Włodzimierz Kwapiszewski

Zagłębiowskie Biogramy
Włodzimierz Kwapiszewski
Imię i nazwisko	Włodzimierz Kwapiszewski
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1882 Gorłówka w Zagłębiu Donieckim
Data śmierci	1977
Miejsce spoczynku	Cmentarz katolicki przy ul. Smutnej w Sosnowcu
Zawód	inżynier
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta

Włodzimierz Kwapiszewski - (ur. 23 maja 1882 r. w Gorłówce w Zagłębiu Donieckim, zm. 1977 r.) inżynier zasłużony dla polskiego cementownictwa.

Studiował na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki we Friedbergu w Hesji. Pracował w Zagłębiu Donieckim; w latach 1910 - 1911 w Biurze Technicznym, a w latach 1911 - 1914 w kopalni Szczerbinówka. W latach 1914 - 1918 odbywał czynną służbę wojskową w wojsku rosyjskim.

Po zakończeniu wojny, do marca 1920 r. pracował w kopalni Szczerbinówka. Wrócił do Polski i do lipca 1920 kierował warsztatami reparacyjnymi Naczelnego Komisariatu do Walki z Epidemiami Ministerstwa Zdrowia. W lipcu 1920 r. powołany został do czynnej służby w Wojsku Polskim. Zakończył ją w kwietniu roku następnego. Po trzymiesięcznej pracy w Biurze Handlowo-Przemysłowym "Promotor" w Warszawie, w roku 1921 objął kierownictwo cementowni "Grodziec", które to stanowisko piastował do stycznia 1929 r. Od czerwca 1924 do kwietnia 1929 był prokurentem Zakładów "Solvay" w Polsce Tow. z o.p. (towarzystwo z ograniczoną poręką) Oddział w Grodźcu. W ciągu 8 lat kierowania cementownią zaplanował i zrealizował gruntowną przebudowę, rozbudowę i modernizację fabryki. Cementownia otrzymała wówczas dwa nowoczesne piece obrotowe, młyny, halę składowiskową z suwnicami oraz pakownię. Po przebudowie jej zdolność produkcyjna wynosiła 250 000 ton rocznie. Zatrudnienie w roku 1928 wynosiło 390 robotników.

W roku 1929 Towarzystwo "Saturn" powierzyło Kwapiszewskiemu budowę, a następnie kierownictwo, cementowni zlokalizowanej w miejscowości Wojkowice Komorne. Cementownia miała być głównym odbiorcą miału węglowego, na który w tym czasie nie było zbyt dużego zapotrzebowania.

Wstępne prace rozpoczęto na początku 1929 r. w maju roku 1930 ruszyła produkcja. Przeszło 90% tonażu maszyn i urządzeń zamontowanych w cementowni "Saturn" wykonał polski przemysł maszynowy na podstawie duńskiej dokumentacji, opracowanej przez firmę F. L. Smidth, tę samą, która swego czasu uczestniczyła w modernizacji cementowni "Grodziec". Wykonawcą była firma Allert i Buhle z Częstochowy. Cementownia była zaprojektowana na 4 piece obrotowe, jednak z uwagi na kryzys lat trzydziestych budowę ograniczono do 2 pieców obrotowych o łącznej wydajności 500 ton na dobę. W chwili otwarcia była to jedna z najnowocześniejszych cementowni na świecie, charakteryzująca się roczną produkcją około 52 600 ton cementu, przy zatrudnieniu 258 robotników w fabryce, 196 robotników w kamieniołomach i 173 osób w bednarni, czyli łącznie 627 pracowników.

Produkowany w „Saturnie” cement eksportowany był m. in. do Szwecji, Stanów Zjednoczonych i Afryki Południowej. Największym krajowym odbiorcą tego cementu było kierownictwo budowy zapory w Rożnowie. Dyrektor Kwapiszewski znany był ze swej pracowitości, osobiście nadzorował kontrolę jakości produkcji, a także dbał o warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. Znając świetnie kilka języków, był w stanie na bieżąco śledzić ukazujące się publikacje w dziedzinie cementownictwa. Stawiał swoim pracownikom do dyspozycji praktycznie całą fachową literaturę światową.

W pierwszych miesiącach II wojny światowej został odsunięty od formalnego kierowania fabryką. Dyrektorem został Niemiec inż. Huppertsberg. Jednakże, aż do zakończenia działań wojennych, Kwapiszewski był faktycznym szefem cementowni , chociaż formalnie zatrudniony był jako kierownik ruchu. Z pisemnego świadectwa docenta Tadeusza Rumanstorfera, dyrektora kopalni "Jowisz" (1945) oraz kopalni "Sosnowiec" (1946), prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w latach 1948 - 1955, doktora honoris causa AGH w Krakowie (1989), który w latach 1940 - 1943 był kierownikiem należącego do cementowni "Saturn" kamieniołomu w Rogoźniku wynika, że Kwapiszewski sprzyjał i chronił działania konspiracyjne podległych mu pracowników. Uratował od wywiezienia do Niemiec wielu licealistów i studentów, dając im zatrudnienie w cementowni.

Po ucieczce administracji hitlerowskiej w styczniu 1945 r. wraz z garstką zaufanych robotników dzień i noc strzegł cementowni przed zniszczeniem. Chronił cenną aparaturę, a zwłaszcza piece rotacyjne, których - bez zniszczenia - nie można było nagle zatrzymać oraz silosy szlamowe, które - wobec panujących silnych mrozów - groziły zamarznięciem.

Dzięki jego zapobiegliwości cementownia "Saturn" była pierwszą uruchomioną po wyzwoleniu cementownią. Po wojnie, aż do roku 1949, pracował w cementowni „Saturn”. W tym czasie zajął się rozbudową urządzeń pomocniczych fabryki, w postaci łaźni, warsztatów i kolonii domów mieszkalnych. W roku 1949 Włodzimierz Kwapiszewski powołany został do służby inwestycyjnej Centralnego Zarządu Przemysłu Cementowego, gdzie przygotowywał podstawy projektowe dla wzniesienia nowych cementowni w rejonie Strzelec Opolskich i Wierzbicy. Został pierwszym dyrektorem budowy cementowni „Wierzbica”.

Włodzimierz Kwapiszewski zapisał piękną kartę historii polskiego przemysłu cementowego. W swej pracy potrafił łączyć wyzwania inżynierskie z autentyczną troską o człowieka i jego potrzeby. W dowód uznania tych zasług, przy okazji obchodów 100-cia przemysłu cementowego w Polsce, jesienią 1957 r. odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta. Z uwagi na stan zdrowia, w wieku 70 lat, Kwapiszewski wycofał się z wszelkiej aktywności zawodowej. Zmarł w roku 1977. Pochowany jest w części katolickiej sosnowieckiego cmentarza.

Biogram opracowała: Dorota Starościak

Bibliografia

• Bolesław Ciepiela, Pierwsza na ziemiach polskich cementownia "Grodziec", Sosnowiec – Grodziec 1999
• Victor Kutten, Kartel cementowy w Polsce, Warszawa 1933
• Włodzimierz Kwapiszewski, Historia cementowni "Saturn" od momentu powstania do wybuchu II wojny światowej (1929-1939), Cement–Wapno-Gips, nr 7-8/ 1968
• Niepodpisany tekst: Włodzimierz Kwapiszewski, Cement-Wapno-Gips, nr 7-8/ 1958
• Marian Stelmach, Sto lat polskiego cementownictwa, Cement-Wapno-Gips, nr 10/ 1957
• Leszek Zachuta, Historia przemysłu cementowego w Polsce 1857-2000, Kraków 2004
• Dokumenty będące w posiadaniu rodziny W. Kwapiszewskiego