzchni 19 km kw. i liczyło 57 tysięcy mieszkańców. Otrzymało nazwę Sosnowice (od 1920 roku Sosnowiec). Rozwijało się bardzo szybko - tuż przed wybuchem I wojny światowej mieszkało tutaj ponad 118 tysięcy osób.
Do rangi miasta podniósł Sosnowiec car Mikołaj II ukazem z [[10 czerwca]] [[1902]] roku. W jego skład weszły także: Stary Sosnowiec, [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]], [[Sielec (Sosnowiec)|Sielec]]z byłą wsią [[Kuźnica (Sosnowiec)|Kuźnica]] i Środulką, [[Radocha (Sosnowiec)|Radocha]] oraz [[Ostra Górka (Sosnowiec)|Ostra Górka]]. Obejmowało ono obszar o powierzchni 19 km kw. i liczyło 57 tysięcy mieszkańców. Otrzymało nazwę Sosnowice (od 1920 roku Sosnowiec). Sosnowiec wówczas rozwijał się bardzo szybko - tuż przed wybuchem I wojny światowej mieszkało tutaj ponad 118 tysięcy osób.


W [[1915]] roku okupanci niemieccy przyłączyli do Sosnowca [[Konstantynów (Sosnowiec)|Konstantónów]] z Pekinem, [[Środula (Sosnowiec)|Środulę]], [[Dębowa Góra (Sosnowiec)|Dębową Górę]], [[Modrzejów (Sosnowiec)|Modrzejów]], dwór [[Zagórze (Sosnowiec)|Zagórze]]. Powierzchnia miasta zwiększyła się wówczas do 31 km2. Po odzyskaniu niepodległości w [[1918]] roku władze samorządowe starały się o włączenie w obręb Sosnowca kolejnych miejscowości w naturalny sposób ciążących ku miastu. Plany te zostały zrealizowane dopiero po II wojnie światowej. W 1953 roku przyłączono gminę [[Niwka (Sosnowiec)|Niwka]] z [[Dańdówka (Sosnowiec)|Dańdówką]], [[Bobrek (Sosnowiec)|Bobrkiem]] i [[Bór (Sosnowiec)|Borem]] oraz wydzielone z województwa krakowskiego osiedle [[Jęzor (Sosnowiec)|Jęzor]]. Przestrzeń miejska zwiększyła się do 42,3 km2.
W [[1915]] roku okupanci niemieccy przyłączyli do Sosnowca [[Konstantynów (Sosnowiec)|Konstantónów]] z Pekinem, [[Środula (Sosnowiec)|Środulę]], [[Dębowa Góra (Sosnowiec)|Dębową Górę]], [[Modrzejów (Sosnowiec)|Modrzejów]], dwór [[Zagórze (Sosnowiec)|Zagórze]]. Powierzchnia miasta zwiększyła się wówczas do 31 km2. Po odzyskaniu niepodległości w [[1918]] roku władze samorządowe starały się o włączenie w obręb Sosnowca kolejnych miejscowości w naturalny sposób ciążących ku miastu. Plany te zostały zrealizowane dopiero po II wojnie światowej. W 1953 roku przyłączono gminę [[Niwka (Sosnowiec)|Niwka]] z [[Dańdówka (Sosnowiec)|Dańdówką]], [[Bobrek (Sosnowiec)|Bobrkiem]] i [[Bór (Sosnowiec)|Borem]] oraz wydzielone z województwa krakowskiego osiedle [[Jęzor (Sosnowiec)|Jęzor]]. Przestrzeń miejska zwiększyła się do 42,3 km2.

Wersja z 09:11, 26 kwi 2013

Sosnowiec
Herb
Herb Sosnowca
Województwo śląskie
Gmina
• rodzaj 		Sosnowiec
miejska
Prawa miejskie 1902
Prezydent Kazimierz Górski
Powierzchnia 92 km²
Ludność (09.10.2011)
• liczba
210 904
Tablice rejestracyjne SO
Strona internetowa miasta

Sosnowiec - miasto na prawach powiatu, największe liczebnością (217 tyś.) mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego, a przez to jego niepisana stolica.

Historia

Plan Sosnowca z 1902 roku - źródło: Muzeum Miejskie w Sosnowcu
ul.Modrzejowska w XX-leciu międzywojennym 1918-1939
Liczba ludności największych miast II Rzeczypospolitej
Sosnowiec - dzielnice, lata 1953 - 1975

Dzisiejsze tereny Sosnowca to zbiór osad i wiosek o średniowiecznych tradycjach. Do najstarszych dzielnic miasta, należą Klimontów, Modrzejów, Milowice, Pogoń i Zagórze.

Zobacz wszystkie dzielnice Sosnowca

Zobacz historię sosnowieckich ulic

Zobacz Sosnowiec na dawnej pocztówce (katalog)

I Rzeczpospolita

W okresie I Rzeczypospolitej obecny obszar miasta w większości wchodził w skład województwa krakowskiego. Część zachodniego obszaru miasta wchodziła natomiast w skład Księstwa siewierskiego. W 1790 Księstwo siewierskie zostało zlikwidowane i włączone formalnie do woj. krakowskiego.

Czasy zaborów

Sosnowiec w 1795 roku kosztem Polski został przejęty przez Prusy i stanowił część trzeciego zaboru. W 1807 znalazł się w Księstwie Warszawskim (w departamencie krakowskim; krótki okres znajdował się również w departamencie kaliskim), by w 1815 aż do 1914 być częścią Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim. Przez ten czas przynależał kolejno do: województwa krakowskiego (do 1837 roku), guberni krakowskiej (do 1841 roku), guberni kieleckiej (do czasu powstania styczniowego: w raportach powstańczych obszar funkcjonował ponownie jako woj. krakowskie). Po upadku powstania i nowym podziale administracyjnym obszar Sosnowca i całego Zagłębia znalazł się w guberni piotrkowskiej (do wybuchu I wojny światowej).

Przemysł

Pod koniec XVIII wieku, w związku z odkryciem i rosnącym wydobyciem złóż naturalnych (zwłaszcza węgla) do regionu zaczęła napływać ludność zasilająca górnictwo i przemysł.

Pierwszymi kopalniami były: "Nadzieja Ludwika", "Maurycy", "Pogoń", "Ostra Górka", "Wiktor", "Szarlota".

Okres dynamicznego rozwoju spotęgowało wybudowanie linii kolejowych łączących Warszawę z Wiedniem. Trasa ta przebiegała przez Sosnowiec, a w jego centralnym punkcie powstał dworzec kolejowy. Nieco wcześniej (w 1848 roku) powstał dworzec w Maczkach (Granicy), który znalazł się na innej trasie Iwanogrodzko-Dąbrowskiej. Włączenie Sosnowca do nowoczesnej sieci komunikacyjnej stworzyło warunki do jego urbanizacji.

W 1859 roku przeprowadzono linię. kolejową (odnoga tzw. Drogi Żelaznej Warszawsko - Wiedeńskiej) i wybudowano stację graniczną. Wokół okazałego dworca kolejowego (stacja nosiła nazwę Sosnowice Warszawskie) zaczęło formować się swoiste centrum dla pobliskich miejscowości, w których rozwijał się przemysł - szczególnie dynamicznie po wybuchu wojny celnej między Rosją i Niemcami (1877). Wśród bagien i na wyrębach leśnych kształtowały się ulice: Modrzejowska, Kolejowa (Główna, od 1916 r. 3 Maja), Iwangrodzka (Dęblińska), Przejazdowa (Warszawska), Targowa, Nikołajewska (Kołłątaja), Policyjna (Dekerta).

W pobliżu dworca budowano hotele, banki, domy spedycyjne, kantory, sklepy i inne zakłady usługowe. W 1862 roku wzniesiono pierwszy "w śródmieściu" kościół rzymskokatolicki. Ta śródmiejska część wsi, zapełniająca się murowanymi domami, nazywana także Nowym Sosnowcem, około 1880 roku uzyskała samodzielność jako odrębna wioska. Pierwszym jej sołtysem był Abram Blumental (ostatnim Jan Macukow).

Wiek XX

Już w końcu XIX w. Sosnowiec dojrzał do pełnienia funkcji miasta. Starania u władz rosyjskich o nadanie mu takiego statusu podejmowali przemysłowcy i wpływowi mieszkańcy tych terenów od połowy lat 80. XIX w. Zanim jednak to się stało w 1900 roku trzy wsie: Sosnowiec, Stary Sosnowiec oraz Pogoń połączyły się w nadsołectwo (funkcję nadsołtysa pełnił Stefan Mrokowski).

Trzonem utworzonego w 1902 roku miasta, składającego się z kilku fabrycznych osad nieprzypadkowo stała się wieś Sosnowiec. Do rangi miasta podniósł Sosnowiec car Mikołaj II ukazem z 10 czerwca 1902 roku. W jego skład weszły także: Stary Sosnowiec, Pogoń, Sielecz byłą wsią Kuźnica i Środulką, Radocha oraz Ostra Górka. Obejmowało ono obszar o powierzchni 19 km kw. i liczyło 57 tysięcy mieszkańców. Otrzymało nazwę Sosnowice (od 1920 roku Sosnowiec). Sosnowiec wówczas rozwijał się bardzo szybko - tuż przed wybuchem I wojny światowej mieszkało tutaj ponad 118 tysięcy osób.

W 1915 roku okupanci niemieccy przyłączyli do Sosnowca Konstantónów z Pekinem, Środulę, Dębową Górę, Modrzejów, dwór Zagórze. Powierzchnia miasta zwiększyła się wówczas do 31 km2. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku władze samorządowe starały się o włączenie w obręb Sosnowca kolejnych miejscowości w naturalny sposób ciążących ku miastu. Plany te zostały zrealizowane dopiero po II wojnie światowej. W 1953 roku przyłączono gminę Niwka z Dańdówką, Bobrkiem i Borem oraz wydzielone z województwa krakowskiego osiedle Jęzor. Przestrzeń miejska zwiększyła się do 42,3 km2. Korekta granic miasta przeprowadzona w 1959 roku spowodowała nieznaczne zmniejszenie jego powierzchni - do 41,7 km2. Od Sosnowca odłączono część Zagórza i tereny przy elektrowni "Będzin", a przyłączono okolice Parku Kultury Fizycznej koło Szopienic. Dzisiejsze granice Sosnowca ustalone zostały w 1975 roku. Powiększył się on wtedy o tereny sąsiednich miast: Kazimierza Górniczego (wraz z Porąbką i osiedlem Maczki, które wcielone zostały do niego w 1973 roku), Klimontowa i Zagórza. Powierzchnia Sosnowca wzrosła do 92 km2

Osady, które w 1902 roku utworzyły miasto oraz miejscowości przyłączone do niego w kilku etapach stały się dzielnicami Sosnowca. Niektóre wymienione wyżej nazwy wyszły już z użycia, bądź stosowane są rzadko (np. Kuźnica, Ostra Góra, Dębowa Góra). W ciągu lat zacierały się granice historycznych dzielnic. Obecne Sródmieście np. terytorialnie wykracza poza ramy ukształtowanego w końcu XIX wieku "city". Wykształciły się również różne lokalne określenia, dzisiaj przeważnie zapomniane, jak Walcownia, Druciarnia, Cegielnia, Abisynia, Palestyna, Wygwizdów, Złodziejów i wiele innych.

Miasta partnerskie

Tablica z miastami partnerskimi przy wjeździe do Sosnowca













Materiały filmowe

<videoflash>3k0EjI7EVLA</videoflash> <videoflash>1i4MjzZMYcw</videoflash>

Bibliografia

M.Śmiałek - Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów

Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Sosnowiec&oldid=37252”