Sosnowiec
| Sosnowiec | |||
| |||
| Województwo | śląskie | ||
| Gmina • rodzaj |
Sosnowiec miejska | ||
| Prawa miejskie | 1902 | ||
| Prezydent | Kazimierz Górski | ||
| Powierzchnia | 92 km² | ||
| Ludność (09.10.2011) • liczba |
210 904 | ||
| Tablice rejestracyjne | SO | ||
| Strona internetowa miasta | |||
Sosnowiec - miasto na prawach powiatu, największe liczebnością (217 tyś.) mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego, a przez to jego niepisana stolica.
Historia
Dzisiejsze tereny Sosnowca to zbiór osad i wiosek o średniowiecznych tradycjach. Do najstarszych dzielnic miasta, należą Klimontów, Modrzejów, Milowice, Pogoń i Zagórze.
Zobacz wszystkie dzielnice Sosnowca
Zobacz historię sosnowieckich ulic
Zobacz Sosnowiec na dawnej pocztówce (katalog)
I Rzeczpospolita
W okresie I Rzeczypospolitej obecny obszar miasta w większości wchodził w skład województwa krakowskiego. Część zachodniego obszaru miasta wchodziła natomiast w skład Księstwa siewierskiego. W 1790 Księstwo siewierskie zostało zlikwidowane i włączone formalnie do woj. krakowskiego.
Czasy zaborów
Obszar przyszłego miasta Sosnowiec w 1795 roku kosztem Polski został przejęty przez Prusy i stanowił część trzeciego zaboru. Wyzwolenie przyszło wraz z sukcesami armii Napoleona, która pokonała Prusy. W 1807 znalazł się w Księstwie Warszawskim (w departamencie krakowskim; krótki okres znajdował się również w departamencie kaliskim), by w 1815 aż do 1914 być częścią Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim. Przez ten czas przynależał kolejno do: województwa krakowskiego (do 1837 roku), guberni krakowskiej (do 1841 roku), guberni kieleckiej (do czasu powstania styczniowego: w raportach powstańczych obszar funkcjonował ponownie jako woj. krakowskie). Po upadku powstania i nowym podziale administracyjnym obszar Sosnowca i całego Zagłębia znalazł się w guberni piotrkowskiej (do wybuchu I wojny światowej).
Przemysł
Pod koniec XVIII wieku, w związku z odkryciem i rosnącym wydobyciem złóż naturalnych (zwłaszcza węgla) do regionu zaczęła napływać ludność zasilająca górnictwo i przemysł.
Pierwszymi kopalniami były: "Nadzieja Ludwika", "Maurycy", "Pogoń", "Ostra Górka", "Wiktor", "Szarlota".
Zobacz wszystkie kopalnie Sosnowca
Zobacz wszystkie huty Sosnowca
Okres dynamicznego rozwoju spotęgowało wybudowanie linii kolejowych łączących Warszawę z Wiedniem. Trasa ta przebiegała przez Sosnowiec, a w jego centralnym punkcie powstał dworzec kolejowy. Nieco wcześniej (w 1848 roku) powstał dworzec w Maczkach (Granicy), który znalazł się na innej trasie Iwanogrodzko-Dąbrowskiej. Włączenie Sosnowca do nowoczesnej sieci komunikacyjnej stworzyło warunki do jego urbanizacji.
W 1859 roku przeprowadzono linię. kolejową (odnoga tzw. Drogi Żelaznej Warszawsko - Wiedeńskiej) i wybudowano stację graniczną. Wokół okazałego dworca kolejowego (stacja nosiła nazwę Sosnowice Warszawskie) zaczęło formować się swoiste centrum dla pobliskich miejscowości, w których rozwijał się przemysł - szczególnie dynamicznie po wybuchu wojny celnej między Rosją i Niemcami (1877). Wśród bagien i na wyrębach leśnych kształtowały się ulice: Modrzejowska, Kolejowa (Główna, od 1916 r. 3 Maja), Iwangrodzka (Dęblińska), Przejazdowa (Warszawska), Targowa, Nikołajewska (Kołłątaja), Policyjna (Dekerta).
W pobliżu dworca budowano hotele, banki, domy spedycyjne, kantory, sklepy i inne zakłady usługowe. W 1862 roku wzniesiono pierwszy "w śródmieściu" kościół rzymskokatolicki. Ta śródmiejska część wsi, zapełniająca się murowanymi domami, nazywana także Nowym Sosnowcem, około 1880 roku uzyskała samodzielność jako odrębna wioska. Pierwszym jej sołtysem był Abram Blumental (ostatnim Jan Macukow).
Wiek XX
Już w końcu XIX w. Sosnowiec dojrzał do pełnienia funkcji miasta. Starania u władz rosyjskich o nadanie mu takiego statusu podejmowali przemysłowcy i wpływowi mieszkańcy tych terenów od połowy lat 80. XIX w. Zanim jednak to się stało w 1900 roku trzy wsie: Sosnowiec, Stary Sosnowiec oraz Pogoń połączyły się w nadsołectwo (funkcję nadsołtysa pełnił Stefan Mrokowski).
Trzonem utworzonego w 1902 roku miasta, składającego się z kilku fabrycznych osad nieprzypadkowo stała się wieś Sosnowiec. Do rangi miasta podniósł Sosnowiec car Mikołaj II ukazem z 10 czerwca 1902 roku. W jego skład weszły także: Stary Sosnowiec, Pogoń, Sielecz byłą wsią Kuźnica i Środulką, Radocha oraz Ostra Górka. Obejmowało ono obszar o powierzchni 19 km kw. i liczyło 57 tysięcy mieszkańców. Otrzymało nazwę Sosnowice (od 1920 roku Sosnowiec). Sosnowiec wówczas rozwijał się bardzo szybko - tuż przed wybuchem I wojny światowej mieszkało tutaj ponad 118 tysięcy osób.
W 1915 roku okupanci niemieccy przyłączyli do Sosnowca Konstantónów z Pekinem, Środulę, Dębową Górę, Modrzejów, dwór Zagórze. Powierzchnia miasta zwiększyła się wówczas do 31 km2. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku władze samorządowe starały się o włączenie w obręb Sosnowca kolejnych miejscowości w naturalny sposób ciążących ku miastu. Plany te zostały zrealizowane dopiero po II wojnie światowej. W 1953 roku przyłączono gminę Niwka z Dańdówką, Bobrkiem i Borem oraz wydzielone z województwa krakowskiego osiedle Jęzor. Przestrzeń miejska zwiększyła się do 42,3 km2. Korekta granic miasta przeprowadzona w 1959 roku spowodowała nieznaczne zmniejszenie jego powierzchni - do 41,7 km2. Od Sosnowca odłączono część Zagórza i tereny przy elektrowni "Będzin", a przyłączono okolice Parku Kultury Fizycznej koło Szopienic. Dzisiejsze granice Sosnowca ustalone zostały w 1975 roku. Powiększył się on wtedy o tereny sąsiednich miast: Kazimierza Górniczego (wraz z Porąbką i osiedlem Maczki, które wcielone zostały do niego w 1973 roku), Klimontowa i Zagórza. Powierzchnia Sosnowca wzrosła do 92 km2
Osady, które w 1902 roku utworzyły miasto oraz miejscowości przyłączone do niego w kilku etapach stały się dzielnicami Sosnowca. Niektóre wymienione wyżej nazwy wyszły już z użycia, bądź stosowane są rzadko (np. Kuźnica, Ostra Góra, Dębowa Góra). W ciągu lat zacierały się granice historycznych dzielnic. Obecne Sródmieście np. terytorialnie wykracza poza ramy ukształtowanego w końcu XIX wieku "city". Wykształciły się również różne lokalne określenia, dzisiaj przeważnie zapomniane, jak Walcownia, Druciarnia, Cegielnia, Abisynia, Palestyna, Wygwizdów, Złodziejów i wiele innych.
Nazwa
Zabytki, szlaki i atrakcje turystyczne
Miasta partnerskie
- Les Mureaux, (Francja)
- Roubaix, (Francja)
- Suceava, (Rumunia)
- Komárom, (Węgry)
- Casablanca, (Maroko)
- Idar-Oberstein, (Niemcy)
- Dergacze, (Ukraina)
- Dziwnów, (Polska)
Materiały filmowe
<videoflash>3k0EjI7EVLA</videoflash> <videoflash>1i4MjzZMYcw</videoflash>
Ciekawostki
- Na pograniczu dzielnic: Milowice i Pogoń odkryto kości mamutów, lwa i niedźwiedzia jaskiniowego. Znalezisko to weszło w skład zbiorów Muzeum Geologicznego w Warszawie.
Bibliografia
Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów (2004) Małgorzata Śmiałek
Sosnowiec - Spacerownik historyczny (2011) Dariusz Kmiotek
