Kromołów (Zawiercie): Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
(→‎Na współczesnej fotografii: dodane dwa zdjęcia źródeł Warty na placu)
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1193 roku, później miasto (do 1870), od 1977 dzielnica Zawiercia, położona u źródeł Warty u podnóża kuesty jurajskiej, przy drodze krajowej DK-78.
{{dzielnica infobox
|dzielnica              = Kromołów
|dopełniacz_dzielnicy    = Kromołowa
|miasto                 = Zawiercie
|dopełniacz_miasta      = Zawiercia
|herb_miasta          = Herb Zawiercia.png
|flaga_dzielnicy      =
|herb_dzielnicy      =
|flaga_dzielnicy      =
|dewiza              =
|zdjęcie              = Zawiercie Kromołów 001.JPG
|opis_zdjęcia        =
|status              = dzielnica
|zespół              =
|założone            =
|w_granicach_miasta  = od 1977
|burmistrz            =
|powierzchnia        =
|populacja            =
|gęstość              =
|wysokość            =
|nr_kier              =
|kod_poczt            = 00-000
|tablica_rej          =
|mapa_miasta          =
|www                  =
|wikinews            =
|galeria_commons      =
}}


'''Kromołów''' - wieś wzmiankowana po raz pierwszy w [[1193]] roku, później miasto (do [[1870]]), od [[1977]] dzielnica [[Zawiercie|Zawiercia]], położona u źródeł [[Warta|Warty]] u podnóża kuesty jurajskiej, przy drodze krajowej DK-78.
Prawa miejskie Kromołów utracił z rozkazu carskich władz, po powstaniu styczniowym.
==Historia==
[[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|300px|Mapa [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]] w latach [[1867]]-[[1914]]]]
Pod koniec XVIII w. w miasteczku były 2 młyny, browar i dwór; w 135 domach mieszkało 634 ludzi ([[1791]] r)<ref>Materiały do słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego, pod red. W. Semkowicza, T. Czorta, A. Szumańskiego, Wyd. PAU, Kraków 1939</ref>. Rozwijało się sukiennictwo i garncarstwo; w [[1827]] r. było tu 186 domów i 1153 mieszkańców, a w [[1860]] r. 1777 ludzi w 199 domach<ref>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV</ref>.
Miejscowość znana ze źródeł Warty, kościoła św. Mikołaja i żydowskiego cmentarza; zachowany układ urbanistyczny (rynek). Przystanek PKS i komunikacji miejskiej, sklepy, zespół szkół. Przez Kromołów biegną szlaki turystyczne.
==Nazwa miejscowości==
Nazwa miejscowości pochodzi od Kromola.
Nazwa miejscowości pochodzi od Kromola.


Pod koniec XVIII w. w miasteczku były 2 młyny, browar i dwór; w 135 domach mieszkało 634 ludzi (1791 r)<ref>Materiały do słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego, pod red. W. Semkowicza, T. Czorta, A. Szumańskiego, Wyd. PAU, Kraków 1939</ref>. Rozwijało się sukiennictwo i garncarstwo; w 1827 r. było tu 186 domów i 1153 mieszkańców, a w 1860 r. 1777 ludzi w 199 domach<ref>Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV</ref>.
==Początek rzeki Warty==
[[Plik:Zawiercie Kromołów 015 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG|thumb|right|450px|Kapliczka św. Jana Nepomucena, źródło Warty]]
W Kromołowie bierze początek rzeka [[Warta]]. Ma tu ona dwa źródła. Jedno z nich bije w pobliżu dworu, drugie zaś większe znajduje się pod kaplicą - świętego Jana Nepomucena. To drugie źródło uważane jest za właściwy początek rzeki [[Warta|Warty]].
 
Legenda mówi, że tam, gdzie - dziś kaplica świętego Jana, stał przed wielu wiekami rycerz na Warcie. Puszcza szumiała dokoła, a słońce letnie paliło niemiłosiernie. Rycerz odczuwał wielkie pragnienie, ale nigdzie dokoła nie było ani kropli wody. Wtedy znużony niezmiernie westchnął do Boga i wzniósł ręce do modlitwy. Jednocześnie kopia obsunęła się i uderzyła o ziemię. W tejże chwili wytrysnęła z niej woda czysta i chłodna.
 
==Zabytki==
* Dwór dawniej obronny o czterech basztach i pięknym ganku arkadowym. Dwór ten mimo, że zniszczony, ma jeszcze w sobie dużo uroku. Wybudował go Stanisław Warszycki, kasztelan krakowski na kilka lat przed wojną szwedzką w wieku XVII. Pod koniec XVIII stulecia za czasów dziedzica tych włości Gostkowskiego dworek został przebudowany i ozdobiony. Ganek arkadowy pochodzi z tych właśnie czasów. Z tego dworu na rozkaz Warszyckiego wyruszyła załoga przeciw Szwedom, usadowionym w warowni pilickiej, tu po abdykacji swej w drodze do Krakowa odpoczywał Jan Kazimierz, stąd wreszcie na wezwanie księcia Józefa Poniatowskiego udał się oddział gwardzistów na punkt zborny do [[Żarki|Żarek]]. Dwór nie przetrwał do dzisiejszych czasów został rozebrany przez Niemców w [[1940]] r.
 
* Kościół w Kromołowie w połowie XVI wieku należał do arianów, których wyznawcami byli Bonarowie, ówcześni dziedzice Kromołowa. Po Bonarach byli tu Firlejowie, z których wojewoda [[Mikołaj Firlej]] wrócił do wiary katolickiej, kościół powiększył i przyozdobił potężną wieżą czworoboczną. W kościele tym ciężkie żelazne drzwi prowadzące do zakrystii pochodzą z [[Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu|zamku w Ogrodzieńcu]], według innych ze zbójnickiego Okiennika.
 
==Gospodarka==
Pod względem gospodarczym po wojnach szwedzkich Kromołów bardzo podupadł, ale za czasów Konstantego Gostkowskiego, który wyjednał u Stanisława Augusta przywilej na jarmarki, Kromołów znów się bogacił, dzięki przede wszystkim tkactwu, które się tu wspaniale rozwinęło.
 
==Sport==
*[[Źródło Kromołów]]
 
==Na współczesnej fotografii==
<gallery>
Plik:Zawiercie Kromołów 002.JPG|Zawiercie Kromołów
Plik:Zawiercie Kromołów 003 Remiza OSP.JPG |Remiza OSP
Plik:Zawiercie Kromołów 004 Remiza OSP.JPG|Remiza OSP, Tablica pamiątkowa
Plik:Zawiercie Kromołów 005 Remiza OSP.JPG | Remiza OSP, Tablica pamiątkowa
Plik:Zawiercie Kromołów 006 Remiza OSP.JPG |Remiza OSP
Plik:Zawiercie Kromołów 007 Remiza OSP.JPG |Remiza OSP
Plik:Zawiercie Kromołów 008 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG |Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 009 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG |Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 010 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG |Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 011 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG |Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 012 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty św Jacek.JPG|Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 013 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty św. Jacek.JPG|Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 014 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty ołtarz.JPG|Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 016 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty tablica informacyjna.JPG|Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty (tablica informacyjna)
Plik:Zawiercie Kromołów 017 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty tablica informacyjna.JPG|Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty (tablica informacyjna)
Plik:Zawiercie Kromołów 018 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG|Główne źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 019 Kapliczka św. Jana Nepomucena źródło Warty.JPG|Główne źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 020 źródło Warty (10).JPG|Główne źródło Warty
Plik:Zawiercie Kromołów 021 źródło Warty remiza OSP.JPG |Główne źródło Warty (Remiza OSP)
Plik:Zawiercie Kromołów 022 Stary Rynek.JPG|Stary Rynek
Plik:Zawiercie Kromołów 023 Stary Rynek studnia.JPG|Stary Rynek (studnia i pomnik)
Plik:Zawiercie Kromołów 024 Stary Rynek studnia.JPG|Stary Rynek (studnia)
Plik:Zawiercie Kromołów 025 Stary Rynek studnia.JPG|Stary Rynek (studnia):
Plik:Zawiercie Kromołów 026 Stary Rynek studnia.JPG|Stary Rynek (studnia)
Plik:Zawiercie Kromołów 027 Stary Rynek św. Florian.JPG|Stary Rynek (św. Florian)
Plik:Zawiercie Kromołów 028 Stary Rynek św. Florian.JPG|Stary Rynek (św. Florian)
Plik:Zawiercie Kromołów 029 Stary Rynek św. Florian.JPG|Stary Rynek (św. Florian)
Plik:Zrodla-warty1-zawiercie.jpg|Źródła Warty w Kromołowie
Plik:Zrodla-warty2-zawiercie.jpg|Źródła Warty w Kromołowie
</gallery>
 
==Na dawnej fotografii i rysunku==
<gallery>
Plik:Kromołów - Kantor - 0001.jpg
Plik:Kromołów - Kantor - 0002.jpg
Plik:Kromołów - Kantor - 0003.jpg
Plik:Kromołów - Kantor - 0004.jpg
Plik:Kromołów - Kantor - 0005.jpg
Plik:Kromołów - Kantor - 0006.jpg
</gallery>
 
==Zobacz też==
*[[Kromołów wczoraj i teraz]]


Miejscowość znana ze źródeł Warty, kościoła św. Mikołaja i żydowskiego cmentarza; zachowany układ urbanistyczny (rynek). Przystanek PKS i komunikacji miejskiej, sklepy, zespół szkół. Przez Kromołów biegną szlaki turystyczne
==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 92-94}}


{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
Linia 11: Linia 112:
[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Zawiercia|Kromołów]]
[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Zawiercia|Kromołów]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Zawierciem|Kromołów]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Zawierciem|Kromołów]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Kromołów]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem zawierciańskim|Kromołów (Zawiercie)]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Kromołów (Zawiercie)]]

Aktualna wersja na dzień 20:54, 20 kwi 2021

Herb Zawiercia Kromołów
dzielnica Zawiercia
Zawiercie Kromołów 001.JPG
Status dzielnica
W granicach Zawiercia od 1977
Kod pocztowy 00-000

Kromołów - wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1193 roku, później miasto (do 1870), od 1977 dzielnica Zawiercia, położona u źródeł Warty u podnóża kuesty jurajskiej, przy drodze krajowej DK-78.

Prawa miejskie Kromołów utracił z rozkazu carskich władz, po powstaniu styczniowym.

Historia

Mapa powiatu będzińskiego w latach 1867-1914

Pod koniec XVIII w. w miasteczku były 2 młyny, browar i dwór; w 135 domach mieszkało 634 ludzi (1791 r)[1]. Rozwijało się sukiennictwo i garncarstwo; w 1827 r. było tu 186 domów i 1153 mieszkańców, a w 1860 r. 1777 ludzi w 199 domach[2].

Miejscowość znana ze źródeł Warty, kościoła św. Mikołaja i żydowskiego cmentarza; zachowany układ urbanistyczny (rynek). Przystanek PKS i komunikacji miejskiej, sklepy, zespół szkół. Przez Kromołów biegną szlaki turystyczne.

Nazwa miejscowości

Nazwa miejscowości pochodzi od Kromola.

Początek rzeki Warty

Kapliczka św. Jana Nepomucena, źródło Warty

W Kromołowie bierze początek rzeka Warta. Ma tu ona dwa źródła. Jedno z nich bije w pobliżu dworu, drugie zaś większe znajduje się pod kaplicą - świętego Jana Nepomucena. To drugie źródło uważane jest za właściwy początek rzeki Warty.

Legenda mówi, że tam, gdzie - dziś kaplica świętego Jana, stał przed wielu wiekami rycerz na Warcie. Puszcza szumiała dokoła, a słońce letnie paliło niemiłosiernie. Rycerz odczuwał wielkie pragnienie, ale nigdzie dokoła nie było ani kropli wody. Wtedy znużony niezmiernie westchnął do Boga i wzniósł ręce do modlitwy. Jednocześnie kopia obsunęła się i uderzyła o ziemię. W tejże chwili wytrysnęła z niej woda czysta i chłodna.

Zabytki

  • Dwór dawniej obronny o czterech basztach i pięknym ganku arkadowym. Dwór ten mimo, że zniszczony, ma jeszcze w sobie dużo uroku. Wybudował go Stanisław Warszycki, kasztelan krakowski na kilka lat przed wojną szwedzką w wieku XVII. Pod koniec XVIII stulecia za czasów dziedzica tych włości Gostkowskiego dworek został przebudowany i ozdobiony. Ganek arkadowy pochodzi z tych właśnie czasów. Z tego dworu na rozkaz Warszyckiego wyruszyła załoga przeciw Szwedom, usadowionym w warowni pilickiej, tu po abdykacji swej w drodze do Krakowa odpoczywał Jan Kazimierz, stąd wreszcie na wezwanie księcia Józefa Poniatowskiego udał się oddział gwardzistów na punkt zborny do Żarek. Dwór nie przetrwał do dzisiejszych czasów został rozebrany przez Niemców w 1940 r.
  • Kościół w Kromołowie w połowie XVI wieku należał do arianów, których wyznawcami byli Bonarowie, ówcześni dziedzice Kromołowa. Po Bonarach byli tu Firlejowie, z których wojewoda Mikołaj Firlej wrócił do wiary katolickiej, kościół powiększył i przyozdobił potężną wieżą czworoboczną. W kościele tym ciężkie żelazne drzwi prowadzące do zakrystii pochodzą z zamku w Ogrodzieńcu, według innych ze zbójnickiego Okiennika.

Gospodarka

Pod względem gospodarczym po wojnach szwedzkich Kromołów bardzo podupadł, ale za czasów Konstantego Gostkowskiego, który wyjednał u Stanisława Augusta przywilej na jarmarki, Kromołów znów się bogacił, dzięki przede wszystkim tkactwu, które się tu wspaniale rozwinęło.

Sport

Na współczesnej fotografii

  • Zawiercie Kromołów

  • Remiza OSP

  • Remiza OSP, Tablica pamiątkowa

  • Remiza OSP, Tablica pamiątkowa

  • Remiza OSP

  • Remiza OSP

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty (tablica informacyjna)

  • Kapliczka św.Jana Nepomucena - źródło Warty (tablica informacyjna)

  • Główne źródło Warty

  • Główne źródło Warty

  • Główne źródło Warty

  • Główne źródło Warty (Remiza OSP)

  • Stary Rynek

  • Stary Rynek (studnia i pomnik)

  • Stary Rynek (studnia)

  • Stary Rynek (studnia):

  • Stary Rynek (studnia)

  • Stary Rynek (św. Florian)

  • Stary Rynek (św. Florian)

  • Stary Rynek (św. Florian)

  • Źródła Warty w Kromołowie

  • Źródła Warty w Kromołowie

Na dawnej fotografii i rysunku

  • Kromołów - Kantor - 0001.jpg
  • Kromołów - Kantor - 0002.jpg
  • Kromołów - Kantor - 0003.jpg
  • Kromołów - Kantor - 0004.jpg
  • Kromołów - Kantor - 0005.jpg
  • Kromołów - Kantor - 0006.jpg

Zobacz też

Bibliografia

  • Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 92-94. 

Przypisy

  1. ↑ Materiały do słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego, pod red. W. Semkowicza, T. Czorta, A. Szumańskiego, Wyd. PAU, Kraków 1939
  2. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Kromołów_(Zawiercie)&oldid=99178”