Czeladź: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Linia 194: Linia 194:
</gallery>
</gallery>


Zobacz osobne hasło: [[Czeladź na dawnej fotografii (katalog)|Czeladź na starej fotografii]]
Zobacz osobne hasło:<br>
*[[Czeladź na dawnej fotografii (katalog)|Czeladź na starej fotografii]]
*[[Czeladź na dawnej reklamie (katalog)|Czeladź na dawnej reklamie]]


==Bibliografia==
==Bibliografia==

Wersja z 15:15, 1 wrz 2014

Czeladź
Herb
Herb Czeladzi
Województwo śląskie
Powiat będziński
Gmina
• rodzaj 		Czeladź
miejska
Założono 1228
Prawa miejskie 1262
Burmistrz Teresa Kosmala
Powierzchnia 16,38 km²
Ludność (2010)
• liczba
• gęstość
33 556
2048,6 os./km²
Tablice rejestracyjne SBE
Strona internetowa miasta
Flaga Czeladzi

Czeladź - miasto w powiecie będzińskim, najstarsze miasto Zagłębia Dąbrowskiego[1].

Najstarsza pieczęć Miejska Czeladzi z wizerunkiem św. Stanisława
Pieczęć woskowa z wizerunkiem św. Stanisława, wyciśnięta na dokumentach sporządzanych przez parafię św. Stanisława B.M. w XVII i XVIII wieku. Oryginały dokumentów w posiadaniu parafii św. Stanisława B. M.

Historia

Czeladź szczyci się tym, że jest jednym z najstarszych polskich miast. Historia Czeladzi, podobnie jak Siewierza, związana jest z księstwem siewierskim, do którego przynależała od średniowiecza (od 1177 roku) do 1790 roku.

Księstwo Siewierskie

Pod panowaniem Piastów śląskich
Kroniki wspominają (potrzebne źródło), że Kazimierz II Sprawiedliwy (książę sandomierski, krakowski i mazowiecki), trzymając do chrztu swego chrześniaka: Mieczysława (wg. Przemszy Zielińskiego) lub Kazimierza (wg. wikipedi.org) I księcia opolskiego (był to syn Mieszka I Plątonogiego), darował mu okolice Siewierza (a więc i Czeladź), Bytomia, Oświęcimia i Zatora. W roku 1241 Czeladź została zniszczona przez Tatarów.

Most nad Brynicą w Czeladzi, wybudowany sumptem Tow. Górniczo-Przemysłowego "Saturn" przed 1930 rokiem

Pod panowaniem biskupów krakowskich
W pierwszej połowie XV wieku miasto oraz całe księstwo siewierskie przechodzi na własność biskupów krakowskich. Do tego czasu i później jeszcze Czeladź była narażona na napady śląskich grasantów. Tak zwane pakta będzińskie, których mocą arcyksiążę austriacki Maksymilian zrzekł się praw do tronu polskiego, były podpisane w roku 1589 nie w Będzinie, ale w Czeladzi, według innych zaś we wsi Starzynie na Śląsku.

Definicja księstwa wg Biblioteki Gazety Wyborczej, Historia Polski, Polska do 1586.
Terytorium historyczne na pograniczu Małopolski i Śląska; w XII w. niewielka kasztelania w ziemi krakowskiej, z grodem w Siewierzu, 1179 przekazana przez Kazimierza II Sprawiedliwego księciu raciborskiemu, Mieszkowi I Plątonogiemu; później należała kolejno do księstw; opolskiego, bytomskiego, świdnickiego, cieszyńskiego; 1443 książę cieszyński, Wacław I, sprzedał tę ziemie biskupowi krakowskiemu Z. Oleśnickiemu, odtąd suwerenne księstwo biskupie; do biskupstwa krakowskiego należały miasta: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy, oraz kilkanaście wsi, pozostałe wsie posiadała szlachta, zależna od biskupów i pozbawiona takich praw, jak szlachta w Rzeczypospolitej; 1790 Sejm Czteroletni wcielił księstwo siewierskie do Korony (do województwa krakowskiego; w III rozbiorze (1795) przypadło Prusom jako tzw. Nowy Śląsk, 1807 ofiarowane przez Napoleona I marszałkowi J. Lannesowi [jako księstwo olkusko-siewierskie (red.)], po jego śmierci 1809 włączone do Księstwa Warszawskiego [do departamentu krakowskiego (red.)], 1815 do Królestwa Polskiego [do woj. krakowskiego, ale ze stolicą już w Kielcach, po 1815 województwo krakowskie zostało rozdzielone pomiędzy Rosję i Austrię (red.)].

Znani goście odwiedzający miasto
To nadgraniczni położenie Czeladzi sprawia, ze w mieście. Zatrzymują się niezwykli goście: w roku 1655 przez. Czeladź dążą na Kraków Szwedzi, w 1670 zatrzymuje się w niej księżna Eleonora, córka Karola II ks. Mantui. Towarzyszą jej dwie córki: Eleonora i Maria Anna. Pierwsza z nich to przyszła małżonka króla Michała Wiśniowieckiego. Nawiasem należy zauważyć, że Czeladź po wojnach szwedzkich była tak zniszczona, iż przyszła Królowa polska nie miała się gdzie zatrzymać. W roku 1683 Czeladź widziała w swych murach licznych znakomitych gości zagranicznych, którzy tu zjechali się na powitanie Jana Sobieskiego, udającego się na wyprawę wiedeńską. Wreszcie w roku 1697 król August II w drodze do Krakowa witany był w Czeladzi przez burmistrza oracją.

Degradacja miasta Po klęsce powodzi w roku 1736 i grabieży, dokonanej przez wojska rosyjskie w r. 1813 miasto straciło wiele ze swej dawnej świetności. Za udział wielu czeladzian w powstaniu 1863 r. rząd rosyjski ukarał miasto w ten sposób, że je zdegradował do rzędu osad i przyłączył Czeladź do gminy Gzichów. Dopiero podczas I wojny światowej Czeladź znów stała się miastem.

Spory o grunty Osobną kartę w dziejach Czeladzi zajmują spory o grunta graniczne z dziedzicami okolicznych włości - Mieroszewskimi, a później Donnersmarckami. Ze sporów tych, trwających około trzystu lat, czeladzianie wychodzili zwycięsko.

Nazwa

[...do rozbudowy]

Czeladź pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego

Mapa obszaru miasta Czeladź w latach 1927 - 1939
Kopalnia "Saturn" (Czeladź), obecnie siedziba Galerii Sztuki Współczesnej

Miasto położone na granicy Zagłębia Dąbrowskiego. Wchodzi w skład powiatu będzińskiego. Od wschodniej strony graniczy z Będzinem i Sosnowcem.

Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne

Zabytki

Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa i Męczennika górujący nad okolicą

Z dawnych czasów pozostał śliczny domek z podcieniami, dom p. Łakomika z roku 1567, dom przy ul. Rynkowej z pięknymi odrzwiami, w domu tym miała się mieścić świątynia ariańska, wreszcie w środku rynku dawny ratusz, zbudowany w stylu barokowym.

Dumą Czeladzi jest wspaniały kościół w stylu romańskim, zbudowany w pierwszych latach XX wieku. Świątynia czeladzka pod wezwaniem św. Stanisława biskupa krakowskiego, który według podania miał założyć pierwszy kościół w Czeladzi, jest niewątpliwie najokazalszą świątynią w Zagłębiu.

Pomniki

Przy byłej ulicy Milowickiej znajdował się pomnik ku czci trzech żołnierzy 11 kompani 7 pułku piechoty legionowej, poległych w dniu 10 marca 1919 roku podczas bitwy z oddziałami niemieckimi, które dokonały zbrojnego napadu na magazyny z żywnością. Magazyny te znajdowały się na pobliskiej kopalni „Saturn”, a że były to czasy powojennego niedostatku, zbiedzeni Niemcy zaryzykowali atak, który zakończył się dla nich klęską.

Imprezy cykliczne

Miejsca Pamięci

Czeladzkie biogramy

Kultura

Muzea, galerie

Biblioteki

Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Nogajowej w Czeladzi
Fontanna z "Aniołami Muzyki" położona poniżej koscioła Św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Podania i legendy Czeladzi

[...do rozbudowy]

Edukacja

[...do rozbudowy]

Religia

Sport

Kluby sportowe

Kluby piłki nożnej

Gospodarka

[...do rozbudowy]

Komunikacja

[...do rozbudowy]

Dzielnice i osiedla

Czeladź-Piaski

Burmistrzowie Czeladzi

Honorowi obywatele miasta

Tytuł honorowego obywatela miasta Czeladź został przyznany następującym osobom:[2]

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Czeladzi:[3]

Ciekawostki

[...do rozbudowy]

Czeladź na starych fotografiach i obrazach

  • Dawny Ratusz

  • Czeladzki Dom

  • Czeladź - Kamienica przy ul. Rynkowej

  • Czeladź - Kapliczka przy ulicy Krzywej

  • Budynki przed kościołem

  • Stara chałupa

  • Stara Karczma stojąca dawniej w rynku

  • Stary domek przy ul. Zamurnej

  • ul. Krzywa - Dom

  • ul. Rynkowa - Dom

  • Alexis Bartet w Piaskach, 1912 r.

  • Opis zdjęcia:

Zobacz osobne hasło:

Bibliografia

Zobacz też

Czeladź na filmie

<videoflash>apXyZmt0xK0</videoflash> <videoflash>ajxARU4KGh8</videoflash> <videoflash>nG-8uthhddU</videoflash> <videoflash>Kqnz9aEBc-o</videoflash>


Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Miasto siedmiu stuleci. czeladz.org.pl/. [dostęp 2013-07-21].
  2. ↑ Honorowi Obywatele. czeladz.pl/. [dostęp 2014-01-20].
  3. ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2013-07-23].
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Czeladź&oldid=59434”