Dąbrowa Górnicza: Różnice pomiędzy wersjami
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
| rodzaj_gminy = miejska | | rodzaj_gminy = miejska | ||
| zarządzający = Prezydent | | zarządzający = Prezydent | ||
| prezydent = [[ | | prezydent = [[Marcin Bazylak]] | ||
| miejska = tak | | miejska = tak | ||
| powierzchnia = 188,73 | | powierzchnia = 188,73 | ||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
[[Plik:Mapa Zachodni Okreg Górniczy Królestwa Polskiego.jpg|thumb|250px|right|Mapa [[Zachodni Okręg Górniczy|Zachodniego Okręgu Górniczego]] z 1844 roku - w jego skład wchodziła zachodnia część województwa krakowskiego oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy). Stolicą okręgu była Dąbrowa. Na mapie widoczne fragmenty województw: kaliskiego i krakowskiego w Królestwie Polskim oraz zachodni skrawek Rzeczypospolitej Krakowskiej]] | |||
[[Plik:Miasto Dąbrowa Górnicza Mapa 1927 1939.jpg|thumb|300px|Mapa obszaru miasta Dąbrowa Górnicza w latach [[1927]] - [[1939]]]] | |||
[[Plik:DĄBROWA GÓRNICZA stary afisz 1925 ogłoszenie 1.jpg|250px|right|Ogłoszenie o podatkach na 1925 r.]] | |||
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w [[1916]] roku. | Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w [[1916]] roku. | ||
| Linia 43: | Linia 47: | ||
*Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, [[Kopalnia "Hieronim" (Dąbrowa Górnicza)|Hieronim]], Łabęcki i [[Kopalnia "Cieszkowski" (Dąbrowa Górnicza)|Cieszkowski]]. | *Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, [[Kopalnia "Hieronim" (Dąbrowa Górnicza)|Hieronim]], Łabęcki i [[Kopalnia "Cieszkowski" (Dąbrowa Górnicza)|Cieszkowski]]. | ||
*Prywatne kopalnie: Kazimierz, [[Kopalnia "Jan" (Dąbrowa Górnicza)|Jan]], Antoni, Ludwik. | *Prywatne kopalnie: Kazimierz, [[Kopalnia "Jan" (Dąbrowa Górnicza)|Jan]], Antoni, Ludwik. | ||
W latach [[1833]] – [[1839]] powstał duży zakład przemysłowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|„Huta Bankowa”]]. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]] [[Henryk Łubieński]]. | W latach [[1833]] – [[1839]] powstał duży zakład przemysłowy [[Huta "Bankowa" (Dąbrowa Górnicza)|„Huta Bankowa”]]. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor [[Bank Polski (Królestwo Polskie)|Banku Polskiego]] [[Henryk Łubieński]]. | ||
| Linia 76: | Linia 78: | ||
*1845 - rozpoczęcie budowy [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|kolei Warszawsko-Wiedeńskiej]] przez [[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]] i [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce]] | *1845 - rozpoczęcie budowy [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim|kolei Warszawsko-Wiedeńskiej]] przez [[Ząbkowice (Dąbrowa Górnicza)|Ząbkowice]] i [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyce]] | ||
Wiek XX:<br> | Wiek XX:<br> | ||
*1916 - uzyskanie praw miejskich | *1916 - uzyskanie praw miejskich | ||
II Rzeczpospolita:<br> | II Rzeczpospolita:<br> | ||
| Linia 83: | Linia 84: | ||
[...do rozbudowy]] | [...do rozbudowy]] | ||
==Galeria dawnych zdjęć== | ==[[Dąbrowa Górnicza na dawnej fotografii (katalog)|Galeria dawnych zdjęć]]== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Dąbrowa-Górnicza-kościół-pw-MB-Anielskiej-ok-1910.jpg|Budowa Bazyliki około 1910 r. | Plik:Dąbrowa-Górnicza-kościół-pw-MB-Anielskiej-ok-1910.jpg|Budowa Bazyliki około 1910 r. | ||
Plik:Dąbrowa Górn, Król. Jadwigi, 1925.jpg|Ulica Królowej Jadwigi 1925 r. | Plik:Dąbrowa Górn, Król. Jadwigi, 1925.jpg|Ulica Królowej Jadwigi 1925 r. | ||
Plik:Dąbrowa-Górnicza-Reden-1919.jpg|Reden 1919 r. | Plik:Dąbrowa-Górnicza-Reden-1919.jpg|Reden 1919 r. | ||
Plik: | Plik:Dąbrowa-Górnicza-Kopalnia-Paryż-1930.jpg|Widok [[Kopalnia "Paryż" (Dąbrowa Górnicza)|kopalni "Paryż"]] z około 1930 r. | ||
Plik: | Plik:Dąbrowa-Górnicza-al-Kościuszki-ok-1930.jpg|Aleja Kościuszki z około 1930 r. | ||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0001.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0002.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0003.jpg|Orkiestra Dęta "Grodziec" | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0004.jpg|Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0005.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0006.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0007.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0008.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0009.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0010.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0011.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0012.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0013.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza - 1 maja-0014.jpg|Pochód 1 majowy | |||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | ||
| Linia 225: | Linia 240: | ||
==Edukacja== | ==Edukacja== | ||
Uczelnie wyższe: | Uczelnie wyższe: | ||
*Wyższa Szkoła Biznesu | *[[Akademia WSB]] (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu) | ||
*Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego | *Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego | ||
==Religia== | ==Religia== | ||
[[Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG|thumb| | [[Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG|thumb|200px|[[Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej]]]] | ||
'''Kościół rzymsko-katolicki'''<br> | '''Kościół rzymsko-katolicki'''<br> | ||
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej. | Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej. | ||
| Linia 315: | Linia 330: | ||
[[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]] | [[Kategoria:Miasta Regionu|Dąbrowa Górnicza]] | ||
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Dąbrowa Górnicza]] | [[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Dąbrowa Górnicza]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:04, 7 lis 2021
| Dąbrowa Górnicza | |||
| |||
| Województwo | śląskie | ||
| Gmina • rodzaj |
Dąbrowa Górnicza miejska | ||
| Prawa miejskie | 1916 | ||
| Prezydent | Marcin Bazylak | ||
| Powierzchnia | 188,73 km² | ||
| Ludność (2010) • liczba • gęstość |
127 tyś 681 os./km² | ||
| Tablice rejestracyjne | SD | ||
| Strona internetowa miasta | |||
Dąbrowa Górnicza - miasto na prawach powiatu, największe pod względem powierzchni miasto Zagłębia Dąbrowskiego.
Położenie historyczno - administracyjne:
Podobnie jak Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza leży na styku dwóch dawnych jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej: województwa krakowskiego i przyległego do niego księstwa siewierskiego biskupów krakowskich. W czasach II RP wraz z całym regionem wchodziła w skład województwa kieleckiego, obecnie w skład województwa śląskiego.
Szybki rozwój miasta nastąpił na przełomie XIX i XX wieku. W XIX wieku Dąbrowa była stolicą Zachodniego Okręgu Górniczego Królestwa Polskiego.
Jest jednym z dziesięciu największych powierzchniowo miast Polski.
Historia
Do czasów I wojny światowej Dąbrowa Górnicza była wielką wsią przemysłową. Dopiero podczas I wojny światowej została przez austriackich okupantów przemianowana na miasto. Dąbrowa Górnicza prawa miejskie uzyskała w 1916 roku.
Pierwsza wzmianka na temat wsi Dąbrowa pochodzi z roku 1655. Wieś wymieniona została wówczas w aktach metrykalnych parafii Świętej Trójcy w Będzinie. Powstała kilka lat wcześniej jako Koniecpolska Wola - najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z roku 1652. Była to wówczas wieś królewska podlegająca staroście będzińskiemu.
Dąbrowa zanim stała się miastem, była dużym ośrodkiem przemysłowym (głównie wydobywczym). Węgiel kamienny został odkryty przypadkowo w 1785 roku przez grupę chłopców zajmujących się wypasem owiec.
W 1796 roku otwarto jedną z najważniejszych i najstarszych kopalni. Była to Kopalnia „Reden”, która powstała z inicjatywy hrabiego von Redena, dyrektora Głównego Urzędu Górnictwa we Wrocławiu. W tym okresie Dąbrowę "odwiedziło" (w latach 1795 - 1807 znalazła się w pruskim zaborze) wielu specjalistów pruskich. Powstało wówczas wiele kopalń państwowych i prywatnych.
- Państwowe kopalnie: Ksawery, Szuman, Hieronim, Łabęcki i Cieszkowski.
- Prywatne kopalnie: Kazimierz, Jan, Antoni, Ludwik.
W latach 1833 – 1839 powstał duży zakład przemysłowy „Huta Bankowa”. Inicjatorem budowy huty był wicedyrektor Banku Polskiego Henryk Łubieński.
Ranga Dąbrowy została podwyższona w latach 30-tych XIX wieku kiedy tu usytuowano siedzibę Zarządu Zachodniego Okręgu Górniczego. W tym zarządzie piastowali funkcje naczelnicy górnictwa, wśród nich był Józef Patrycjusz Cieszkowski – twórca pojęcia Zagłębie Dąbrowskie.
W II połowie XIX wieku powstała Dąbrowska Szkoła Górnicza, która kształciła przyszłych sztygarów i majstrów hutniczych. Została powołana 1 lutego 1889 roku przez cara Aleksandra Romanowa.
Do Dąbrowy w tym czasie przybywali wybitni specjaliści z zakresu przemysłu z Francji, Włoch. Do budowy nowych kolonii mieszkalnych przybyli architekci z Włoch lub Francji.
Dąbrowa posiada piękny kościół parafialny, wykonany według planów inż. Pomianowskiego. Kościół ten to dzieło starań i zapobiegliwości ś.p. ks. Grzegorza Augustynika - kapłana o niepospolitych zaletach serca i umysłu. Dzięki ogromnemu wpływowi jaki miał wśród robotników, odegrał wybitną rolę w życiu społecznym Dąbrowy.
Kalendarium
Kalendarium Dąbrowy Górniczej (wybór):
I Rzeczpospolita:
- XV wiek - obszar dzisiejszego miasta wchodzi w skład dwóch jednostek administracyjnych I Rzeczypospolitej:
- województwa krakowskiego
- Księstwa siewierskiego (istniejącego do 1790, włączone do woj. krakowskiego)
- XV wiek - pierwsze wzmianki o osadach (obecnych dzielnicach Dąbrowy Górniczej) w dziele Jana Długosza w Księdze beneficjów diecezji krakowskiej (łac. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis)
Wiek XIX:
- 1795 - 1807 - zabór pruski
- 1807 - 1815 - Dąbrowa w Księstwie Warszawskim (departament krakowski)
- 1815 - 1914 - Dąbrowa w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim do czasu wybuchu I wojny światowej. (Dokładna przynależność administracyjna Dąbrowy w Królestwie Polskim taka sama jak Sosnowiec, pominąwszy czteroletni okres okupacji austriacko-niemieckiej podczas I wojny światowej)
- 1817 - powstaje Korpus Górniczy
- lata trzydzieste XIX wieku - Bank Polski tworzy Zachodni Okręg Górniczy. Jego stolicą zostaje Dąbrowa
- 1834 - rozpoczęcie budowy Huty Bankowej
- 1845 - rozpoczęcie budowy kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przez Ząbkowice i Strzemieszyce
Wiek XX:
- 1916 - uzyskanie praw miejskich
II Rzeczpospolita:
- 1918 - odzyskanie niepodległości przez Polskę
- 1919 - 1939 Dąbrowa Górnicza w województwie kieleckim
[...do rozbudowy]]
Galeria dawnych zdjęć
Budowa Bazyliki około 1910 r.
Ulica Królowej Jadwigi 1925 r.
Reden 1919 r.
Widok kopalni "Paryż" z około 1930 r.
Aleja Kościuszki z około 1930 r.
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Orkiestra Dęta "Grodziec"
Górnicy kopalni "Generał Zawadzki" maszerujący na pochodzie 1 majowym
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Pochód 1 majowy
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Nazwa
[...]
Dąbrowa Górnicza pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego
Dąbrowa Górnicza to największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego, położone w jego centralnej części. Miasto graniczy z miastami powiatu będzińskiego: z Będzinem, gminą Psary, gminą Mierzęcice, Siewierzem, Sławkowem oraz z Łazami w powiecie zawierciańskim a także z miejscowościami województwa małopolskiego: gminą Klucze i gminą Bolesław w powiecie olkuskim oraz z Sosnowcem.
Dzielnice i osiedla
- Anna
- Babia Ława
- Błędów
- Bugaj
- Cegielniana
- Ciernice
- Dębnik
- Działki
- Glinianki
- Gołonóg
- Gródki
- Jedlina
- Kawa
- Kazdębie
- Korzeniec
- Krasowa
- Laski
- Legionowo
- Lipówka
- Łazy
- Łęka
- Łęknice
- Łosień
- Malinowe Górki
- Marianki
- Niepiekło
- Nowa Kuźniczka
- Okradzionów
- Piekło
- Piła Ujejska
- Podbagienko
- Podbuczyny
- Podlesie
- Podrowce
- Pogoria
- Ratanice
- Sikorka
- Smugi
- Starosiedle
- Strzemieszyce Małe
- Strzemieszyce Wielkie
- Szałasowizna
- Szatanówka
- Świerczyna
- Trzydziesty
- Tucznawa
- Tworzeń
- Ujejsce
- Wypaleniska
- Zając
- Zakawie
- Ząbkowice
- Zielona
Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne
Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG
Szlaki turystyczne
Imprezy cykliczne
- Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka
- Dni Dąbrowy Górniczej
VIII Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Michała Spisaka - plakat z 2014 roku
Dni Dabrowy Górniczej - plakat z 2014 roku
Opis zdjęcia:
Miejsca pamięci
Dąbrowskie biogramy
- Urodzeni w Dąbrowie Górniczej:
- Związani z Dąbrową Górniczą:
Kultura
Muzea i placówki kulturalne
Biblioteki
Podania i legendy Dąbrowy Górniczej
Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem:
- Legendy Dąbrowy Górniczej
- Historie i Legendy Ziemi Będzińskiej (dostępna wersja cyfrowa)
- Zagłębiowskie bajanie - Opowiadania i legendy z historii Zagłębia Dąbrowskiego
- Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego
Dzieła literackie i filmowe osadzone w Dąbrowie Górniczej
- W Dąbrowie Górniczej - utwór dramatyczny Gabrieli Zapolskiej
- Miasto uwiecznione jest w wierszu Władysława Broniewskiego pt. Zagłębie Dąbrowskie
- Utwór Dym Marii Konopnickiej osadzony jest w Dąbrowie Górniczej
Edukacja
Uczelnie wyższe:
- Akademia WSB (wcześniej Wyższa Szkoła Biznesu)
- Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego
Religia
Kościół rzymsko-katolicki
Dekanaty dąbrowskie wchodzą w skład diecezji sosnowieckiej w metropolii częstochowskiej.
- Dekanat dąbrowski (Najświętszego Serca Pana Jezusa)
- Dekanat dąbrowski (Najświętszej Maryi Panny Anielskiej)
- Dekanat dąbrowski (Świętego Antoniego z Padwy)
Kościoły protestanckie
Judaizm
Inne gminy wyznaniowe
Sport
Kluby sportowe
- Centrum Dąbrowa Górnicza
- KS Mydlice
- MKS Dąbrowa Górnicza
- MMKS Dąbrowa Górnicza
- MUKP Dąbrowa Górnicza
- Pionier Ujejsce
- Promień Strzemieszyce Małe
- Przemsza Okradzionów
- Salos Dąbrowa Górnicza
- Tęcza Błędów
- Unia Dąbrowa Górnicza
- Unia Strzemieszyce
- Unia Ząbkowice
- Zagłębiak Dąbrowa Górnicza
- Zagłębiak Tucznawa
- Zagłębianka Dąbrowa Górnicza
- Zagłębie Dąbrowa Górnicza
Obiekty sportowe
- Hala Widowiskowo-Sportowa "Centrum"
- Hala Sportowa Swobodna
- Stadion Komunalny
- Centrum Sportów Letnich i Wodnych w Parku Zielona
- Centrum Sportów Letnich i Wodnych Pogoria przy zbiorniku Pogoria III
Imprezy sportowe
[...]
Rekreacja
Prasa i portale społecznościowe
Portale społecznościowe
- dabrowa-gornicza.org - Forum Mieszkańców Dąbrowy Górniczej
Prezydenci Dąbrowy
Miasta partnerskie
Ciekawostki
[...]
Bibliografia
Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim (1939) str. 85-86
Od Dąbrowy do Dąbrowy Górniczej 1755 - 1916 (1996) Włodzimierz Starościak
Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX wieku. (2002) Pod red. Arkadiusza Rybaka
Wczesnośredniowieczne odważniki i ciężarki ołowiane z Dąbrowy Górniczej-Łośnia (2007) Robert Bodnar, Dariusz Rozmus, Bartłomiej Szmoniewski
Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa na terenie Dąbrowy Górniczej i okolic (2004) Pod red. Dariusza Rozmusa
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Miasta partnerskie. dabrowa-gornicza.pl. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ Dąbrowa Górnicza współpracuje z Medias. twojezaglebie.pl. [dostęp 2014-01-04].
