Będzin: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 51 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
| Miasto = Będzin
| Miasto = Będzin
| dopełniacz_miasta = Będzina
| dopełniacz_miasta = Będzina
| herb_miasta =
| herb_miasta = Plik:Będzin herb.jpg
| flaga_miasta =
| flaga_miasta =
| województwo = śląskie
| województwo = śląskie
| grodzki =  
| grodzki =  
| powiat = Będziński
| powiat = będziński
| gmina = Będzin
| gmina =
| rodzaj_gminy = miejska
| rodzaj_gminy = miejska
| zarządzający =
| zarządzający =
Linia 20: Linia 20:
| tablica_rej = SBE
| tablica_rej = SBE
| założone =
| założone =
| prawa_miejskie = 1358
| prawa_miejskie = [[1358]]
| www =
| www =http://www.bedzin.pl/
}}
}}
'''Będzin''' – miasto powiatowe położone w południowej Polsce, nad rzeką Czarną Przemszą. Historyczna stolica [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]]
[[Plik:Będzin herb 0002.jpg|thumb|300px|Dawny herb Będzina]]
[[Plik:Miasto Będzin Mapa 1927 1939.jpg|thumb|300px|Mapa obszaru miasta Będzin w latach [[1927]] - [[1939]]]]
'''Będzin''' – miasto powiatowe położone w południowej Polsce, nad rzeką [[Czarna Przemsza|Czarną Przemszą]]. Historyczna stolica [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]].
 
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.


==Historia==
==Historia==
Z rozkazu Kazimierza Wielkiego w [[1358]] roku na miejscu drewnianej warowni wzniesiono kamienny zamek, z basztą, murami i fosą. Miastu z czasem nadawano liczne przywileje. Znajdowało się na szlakach handlowych, co przyciągnęło też tu społeczności żydowskie. W XVI wieku Będzin strawił pożar, a zniszczeń dokonały wojska szwedzke.  
W Będzinie, jako w punkcie strategicznym na pograniczu Śląska, od dawna, bo już za czasów Bolesława Wstydliwego (w. XIII) stał zamek na skalistej górze. Ale pewne dzieje i zamku i miasta rozpoczynają się za Kazimierza Wielkiego, który zamek na nowo w gotyckim stylu z kamienia, z basztą, murami i fosą i opasał w roku [[1358]]. Razem z zamkiem powstaje i miasto na prawie magdeburskim. Miastu temu królowie polscy nadawali różnymi czasy przywileje, które stały się podwaliną rozwoju Będzina, mającego ponadto szczęśliwe położenie geograficzne, tu bowiem nad granicą przechodził szlak handlowy z Krakowa do Wielkopolski, tędy też szła droga wodna od źródeł Warty [[Czarna Przemsza|Czarną Przemszą]] ku Wiśle.
Rozwój miasta przyciągną tu społeczności żydowskie.  
W roku [[1616]] pożar strawił miasto i zamek, a zniszczeń dokonały wojska szwedzkie.
 
==Dzielnice i osiedla==
[[Plik:Targ bedzin xix.jpg|thumb|300px|right|Targ w XIX-wiecznym Będzinie. Źródło: Historia Zagłębia Dąbrowskiego, J.Przemsza-Zieliński, Sosnowiec 2006, wydawca: Związek Zagłębiowski]]
[[Plik:Hufiec Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Będzinie.jpg|300px|right| |Hufiec Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Będzinie]]
[[Plik:Będzin Osiedle Syberka 001.JPG|thumb|450px|Panorama osiedla Syberka]]
 
*[[Grodziec (Będzin)|Grodziec]]
*[[Gzichów (Będzin)|Gzichów]]
*[[Ksawera (Będzin)|Ksawera]]
*[[Łagisza  (Będzin)|Łagisza ]]
*[[Małobądz (Będzin)|Małobądz]]
*[[Osiedle Zamkowe (Będzin)|Osiedle Zamkowe]]
*[[Syberka (Będzin)|Syberka]]
*[[Śródmieście (Będzin)|Śródmieście]]
*[[Warpie (Będzin)|Warpie]]
 
==Nazwa==
W XIV. wieku zwało się  Bandyen — w XV. wieku Bandyn, Bandin, Bandzen, Bandzyn — w XVI. i XVII. wieku Bendin, Bendzim, Bendzyn — wreszcie w XVIII. wieku Bendzin, Będzyń, Będzyń.
===Będzin pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego===
[...]
 
==Przemysł==
<gallery>
Plik:Będzin Łagisza Elektrownia Łagisza 002.JPG|Elektrociepłownia w [[Łagisza (Będzin)|Będzinie Łagiszy]]
Plik:EC Będzin.jpg|[[Elektrociepłownia „Będzin”]]
</gallery>
 
==Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne==
===Zabytki===
*[[Zamek w Będzinie|Zamek królewski z XIV wieku]]
*[[Pałac Mieroszewskich w Będzinie|Pałac Mieroszewskich]]
*[[Mury miejskie w Będzinie|Pozostałości średniowiecznych miejskich murów obronnych]]
*[[Kościół p.w. Świętej Trójcy w Będzinie|Kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy]]
*[[Kościół p.w. św. Tomasza z Canterbury w Będzinie|Kościół cmentarny p.w. św. Tomasza z Canterbury]]
*[[Grodzisko na Górze Zamkowej w Będzinie|Grodzisko na Górze Zamkowej]]
<gallery>
Plik:Będzin Zamek 001.JPG|[[Zamek w Będzinie|Zamek królewski z XIV wieku]]
Plik:Będzin Pałac Mieroszewskich 01.JPG|[[Pałac Mieroszewskich w Będzinie|Pałac Mieroszewskich]]
Plik:Będzin mury miejskie 102.JPG|[[Mury miejskie w Będzinie|Pozostałości średniowiecznych miejskich murów obronnych]]
Plik:Kościół św. Trójcy w Będzinie 01.JPG|[[Kościół p.w. Świętej Trójcy w Będzinie|Kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy]]
Plik:Będzin Kościół p.w św. Tomasza z Canterbury 001.JPG|[[Kościół p.w. św. Tomasza z Canterbury w Będzinie|Kościół cmentarny p.w. św. Tomasza z Canterbury]]
Plik:Wał przecięty alejką.JPG|[[Grodzisko na Górze Zamkowej w Będzinie|Grodzisko na Górze Zamkowej]]
</gallery>
'''W dzielnicy [[Grodziec (Będzin)|Grodziec]]:'''
*[[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|Kościół filialny p.w. św. Doroty]]
*[[Kościół p.w. św. Katarzyny w Będzinie-Grodźcu|Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny]]
*[[Grodzisko na Górze św. Doroty w Będzinie - Grodźcu|Grodzisko na Górze św. Doroty]]
*[[Cementownia "Grodziec" (Będzin)|Cementownia "Grodziec"]]
<gallery>
Plik:Będzin Grodziec Kościół p.w. św. Doroty 01.JPG|[[Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu|Kościół filialny p.w. św. Doroty]]
Plik:Będzin-Grodziec Kościół p.w. św. Katarzyny 01.JPG|[[Kościół p.w. św. Katarzyny w Będzinie-Grodźcu|Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Grodzisko na Górze św. Doroty w Będzinie - Grodźcu|Grodzisko na Górze św. Doroty]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Cementownia "Grodziec" (Będzin)|Cementownia "Grodziec"]]
</gallery>
 
===Pomniki===
Do grudnia [[1939]] r. na placu 3 Maja stał pomnik ku czci poległych w wojnie z bolszewikami żołnierzy 11 pułku piechoty. Pułk ten powstał w pierwszych dniach listopada [[1918]] r. Początek swój wywodził od zawiązków ochotniczych, zorganizowanych wśród ludności [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]].
 
==Miejsca Pamięci==
*[[Miejsca Pamięci - Gmina Będzin]]
*[[Ewidencja Miejsc Pamięci w powiecie będzińskim]]
 
==Będzińskie biogramy==
*Urodzeni w Będzinie:
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
</gallery>
 
*Związani z Będzinem:
<gallery>
Plik:Stanisław Ciechanowski 01.jpg | [[Stanisław Ciechanowski]]
Plik:Stanisław Skarbiński 01.jpg|[[Stanisław Skarbiński]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
</gallery>
 
*[http://wikizaglebie.pl/wiki/Kategoria:Ludzie_urodzeni_w_B%C4%99dzinie Zobacz biogramy osób urodzonych w Będzinie]
*[http://wikizaglebie.pl/index.php?title=Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Czeladzi%C4%85&action=edit&redlink=1 Zobacz biogramy osób związanych z Będzinem]
 
==Zobacz też==
*[[Będzin na dawnej pocztówce (katalog)]]
*[[Będzin na dawnej fotografii (katalog)]]
*[[Będzin na dawnym dokumencie (katalog)]]
*[[Będzin na dawnej reklamie (katalog)]]
 
==Kultura==
 
===Muzea i galerie===
*[[Muzeum Zagłębia w Będzinie]]
 
===Teatr i kino===
*[[Teatr Dzieci Zagłębia (Będzin)|Teatr Dzieci Zagłębia]]
 
===Biblioteki===
*[[Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Będzinie]]
 
===Podania i legendy z Będzina===
Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem i powiatem będzińskim:
*[[Historie i Legendy Ziemi Będzińskiej]] (dostępna wersja cyfrowa)
*[[Nad Brynicą i dwiema Przemszami]]
*[[Sosnowiec. Opowiadania i legendy|Sosnowiec. Opowiadania i legendy z Sosnowcem związane]]
*[[Zagłębiowskie bajanie - Opowiadania i legendy z historii Zagłębia Dąbrowskiego]]
*[[Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego]]
 
==Edukacja==
[...]
 
==Religia==
'''Kościół rzymsko-katolicki'''<br>
[[Dekanat będziński]] wchodzi w skład [[Diecezja Sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]] w metropolii częstochowskiej.<br>
'''Kościoły protestanckie'''<br>
[...]
'''Judaizm'''<br>
[...]
'''Inne gminy wyznaniowe'''<br>
[...]
 
==Cmentarze==
* [[Cmentarz katolicki na Górze Zamkowej w Będzinie|Cmentarz parafialny św. Trójcy pomiędzy Górą Zamkową, Podzamczem, a ulicą Teatralną]]
* [[Cmentarz żydowski w Będzinie|Cmentarz żydowski w Będzinie na Górze Zamkowej]]
* [[Cmentarz komunalny w Będzine-Małobądzu]] przy ul. Małobądzkiej cmentarz komunalny założony w [[1960]] r
* [[Cmentarz katolicki w Będzine-Małobądzu]] przy ul. Małobądzkiej administrowany przez [[Parafia p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu|parafię św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu]]
* [[Cmentarz katolicki w Będzinie-Warpie]] przy ulicy Krakowskiej
* [[Cmentarz katolicki w Będzinie-Grodźcu]]
* [[Cmentarz katolicki w Będzinie-Łagiszy]]
 
==Sport==
 
===Kluby sportowe===
*[[Sarmacja Będzin]] - klub piłki nożnej
*[[RKS Grodziec]] - klub piłki nożnej
*[[Zagłębie Steelers]] - klub futbolu amerykańskiego
 
===Obiekty sportowe===
[...]
 
===Imprezy sportowe===
[...]
 
===Rekreacja===
[...]
 
==Prasa, portale społecznościowe i telewizja==
===Prasa===
===Portale społecznościowe===
===Telewizja===
*Kanał 99
 
==Prezydenci Będzina==
[...]
 
==Miasta partnerskie==
*Tatabánya, (Węgry)
*Iżewsk, (Republika Udmurcka, Rosja)
*Koszedary, (Litwa)
 
==Ciekawostki==
[...]
 
==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 82}}
<gallery>
Plik:Będzin przez wieki.jpg|[[Będzin przez wieki]] ([[1982]]) Włodzimierz Błaszczyk
Plik:Królewskie Miasto Będzin okładka.jpg|[[Królewskie Miasto Będzin]] ([[1994]]) [[Marian Kantor-Mirski]]
Plik:Miasteczko Będzin.jpg|[[Miasteczko Będzin]] ([[2003]]) [[Jarosław Krajniewski]]
Plik:Będzin początki miasta.jpg|[[Będzin, początki miasta]] ([[2008]]) [[Jarosław Krajniewski]]
Plik:Będzin 1358-2008 1.jpg|[[Będzin 1358 - 2008 (tom 1)]] ([[2008]]) Pod redakcją Marii Z. Pulinowej, Jerzego Sperki i Anny Glimos-Nadgórskiej
Plik:Będzin 1358-2008 2.jpg|[[Będzin 1358 - 2008 (tom 2)]] ([[2008]]) Pod redakcją Marii Z. Pulinowej, Jerzego Sperki i Anny Glimos-Nadgórskiej
Plik:Będzin 1358-2008 3.jpg|[[Będzin 1358 - 2008 (tom 3)]] ([[2008]]) Pod redakcją Marii Z. Pulinowej, Jerzego Sperki i Anny Glimos-Nadgórskiej
</gallery>
 
*[http://wikizaglebie.pl/wiki/Kategoria:Biblioteka_Zag%C5%82%C4%99biaka Zobacz wydawnictwa poświęcone Zagłębiu Dąbrowskiemu]
 
==Zobacz też==
*[[M/S Huta Będzin]]


==Linki zewnętrzne==
*[https://www.facebook.com/pages/B%C4%99dzin-w-starej-i-nowej-fotografii-/556189484398928 Będzin w starej i nowej fotografii na facebook.com]
*http://www.youtube.com/watch?v=3mE92gNu0qo&feature=related


[[Kategoria:Miasta Regionu|Będzin]]
[[Kategoria:Miasta Regionu|Będzin]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Będzin]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem będzińskim|Będzin]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Będzin]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Będzin]]

Aktualna wersja na dzień 18:43, 22 mar 2017

Będzin
Herb
Herb Będzina
Województwo śląskie
Powiat będziński
Prawa miejskie 1358
Ludność
• liczba
58604
Tablice rejestracyjne SBE
Strona internetowa miasta
Dawny herb Będzina
Mapa obszaru miasta Będzin w latach 1927 - 1939

Będzin – miasto powiatowe położone w południowej Polsce, nad rzeką Czarną Przemszą. Historyczna stolica Zagłębia Dąbrowskiego.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.

Historia

W Będzinie, jako w punkcie strategicznym na pograniczu Śląska, od dawna, bo już za czasów Bolesława Wstydliwego (w. XIII) stał zamek na skalistej górze. Ale pewne dzieje i zamku i miasta rozpoczynają się za Kazimierza Wielkiego, który zamek na nowo w gotyckim stylu z kamienia, z basztą, murami i fosą i opasał w roku 1358. Razem z zamkiem powstaje i miasto na prawie magdeburskim. Miastu temu królowie polscy nadawali różnymi czasy przywileje, które stały się podwaliną rozwoju Będzina, mającego ponadto szczęśliwe położenie geograficzne, tu bowiem nad granicą przechodził szlak handlowy z Krakowa do Wielkopolski, tędy też szła droga wodna od źródeł Warty Czarną Przemszą ku Wiśle. Rozwój miasta przyciągną tu społeczności żydowskie. W roku 1616 pożar strawił miasto i zamek, a zniszczeń dokonały wojska szwedzkie.

Dzielnice i osiedla

Targ w XIX-wiecznym Będzinie. Źródło: Historia Zagłębia Dąbrowskiego, J.Przemsza-Zieliński, Sosnowiec 2006, wydawca: Związek Zagłębiowski
Hufiec Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Będzinie
Panorama osiedla Syberka

Nazwa

W XIV. wieku zwało się Bandyen — w XV. wieku Bandyn, Bandin, Bandzen, Bandzyn — w XVI. i XVII. wieku Bendin, Bendzim, Bendzyn — wreszcie w XVIII. wieku Bendzin, Będzyń, Będzyń.

Będzin pośród miast Zagłębia Dąbrowskiego

[...]

Przemysł

Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne

Zabytki

W dzielnicy Grodziec:

Pomniki

Do grudnia 1939 r. na placu 3 Maja stał pomnik ku czci poległych w wojnie z bolszewikami żołnierzy 11 pułku piechoty. Pułk ten powstał w pierwszych dniach listopada 1918 r. Początek swój wywodził od zawiązków ochotniczych, zorganizowanych wśród ludności Zagłębia.

Miejsca Pamięci

Będzińskie biogramy

  • Urodzeni w Będzinie:
  • Związani z Będzinem:

Zobacz też

Kultura

Muzea i galerie

Teatr i kino

Biblioteki

Podania i legendy z Będzina

Wybrane publikacje zawierające podania i legendy związane z miastem i powiatem będzińskim:

Edukacja

[...]

Religia

Kościół rzymsko-katolicki
Dekanat będziński wchodzi w skład diecezji sosnowieckiej w metropolii częstochowskiej.
Kościoły protestanckie
[...] Judaizm
[...] Inne gminy wyznaniowe
[...]

Cmentarze

Sport

Kluby sportowe

Obiekty sportowe

[...]

Imprezy sportowe

[...]

Rekreacja

[...]

Prasa, portale społecznościowe i telewizja

Prasa

Portale społecznościowe

Telewizja

  • Kanał 99

Prezydenci Będzina

[...]

Miasta partnerskie

  • Tatabánya, (Węgry)
  • Iżewsk, (Republika Udmurcka, Rosja)
  • Koszedary, (Litwa)

Ciekawostki

[...]

Bibliografia

  • Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec  : Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 82. 

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Będzin&oldid=79043”