Ulica Stanisława Staszica (Sosnowiec)

Ulica Stanisława Staszica w Sosnowcu – ulica na Środuli-Konstanynowie, będąca główną arterią Konstantynowa. Przechodzi na południu w ul. Narutowicza w miejscu skrzyżowania z ul. 3 Maja a na północy w ul. Piotrkowską w miejscu w którym przez przejazd łączy się z ul. Chemiczną. Posiada połączenie z ul. Norwida poprzez drogi wewnętrzne CH Plejada. Ulica posiada stosunkowo mało połączeń z innymi ulicami. Przesuwając się od południa w kierunku północnym pierwszą ulicą odchodzącą od ulicy Staszica jest ulica Fabryczna (była Przodowników Pracy / Gampera), a po drugiej stronie ulica Fitznera-Gampera (była Kamienna potem Szewczyka). Kolejnymi i zarazem ostatnimi odnogami są ulice Okrzei i Piotrkowska

Zarysy drogi stanowiącej dzisiaj ul. Staszica pojawiają się na planach i mapach z XIX w. a od samego początku XX w widoczny jest rozwój urbanistyczny wzdłuż tej drogi. Dawniej zwana Katarzyńska ( Droga Katarzyńska) (część południowa), Konstantynowska (część północna). Nazwa Staszyca pierwszy raz pojawa się na planach w latach 30-tych XX w. i obowiązywała jedynie dla fragmentu zwanego Drogą Katarzyńską, od ul. Zamkowej do drogi na Pekin Zagórski. Cześć północną stanowiły ulice Perla Feliksa (część północna), Wincentego Pstrowskiego (część północna). W czasie drugiej wojny światowej Muave Strasse. Przez krótki czas w okolicach lat 50 i początku 60 XX w. w całości widoczna na planach jako ul. Pstrowskiego. Na planie z 1963 oraz na planach z lat 70-tych i 80-tych część północna od ulicy Fabrycznej (dawnej: Przodowników Pracy / Gampera ) występuje jako ulica Pstrowskiego a południowa jako Stanisława Staszica. Dopiero w latach 90-tych XX w. całość ulicy zyskała jednego patrona: Stanisława Staszica.

Przy tej ulicy znajdowało się wejście główne do Huty Buczek (dawnej Katarzyna) oraz biurowców FaKoP (byłej Fitzner i Gamper). Znajdują się tutaj także osiedla:osiedle patronackie Katarzyna, osiedle Staszica, osiedle Baraki (Baraki Pawlika). W czasach PRL w willi dyrektorskiej na przeciw Huty Buczek mieścił się komisariat milicji. Na przeciw Huty Katarzyna, w miejscu obecnego centrum handlowego znajdowała się Hałda Katarzyńska, a ulica była przecięta torami kolejki hutniczej. W 2001 roku na ternach po byłej hałdzie wybudowano Centrum Handlowe Plejada

Komunikacja

Linię tramwajową ulica zyskała w 22 grudnia 1935 roku. Prowadziła ona z Milowic przez Sielec do Konstantynowa i na obrzeża Środuli (ul. Perla). [3] W drugiej połowie lat 70-tych XX wieku linia tramwajowa została wyłączona z użycia w związku z przedłużeniem ulicy Czerwonego Zagłębia w kierunku nowo budowanego osiedla bloków Środula oraz osiedli bloków na Zagórzu. W tym czasie linia tramwajowa nr 24 dojeżdżała do okolicy ulicy Zamkowej. W 2019 krakowska firma Tor-Krak za kwotę 8.4 mln pln przeprowadziła remont i modernizację torowiska. Wymienione został torowisko. Nowe zostało umieszone na betonowych płytach. Przy okazji został przeprowadzony remont wodociągów.

Zabytki

• Kolonia robotnicza - Osiedle patronackie Huty "Katarzyna" (Osiedle Staszica) [2]
  • Bydynki mieszkalne przy ul. Staszica pod numerami: 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 17, 19, 21, 23 [2]
• Bydynek mieszkalny - Staszica 4 (Kolonia patronacka "Renardowska") [2]
• Budynek administracyjny, dawna siedziba Komitetu Wykonawczego Rad Delegatów Robotniczych Zagłębia Dąbrowskiego - Staszica 6 [2]
• Dawny budynek Resursy Obywatelskiej, była Komenda Policji - Staszica 10 [2]
• Budynek administracyjny Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper [2]

Istotne budynki i miejsca

• Centrum Handlowe Plejada, Staszica 8A, 8B
• Dawny budynek I Liceum Ogólnokształcące im. Walentego Roździeńskiego, od 2020 Centrum Usług Wspólnych

Historyczne miejsca

• Zabudowania Huty Buczek (wcześniej Huta Katarzyna), Staszica 29
• Hałda huty "Katarzyna"

Ważne wydarzenia

• Krwawe stłumienie wystąpień robotniczych pod Hutą "Katarzyna" w Sosnowcu - 9 luty 1905

Galeria

• 

  Zasięg ulicy Staszyca

• 

  Widok na Hałdę Huty Katarzyna z ulicy Staszica w 1950 roku

• 

  Budynek fabryki Fitzner & Gamper przy ul. Staszica

• 

  Dom Kolonii Renardowskiej przy ul. Staszica

• 

  Kolonia robotnicza Katarzyna

Bibliografia

1. H. Rechowicz (praca zbiorowa), Sosnowiec, zarys rozwoju miasta, PWN, Warszawa, Kraków 1977
2. Ewidencja zabytków nieruchomych z terenu Gminy Sosnowiec (WKS)
3. Bernard Szczech, Z dziejów komunikacji tramwajowej i autobusowej na Górnym Śląsku do połowy XX wieku, Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach, Katowice 2013
4. D. Pliszka (red.). Plan Miasta Sosnowca. Wyd. I. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. Warszawa 1963.
5. A. Kajoch (red.). Sosnowiec. Plan miasta. Wyd. II. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. Warszawa 1979.
6. A. Kajoch, G. Wysocki (red.). Sosnowiec. Plan miasta. Wyd. I. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera. Warszawa, Wrocław 1987.

Zobacz także

Patroni ulicy:

• Wincenty Pstrowski w polskiej Wikipedii
• Stanisław Staszic w polskiej Wikipedii
• Feliks Perl w polskiej Wikipedii
• Ludwik Mauve w WikiZagłębie

Nazwy lokalne związane z ulicą Staszica:

• Konstantynów w WikiZagłębie
• Katarzyna w WikiZagłębie