Krwawe stłumienie wystąpień robotniczych pod Hutą "Katarzyna" w Sosnowcu - 9 luty 1905
Rok 1905 w całym Imperium Rosyjskim, którego częścią było wówczas Królestwo Polskie, nie należał do spokojnych. Nastroje w Rosji nie były wówczas najlepsze. Pojawiało się mnóstwo postulatów natury socjalnej i politycznej powodujące masowe strajki robotników.
22 stycznia 1905 roku przez Petersburg w kierunku Pałacu Zimowego przeszła 200-tysięczna manifestacja robotników niosących ikony i portrety cara. Mikołaj II odmówił jednak przyjęcia delegacji a przeciwko demonstracji zostało wysłane wojsko. Oficjalnie zginęły 93 osoby, nieoficjalnie - nawet tysiąc. Krwawa niedziela - bo pod takim pojęciem przeszły do historii te wydarzenia - była początkiem rewolucji 1905 roku, która szybko rozlała się ona na całe Imperium.
Informacje dotyczące wydarzeń petersburskich dość szybko dotarły też do Zagłębia Dąbrowskiego. 1 lutego rozpoczął się strajk w fabryce kotłów Fitznera i Gampera, a niedługo potem w kopalni i walcowni Hrabia Renard, hucie Katarzyna, przędzalni Dietla i Schoena czy kopalni Milowice. 3 lutego strajk w Zagłębiu nabrał już wymiaru powszechnego. Ustał też ruch kolejowy a stacje obsadziło wojsko.
W niedzielę 5 lutego 1905 w wiecu w Sosnowcu wzięło udział 25 000 osób. Robotnicy w swoich wystąpieniach domagali się m.in.:
- 8-godzinnego dnia pracy,
- zniesienia pracy akordowej,
- poprawy zarobków
- ograniczenia pracy w święta.
9 lutego 1905 w kopalni Hrabia Renard (powojenna KWK Sosnowiec) spotkało się kilka tysięcy robotników. Pojawiła się wówczas pogłoska, że w niedalekiej hucie Katarzyna dzięki łamistrajkom udało się wznowić produkcję. Najprawdopodobniej była to prowokacja. Wzburzony tłum udał się do huty. Gdy robotnicy weszli na teren zakładu, okazało się, że wewnątrz znajduje się wojsko. Strajkujący nie ustąpili. Gdy padły strzały, zginęło 38 osób, około stu pięćdziesięciu zostało rannych.
Upamiętnienie
W [Sosnowcu – Zagórzu, na cmentarzu parafialnym przy ulicy Zuzanny, znajduje się mogiła zbiorowa robotników zabitych przez Rosjan 9 lutego 1905 roku. Jest to miejsce pamięci wpisane do rejestru wojewódzkiego pod numerem MP 38/001. Oprócz mogiły zamordowanych znajduje się jeszcze na terenie miasta tablica pamiątkowa, która pierwotnie była odsłonięta w 1922 roku. Po 1945 roku w jej treści dokonano zmian zastępując wyraz „moskiewskich” wyrazem „carskich”. Obecnie tablica ta znajduje się w sosnowieckim muzeum. Kopia tablicy wraz z uzupełnieniem z 1983 roku znajduje się obecnie przy ulicy Stanisława Staszica na terenie Huty Buczek.
