Rogoźnik (gm. Bobrowniki): Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Rogoźnik 01.JPG|thumb|400px|Panorama Rogoźnika]]
{{Miejscowość infobox
| Miejscowość        = Rogoźnik
| dopełniacz_miejscowości  = Rogożnik
| panorama          = Rogoźnik 01.JPG
| herb_miejscowość  =
| flaga_miejscowość  =
| województwo        = śląskie
| grodzki            =
| powiat            = będziński
| Gmina              = Bobrowniki
| rodzaj_gminy      = wiejska
| zarządzający      = Sołtys
| sołtys            = ?
| miejska            =
| powierzchnia      = ?
| wysokość          =
| pozycja            =
| rok                =
| populacja          = ?
| gęstość            =
| tablica_rej        = SBE
| założone          =
| www                =
}}


'''Rogoźnik''' – wieś w Polsce położona w Zagłębiu Dąbrowskim, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Bobrowniki.  
[[Plik:Rogoźnik Tablica informacyjna.JPG|thumb|260px|Tablica informacyjna]]


==Historia==
'''Rogoźnik''' - wieś położna w [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminie Bobrowniki]], w [[Powiat będziński|powiecie będziński]], w [[Województwo Śląskie|województwie śląskim]].
Rogoźnik wieś położona w niewielkiej kotlinie pomiędzy wzgórzami: Buczyna, Sadowie. według przekazów regionalnych wyrosła w borze Rogoza, między Jawornikiem (strumień Jaworznik) a pasmem wzgórz. Nazwa miejscowości wywodzi się z nazwy florystycznej – rogoza. Pierwsze zapisy nazwy miejscowości brzmiały: Rogosnic, Rogoznick, Rogosnig, Rogosenic.  


Nie wiadomo kiedy została założona, ale z jej istnieniem spotykamy się już w dokumentach z 1225 roku kiedy to przy fundacji kościoła Wszystkich Świętych w Siemuni (Siemonia) wymienione są imiona rycerzy Boguchwała i Gausę (Gaunę) z Rogoźnika.
W poprzednim podziale administracyjnym Polski (lata [[1975]]-[[1998]]) miejscowość należała do województwa katowickiego.


Jednak istnienie zorganizowanego życia społecznego na tym terenie miało miejsce znacznie wcześniej. W dniach 5-20 sierpnia w Rogoźniku przeprowadzono badania sondażowo – rozpoznawcze. Stanowisko badawcze zlokalizowano na łagodnym wzniesieniu około 100m. Od drogi Rogoźnik – Strzyżowice. Z lessowo-piaszczystej ziemi wydobyto kilka skorup i wyrobów ceramicznych z kultury łużyckiej pochodzących z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza a także wyroby pochodzące z epoki wczesnego średniowiecza. Przeprowadzone  wstępne badania pozwoliły stwierdzić, że na terenie dzisiejszego Rogoźnika istniała wielokulturowa osada związana z kulturą łużycką z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza. Najstarsze znaleziska archeologiczne odkryte jednocześnie w Gródkowie, Górze Siewierskiej, Łagiszy, Żychciach, Kamycach, Rogoźniku, Warężynie, Siemoni, Sączowie, Niezdarze i Ożarowicach datowane są na 8000-4500 lat p.n.e. można zatrem pokusić się o stwierdzenie, że był  to okres bardzo intensywnego osiedlania się człowieka na tych terenach.
==Położenie==
Wieś położona w niewielkiej kotlinie pomiędzy wzgórzami: Buczyna, Sadowie. według przekazów regionalnych wyrosła w borze Rogoza, między Jawornikiem (strumień [[Jaworznik]]), a pasmem wzgórz.  


Kolejną wzmiankę o Rogoźniku znajdujemy w źródłach z 1256 roku gdzie jest przedstawiony jako własność klasztoru zwierzynieckiego. Przynależność tę potwierdza dokument z 1287 roku. Nie wiem jakie były losy wioski podczas najazdów tatarskich, ponieważ kolejne wzmianki pochodzą z 1367 roku kiedy to natykamy się na informacje o Świętosławie i Jarosławie z Rogoźnika. Następnie widzimy osiadłych tu Jakusza i Abrahama z Rogoźnika. W latach 1313-1337 razem z całą gminą Bobrowniki wchodziła w skład Księstwa Bytomskiego, a następnie cała gmina przeszła we władania książąt cieszyńskich.
==Nazwa Miejscowości==
Nazwa miejscowości wywodzi się z nazwy florystycznej – rogoza. Pierwsze zapisy nazwy miejscowości brzmiały: Rogosnic, Rogoznick, Rogosnig, Rogosenic.  


Jak już wiadomo Rogoźnik istniał na początkach XIIIw. i w wieku XIV, jednak ta nazwa nie pojawia się w Liber Benefictorum Jana Długosza. Figuruje natomiast nazwa Gawszyce, wieś tak bliska Rogoźnikowi, że uważana nawet za jego część. Jednak Długosz pisząc o Gawszycach wspomina o dwóch folwarkach jako o dwóch odrębnych częściach tejże wioski. Można zatem wysnuć, że Długosz pisząc o Gawszycach pisał zarazem o Gawszycach i Rogoźniku.


Z dokumentów z 1441 roku wynika, że wówczas w posiadaniu Rogoźnika był Mikołaj Rogozsky. Prawdopodobnie owi Rogozcy, a potem Rogójscy (wszyscy pieczętowali się herbem Strzemię) urobili swe nazwisko właśnie od nazwy miejscowości. W 1442 roku wioska jest wymieniona w składzie księstwa siewierskiego w akcie sprzedaży tegoż księstwa  na mocy którego biskup krakowski (wówczas był to Zbigniew Oleśnicki) otrzymał prawo pobierania danin, czynszu i powinności między innymi z tej miejscowości. W 1529 roku wieś nadal należy do biskupów krakowskich, którzy za pośrednictwem starosty siewierskiego pobierali czynsz. Dziesięcina przypadała plebanowi z Siemonii.
==Historia==
Nie wiadomo kiedy została założona, ale z jej istnieniem spotykamy się już w dokumentach z [[1225]] roku kiedy to przy fundacji [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|kościoła Wszystkich Świętych]] w [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemuni (Siemonia)]] wymienione są imiona rycerzy Boguchwała i Gausę (Gaunę) z Rogoźnika.


Na przełomie XVI i XVII wieku niepodzielnie panowali tutaj Rogojscy (chociaż nazwisko uległo zmianie prawdopodobnie byli to potomkowie Rogozów potem piszących się Rogowscy). Początki XVII wieku to jednak schyłek panowania tego rodu w Rogoźniku. Chociaż w dokumentach z 1623 roku dziedzicem wsi jest jeszcze Jan Rogojski to później pojawia się przejściowo nazwisko Rubiński. Następnie wieś przechodzi w ręce rodu Krylińskich i Marcina Żarskiego. W tym okresie Gawszyce pustoszeją a wizytacja z 1619 (wg niektórych źródeł 1618r) roku wspomina już o nich jako o wsi opuszczonej. Później stają się integralną częścią Rogoźnika. Jak długo Rogoźnik był w posiadaniu tych rodów nie wiadomo.  
'''Kultura łużycka'''<br>
Jednak istnienie zorganizowanego życia społecznego na tym terenie miało miejsce znacznie wcześniej. W Rogoźniku przeprowadzono badania sondażowo – rozpoznawcze. Stanowisko badawcze zlokalizowano na łagodnym wzniesieniu około 100m. Od drogi Rogoźnik – [[Strzyżowice (gm. Psary)|Strzyżowice]]. Z lessowo-piaszczystej ziemi wydobyto kilka skorup i wyrobów ceramicznych z kultury łużyckiej pochodzących z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza, a także wyroby pochodzące z epoki wczesnego średniowiecza. Przeprowadzone wstępne badania pozwoliły stwierdzić, że na terenie dzisiejszego Rogoźnika istniała wielokulturowa osada związana z kulturą łużycką, z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza. Najstarsze znaleziska archeologiczne odkryte jednocześnie w [[Gródków (gm. Psary)|Gródkowie]], [[Góra Siewierska (gm. Psary)|Górze Siewierskiej]], [[Łagisza (Będzin)|Łagiszy]], [[Żychcice (Wojkowice)|Żychciach]], [[Kamyce (Wojkowice)|Kamycach]], Rogoźniku, [[Warężyn (gm. Siewierz)|Warężynie]], [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemoni]], [[Sączów (gm. Bobrowniki)|Sączowie]], Niezdarze i [[Ożarowice (gm. Ożarowice)|Ożarowicach]] datowane są na 8000-4500 lat p.n.e. można zatrem pokusić się o stwierdzenie, że był to okres bardzo intensywnego osiedlania się człowieka na tych terenach.


Około 1668 roku dziedzicem części Rogoźnika był także Adam Porębski posiadający swe dobra także w Dąbiu i Mysłowie W II połowie XVII w. pojawiają się już nazwiska innych dzierżawców tej miejscowości. Około roku 1668 w źródłach pojawia się nazwisko Adama Porębskiego, jako dziedzica części w Rogoźniku. W XVIII w dokumenty wskazują na Pawła Wąsowicza jako właściciela Rogoźnika, a około 1747r wieś znajduje się w rękach Franciszka Pożarskiego (lub Pożarowskiego), którego ród dzierży te ziemie aż do 1790 roku. W tym okresie w Rogoźniku żyje 246 ludzi (w tym dwóch luteranów) zamieszkujących 45 domostw. W XVIII wieku Rogoźnik posiadał kilka młynów napędzanych wodą Jawornika (Jaworznika). Do najstarszych należał młyn Czabany. Inne to Karchowizna, Runot, Łata i Gorewoda.
'''XIII i XIV wiek''' <br>
Kolejną wzmiankę o Rogoźniku znajdujemy w źródłach z [[1256]] r. gdzie jest przedstawiony jako własność klasztoru zwierzynieckiego. Przynależność tę potwierdza dokument z [[1287]] r. Nie wiadomo jakie były losy wioski podczas najazdów tatarskich, ponieważ kolejne wzmianki pochodzą z [[1367]] r. kiedy to natykamy się na informacje o Świętosławie i Jarosławie z Rogoźnika. Następnie widzimy osiadłych tu Jakusza i Abrahama z Rogoźnika. W latach [[1313]] - [[1337]] razem z całą [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminą Bobrowniki]] wchodziła w skład Księstwa Bytomskiego, a następnie cała gmina przeszła we władania książąt cieszyńskich.


XIX wiek znowu przynosi zmianę dziedzica. Zostaje nim Jan Grabiański herbu Świeńczyc. Jest to okres przekształcania się Rogoźnika ze wsi typowo rolniczej w osadę przemysłową. Przemysł dotarł do Rogoźnika już wcześniej. Około 1797 roku śląski przedsiębiorca Herdliztka otwarł na granicy Rogoźnika, Wojkowic i Żychcic kopalnię Galmanu „Fanny” która funkcjonowała do 1807 roku. Swoją działalność wznowiła w 1822 roku pracując nieprzerwanie do 1845r. W latach 1822-1840 wraz z wsią należała do Błeszyńskich a wydobywany galman dostarczano do huty w Milowicach. W tym okresie wioska rozrosła się do 76 domostw. Wg M. Kantora – Mirskiego na terenie Rogoźnika istniały ponadto jeszcze trzy małe kopalnie rudy żelaznej. Jednak eksploatacja złóż okazała się nieopłacalna toteż ten rodzaj górnictwa szybko zaniknął we wsi pozostawiając tylko stare wyrobiska. Najbardziej znaną pozostałością po eksploatacji złóż w tamtych czasów jest wyrobisko zwane Rudnym Dołem znajdujący się na stokach Buczyny. Nadania górnicze w 1900r. wykupiło wprawdzie czeladzkie Towarzystwo „Saturn” ale nie wznowiło wydobycia, z czasem lokując tutaj cegielnię oraz szkółkę drzewek owocowych. Później przemysł reprezentowała jedynie fabryka materiałów ogniotrwałych RZMO.
Jak już wiadomo Rogoźnik istniał na początkach XIII w. i w wieku XIV, jednak ta nazwa nie pojawia się w Liber Benefictorum Jana Długosza. Figuruje natomiast nazwa Gawszyce, wieś tak bliska Rogoźnikowi, że uważana nawet za jego część. Jednak Długosz pisząc o Gawszycach wspomina o dwóch folwarkach jako o dwóch odrębnych częściach tejże wioski. Można zatem wysnuć, że Długosz pisząc o Gawszycach pisał zarazem o Gawszycach i Rogoźniku.


W okresie istnienia Księstwa Warszawskiego parafia Siemonia wraz z Rogoźnikiem znajdowała się w diecezji krakowskiej. W administracji państwowej Rogoźnik znajdował się w 1826 roku w gminie Bobrowniki, powiat lelowski, z miastem powiatowym Żarki, obwód olkuski, województwo krakowskie. W 1858r należał wraz z gminą Bobrowniki do powiatu olkuskiego, okręg lelowski guberni radomskiej.
[[Plik:Rogoźnik kościół pariafialny p.w. św. Jadwigi 001.JPG|thumb|400px|Kościół parafialny p.w. św. Jadwigi (Foto: Dariusz JUREK)]]


W drugiej połowie XIX w. wzmianki o Rogoźniku pojawiają się w związku z występującymi na terenach Zagłębia strajkami chłopskimi o podłożu ekonomicznym. Polegały one najczęściej na odmowie odrabiania pańszczyzny. Jednym z najdłużej trwających strajków było wystąpienie włościan z Rogoźnika, którzy odmawiali wykonywania pańszczyzny przez 24 dni. Z tego też okresu pochodzi informacja o liście gończym wystawionym na nazwisko M. Niewiadomskiego, który ukrywał się przed poborem do carskiej armii.
'''XV - XVII wiek''' <br>
Z dokumentów z [[1441]] r. wynika, że wówczas w posiadaniu Rogoźnika był Mikołaj Rogozsky. Prawdopodobnie owi Rogozcy, a potem Rogójscy (wszyscy pieczętowali się herbem Strzemię) urobili swe nazwisko właśnie od nazwy miejscowości. W [[1442]] r. wioska jest wymieniona w składzie [[Księstwo Siewierskie|księstwa siewierskiego]] w akcie sprzedaży tegoż księstwa na mocy którego biskup krakowski (wówczas był to [[Zbigniew Oleśnicki]]) otrzymał prawo pobierania danin, czynszu i powinności między innymi z tej miejscowości. W [[1529]] roku wieś nadal należy do biskupów krakowskich, którzy za pośrednictwem starosty siewierskiego pobierali czynsz. Dziesięcina przypadała plebanowi z [[Siemonia (gm. Bobrowniki)|Siemonii]].


W XIX wieku Rogoźnik należał do gminy Ożarowice z siedzibą w Tąpkowicach. Po 1918 roku wszedł w skład gminy Bobrowniki, która należała do powiatu będzińskiego znajdującego się w województwie kieleckim. W 1930 roku liczył sobie 1600 mieszkańców. Jak podają źródła przedwojenne Rogoźnik charakteryzowany był jako wieś z zabudowaniami folwarcznymi po dawnym dworze z wzorcową szkółką drzew owocowych oraz wielkim ogrodem kwiatowym należącymi do Towarzystwa „Saturn”. Po rozwiązaniu gmin w latach 50-siątych utworzył samodzielną gromadę zajmującą obszar około 8km2 i liczącą około 2800 mieszkańców. Do gminy Bobrowniki powrócił ponownie w latach 70-tych.
Na przełomie XVI i XVII wieku niepodzielnie panowali tutaj Rogojscy (chociaż nazwisko uległo zmianie prawdopodobnie byli to potomkowie Rogozów potem piszących się Rogowscy). Początki XVII wieku to jednak schyłek panowania tego rodu w Rogoźniku. Chociaż w dokumentach z [[1623]] r. dziedzicem wsi jest jeszcze Jan Rogojski to później pojawia się przejściowo nazwisko Rubiński. Następnie wieś przechodzi w ręce rodu Krylińskich i Marcina Żarskiego. W tym okresie Gawszyce pustoszeją, a wizytacja z [[1619]] (wg niektórych źródeł [[1618]] r.) r. wspomina już o nich jako o wsi opuszczonej. Później stają się integralną częścią Rogoźnika. Jak długo Rogoźnik był w posiadaniu tych rodów nie wiadomo.
[[Plik:Rogożnik las - Kantor - 00001.jpg|thumb|400px|Lasek brzozowy rosnący na miejscu dawnej Rogodzy]]
'''XVII - XVIII wiek''' <br>
Około [[1668]] r. dziedzicem części Rogoźnika był także Adam Porębski posiadający swe dobra także w Dąbiu i Mysłowie W II połowie XVII w. pojawiają się już nazwiska innych dzierżawców tej miejscowości. Około roku [[1668]] w źródłach pojawia się nazwisko Adama Porębskiego, jako dziedzica części w Rogoźniku. W XVIII w dokumenty wskazują na Pawła Wąsowicza jako właściciela Rogoźnika, a około [[1747]] r. wieś znajduje się w rękach Franciszka Pożarskiego (lub Pożarowskiego), którego ród dzierży te ziemie aż do [[1790]] r. W tym okresie w Rogoźniku żyje 246 ludzi (w tym dwóch luteranów) zamieszkujących 45 domostw. W XVIII wieku Rogoźnik posiadał kilka młynów napędzanych wodą Jawornika (Jaworznika). Do najstarszych należał młyn Czabany. Inne to Karchowizna, Runot, Łata i Gorewoda.


           
'''XIX wiek''' <br>
Początek XX w. wiążę się z rozwojem z silnym rozwojem życia kulturalnego i społecznego. W 1900r powstaje Spółdzielnia Spożywców „Jedność”. Na jego zebraniach omawiano nie tylko sprawy stowarzyszenia ale także bieżące potrzeby mieszkańców. Na jednym z takich spotkań wniesiono projekt utworzenia Ochotniczej Straży Pożarnej, który z entuzjazmem został przyjęty. OSP utworzono w 19191r. 1916r to utworzenie Polskiej Macierzy Szkolnej oraz amatorskiego kółka scenicznego. Urządzano zabawy taneczne i przedstawienia a dochód przeznaczano na cele oświatowe. W ten sposób powstała w Rogoźniku pierwsza biblioteka oraz organizowano kursy dokształcające dla dorosłych. Kolejną inicjatywą jest utworzenie Koła Gospodyń Wiejskich, które założ0no w 1922r. Okres powstań śląskich to okres wzmożonej pomocy dla walczących Ślązaków.
XIX wiek znowu przynosi zmianę dziedzica. Zostaje nim Jan Grabiański herbu Świeńczyc. Jest to okres przekształcania się Rogoźnika ze wsi typowo rolniczej w osadę przemysłową. Przemysł dotarł do Rogoźnika już wcześniej. Około [[1797]] r. śląski przedsiębiorca Herdliztka otwarł na granicy Rogoźnika, [[Wojkowice|Wojkowic]] i [[Żychcice (Wojkowice)|Żychcic]] [[kopalnię Galmanu „Fanny”]] która funkcjonowała do [[1807]] r. Swoją działalność wznowiła w [[1822]] r. pracując nieprzerwanie do [[1845]] r. W latach [[1822]] - [[1840]] wraz z wsią należała do Błeszyńskich, a wydobywany galman dostarczano do [[Huta "Milowice" (Sosnowiec)|huty w Milowicach]]. W tym okresie wioska rozrosła się do 76 domostw. Wg [[Marian Kantor-Mirski|M. Kantora – Mirskiego]] na terenie Rogoźnika istniały ponadto jeszcze trzy małe kopalnie rudy żelaznej. Jednak eksploatacja złóż okazała się nieopłacalna toteż ten rodzaj górnictwa szybko zaniknął we wsi pozostawiając tylko stare wyrobiska. Najbardziej znaną pozostałością po eksploatacji złóż w tamtych czasów jest wyrobisko zwane Rudnym Dołem znajdujący się na stokach Buczyny. Nadania górnicze w [[1900]] r. wykupiło wprawdzie [[Czeladź|czeladzkie]] [[Towarzystwo „Saturn”]] ale nie wznowiło wydobycia, z czasem lokując tutaj cegielnię oraz szkółkę drzewek owocowych. Później przemysł reprezentowała jedynie fabryka materiałów ogniotrwałych RZMO.


Życie religijne mieszkańców Rogoźnika przez całe wieki związane było z parafią w Siemoni. Początkowo miejscem nabożeństw była stara zabytkowa kapliczka pochodząca z czasów Jana III Sobieskiego. Dopiero w 1957 roku erygowano parafię w Rogoźniku.
W okresie istnienia Księstwa Warszawskiego [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|parafia Siemonia]] wraz z Rogoźnikiem znajdowała się w diecezji krakowskiej. W administracji państwowej Rogoźnik znajdował się w [[1826]] r. w [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminie Bobrowniki]], powiat lelowski, z miastem powiatowym [[Żarki]], obwód [[Olkusz|olkuski]], województwo krakowskie. W [[1858]] r. należał wraz z [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminą Bobrowniki]] do [[Powiat olkuski|powiatu olkuskiego]], okręg lelowski guberni radomskiej.


Autor tekstu: '''Artur Pycela'''
W drugiej połowie XIX w. wzmianki o Rogoźniku pojawiają się w związku z występującymi na terenach [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]] strajkami chłopskimi o podłożu ekonomicznym. Polegały one najczęściej na odmowie odrabiania pańszczyzny. Jednym z najdłużej trwających strajków było wystąpienie włościan z Rogoźnika, którzy odmawiali wykonywania pańszczyzny przez 24 dni. Z tego też okresu pochodzi informacja o liście gończym wystawionym na nazwisko M. Niewiadomskiego, który ukrywał się przed poborem do carskiej armii.


Tekst opracowano na podstawie:
W XIX wieku Rogoźnik należał do [[Gmina Ożarowice (powiat tarnogórski)|gminy Ożarowice]] z siedzibą w [[Tąpkowice (gm. Ożarowice)|Tąpkowicach]]. Po [[1918]] r. wszedł w skład [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminy Bobrowniki]], która należała do [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]] znajdującego się w województwie kieleckim. W [[1930]] r. liczył sobie 1600 mieszkańców. Jak podają źródła przedwojenne Rogoźnik charakteryzowany był jako wieś z zabudowaniami folwarcznymi po dawnym dworze z wzorcową szkółką drzew owocowych oraz wielkim ogrodem kwiatowym należącymi do [[Towarzystwo „Saturn”|Towarzystwa „Saturn”]]. Po rozwiązaniu gmin w latach 50-siątych utworzył samodzielną gromadę zajmującą obszar około 8km2 i liczącą około 2800 mieszkańców. Do [[Gmina Bobrowniki (powiat będziński)|gminy Bobrowniki]] powrócił ponownie w latach 70-tych.


*Broszury wydanej z okazji 30-lecia szkoły podstawowej im. J. Słowackiego w Rogoźniku.
'''XX wiek''' <br>         
*''"Poznaj swoją małą ojczyznę - Zagłębie Dąbrowskie i okolice"'' wg Anatola Zielińskiego
Początek XX w. wiążę się z rozwojem z silnym rozwojem życia kulturalnego i społecznego. W [[1900]] r. powstaje Spółdzielnia Spożywców „Jedność”. Na jego zebraniach omawiano nie tylko sprawy stowarzyszenia ale także bieżące potrzeby mieszkańców. Na jednym z takich spotkań wniesiono projekt utworzenia [[Ochotnicza Straż Pożarna w Rogoźniku|Ochotniczej Straży Pożarnej]], który z entuzjazmem został przyjęty. OSP utworzono w [[1911]]r. [[1916]] r. to utworzenie Polskiej Macierzy Szkolnej oraz amatorskiego kółka scenicznego. Urządzano zabawy taneczne i przedstawienia, a dochód przeznaczano na cele oświatowe. W ten sposób powstała w Rogoźniku pierwsza biblioteka oraz organizowano kursy dokształcające dla dorosłych. Kolejną inicjatywą jest utworzenie Koła Gospodyń Wiejskich, które założ0no w [[1922]] r. Okres powstań śląskich to okres wzmożonej pomocy dla walczących Ślązaków.
*''"Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i Zagłębiu w latach 1991-1992"'' artykuł Renaty Abłamowicz
*Zeszytów Zagłębiowskich
*''"Będzin"'' M. Kantora-Mirskiego
*''"Siewierz, Czeladź, Koziegłowy - studia z dziejów Księstwa Siewierskiego"'' pod red. Feliksa Kiryka
*''"Przesławne Miasto Będzin i najbliższe okolice od Bobrowniki do Żychcic"'' Jan Przemsza-Zieliński


Tekst o historii Rogoźnika zamieszczono na Wiki Zagłębie za zgodą jego Autora.
==Religia==
Życie religijne mieszkańców Rogoźnika przez całe wieki związane było z [[Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Siemoni|parafią w Siemoni]]. Początkowo miejscem nabożeństw była stara zabytkowa kapliczka pochodząca z czasów Jana III Sobieskiego. Dopiero w [[1957]] roku erygowano [[Parafia p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Rogoźniku|parafię w Rogoźniku]].


==Dzielnice i osiedla==
==Dzielnice i osiedla==
Linia 51: Linia 77:


==Wykaz ulic==
==Wykaz ulic==
*Podraszkowie
{|valign=top
*Wczasowa
|align=left|
*Szkolna
*Brzozowa
*Osiedle Robotnicze
*Cmentarna
*Ogrodowa
*Fabryczna
*Gawczyce
*Gawczyce
*Kolejowa
*Kolejowa<br />
*Cmentarna
|align=left|
*Kościuszki
*Kościuszki
*Brzozowa
*Krótka
*Węgroda
*Krupna
*Zacisze
*11 Listopada
*Podmiedze
*Łączna<br />
*Polna
|align=left|
*Maja 3
*1 Maja
*3 Maja  
*Modrzewiowa
*Narutowicza
*Ogrodowa<br />
|align=left|
*Ogrodzieniec
*Ogrodzieniec
*Listopada 11
*Maja 1
*Okrzei
*Okrzei
*Krótka
*Osiedle Robotnicze
*Parkowa
*Parkowa
*Podmiedze<br />
|align=left|
*Podraszkowie
*Polna
*Szkolna
*Trzcionki
*Trzcionki
*Narutowicza
*Wczasowa<br />
*Fabryczna
|align=left|
*Krupna
*Węgroda
*Łączna
*Zacisze
*Modrzewiowa
*Źródlana
*Źródlana
|}
==Galeria==
==Galeria==
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>
Autor tekstu: '''Artur Pycela'''<br>
Tekst o historii Rogoźnika zamieszczono na Wiki Zagłębie za zgodą jego Autora.
==Bibliografia==
*Broszury wydanej z okazji 30-lecia szkoły podstawowej im. J. Słowackiego w Rogoźniku.
*''"Poznaj swoją małą ojczyznę - Zagłębie Dąbrowskie i okolice"'' wg Anatola Zielińskiego
*''"Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i Zagłębiu w latach 1991-1992"'' artykuł Renaty Abłamowicz
*Zeszytów Zagłębiowskich
*''"Będzin"'' M. Kantora-Mirskiego
*''"Siewierz, Czeladź, Koziegłowy - studia z dziejów Księstwa Siewierskiego"'' pod red. Feliksa Kiryka
*''"Przesławne Miasto Będzin i najbliższe okolice od Bobrowniki do Żychcic"'' Jan Przemsza-Zieliński
==Linki zewnętrzne==
*


[[Kategoria:Miejscowości w gminie Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Miejscowości w gminie Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Bobrowniki|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Rogoźnik]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Rogoźnik]]

Aktualna wersja na dzień 19:00, 23 mar 2021

Rogoźnik
Panorama miejscowości
Gmina Bobrowniki
Powiat będziński
Województwo śląskie
Sołtys ?
Powierzchnia ? km²
Ludność
• liczba

?
Tablice rejestracyjne SBE
Tablica informacyjna

Rogoźnik - wieś położna w gminie Bobrowniki, w powiecie będziński, w województwie śląskim.

W poprzednim podziale administracyjnym Polski (lata 1975-1998) miejscowość należała do województwa katowickiego.

Położenie

Wieś położona w niewielkiej kotlinie pomiędzy wzgórzami: Buczyna, Sadowie. według przekazów regionalnych wyrosła w borze Rogoza, między Jawornikiem (strumień Jaworznik), a pasmem wzgórz.

Nazwa Miejscowości

Nazwa miejscowości wywodzi się z nazwy florystycznej – rogoza. Pierwsze zapisy nazwy miejscowości brzmiały: Rogosnic, Rogoznick, Rogosnig, Rogosenic.


Historia

Nie wiadomo kiedy została założona, ale z jej istnieniem spotykamy się już w dokumentach z 1225 roku kiedy to przy fundacji kościoła Wszystkich Świętych w Siemuni (Siemonia) wymienione są imiona rycerzy Boguchwała i Gausę (Gaunę) z Rogoźnika.

Kultura łużycka
Jednak istnienie zorganizowanego życia społecznego na tym terenie miało miejsce znacznie wcześniej. W Rogoźniku przeprowadzono badania sondażowo – rozpoznawcze. Stanowisko badawcze zlokalizowano na łagodnym wzniesieniu około 100m. Od drogi Rogoźnik – Strzyżowice. Z lessowo-piaszczystej ziemi wydobyto kilka skorup i wyrobów ceramicznych z kultury łużyckiej pochodzących z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza, a także wyroby pochodzące z epoki wczesnego średniowiecza. Przeprowadzone wstępne badania pozwoliły stwierdzić, że na terenie dzisiejszego Rogoźnika istniała wielokulturowa osada związana z kulturą łużycką, z późnej epoki brązu lub wczesnej epoki żelaza. Najstarsze znaleziska archeologiczne odkryte jednocześnie w Gródkowie, Górze Siewierskiej, Łagiszy, Żychciach, Kamycach, Rogoźniku, Warężynie, Siemoni, Sączowie, Niezdarze i Ożarowicach datowane są na 8000-4500 lat p.n.e. można zatrem pokusić się o stwierdzenie, że był to okres bardzo intensywnego osiedlania się człowieka na tych terenach.

XIII i XIV wiek
Kolejną wzmiankę o Rogoźniku znajdujemy w źródłach z 1256 r. gdzie jest przedstawiony jako własność klasztoru zwierzynieckiego. Przynależność tę potwierdza dokument z 1287 r. Nie wiadomo jakie były losy wioski podczas najazdów tatarskich, ponieważ kolejne wzmianki pochodzą z 1367 r. kiedy to natykamy się na informacje o Świętosławie i Jarosławie z Rogoźnika. Następnie widzimy osiadłych tu Jakusza i Abrahama z Rogoźnika. W latach 1313 - 1337 razem z całą gminą Bobrowniki wchodziła w skład Księstwa Bytomskiego, a następnie cała gmina przeszła we władania książąt cieszyńskich.

Jak już wiadomo Rogoźnik istniał na początkach XIII w. i w wieku XIV, jednak ta nazwa nie pojawia się w Liber Benefictorum Jana Długosza. Figuruje natomiast nazwa Gawszyce, wieś tak bliska Rogoźnikowi, że uważana nawet za jego część. Jednak Długosz pisząc o Gawszycach wspomina o dwóch folwarkach jako o dwóch odrębnych częściach tejże wioski. Można zatem wysnuć, że Długosz pisząc o Gawszycach pisał zarazem o Gawszycach i Rogoźniku.

Kościół parafialny p.w. św. Jadwigi (Foto: Dariusz JUREK)

XV - XVII wiek
Z dokumentów z 1441 r. wynika, że wówczas w posiadaniu Rogoźnika był Mikołaj Rogozsky. Prawdopodobnie owi Rogozcy, a potem Rogójscy (wszyscy pieczętowali się herbem Strzemię) urobili swe nazwisko właśnie od nazwy miejscowości. W 1442 r. wioska jest wymieniona w składzie księstwa siewierskiego w akcie sprzedaży tegoż księstwa na mocy którego biskup krakowski (wówczas był to Zbigniew Oleśnicki) otrzymał prawo pobierania danin, czynszu i powinności między innymi z tej miejscowości. W 1529 roku wieś nadal należy do biskupów krakowskich, którzy za pośrednictwem starosty siewierskiego pobierali czynsz. Dziesięcina przypadała plebanowi z Siemonii.

Na przełomie XVI i XVII wieku niepodzielnie panowali tutaj Rogojscy (chociaż nazwisko uległo zmianie prawdopodobnie byli to potomkowie Rogozów potem piszących się Rogowscy). Początki XVII wieku to jednak schyłek panowania tego rodu w Rogoźniku. Chociaż w dokumentach z 1623 r. dziedzicem wsi jest jeszcze Jan Rogojski to później pojawia się przejściowo nazwisko Rubiński. Następnie wieś przechodzi w ręce rodu Krylińskich i Marcina Żarskiego. W tym okresie Gawszyce pustoszeją, a wizytacja z 1619 (wg niektórych źródeł 1618 r.) r. wspomina już o nich jako o wsi opuszczonej. Później stają się integralną częścią Rogoźnika. Jak długo Rogoźnik był w posiadaniu tych rodów nie wiadomo.

Lasek brzozowy rosnący na miejscu dawnej Rogodzy

XVII - XVIII wiek
Około 1668 r. dziedzicem części Rogoźnika był także Adam Porębski posiadający swe dobra także w Dąbiu i Mysłowie W II połowie XVII w. pojawiają się już nazwiska innych dzierżawców tej miejscowości. Około roku 1668 w źródłach pojawia się nazwisko Adama Porębskiego, jako dziedzica części w Rogoźniku. W XVIII w dokumenty wskazują na Pawła Wąsowicza jako właściciela Rogoźnika, a około 1747 r. wieś znajduje się w rękach Franciszka Pożarskiego (lub Pożarowskiego), którego ród dzierży te ziemie aż do 1790 r. W tym okresie w Rogoźniku żyje 246 ludzi (w tym dwóch luteranów) zamieszkujących 45 domostw. W XVIII wieku Rogoźnik posiadał kilka młynów napędzanych wodą Jawornika (Jaworznika). Do najstarszych należał młyn Czabany. Inne to Karchowizna, Runot, Łata i Gorewoda.

XIX wiek
XIX wiek znowu przynosi zmianę dziedzica. Zostaje nim Jan Grabiański herbu Świeńczyc. Jest to okres przekształcania się Rogoźnika ze wsi typowo rolniczej w osadę przemysłową. Przemysł dotarł do Rogoźnika już wcześniej. Około 1797 r. śląski przedsiębiorca Herdliztka otwarł na granicy Rogoźnika, Wojkowic i Żychcic kopalnię Galmanu „Fanny” która funkcjonowała do 1807 r. Swoją działalność wznowiła w 1822 r. pracując nieprzerwanie do 1845 r. W latach 1822 - 1840 wraz z wsią należała do Błeszyńskich, a wydobywany galman dostarczano do huty w Milowicach. W tym okresie wioska rozrosła się do 76 domostw. Wg M. Kantora – Mirskiego na terenie Rogoźnika istniały ponadto jeszcze trzy małe kopalnie rudy żelaznej. Jednak eksploatacja złóż okazała się nieopłacalna toteż ten rodzaj górnictwa szybko zaniknął we wsi pozostawiając tylko stare wyrobiska. Najbardziej znaną pozostałością po eksploatacji złóż w tamtych czasów jest wyrobisko zwane Rudnym Dołem znajdujący się na stokach Buczyny. Nadania górnicze w 1900 r. wykupiło wprawdzie czeladzkie Towarzystwo „Saturn” ale nie wznowiło wydobycia, z czasem lokując tutaj cegielnię oraz szkółkę drzewek owocowych. Później przemysł reprezentowała jedynie fabryka materiałów ogniotrwałych RZMO.

W okresie istnienia Księstwa Warszawskiego parafia Siemonia wraz z Rogoźnikiem znajdowała się w diecezji krakowskiej. W administracji państwowej Rogoźnik znajdował się w 1826 r. w gminie Bobrowniki, powiat lelowski, z miastem powiatowym Żarki, obwód olkuski, województwo krakowskie. W 1858 r. należał wraz z gminą Bobrowniki do powiatu olkuskiego, okręg lelowski guberni radomskiej.

W drugiej połowie XIX w. wzmianki o Rogoźniku pojawiają się w związku z występującymi na terenach Zagłębia strajkami chłopskimi o podłożu ekonomicznym. Polegały one najczęściej na odmowie odrabiania pańszczyzny. Jednym z najdłużej trwających strajków było wystąpienie włościan z Rogoźnika, którzy odmawiali wykonywania pańszczyzny przez 24 dni. Z tego też okresu pochodzi informacja o liście gończym wystawionym na nazwisko M. Niewiadomskiego, który ukrywał się przed poborem do carskiej armii.

W XIX wieku Rogoźnik należał do gminy Ożarowice z siedzibą w Tąpkowicach. Po 1918 r. wszedł w skład gminy Bobrowniki, która należała do powiatu będzińskiego znajdującego się w województwie kieleckim. W 1930 r. liczył sobie 1600 mieszkańców. Jak podają źródła przedwojenne Rogoźnik charakteryzowany był jako wieś z zabudowaniami folwarcznymi po dawnym dworze z wzorcową szkółką drzew owocowych oraz wielkim ogrodem kwiatowym należącymi do Towarzystwa „Saturn”. Po rozwiązaniu gmin w latach 50-siątych utworzył samodzielną gromadę zajmującą obszar około 8km2 i liczącą około 2800 mieszkańców. Do gminy Bobrowniki powrócił ponownie w latach 70-tych.

XX wiek
Początek XX w. wiążę się z rozwojem z silnym rozwojem życia kulturalnego i społecznego. W 1900 r. powstaje Spółdzielnia Spożywców „Jedność”. Na jego zebraniach omawiano nie tylko sprawy stowarzyszenia ale także bieżące potrzeby mieszkańców. Na jednym z takich spotkań wniesiono projekt utworzenia Ochotniczej Straży Pożarnej, który z entuzjazmem został przyjęty. OSP utworzono w 1911r. 1916 r. to utworzenie Polskiej Macierzy Szkolnej oraz amatorskiego kółka scenicznego. Urządzano zabawy taneczne i przedstawienia, a dochód przeznaczano na cele oświatowe. W ten sposób powstała w Rogoźniku pierwsza biblioteka oraz organizowano kursy dokształcające dla dorosłych. Kolejną inicjatywą jest utworzenie Koła Gospodyń Wiejskich, które założ0no w 1922 r. Okres powstań śląskich to okres wzmożonej pomocy dla walczących Ślązaków.

Religia

Życie religijne mieszkańców Rogoźnika przez całe wieki związane było z parafią w Siemoni. Początkowo miejscem nabożeństw była stara zabytkowa kapliczka pochodząca z czasów Jana III Sobieskiego. Dopiero w 1957 roku erygowano parafię w Rogoźniku.

Dzielnice i osiedla

  • Brak danych

Wykaz ulic

  • Brzozowa
  • Cmentarna
  • Fabryczna
  • Gawczyce
  • Kolejowa
  • Kościuszki
  • Krótka
  • Krupna
  • 11 Listopada
  • Łączna
  • 1 Maja
  • 3 Maja
  • Modrzewiowa
  • Narutowicza
  • Ogrodowa
  • Ogrodzieniec
  • Okrzei
  • Osiedle Robotnicze
  • Parkowa
  • Podmiedze
  • Podraszkowie
  • Polna
  • Szkolna
  • Trzcionki
  • Wczasowa
  • Węgroda
  • Zacisze
  • Źródlana

Galeria

Autor tekstu: Artur Pycela
Tekst o historii Rogoźnika zamieszczono na Wiki Zagłębie za zgodą jego Autora.

Bibliografia

  • Broszury wydanej z okazji 30-lecia szkoły podstawowej im. J. Słowackiego w Rogoźniku.
  • "Poznaj swoją małą ojczyznę - Zagłębie Dąbrowskie i okolice" wg Anatola Zielińskiego
  • "Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i Zagłębiu w latach 1991-1992" artykuł Renaty Abłamowicz
  • Zeszytów Zagłębiowskich
  • "Będzin" M. Kantora-Mirskiego
  • "Siewierz, Czeladź, Koziegłowy - studia z dziejów Księstwa Siewierskiego" pod red. Feliksa Kiryka
  • "Przesławne Miasto Będzin i najbliższe okolice od Bobrowniki do Żychcic" Jan Przemsza-Zieliński

Linki zewnętrzne