Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec fabryka fitzner i gamper 0001.jpg|thumb| | [[Plik:Pocztowka sosnowiec fabryka fitzner i gamper 0001.jpg|thumb|400px|Widok Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper]] | ||
'''Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper''' - zakład przemysłu metalowego założony w [[1880]] r. przez siemianowickiego fabrykanta [[Wilhelm Fitzner|Wilhelma Fitznera]] i Szwajcara [[Konrad Gamper|Konrada Gampera]] na pograniczu [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]] i [[Konstantynów (Sosnowiec)|Konstantynowa]]. | '''Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper''' - zakład przemysłu metalowego założony w [[1880]] r. przez siemianowickiego fabrykanta [[Wilhelm Fitzner|Wilhelma Fitznera]] i Szwajcara [[Konrad Gamper|Konrada Gampera]] na pograniczu [[Środula (Sosnowiec)|Środuli]] i [[Konstantynów (Sosnowiec)|Konstantynowa]]. | ||
==Produkty== | ==Produkty== | ||
Początkowo prowadził | Początkowo zakład prowadził wyłącznie prace remontowe, wkrótce zaczął produkować kotły płomienne, a następnie rozszerzać asortyment wyrobów. Do produkcji wprowadzono kotły stojące, lokomobilowe, wolnorurowe systemu "Fitzner i Gamper", stromorurowe systemu "Garbe", parowozowe i inne urządzenia. Według planu, zakład miał świadczyć tylko naprawy, tymczasem już w pierwszym roku działalności wyprodukowano 40 kotłów. Produkcja szybko się rozwijała - w ciągu niespełna dwóch pierwszych dekad istnienia firma dostarczyła konstrukcje metalowe dla ośmiu wielkich pieców w Polsce i sześciu fabryk w południowej Rosji. | ||
==Przekształcenie firmy na spółkę== | ==Przekształcenie firmy na spółkę== | ||
W | W 1893 roku do zakładu dołączona została odlewnia i fabryka maszyn w Dąbrowie Górniczej. W 1895 r. Konrad Gamper wykupił udziały od Fitznera stając się głównym udziałowcem. | ||
W 1897 r. firmę przekształcono w [[Towarzystwo Akcyjne Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych „W. Fitzner i K. Gamper”|towarzystwo Akcyjne Budowy Kotłów i Konstrukcji Mechanicznych]] z siedzibą zarządu w Petersburgu i Warszawie. Konrad Gamper był głównym udziałowcem, prezesem i dyrektorem zarządu. Akcjonariuszami oprócz właścicieli zostali A. Borsig Maschinenbau AG z Berlina oraz łódzcy przemysłowcy – Karol Scheibler i Alfred Biedermann[ | |||
W latach [[1908]] - [[1928]] fabryka działała jako Spółka Akcyjna W. Fitzner i K. Gamper. W październiku [[1928]] r. zakład połączył się z | Powstały liczne filie - m.in. w [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowie]], Warszawie, Łodzi, Petersburgu, Moskwie, Kijowie. Zwiększył się znacznie asortyment wyrobów i rozszerzyły rynki zbytu. | ||
w Londynie oraz L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper w Krakowie. Firma angielska posiadała 50,1 % akcji kapitału zakładowego spółki. Przed wybuchem wojny zakład [[Sosnowiec|sosnowiecki]] zatrudniał ok. 1100 pracowników. | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0001.jpg|thumb|400px|recht|]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0002.jpg|thumb|400px|recht|Plac fabryczny i hale produkcyjne, 1888 r.]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0003.jpg|thumb|400px|recht|Budowa biurowca przy obecnej ul. Staszica, 1904 r.]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0004.jpg|thumb|400px|recht|Uroczystość wysłania 10000. kotła, IV 1928 r.]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0005.jpg|thumb|400px|recht|Uroczystość wysłania 100. kotła parowozowego wyprodukowanego w powojennej Polsce, VI 1946 r.]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper 0006.jpg|thumb|400px|recht|Kocioł parowozowy dla kolei wąskotorowych, lata 50. XX w.]] | |||
[[Plik:Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper - Błotniarka Monstre.jpg|thumb|400px|Błotniarka Monstre]] | |||
W latach [[1908]] - [[1928]] fabryka działała jako [[Towarzystwo Akcyjne Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych „W. Fitzner i K. Gamper”|Spółka Akcyjna W. Fitzner i K. Gamper]]. | |||
W październiku [[1928]] r. zakład połączył się z z sanocką wytwórnią wagonów kolejowych, kotłów i maszyn {{w|Zakłady Budowy Maszyn i Aparatury im. Ludwika Zieleniewskiego|L. Zieleniewski S.A. w Krakowie}} przyjmując nazwę: '''Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper S.A. w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]''' i działając jako filia. W połowie [[1929]] r. sosnowiecka fabryka wydzierżawiona została nowej spółce pn. '''Polskie Zakłady Babcock i Witcox Ltd w Londynie''' (Babcock Zieleniewski) oraz '''L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper w Krakowie'''. Firma angielska posiadała 50,1 % akcji kapitału zakładowego spółki. Przed wybuchem wojny zakład [[Sosnowiec|sosnowiecki]] zatrudniał ok. 1100 pracowników. | |||
==Okres II wojny światowej== | ==Okres II wojny światowej== | ||
W czasie okupacji fabrykę przejął niemiecki koncern "Ferrum" A.G. z siedzibą w Katowicach. Obok ograniczonej produkcji kotłów parowozowych i prac remontowych prowadzono działalność wytwórczą dla celów wojskowych. | W czasie okupacji fabrykę przejął niemiecki koncern {{w|Huta Ferrum|"Ferrum" A.G. z siedzibą w Katowicach}}. Obok ograniczonej produkcji kotłów parowozowych i prac remontowych prowadzono działalność wytwórczą dla celów wojskowych. | ||
==Zmiany nazw fabryki== | ==Zmiany nazw fabryki== | ||
Po wyzwoleniu fabryka podjęła działalność jako Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy. W grudniu [[1948]] r. nastąpiło prawne przejęcie zakładu przez państwo, po czym zmieniono jego nazwę na Zakłady Budowy Urządzeń Kotlarsko – Mechanicznych zakład nr 1 w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]. Nazwa zakładu była wielokrotnie zmieniana w [[1971]] r. na Fabrykę Kotłów Przemysłowych "Fakop" (od [[1955]] r. zakład nosił imię Rewolucji [[1905]] r.). | Po wyzwoleniu fabryka podjęła działalność jako '''Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy'''. W grudniu [[1948]] r. nastąpiło prawne przejęcie zakładu przez państwo, po czym zmieniono jego nazwę na '''Zakłady Budowy Urządzeń Kotlarsko – Mechanicznych zakład nr 1 w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]'''. Nazwa zakładu była wielokrotnie zmieniana: w [[1971]] r. na '''Fabrykę Kotłów Przemysłowych "Fakop"''', (od [[1955]] r. zakład nosił imię Rewolucji [[1905]] r.). | ||
==Po transformacji ustrojowej 1989== | |||
Fabryka została zakupiona przez {{w|Foster Wheeler|Foster Wheeler}} i zmodernizowana po 1989 r. tworząc '''Foster Wheeler Energy Fakop'''. | |||
W dniu 2017-06-23 spółki '''Amec Foster Wheeler Energia Polska Sp. z o. o.''' oraz '''AMEC FOSTER WHEELER ENERGY FAKOP Sp. z o. o.''' zostały przejęte przez Sumitomo Heavy Industries wchodząc w skład grupy Sumitomo SHI FW tworząc '''SHI FW ENERGIA FAKOP'''. | |||
==Kalendarium== | ==Kalendarium== | ||
* [[1881]] - [[20 kwietnia]] fabryka dostarczyła pierwszy kocioł dla kopalni "Michał" w Czeladzi. Był to kocioł typu walczaskowego o ciśnieniu 4,5 amp. i powierzchni ogrzewczej 32 m2. W roku tym wyprodukowano 40 kotłów o łącznej powierzchni ogrzewczej 2065 m2, produkcja roczna - 515 ton. Fabryka nosiła nazwę "Fitzner Co" | * [[1881]] - [[20 kwietnia]] fabryka dostarczyła pierwszy kocioł dla kopalni "Michał" w [[Czeladź|Czeladzi]]. Był to kocioł typu walczaskowego o ciśnieniu 4,5 amp. i powierzchni ogrzewczej 32 m2. W roku tym wyprodukowano 40 kotłów o łącznej powierzchni ogrzewczej 2065 m2, produkcja roczna - 515 ton. Fabryka nosiła nazwę "Fitzner Co" | ||
* [[1882]] - [[31 grudnia]] wyprodukowano setny kocioł przeznaczony dla "Huty Katarzyna" w Sielcu | * [[1882]] - [[31 grudnia]] wyprodukowano setny kocioł przeznaczony dla [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|"Huty Katarzyna"]] w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] | ||
* [[1886]] - asortyment produkcji powiększył się o zbiorniki, aparaturę chemiczną i konstrukcje stalowe. Powstały pierwsze hale produkcyjne | * [[1886]] - asortyment produkcji powiększył się o zbiorniki, aparaturę chemiczną i konstrukcje stalowe. Powstały pierwsze hale produkcyjne | ||
* [[1893]] - rok strajków robotniczych. Aresztowano pięciu członków PPS, zatrudnionych w fabryce | * [[1893]] - rok strajków robotniczych. Aresztowano pięciu członków PPS, zatrudnionych w fabryce | ||
* [[1894]] - kwiecień, trzydniowy strajk ekonomiczny pracowników fabryki"Fitznera i Gampera" przerwany został represjami. Uwięziono 12-osobową delegację robotników | * [[1894]] - kwiecień, trzydniowy strajk ekonomiczny pracowników fabryki "Fitznera i Gampera" przerwany został represjami. Uwięziono 12-osobową delegację robotników | ||
* [[1896]] - na Wszechrosyjskiej Wystawie w Niżnym Nowogrodzie fabryka otrzymała za swoje wyroby najwyższe odznaczenia | * [[1896]] - na Wszechrosyjskiej Wystawie w Niżnym Nowogrodzie fabryka otrzymała za swoje wyroby najwyższe odznaczenia | ||
* [[1897]] - fabryka liczy 2700 pracowników, w tym 70 inżynierów. Przedsiębiorstwo zamieniono na spółkę akcyjną z firmą "Borsig" i innymi | * [[1897]] - fabryka liczy 2700 pracowników, w tym 70 inżynierów. Przedsiębiorstwo zamieniono na spółkę akcyjną z firmą "Borsig" i innymi | ||
| Linia 29: | Linia 45: | ||
* [[1905]] – '''styczeń''', rzeź robotników przed petersburskim pałacem carskim wzburzyła załogę fabryki. | * [[1905]] – '''styczeń''', rzeź robotników przed petersburskim pałacem carskim wzburzyła załogę fabryki. | ||
- '''luty''', w nocy z [[3 lutego|3]] na [[4 lutego]] będący w fabryce na praktyce inż. Jerzy Wojciechowski zawiesił na szczycie komina fabrycznego czerwony sztandar, a 4 lutego o godzinie 11-tej syreny fabryki "Fitzner i Gamper" dały sygnał strajku powszechnego na terenie całego Zagłębia. [[9 lutego]], po przemówieniu działaczy z SDKFiL podczas zebrania delegatów robotniczych z całego Zagłębia, odbywającego się na terenie fabryki "Dietla", ruszył duży pochód robotników pod "Hutę Katarzyna", aby przepędzić łamistrajków. Żołnierze strzelali do tłumu. Poległo 38 uczestników, a 150 zostało ciężko rannych. Wśród zabitych z firmy "Fitzner i Gamper" kronika ćwczesna notuje Leona Brudzińskiego, ciężko ranny został Jan Kozioł. Krwawa masakra wstrząsnęła całym krajem, lecz nie załamała robotników. | - '''luty''', w nocy z [[3 lutego|3]] na [[4 lutego]] będący w fabryce na praktyce inż. Jerzy Wojciechowski zawiesił na szczycie komina fabrycznego czerwony sztandar, a [[4 lutego]] o godzinie 11-tej syreny fabryki "Fitzner i Gamper" dały sygnał strajku powszechnego na terenie całego [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]]. [[9 lutego]], po przemówieniu działaczy z SDKFiL podczas zebrania delegatów robotniczych z całego [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia]], odbywającego się na terenie fabryki "Dietla", ruszył duży pochód robotników pod [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|Hutę "Katarzyna"]], aby przepędzić łamistrajków. Żołnierze strzelali do tłumu. Poległo 38 uczestników, a 150 zostało ciężko rannych. Wśród zabitych z firmy "Fitzner i Gamper" kronika ćwczesna notuje Leona Brudzińskiego, ciężko ranny został Jan Kozioł. Krwawa masakra wstrząsnęła całym krajem, lecz nie załamała robotników. | ||
- '''listopad''', na kolejnym wiecu w fabryce "Fitzner i Gamper" Kozacy zabili kowala o nieznanym nazwisku. | - '''listopad''', na kolejnym wiecu w fabryce "Fitzner i Gamper" Kozacy zabili kowala o nieznanym nazwisku. | ||
| Linia 42: | Linia 58: | ||
*[[1918]] - rozpoczęto produkcję kotłów parowozowych | *[[1918]] - rozpoczęto produkcję kotłów parowozowych | ||
*[[1920]] - rozpoczęto produkcję kotłów wysokoprężnych | *[[1920]] - rozpoczęto produkcję kotłów wysokoprężnych | ||
*[[1928]] - [[28 kwietnia]] wyprodukowano 10-tysięczny kocioł. Był to kocioł parowozowy typu Ty-23 o ciśnieniu 14 atm. i pow. 22,3 m2, przeznaczony dla Fabryki Lokomotyw w | *[[1928]] - [[28 kwietnia]] wyprodukowano 10-tysięczny kocioł. Był to kocioł parowozowy typu Ty-23 o ciśnieniu 14 atm. i pow. 22,3 m2, przeznaczony dla Fabryki Lokomotyw w Chrzanowie | ||
- fuzja z fabryką L. Zieleniewskiego w Krakowie i powstanie firmy pod nazwą : "Zjednoczone Fabryki Maszyn Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski, Fitzner - Gamper Sp. Akc". | - fuzja z fabryką L. Zieleniewskiego w Krakowie i powstanie firmy pod nazwą : "Zjednoczone Fabryki Maszyn Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski, Fitzner - Gamper Sp. Akc". | ||
| Linia 49: | Linia 65: | ||
*[[1939]] - załoga ufundowała 4 karabiny maszynowe dla Polskiego Wojska. | *[[1939]] - załoga ufundowała 4 karabiny maszynowe dla Polskiego Wojska. | ||
*'''Okupacja''' - fabrykę włączono do koncernu "Aktiongesellschaft Ferrum". Rozpoczęto | *'''Okupacja''' - fabrykę włączono do koncernu "Aktiongesellschaft Ferrum". Rozpoczęto produkcję pocisków, a w ostatnich miesiącach wojny także części do pocisków Vl i V2. Mnożyły się akty sabotażowe. | ||
*[[1945]] - [[27 stycznia]] nadeszło wyzwolenie. Fabryka znalazła się w rękach robotników. Natychmiast wznowiono produkcję pod nazwą "Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy". | *[[1945]] - [[27 stycznia]] nadeszło wyzwolenie. Fabryka znalazła się w rękach robotników. Natychmiast wznowiono produkcję pod nazwą "Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy". | ||
| Linia 75: | Linia 91: | ||
- Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali, Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Kotłów i Urządzeń Kotłowych i Instytutu Techniki Cieplnej w Łodzi wysłano uroczyście ostatni wymiennik z pierwszego kompletu dla elektrowni jądrowej w ZSRR. | - Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali, Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Kotłów i Urządzeń Kotłowych i Instytutu Techniki Cieplnej w Łodzi wysłano uroczyście ostatni wymiennik z pierwszego kompletu dla elektrowni jądrowej w ZSRR. | ||
Trwa rozbudowa nowej hali dla Wydziału Rurkowni PR-3. | Trwa rozbudowa nowej hali dla Wydziału Rurkowni PR-3. | ||
*[[1980]] - obchody | *[[1980]] - obchody l00-lecia "FAKOP-u". | ||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0001.jpg|Kolonia Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper | Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0001.jpg|[[Kolonia patronacka "Fitzner i Gamper" (Sosnowiec)|Kolonia Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper]] | ||
Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0002.jpg|Kolonia Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper | Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0002.jpg|[[Kolonia patronacka "Fitzner i Gamper" (Sosnowiec)|Kolonia Fabryki Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper]] | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | |||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | |||
</gallery> | |||
==Reklamy Prasowe== | |||
<gallery> | |||
Plik:Reklama Zielewniewski 1.gif | |||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | ||
| Linia 88: | Linia 112: | ||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data =[[2002]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 15-16}} | *{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data =[[2002]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 15-16}} | ||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Szymanek| imię = Aleksandra |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Fabryka Kotłów Przemysłowych "FAKOP" w Sosnowcu | data =[[1980]] | wydawca = Zakłady Fotopoligraficzne | miejsce = Ruda Śląska | isbn = | strony = 1-5}} | *{{Cytuj książkę | nazwisko = Szymanek| imię = Aleksandra |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Fabryka Kotłów Przemysłowych "FAKOP" w Sosnowcu | data =[[1980]] | wydawca = Zakłady Fotopoligraficzne | miejsce = Ruda Śląska | isbn = | strony = 1-5}} | ||
==Zobacz także== | |||
* [https://pl.wikipedia.org/wiki/Foster_Wheeler Foster Wheeler] w Wikipedii. | |||
[[Kategoria: Zakłady przemysłowe]] | [[Kategoria: Zakłady przemysłowe]] | ||
[[Kategoria:Zakłady przemysłowe w Sosnowcu]] | |||
Aktualna wersja na dzień 07:47, 11 sty 2023
Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper - zakład przemysłu metalowego założony w 1880 r. przez siemianowickiego fabrykanta Wilhelma Fitznera i Szwajcara Konrada Gampera na pograniczu Środuli i Konstantynowa.
Produkty
Początkowo zakład prowadził wyłącznie prace remontowe, wkrótce zaczął produkować kotły płomienne, a następnie rozszerzać asortyment wyrobów. Do produkcji wprowadzono kotły stojące, lokomobilowe, wolnorurowe systemu "Fitzner i Gamper", stromorurowe systemu "Garbe", parowozowe i inne urządzenia. Według planu, zakład miał świadczyć tylko naprawy, tymczasem już w pierwszym roku działalności wyprodukowano 40 kotłów. Produkcja szybko się rozwijała - w ciągu niespełna dwóch pierwszych dekad istnienia firma dostarczyła konstrukcje metalowe dla ośmiu wielkich pieców w Polsce i sześciu fabryk w południowej Rosji.
Przekształcenie firmy na spółkę
W 1893 roku do zakładu dołączona została odlewnia i fabryka maszyn w Dąbrowie Górniczej. W 1895 r. Konrad Gamper wykupił udziały od Fitznera stając się głównym udziałowcem. W 1897 r. firmę przekształcono w towarzystwo Akcyjne Budowy Kotłów i Konstrukcji Mechanicznych z siedzibą zarządu w Petersburgu i Warszawie. Konrad Gamper był głównym udziałowcem, prezesem i dyrektorem zarządu. Akcjonariuszami oprócz właścicieli zostali A. Borsig Maschinenbau AG z Berlina oraz łódzcy przemysłowcy – Karol Scheibler i Alfred Biedermann[
Powstały liczne filie - m.in. w Dąbrowie, Warszawie, Łodzi, Petersburgu, Moskwie, Kijowie. Zwiększył się znacznie asortyment wyrobów i rozszerzyły rynki zbytu.
W latach 1908 - 1928 fabryka działała jako Spółka Akcyjna W. Fitzner i K. Gamper.
W październiku 1928 r. zakład połączył się z z sanocką wytwórnią wagonów kolejowych, kotłów i maszyn L. Zieleniewski S.A. w Krakowie przyjmując nazwę: Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper S.A. w Sosnowcu i działając jako filia. W połowie 1929 r. sosnowiecka fabryka wydzierżawiona została nowej spółce pn. Polskie Zakłady Babcock i Witcox Ltd w Londynie (Babcock Zieleniewski) oraz L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper w Krakowie. Firma angielska posiadała 50,1 % akcji kapitału zakładowego spółki. Przed wybuchem wojny zakład sosnowiecki zatrudniał ok. 1100 pracowników.
Okres II wojny światowej
W czasie okupacji fabrykę przejął niemiecki koncern "Ferrum" A.G. z siedzibą w Katowicach. Obok ograniczonej produkcji kotłów parowozowych i prac remontowych prowadzono działalność wytwórczą dla celów wojskowych.
Zmiany nazw fabryki
Po wyzwoleniu fabryka podjęła działalność jako Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy. W grudniu 1948 r. nastąpiło prawne przejęcie zakładu przez państwo, po czym zmieniono jego nazwę na Zakłady Budowy Urządzeń Kotlarsko – Mechanicznych zakład nr 1 w Sosnowcu. Nazwa zakładu była wielokrotnie zmieniana: w 1971 r. na Fabrykę Kotłów Przemysłowych "Fakop", (od 1955 r. zakład nosił imię Rewolucji 1905 r.).
Po transformacji ustrojowej 1989
Fabryka została zakupiona przez Foster Wheeler i zmodernizowana po 1989 r. tworząc Foster Wheeler Energy Fakop. W dniu 2017-06-23 spółki Amec Foster Wheeler Energia Polska Sp. z o. o. oraz AMEC FOSTER WHEELER ENERGY FAKOP Sp. z o. o. zostały przejęte przez Sumitomo Heavy Industries wchodząc w skład grupy Sumitomo SHI FW tworząc SHI FW ENERGIA FAKOP.
Kalendarium
- 1881 - 20 kwietnia fabryka dostarczyła pierwszy kocioł dla kopalni "Michał" w Czeladzi. Był to kocioł typu walczaskowego o ciśnieniu 4,5 amp. i powierzchni ogrzewczej 32 m2. W roku tym wyprodukowano 40 kotłów o łącznej powierzchni ogrzewczej 2065 m2, produkcja roczna - 515 ton. Fabryka nosiła nazwę "Fitzner Co"
- 1882 - 31 grudnia wyprodukowano setny kocioł przeznaczony dla "Huty Katarzyna" w Sielcu
- 1886 - asortyment produkcji powiększył się o zbiorniki, aparaturę chemiczną i konstrukcje stalowe. Powstały pierwsze hale produkcyjne
- 1893 - rok strajków robotniczych. Aresztowano pięciu członków PPS, zatrudnionych w fabryce
- 1894 - kwiecień, trzydniowy strajk ekonomiczny pracowników fabryki "Fitznera i Gampera" przerwany został represjami. Uwięziono 12-osobową delegację robotników
- 1896 - na Wszechrosyjskiej Wystawie w Niżnym Nowogrodzie fabryka otrzymała za swoje wyroby najwyższe odznaczenia
- 1897 - fabryka liczy 2700 pracowników, w tym 70 inżynierów. Przedsiębiorstwo zamieniono na spółkę akcyjną z firmą "Borsig" i innymi
- 1900 - fabryka uzyskała "Grand prix" na Wszechświatowej Wystawie w Paryżu
- 1905 – styczeń, rzeź robotników przed petersburskim pałacem carskim wzburzyła załogę fabryki.
- luty, w nocy z 3 na 4 lutego będący w fabryce na praktyce inż. Jerzy Wojciechowski zawiesił na szczycie komina fabrycznego czerwony sztandar, a 4 lutego o godzinie 11-tej syreny fabryki "Fitzner i Gamper" dały sygnał strajku powszechnego na terenie całego Zagłębia. 9 lutego, po przemówieniu działaczy z SDKFiL podczas zebrania delegatów robotniczych z całego Zagłębia, odbywającego się na terenie fabryki "Dietla", ruszył duży pochód robotników pod Hutę "Katarzyna", aby przepędzić łamistrajków. Żołnierze strzelali do tłumu. Poległo 38 uczestników, a 150 zostało ciężko rannych. Wśród zabitych z firmy "Fitzner i Gamper" kronika ćwczesna notuje Leona Brudzińskiego, ciężko ranny został Jan Kozioł. Krwawa masakra wstrząsnęła całym krajem, lecz nie załamała robotników.
- listopad, na kolejnym wiecu w fabryce "Fitzner i Gamper" Kozacy zabili kowala o nieznanym nazwisku.
- grudzień, pochód ruszył z Huty "Bankowej" w Dąbrowie Górniczej przez Będzin do Sosnowca i przy bramie fabryki "Fitzner i Gamper" został napadnięty przez Kozaków. Wśród demonstrantów znajdował się Feliks Dzierżyński. Podczas rozpędzania manifestantów przez wojsko, robotnicy fabryki "Fitzner i Gamper" ukryli ściganego F. Dzierżyńskiego w głównym gmachu administracyjnym w sali dzisiejszego archiwum fabrycznego, a gdy żandarmi wpadli do budynku – na strychu ocalając go w ten sposób przed aresztowaniem oraz sądem
- 1908 - fabryka zmieniła nazwę na: "Spółka Akcyjna W. Fitzner"
- 1910 - budowa kolonii mieszkalnej dla urzędników
- 1911 - administracja fabryki została obsadzona przez Polaków
- 1918 - rozpoczęto produkcję kotłów parowozowych
- 1920 - rozpoczęto produkcję kotłów wysokoprężnych
- 1928 - 28 kwietnia wyprodukowano 10-tysięczny kocioł. Był to kocioł parowozowy typu Ty-23 o ciśnieniu 14 atm. i pow. 22,3 m2, przeznaczony dla Fabryki Lokomotyw w Chrzanowie
- fuzja z fabryką L. Zieleniewskiego w Krakowie i powstanie firmy pod nazwą : "Zjednoczone Fabryki Maszyn Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski, Fitzner - Gamper Sp. Akc".
- 1929 - Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów wydzierżawiły fabrykę w Sosnowcu firmie kotłowej "Babcock Wilcox Ltd"; 51 proc. akcji posiadał koncern angielski.
- 1939 - załoga ufundowała 4 karabiny maszynowe dla Polskiego Wojska.
- Okupacja - fabrykę włączono do koncernu "Aktiongesellschaft Ferrum". Rozpoczęto produkcję pocisków, a w ostatnich miesiącach wojny także części do pocisków Vl i V2. Mnożyły się akty sabotażowe.
- 1945 - 27 stycznia nadeszło wyzwolenie. Fabryka znalazła się w rękach robotników. Natychmiast wznowiono produkcję pod nazwą "Polskie Zakłady Babcock - Zieleniewski Zarząd Państwowy".
Produkcję rozpoczęto od naprawy kotłów parowozowych i budowy nowych. Pierwszym wyprodukowanym był kocioł typu "Ryś", przeznaczony dla Fabryki Lokomotyw w Chrzanowie.
- 1946 – czerwiec, Oddano setny kocioł parowozowy od czasu odzyskania niepodległości.
Załoga odbudowała własnym sumptem zniszczony most kolejowy nad Przemszą w Sosnowcu i dostarczyła konstrukcję stalową dla odbudowy mostu na Brynicy, łączącego Sosnowiec z Katowicami.
- 1948 - zapadła decyzja budowy nowej hali kotlarni w miejsce drewnianej, w której dotychczas wytwarzano konstrukcje stalowe, m. in. elementy Mostu Poniatowskiego dla Warszawy.
- 30 grudnia fabryka protokolarnie przejęta została na własność Państwa.
- 1949 - od 1 lipca nazwa fabryki uległa zmianie na : "Zakłady Budowy Urządzeń Kotlarsko-Mechanicznych Zakład nr l w Sosnowcu".
- 1950 - 25 października fabryka otrzymała nazwę "Sosnowieckich Zakładów Budowy Kotłów Przedsiębiorstwo Państwowe w Sosnowcu".
- 1952 - zakończono budowę nowej hali. Dokumentację projektową i wykonawczą wraz z obliczeniami statycznymi wykonano we własnym zakresie.
- 1955 - w uznaniu zasług, jakie zakład położył na przestrzeni kilkudziesięci u lat w ruchu rewolucyjnym Zagłębia Dąbrowskiego, a szczególnie w przygotowaniu i zapoczątkowaniu wystąpień klasy robotniczej w roku 1905, otrzymał zaszczytną nazwę "im. Rewolucji 1905 r.".
- dnia 9 lutego powołano Radę Robotniczą.
- 1958 - 20 czerwca odbyła się pierwsza Konferencja Samorządu Robotniczego.
- 1969 - podjęto produkcję zdmuchiwaczy popiołu.
- 1971 - zmiana nazwy na: "FAKOP" Fabryka Kotłów Przemysłowych im. Rewolucji 1905 r.
- 1972 - 2 czerwca wyprodukowano 10-tysięczny kocioł w powojennej historii Fabryki Kotłów Przemysłowych. Był to kocioł parowy, bocznociągowy, opalany olejem oznaczony symbolem 00-20, przeznaczony dla VEB Chemiewerke w NRD. Na 10.000 wyprodukowanych kotłów złożyły się: kotły parowozowe - 2226 sztuk, kotły parowe wodnorurkowe - 1127 sztuk, kotły płomienicowe - 3295, kotły wodne do celów grzewczych - 11 39, kotły stojące - 724, kotły lokomobilowe - 680, kotły płomienicowo-płomieniówkowe - 580, kotły okrętowe -229 sztuk. Z tej liczby 432 kotły pracują poza granicami kraju.
- 1975 - wyprodukowano kotły typu OU-70 dla fabryk kwasu siarkowego o wydajności 500 tys. ton rocznie.
- 1977 - 30 czerwca uruchomiony został w fabryce agregat walcowniczy do wytłaczania płomienic falistych typu FOX-a. Urządzenie to - jedno z nielicznych w Europie - stanowi wspólne dzieło pracowników sosnowieckiej fabryki, "Biprohutu" Gliwice i Huty Zygmunt w Bytomiu - w ramach prac badawczo-wdrożeniowych. Włączenie do produkcji tej maszyny uniezależniło przemysł krajowy od importu rur płomienicowych. Wyprodukowano też kocioł OU-70 z nieobżeliwionym podgrzewaczem wody.
- 1978 - 1 lipca utworzony został Kombinat Produkcji Kotłów i Urządzeń Kotłowych "RAFAKO" w Raciborzu. Obok "FAKOP-u" do nowej organizacji weszły: Raciborska Fabryka Kotłów "RAFAKO" w Raciborzu, Fabryka Palenisk Mechanicznych w Mikołowie, Zakłady Budowy Urządzeń Kotłowych w Katowicach, Gliwicka Fabryka Konstrukcji Stalowych w Gliwicach oraz Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Kotłów i Urządzeń Kotłowych w Tarnowskich Górach.
- 1979 - podjęto produkcję wymienników ciepła obiegu pierwotnego i wtórnego dla elektrowni jądrowych z reaktorem WWER-440 oraz wysokoprężnych podgrzewaczy regeneracyjnych do turbiny 18k 360.
- 28 września, w obecności radcy handlowego Ambasady ZSRR w Warszawie oraz przedstawicieli instytucji współpracujących - Polskiego Towarzystwa Handlu Zagranicznego "Elektrim", - Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali, Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Kotłów i Urządzeń Kotłowych i Instytutu Techniki Cieplnej w Łodzi wysłano uroczyście ostatni wymiennik z pierwszego kompletu dla elektrowni jądrowej w ZSRR. Trwa rozbudowa nowej hali dla Wydziału Rurkowni PR-3.
- 1980 - obchody l00-lecia "FAKOP-u".
Galeria
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Reklamy Prasowe
Opis zdjęcia:
Opis zdjęcia:
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 15-16. ISBN 83-915173-5-7.
- Aleksandra Szymanek: Fabryka Kotłów Przemysłowych "FAKOP" w Sosnowcu. Ruda Śląska: Zakłady Fotopoligraficzne, 1980, s. 1-5.
Zobacz także
- Foster Wheeler w Wikipedii.
