Kazimierz Górniczy (Sosnowiec): Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 34: Linia 34:


==Historia==
==Historia==
Istnienie osady Kozmiez (prawdopodobnie XVI-wieczny zapis nazwy Koźmierz) zostało odnotowane w dokumentach pochodzących z [[1537]] r.
Kazimierz wywodzi się od osady górniczej, która ukształtowała się w obrębie wsi [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbka]], w okolicy wybudowanej  [[Kopalnia "Kazimierz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalni "Kazimierz"]] obejmując dzisiejsze ulice Ogrodową, cześć Głównej, Dworcową, Morcinka i wschodnią część ul. Broniewskiego.
Hipoteza Mariana Kantora-Mirskiego, mówi iż już w XV wieku istniała tutaj niezamieszkała wioska Kazmiez, czyli Kaźmierz (Kazimierz) powielana w literaturze historycznej. Jak ustalił Krzysztof Hajewski, wieś o której wspomina Kantor, wymieniona w akcie sprzedaży Mysłowic i innych miejscowości (1536 rok) nosiła nazwę Koziniec (Koziniecz) i nie leżała na terenie obecnego Sosnowca.


Miejscowość - podobnie jak pobliski [[Juliusz (Sosnowiec)|Juliusz]] - była pierwotnie przysiółkiem [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]]. Jej rozwój nastąpił dopiero po [[1874]] r., kiedy zaczęto tu eksploatację uruchomionej przez [[Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych]] kopalni "Kazimierz". W latach [[1879]] - [[1883]] wybudowano szyby głębinowe; w [[1938]] r. zakład połączył się z kopalnią "Juliusz" pod nazwą [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec)| "Kazimierz - Juliusz"]].
Miejscowość - podobnie jak pobliski [[Juliusz (Sosnowiec)|Juliusz]] - była pierwotnie przysiółkiem [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]] bez zaznaczonej nazwy. Jej rozwój nastąpił dopiero po [[1874]] r., kiedy zaczęto tu eksploatację uruchomionej przez [[Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych]] [[Kopalnia "Kazimierz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalni "Kazimierz"]] od której osada przejęła nazwę. W latach [[1879]] - [[1883]] wybudowano szyby głębinowe; w [[1938]] r. zakład połączył się z kopalnią "Juliusz" pod nazwą [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec)| "Kazimierz - Juliusz"]].
 
W latach 80. XIX wieku terytorium Kazimierza przecięły torowiska odnóg [[Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska w Zagłębiu Dąbrowskim|Kolei Iwanogrodzko - Dąbrowskiej]] ze [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszyc]] do [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Południowy|Sosnowca Południowego]] i Granicy, co przyspieszyło tempo jego rozwoju. Badający tę problematykę Robert Krzysztofik ocenia, iż utworzona tu "węzłowa stacja kolejowa nie uruchomiła jednak podobnych impulsów rozwojowych jak w Sosnowcu, stała się raczej elementem centralizacji życia ekonomiczno-społecznego w rejonie dzisiejszych wschodnich połaci Sosnowca".


[[Plik:Sosnowiec Kazimierz Górniczy Kopalnia Kazimierz-Juliusz 001.JPG|thumb|400px|Wieże wyciągowe szybów kopalnianych w Kazimierzu Górniczym]]
[[Plik:Sosnowiec Kazimierz Górniczy Kopalnia Kazimierz-Juliusz 001.JPG|thumb|400px|Wieże wyciągowe szybów kopalnianych w Kazimierzu Górniczym]]
[[Plik:Sosnowiec Kazimierz Górniczy Kopalnia Kazimierz-Juliusz 002.JPG|thumb|400px|Biurowiec kopalniany w Kazimierzu Górniczym]]
[[Plik:Sosnowiec Kazimierz Górniczy Kopalnia Kazimierz-Juliusz 002.JPG|thumb|400px|Biurowiec kopalniany w Kazimierzu Górniczym]]


===XX-lecie międzywojenne===
Dynamiczny rozwój Kazimierza nastąpił w okresie międzywojennym. W [[1919]] roku powstały dwa sklepy, w [[1921]] roku wybudowano drogę do [[Juliusz (Sosnowiec)|Juliusza]], a w [[1925]] roku utworzono urząd pocztowy pod nazwą '''Kazimierz koło Sosnowca''. Osada ''Kazimierz'' wchłonęła sąsiednie tereny przysiółków [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]]: [[Czarne Morze (Sosnowiec)|Czarne Morze]] i [[Szmejka|Szmejka]].
Wraz z napływem pracowników do tutejszych kopalń rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. Głównym inwestorem było [[Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych]]. Na początku lat 20. postawiło ono dwa niemal identyczne budynki w stylu dworkowym, przy ulicy Ogrodowej, przeznaczone dla urzędników. W latach [[1923]]-[[1924]] stanęły domy urzędnicze i robotnicze w centrum osady, przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Głównej, Kościuszkowców i Armii Krajowej. Zachowały podobny, dworkowy styl. Pobudowano tam także zespoły komórek ze stolarką nawiązującą do wzorów ludowych. Inny wygląd zyskał kompleks dwukondygnacyjnych, czterorodzinnych domów, które wzniesiono w latach 30. z inicjatywy władz powiatowych przy dzisiejszej ulicy B. Jasieńskiego 6-28 (budownictwo komunalne). Własne domy stawiali także, na niewielkich działkach odkupionych od chłopów, zamożniejsi pracownicy kopalń (m.in. przy dzisiejszych ulicach Głównej, Kościuszkowców, na [[Szmejka|Szmejce]] i [[Czarne Morze (Sosnowiec)|Czarnym Morzu]]).


Od [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]] oddzielił się Kazimierz w [[1933]] r. Otrzymał wówczas status gromady w gminie olkusko-siewierskiej [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]]. W [[1950]] r. powstała nowa gmina o nazwie Kazimierz. W [[1956]] r. otrzymał on status osiedla w [[Powiat będziński|powiecie będzińskim]], zaś w [[1967]] r. po połączeniu z [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Ostrowami Górniczymi]] - już jako Kazimierz Górniczy uzyskał prawa miejskie. W [[1975]] r. został włączony do [[Sosnowiec|Sosnowca]], stanowiąc od tego czasu jedną z jego dzielnic.  
Nazwa Kazimierz w odniesieniu do osady zaczęła funkcjonować zanim stała się ona formalnie osobną miejscowością. Decyzję o jej odłączeniu od [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]] podjęło starostwo będzińskie w [[1933]] roku. Jako osobna gromada Kazimierz pozostał w składzie gminy o1kusko-siewierskiej [[Powiat będziński|powiatu będzińskiego]], województwa kieleckiego. Jego obszar w latach 30. wynosił 2,9 km , a mieszkało tutaj około 2000 osób. Ścisłe związki z Porąbką Kazimierz utrzymywał nadal. Wspólny był sołtys urzędujący w Porąbce, [[[[Dom Gromadzki w Porąbce|Dom Gromadzki]], parafia św. Barbary, przejściowo także szkoła w Pekinie i in.


==Bibliografia==
W [[1933]] roku ukończono w Kazimierzu budowę szkoły podstawowej podjętą z inicjatywy władz gminnych. Mieściło się w niej osiem sal lekcyjnych, gabinet kierownika i pokój nauczycielski. Do szkoły należał również niewielki budynek w ogródku, z kuchnią i stołówką. W roku szkolnym 1933/34 naukę pobierało tutaj około 700 uczniów. Funkcję kierownika szkoły sprawował Adam Piwowarski. W Kazimierzu była również ochronka dla młodszych dzieci, mieszcząca się przy ulicy Targowej (obecnej Kościuszkowców) w mieszkaniu prywatnym, a następnie przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej.  
*[[Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów|Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów, Sosnowiec, 2004]]
*[[Dzielnice Sosnowca - Porąbka, Kazimierz Górniczy, Ostrowy Górnicze, Maczki]]
*[[Juliusz - Kazimierz Górniczy - Maczki - Ostrowy - Porąbka. Od tradycji do współczesności]]


W końcu lat 30. XX wieku w osadzie funkcjonowały dwie kuźnie, cztery piekarnie, sześć masarni, kilka zakładów krawieckich i szewskich. W tym okresie wyremontowano kazimierzowskie drogi (ul. Główna, Targowa, Szmejka). Od [[1 czerwca]] [[1939]] roku Kazimierz posiadał połączenie autobusowe z [[Sosnowiec|Sosnowcem]], [[Klimontów (Sosnowiec)|Klimontowem]], [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbką]], [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemcami]] i [[Maczki (Sosnowiec)|Maczkami]]. W sferze upowszechniana kultury ważną role odgrywał Dom Parafialny, przy którym działał teatr amatorski (po II wojnie światowej przekształcony w świetlicę kopalni "Kazimierz-Juliusz", w latach 70. XX wieku budynek został wyburzony). Mieszkańcy Kazimierza uczęszczali również na przedstawienia teatralne, koncerty orkiestr, zabawy taneczne, odczyty, festyny, itp. do [[Dom Ludowy w Ostrowach Górniczych|Klubu w Niemcach]], wybudowanego na początku XX wieku przez [[Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych]]. Różne imprezy odbywały się także w [[Dom Gromadzki w Porąbce|Domu Gromadzkim]].


Obecna dzielnica Sosnowca, w latach 1967-1975 samodzielne miasto; wywodzi się od osady górniczej, która ukształtowała się w obrębie wsi Porąbka, w okolicy wybudowanej w 1884 roku kopalni "Kazimierz". Hipoteza
Okres międzywojenny obok pozytywów przyniósł również zjawiska negatywne - pogorszenie warunków życia mieszkańców związane z wielkim kryzysem gospodarczym lat 30. Jego skutki dotkliwie odczuwali przede wszystkim zwalniani z pracy robotnicy. Rozwijało się nielegalne wydobywanie węgla z tzw. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Biedaszyb biedaszybów], głównie w okolicach [[Czarne Morze (Sosnowiec)|Czarnego Morza]] i w [[Las Zagórski|lasach zagórskich]].
Mariana Kantora-Mirskiego, iż już w XV wieku istniała tutaj niezamieszkała wioska Kazmiez, czyli Kaźmierz (Kazimierz) powielana w literaturze historycznej, okazała się nieprawdziwa. Jak ustalił Krzysztof Hajewski, wieś o której wspomina Kantor, wymieniona w akcie sprzedaży Mysłowic i innych miejscowości (1536 rok) nosiła nazwę Koziniec (Koziniecz) i nie leżała na "naszym" terenie l6.


Nie ulega wątpliwości, iż powstanie Kazimierza związane jest z rozwojem kopalni wybudowanej przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych, od której osada przejęła nazwę. Osada powstała
Górnicy kopalni [[Kopalnia "Kazimierz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|"Kazimierz"]] i [[Kopalnia "Juliusz" (Sosnowiec-Juliusz)|"Juliusz"]] wiele razy podejmowali walkę w obronie swoich praw. Szczególnie ostry przebieg miał strajk okupacyjny w lutym [[1936]] roku. Przez jedenaście dni górnicy przebywali na terenie obu kopalń. Na znak głodówki wywiesili czarne flagi. Przed kopalnią odbywały się demonstracje kobiet i dzieci. Strajk zakończył się sukcesem górników - ich płace utrzymano na dotychczasowym poziomie.
w bezpośrednim sąsiedztwie kopalni obejmując dzisiejsze ulice Ogrodową, cześć Głównej, Dworcową, Morcinka i wschodnią część ul. Broniewskiego. W chłonęła ponadto sąsiednie tereny przysiółków Porąbki - Czarnego Morza i Szmejki.


Czarne Morze, zwane wcześniej Pustkowiem - okolice dzisiejszych ulic A. Fredry, W. Broniewskiego, B. Jasieńskiego i Nowej - było według M. Kantora -Mirskiego niewielką osadą leśną, znaną już w XV wieku, położoną wśród puszczy Pakosznicy, otoczoną toff1astymi moczarami, od których pochodzi jej nazwa. Łączyły się one od południowego wschodu z wodami Bobrka, a w stronie północno-zachodniej dochodziły aż do granic Zagórza l7.
===Okres okupacji niemieckiej===
Rozwój osady zahamował wybuch II wojny światowej. '''Kazimierz''' wraz z [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiem Dąbrowskim]] został wcielony do III Rzeszy i znalazł się w granicach rejencji katowickiej. Nosił niemiecką nazwę '''Kasimir bei Sosnowitz'''.
[[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|Kopalnię "Kazimierz-Juliusz"]] jak już pisałam, przejął [https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Glowny-Urzad-Powierniczy-Wschod;3906156.html ''Główny Urząd Powierniczy Wschód''], a następnie ([[1942]]) pruski koncern [https://de.wikipedia.org/wiki/Preussag ''Prussische Bergwerks und Hutten - AG. Preussag]. Nastawiona na maksymalną produkcję kopalnia prowadziła gospodarkę rabunkową oraz zwiększała zatrudnienie kosztem m.in. młodocianych. Od kwietnia [[1942]] roku pracowali tu także jeńcy angielscy, dla których przygotowano baraki na nieużytkach przylegających do szkoły. Szkołę otwartą dla dzieci w kwietniu [[1940]] roku, od [[1 września]] [[1941]] roku przeznaczono na koszary dla wojska niemieckiego. Na [[Czarne Morze (Sosnowiec)|Czarnym Morzu]], w rejonie ulic Nowej 1A. Fredry, powstało tzw. małe getto dla ludności żydowskiej. Wcześniej miejscowych Żydów lokowano w getcie w [[Strzemieszyce (Dąbrowa Górnicza)|Strzemieszycach]].
Na podkreślenie zasługuje udział mieszkańców Kazimierza w ruchu oporu. Działali tu członkowie [https://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja_Orła_Białego Związku Orła Białego], [https://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Krajowa Armii Krajowej], Polskiej Partii Robotniczej, Armii Ludowej. Organizowano akcje sabotażowe, wspomagano oddziały partyzanckie 2O. W [[1971]] roku miasto ''Kazimierz Górniczy'', w skład którego wchodziły również Ostrowy Górnicze odznaczono [https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzyż_Partyzancki Krzyżem Partyzanckim].


Drugi ze wspomnianych przysiółków pierwotnie zwany był Śmiejką. Określenie to, jak głosi legenda, związane jest z charakterystycznymi odgłosami ptactwa zamieszkującego te tereny, przypominającymi ludzki śmiech. Śmiejkę przekształcono następnie w Szmejkę. Obejmuje ona rejony dzisiejszych ulic: Szmejka, Zielona, Rzemieślnicza i częściowo Armii Krajowej (od poczty do Bobrka). W 1880 roku w osadzie stało 6 domów, mieszkało 50 osób, uprawiano tu ok. 25 ha ziemi. W połowie XIX wieku zabudowa obejmowała wschodnią stronę dzisiejszej ul. Armii Krajowej. W związku z rozwojem górnictwa i napływem ludności Szmejka rozrastała się l8.
===Po II Wojnie Światowej===
[[27 stycznia]] [[1945]] roku do Kazimierza wkroczyły oddziały wojsk radzieckich. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej, Kazimierz pozostał gromadą w gminie olkusko - siewierskiej w powiecie będzińskim. Wraz z innymi miejscowościami Zagłębia Dąbrowskiego wchodził w skład utworzonego w marcu 1945 roku województwa śląskiego (upowszechniła się nazwa potoczna województwo śląsko - dąbrowskie), a następnie katowickiego. [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|Kopalnia "Kazimierz-Juliusz"]] została znacjonalizowana i włączona do [[Dąbrowskie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego w Sosnowcu|Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu]], w którego strukturach pozostała do [[30 września]] [[1982]] roku. Nadal odgrywała dominującą rolę w życiu gospodarczym Kazimierza. Obok miejscowych robotników, zatrudniała przybyszów z wielu innych miejscowości. W [[1947]] roku założono [[Zasadnicza Szkoła Górnicza w Kazimierzu Górniczym|Zasadniczą Szkołę Górniczą]], która przygotowywała wykwalifikowanych robotników do pracy pod ziemią.


W latach 80. XIX wieku terytorium Kazimierza przecięły torowiska odnóg Kolei Iwanogrodzko - Dąbrowskiej ze Strzemieszyc do Sosnowca Południowego i Granicy, co przyspieszyło tempo jego rozwoju. Badający tę problematykę Robert Krzysztofik ocenia, iż utworzona tu "węzłowa stacja kolejowa nie uruchomiła jednak podobnych impulsów rozwojowych jak w Sosnowcu, stała się raczej elementem centralizacji życia ekonomiczno-społecznego w rejonie dzisiejszych wschodnich połaci Sosnowca"19.
W [[1950]] r. powstała nowa [https://pl.wikipedia.org/wiki/Gmina gmina] o nazwie '''Kazimierz''' w skład której obok Kazimierza weszły gromady [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbka]], [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Ostrowy Górnicze]] i [[Maczki (Sosnowiec)|Maczki]]. Funkcję przewodniczącego ''Prezydium Gminnej Rady Narodowej'' pełnił m.in. ''Józef Szywała'', jego zastępcy ''Czesław Lorenc'', a sekretarza ''Antoni Bazyl''. Władze gminy urzędowały w budynku przy ulicy Głównej. Do większych inwestycji gminnych należały: częściowa wymiana wodociągów na ulicach Głównej i Targowej (obecnie Kościuszkowców), zainstalowanie lamp, urządzenie skweru na skrzyżowaniu ulic Głównej i Armii Krajowej, naprawa dróg i chodników. W dziedzinie handlu monopolistą stała się ''Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Kazimierzu'', która otworzyła na tym terenie kilka sklepów. Aby poprawić zaopatrzenie mieszkańców w artykuły spożywcze, zwłaszcza w warzywa i owoce, władze gminne zdecydowały o utworzeniu targu (przy ulicy Targowej, który był czynny do [[1970]] roku). W [[1955]] roku gmina Kazimierz została rozwiązana.  


Dynamiczny rozwój Kazimierza nastąpił w okresie międzywojennym. W 1919 roku powstały dwa sklepy, w 1921 roku wybudowano drogę do Juliusza, a w 1925 roku utworzono urząd pocztowy pod nazwą Kazimierz koło Sosnowca.
===Osiedle w powiecie będzińskim===
Wraz z napływem pracowników do tutejszych kopalń rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. Głównym inwestorem było Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Na początku lat 20. postawiło ono dwa niemal identyczne budynki w stylu dworkowym, przy ulicy Ogrodowej, przeznaczone dla urzędników. W latach 1923-1924 stanęły domy urzędnicze i robotnicze w centrum osady, przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Głównej, Kościuszkowców i Armii Krajowej. Zachowały podobny, dworkowy styl. Pobudowano tam także zespoły komórek ze stolarką nawiązującą do wzorów ludowych. Inny wygląd zyskał kompleks dwukondygnacyjnych, czterorodzinnych domów, które wzniesiono w latach 30. z inicjatywy władz powiatowych przy dzisiejszej ulicy B. Jasieńskiego 6-28 (budownictwo komunalne). Własne domy stawiali także, na niewielkich działkach odkupionych od chłopów, zamożniejsi pracownicy kopalń (m.in. przy dzisiejszych ulicach Głównej, Kościuszkowców, na Szmejce i Czarnym Morzu).
Wyodrębniono nowe, samodzielne jednostki administracyjne - gromady przekształcone następnie w osiedla. W [[1956]] r. '''Kazimierz''' otrzymał status osiedla w [[Powiat będziński|powiecie będzińskim]]. Nowo utworzone osiedle Kazimierz obejmowało obszar 3,2 km , na którym mieszkało blisko 2 800 osób. Od stycznia [[1956]] roku stanowisko przewodniczącego ''Prezydium Rady Narodowej Osiedla'' piastował ''Czesław Lorenc'', a sekretarza Władysław S~tniczy.


Okres międzywojenny obok pozytywów przyniósł również zjawiska negatywne - pogorszenie warunków życia mieszkańców związane z wielkim kryzysem gospodarczym lat 30. Jego skutki dotkliwie odczuwali przede wszystkim zwalniani z pracy robotnicy. Rozwijało się nielegalne wydobywanie węgla z tzw. biedaszybów, głównie w okolicach Czarnego Morza i w lasach zagórskich.
W [[1962]] roku zwiększył się obszar osiedla i wzrosła liczba jego mieszkańców do 3500 osób. Prawdopodobnie w tym okresie przyłączono do Kazimierza część [[Grabocin (Dąbrowa Górnicza)|Grabocina]] - wsi należącej do Strzemieszyc Wielkich, która rozwój zawdzięczała działalności Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. W [[[Grabocin (Dąbrowa Górnicza)|Grabocinie]] wybudowało ono kopalnie "Teodor" i "Jakub" oraz kamienice dla swoich pracowników (przy dzisiejszej ulicy Sztygarskiej). Do Kazimierza przyłączono tę część osady, która od [[1924]] roku należała do utworzonej wtedy parafii w [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbce]]. Jedno osiedle znajduje  się obecnie w granicach dwóch miast: [[Sosnowiec|Sosnowca]] i [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowy Górniczej]]. Wśród inwestycji osiedla Kazimierz zasadnicze znaczenie miało budownictwo mieszkaniowe. Pierwszy blok został oddany lokatorom w [[1961]] roku przy ul. Broniewskiego. Kopalnia wybudowała również gmach szkoły górniczej z internatem oraz [[Dom Górnika]].


Górnicy kopalni "Kazimierz" i "Juliusz" wiele razy podejmowali walkę w obronie swoich praw. Szczególnie ostry przebieg miał strajk okupacyjny w lutym 1936 roku. Przez jedenaście dni górnicy przebywali na terenie obu kopalń. Na znak głodówki wywiesili czarne flagi. Przed kopalnią odbywały się demonstracje kobiet i dzieci. Strajk zakończył się sukcesem górników - ich płace utrzymano na dotychczasowym poziomie.
Od grudnia [[1960]] roku osiedle posiadało połączenie tramwajowe z [[Śródmieście (Sosnowiec)|centrum Sosnowca]]. W [[1964]] roku, przy ul. Szenwalda wybudowano pętlę tramwajową. W końcu lat 50. ''Prezydium Rady Narodowej Osiedla'' podjęło inicjatywę
wybudowania w Kazimierzu [[Park Kuronia (Sosnowiec)|ośrodka sportowo-wypoczynkowego w parku leśnym]]. Obiekt miał powstać w północnej części osiedla, na terenie o powierzchni około 50 ha. Na jego rzecz zarząd Lasów Państwowych w Katowicach przekazał 11,3 ha ziemi wchodzącej w skład Nadleśnictwa Lasów Państwowych w Gołonogu. Projekt wykonany staraniem powołanego w listopadzie [[1959]] roku Prezydium Społecznego Komitetu Budowy Ośrodka Sportowo
Wypoczynkowego, działającego pod przewodnictwem Zdzisława Bagińskiego, zatwierdziły władze powiatowe w Będzinie w maju [[1960]] roku. Uwzględniono w nim budowę basenu kąpielowego, wesołego miasteczka, ogródka jordanowskiego, ośrodka sportów wodnych. W trakcie prac założenia projektu korygowano i zmieniano. Mecenasem tego wielkiego przedsięwzięcia, realizowanego przez długi okres, była kopalnia "Kazimierz Juliusz", a wspierały ją władze wojewódzkie oraz Ministerstwo Górnictwa i Energetyki. Po przeprowadzeniu robót niwelacyjnych i odwadniających w terenie, w [[1965]] roku rozpoczęto budowę amfiteatru mającego pomieścić 3.000 osób. Jednocześnie sadzono drzewa i krzewy ozdobne. W następnym roku oddano do użytku parking. Od [[1967]] roku pracami przy urządzaniu parku kierował Wenacjusz Lachowski. Brali w nich udział pracownicy kopalni, młodzież szkolna i inni mieszkańcy Kazimierza.


Nazwa Kazimierz w odniesieniu do osady zaczęła funkcjonować zanim stała się ona formalnie osobną miejscowością. Decyzję o jej odłączeniu od Porąbki podjęło starostwo będzińskie w 1933 roku. Jako osobna gromada Kazimierz pozostał w składzie gminy o1kusko-siewierskiej powiatu będzińskiego, województwa kieleckiego. Jego obszar w latach 30. wynosił 2,9 km , a mieszkało tutaj około 2000 osób. Ścisłe związki z Porąbką Kazimierz utrzymywał nadal. Wspólny był sołtys urzędujący w Porąbce, Dom Gromadzki, parafia św. Barbary, przejściowo także szkoła w Pekinie i in.
Ważnym wydarzeniem w Kazimierzu było otwarcie, w dniu [[1 maja]] [[1966]] roku, [[Miejski Dom Kultury "Kazimierz" (Sosnowiec)|Zakładowego Domu Kultury]] wybudowanego przez [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalnię]], przy czynnym udziale jej pracowników. Placówka została wyposażona w salę teatralno - kinową na 360 miejsc, posiadała świetlicę, bibliotekę z czytelnią, kawiarnię. Działały tutaj zespoły teatralne ( m.in. Dziecięcy Teatrzyk "Bajka"), estradowe ("Leo" i inne), taneczne, muzyczne (jazzowe, big-beatowe), wokalno-instrumentalne, poetyckie, liczne koła zainteresowań (fotograficzne, Miłośników Teatru, filatelistyczne, plastyczne i inne). W [[Miejski Dom Kultury "Kazimierz" (Sosnowiec)|Domu Kultury]] odbywały się spektakle teatrów zawodowych i amatorskich, występy artystów scen polskich (gościli tu m.in. Hanka Bielicka, Kazimierz Brusikiewicz, Stanisław Mikulski), seanse filmowe. Organizowano także zabawy taneczne i dyskoteki dla młodzieży, akademie okolicznościowe, wycieczki, konkursy, turnieje brydżowe i inn.


W 1933 roku ukończono w Kazimierzu budowę szkoły podstawowej podjętą z inicjatywy władz gminnych. Mieściło się w niej osiem sal lekcyjnych, gabinet kierownika i pokój nauczycielski. Do szkoły należał również niewielki budynek w ogródku, z kuchnią i stołówką. W roku szkolnym 1933/34 naukę pobierało tutaj około 700 uczniów. Funkcję kierownika szkoły sprawował Adam Piwowarski. W Kazimierzu była również ochronka dla młodszych dzieci, mieszcząca się przy ulicy Targowej (obecnej Kościuszkowców) w mieszkaniu prywatnym, a następnie przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej.  
===Miasto Kazimierz Górniczy===
W [[1967]] r. po połączeniu z [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Ostrowami Górniczymi]] - już jako Kazimierz Górniczy uzyskał prawa miejskie.  


W końcu lat 30. XX wieku w osadzie funkcjonowały dwie kuźnie, cztery piekarnie, sześć masami, kilka zakładów krawieckich i szewskich. W tym okresie wyremontowano kazimierzowskie drogi (ul. Główna, Targowa, Szmejka). Od 1 czerwca 1939 roku Kazimierz posiadał połączenie autobusowe z Sosnowcem, Klimontowem, Porąbką, Niemcami i Maczkami. W sferze upowszechniana kultury ważną role odgrywał Dom Parafialny, przy którym działał teatr amatorski (po II wojnie światowej przekształcony w świetlicę kopalni "Kazimierz-Juliusz", w latach 70. XX wieku budynek został wyburzony). Mieszkańcy Kazimierza uczęszczali również na przedstawienia teatralne, koncerty orkiestr, zabawy taneczne, odczyty, festyny, itp. do Klubu w Niemcach, wybudowanego na początku XX wieku przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Różne imprezy odbywały się także w Domu Gromadzkim.
Ważną inwestycję lat 70. stanowił nowoczesny ośrodek zdrowia przy ulicy Ogrodowej, udostępniony pacjentom w połowie 1975 roku.


Rozwój osady zahamował wybuch II wojny światowej. Kazimierz wraz z Zagłębiem Dąbrowskim został wcielony do III Rzeszy i znalazł się w granicach rejencji katowickiej. Nosił niemiecką nazwę Kasimir bei Sosnowitz.
W tym czasie przebudowano m.in. ulicę Asnyka, poszerzono ulicę Szopena, zmodernizowano jezdnię ulic Głównej, Armii Krajowej, Kościuszkowców, Wopistów, wymieniono stare wodociągi, zainstalowano lampy jarzeniowe. Nadal prowadzono prace w ośrodku wypoczynkowym, z którego korzystały już znaczne rzesze mieszkańców Kazimierza i okolic. W latach 70. czynny był amfiteatr, kawiarnia, plac zabaw, przystań wodna.
Kopalnię "Kazimierz-Juliusz" jak już pisałam, przejął Główny Urząd Powierniczy Wschód, a następnie (1942) pruski koncern Prussische Bergwerks und Hutten - AG. Preussag. Nastawiona na maksymalną produkcję kopalnia prowadziła gospodarkę rabunkową oraz zwiększała zatrudnienie kosztem m.in. młodocianych. Od kwietnia 1942 roku pracowali tu także jeńcy angielscy, dla których przygotowano baraki na nieużytkach przylegających do szkoły. Szkołę otwartą dla dzieci w kwietniu 1940 roku, od 1 września 1941 roku przeznaczono na koszary dla wojska niemieckiego. Na Czarnym Morzu, w rejonie ulic Nowej 1A. Fredry, powstało tzw. małe getto dla ludności żydowskiej. Wcześniej miejscowych Żydów lokowano w getcie w Strzemieszycach.
Na podkreślenie zasługuje udział mieszkańców Kazimierza w ruchu oporu. Działali tu członkowie Związku Orła Białego, Armii Krajowej, Polskiej Partii Robotniczej, Armii Ludowej. Organizowano akcje sabotażowe, wspomagano oddziały partyzanckie 2O. W 1971 roku miasto Kazimierz Górniczy, w skład którego wchodziły również Ostrowy Górnicze odznaczono Krzyżem Partyzanckim.


27 stycznia 1945 roku do Kazimierza wkroczyły oddziały wojsk radzieckich. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej, Kazimierz pozostał gromadą w gminie olkusko - siewierskiej w powiecie będzińskim. Wraz z innymi miejscowościami Zagłębia Dąbrowskiego wchodził w skład utworzonego w marcu 1945 roku województwa śląskiego (upowszechniła się nazwa potoczna województwo śląsko - dąbrowskie), a następnie katowickiego. Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" została znacjonalizowana i włączona do Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu, w którego strukturach pozostała do 30 września 1982 roku. Nadal odgrywała dominującą rolę w życiu gospodarczym Kazimierza. Obok miejscowych robotników, zatrudniała przybyszów z wielu innych miejscowości. W 1947 roku założono Zasadniczą Szkołę Górniczą, która przygotowywała wykwalifikowanych robotników do pracy pod ziemią.
W styczniu 1950 roku utworzono gminę Kazimierz, w skład której obok Kazimierza weszły gromady Porąbka, Ostrowy Górnicze i Maczki. Funkcję przewodniczącego Prezydium Gminnej Rady Narodowej pełnił m.in. Józef
Szywała, jego zastępcy Czesław Lorenc, a sekretarza Antoni Bazyl. Władze gminy urzędowały w budynku przy ulicy Głównej. Do większych inwestycji gminnych należały: częściowa wymiana wodociągów na ulicach Głównej i Targowej (obecnie Kościuszkowców), zainstalowanie lamp, urządzenie skweru na skrzyżowaniu ulic Głównej i Armii Kraj owej, naprawa dróg i chodników. W dziedzinie handlu monopolistą stała się Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Kazimierzu, która otworzyła na tym terenie kilka sklepów. Aby poprawić zaopatrzenie mieszkańców w artykuły spożywcze, zwłaszcza w warzywa i owoce, władze gminne zdecydowały o utworzeniu targu (przy ulicy Targowej), który był czynny do 1970 roku. W 1955 roku gmina Kazimierz została rozwiązana. Wyodrębniono nowe, samodzielne jednostki administracyjne - gromady przekształcone następnie w 2
osiedla. Nowo utworzone osiedle Kazimierz obejmowało obszar 3, 2 km , na którym mieszkało blisko 2 800 osób. Od stycznia 1956 roku stanowisko przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej Osiedla piastował Czesław
Lorenc, a sekretarza Władysław S~tniczy.


W 1962 roku zwiększył się obszar osiedla i wzrosła liczba jego mieszkańców do 3500 osób. Prawdopodobnie w tym okresie przyłączono do Kazimierza część Grabocina - wsi należącej do Strzemieszyc Wielkich, która rozwój
===Dzielnica Sosnowca===
zawdzięczała działalności Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. W Grabocinie wybudowało ono kopalnie "Teodor" i "Jakub" oraz kamienice dla swoich pracowników (przy dzisiejszej ulicy Sztygarskiej). Do Kazimierza przyłączono tę część osady, która od 1924 roku należała do utworzonej wtedy parafii w Porąbce. Jedno osiedle' maj duj e się obecnie w granicach dwóch miast: Sosnowca i Dąbrowy Górniczej. Wśród inwestycji osiedla Kazimierz zasadnicze znaczenie miało budownictwo mieszkaniowe. Pierwszy blok został oddany lokatorom w 1961 roku przy ul. Broniewskiego. Kopalnia wybudowała również gmach szkoły górniczej z internatem oraz Dom Górnika.
W wyniku reformy administracyjnej kraju z dniem [[l lipca]] [[1975]] roku Kazimierz został włączony do [[Sosnowiec|Sosnowca]], stanowiąc od tego czasu jedną z jego dzielnic.  


Od grudnia 1960 roku osiedle posiadało połączenie tramwajowe z cen-
W drugiej połowie lat 70. i w latach 80. kontynuowano m.in. prace budowlane w osiedlu Wagowa II (pierwszy blok został oddany do użytku w [[1981]] roku) oraz przy urządzaniu [[Park Kuronia (Sosnowiec)|ośrodka wypoczynkowego]]. Od [[1983]] roku ośrodek ten podlegał w części ''Zarządowi Zieleni Miejskiej w Sosnowcu'' (tereny zielone z alejkami, drogami, placami, parkingami) i [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalni "Kazimierz - Juliusz"]] (amfiteatr, basen, stawy). W związku z rozwojem demograficznym Kazimierza podjęto starania o utworzenie nowej parafii. Misję tę powierzył biskup częstochowski Stanisław Nowak, księdzu Henrykowi Szymcowi, wikariuszowi kościoła Matki Bożej Częstochowskiej w Porąbce. Od września [[1986]] roku prowadzono katechezę ,dzieci w mieszkaniu prywatnym, a w listopadzie 1987 roku wybudowano kaplicę przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej. Miesiąc później ordynariusz częstochowski ustanowił tu samodzielny wikariat terenowy, który objął część osiedla Wagowa II, ulice Armii Krajowej, Rzemieślniczą, Szmejkę i Zieloną (później włączono również ulice Kasprowicza, Staffa, Sztygarską i Wopistów). W kwietniu 1988 roku biskup poświęcił kaplicę, a 20 marca 1989 roku erygował parafię pw. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, jej proboszczem został ksiądz H. Szyniec. Budowę kościoła rozpoczęto w 1996 roku, w sierpniu tego roku biskup diecezji sosnowieckiej Adam Śmigielski powierzył opiekę nad parafią kapłanom ze Zgromadzenia Polskiej Prowincji 00 Zmartwychwstańców w Krakowie - pierwszym proboszczem mianowano ojca Kazimierza Sawościanika. Kościół udostępniono wiernym w kwietniu 2004 roku, a plebanię ukończono rok później.
trum Sosnowca. W 1964 roku, przy ul. Szenwalda wybudowano pętlę tram-
wajową.
W końcu lat 50. Prezydium Rady Narodowej Osiedla podjęło inicjatywę
wybudowania w Kazimierzu ośrodka sportowo-wypoczynkowego w parku
leśnym. Obiekt miał powstać w północnej części osiedla, na terenie o po-
wierzchni około 50 ha. Najego rzecz zarząd Lasów Państwowych w Katowi-
cach przekazał 11,3 ha ziemi wchodzącej w skład Nadleśnictwa Lasów Pań-
stwowych w Gołonogu. Projekt wykonany staraniem powołanego w listopa-
dzie 1959 roku Prezydium Społecznego Komitetu Budowy Ośrodka Sportowo
Wypoczynkowego, działającego pod przewodnictwem Zdzisława Bagińskie-
go, zatwierdziły władze powiatowe w Będzinie w maju 1960 roku. Uwzględ-
niono w nim budowę basenu kąpielowego, wesołego miasteczka, ogródka jor-
danowskiego, ośrodka sportów wodnych. W trakcie prac założenia projektu
korygowano i zmieniano. Mecenasem tego wielkiego przedsięwzięcia, reali-
zowanego przez długi okres, była kopalnia "Kazimierz-Juliusz", a wspierały ją
władze wojewódzkie oraz Ministerstwo Górnictwa i Energetyki. Po przepro-
wadzeniu robót niwelacyjnych i odwadniających w terenie, w 1965 roku roz-
poczęto budowę amfiteatru mającego pomieścić 3.000 osób. Jednocześnie
sadzono drzewa i krzewy ozdobne. W następnym roku oddano do użytku par-
king. Od 1967 roku pracami przy urządzaniu parku kierował Wenacjusz
Lachowski. Brali w nich udział pracownicy kopalni, młodzież szkolna i inni
mieszkańcy Kazimierza.
Ważnym wydarzeniem w Kazimierzu było otwarcie, w dniu 1. maja 1966
roku, Zakładowego Domu Kultury wybudowanego przez kopalnię, przy czyn-
nym udziale jej pracowników. Placówka została wyposażona w salę teatralno
- kinową na 360 miejsc, posiadała świetlicę, bibliotekę z czytelnią, kawiarnię.
Działały tutaj zespoły teatralne ( m.in. Dziecięcy Teatrzyk "Bajka"), estrado-
we ("Leo" i inne), taneczne, muzyczne (jazzowe, big-beatowe), wokalno-in-
strumentalne, poetyckie, liczne koła zainteresowań (fotograficzne, Miłośników
Teatru, filatelistyczne, plastyczne i inne). W Domu Kultury odbywały się spek-
takle teatrów zawodowych i amatorskich, występy artystów scen polskich
(gościli tu m.in. Hanka Bielicka, Kazimierz Brusikiewicz, Stanisław Mikulski),
seanse filmowe. Organizowano także zabawy taneczne i dyskoteki dla mło-
dzieży, akademie okolicznościowe, wycieczki, konkursy, turnieje brydżowe
lm.


===Po transformacji ustrojowej w 1989===
Zmiany jakie następowały w kraju po [[1989]] roku objęły również [[Sosnowiec]] z ''Kazimierzem''. Przeprowadzono m.in. restrukturyzację [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalni "Kazimierz- Juliusz"]] - od [[1999]] roku przystąpiono do likwidacji Ruchu II "Juliusz"
tworząc zakład jednoruchowy. Sprywatyzowano oddziały pomocnicze i usługowe, podjęto działania mające na celu uwłaszczenie kopalnianych gruntów i budynków mieszkalnych i in. Od [[26 marca]] do [[28 czerwca]] [[1993]] roku [[Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|KWK "Kazimierz-Juliusz"]] działała jako [https://pl.wikipedia.org/wiki/Jednoosobowa_spółka_Skarbu_Państwa Jednoosobowa Spółka Skarbu Państwa], a z dniem [[1 lipca]] [[1993]] roku weszła w skład [https://pl.wikipedia.org/wiki/Katowicki_Holding_Węglowy Katowickiego Holdingu Węglowego SA]. Od [[21 września]] [[1996]] roku stanowi podmiot gospodarczy pod
nazwą '''KWK "Kazimierz - Juliusz" Sp. z o.o.'''. Był ostatnią czynną kopalnią węgla kamiennego na terenie [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]]. Posiada trzy szyby centralne (K I - zjazdowo - materiałowy, K V - wentylacyjno - materiałowy, K II - wydobywczy) oraz dwa peryferyjne ("Maczki" i "Karol"). Zlikwidowano szyby "Bory" i "Juliusz" Wydobycie wynosiło: w 1996 roku - 1.203.083 tony, 1999 - 1.117.900, w 2000 roku - 993.900 ton. A zatrudnienie odpowiednio: 2.950 osób (1996), 2.413 (1999), 2.217 (2000).


Przemiany zachodzące w górnictwie spowodowały iż kopalnia przestała sponsorować działalność placówek kulturalno - oświatowych, sportowych i innych. '''Zakładowy Dom Kultury''' działał do [[1993]] roku, w [[2004]] roku obiekt ten przejęła w użytkowanie gmina Sosnowiec. Placówka wznowiła działalność jako filia [[Miejski Klub "Maczki"|Miejskiego Klubu "Maczki"]], a od czerwca [[2006]] roku funkcjonuje samodzielnie pn. [[Miejski Dom Kultury "Kazimierz" (Sosnowiec)|Miejskiego Domu Kultury "Kazimierz"]]. Pierwszym jej dyrektorem został ''Rafał Rybak''. Dom Kultury prowadzi liczne koła zainteresowań dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych. Odbywają się tutaj zajęcia grup: teatralnej, recytatorskiej, sekcji plastycznej, działa szkółka gry na instrumentach klawiszowych i gitarze, prowadzi się naukę tańca towarzyskiego,jujitsu, sztuk samoobrony. Placówka organizuje kursy komputerowe (czynna jest tu pracownia komputerowa), zajęcia warsztatowe (m.in. fotograficzne), turnieje brydża sportowego, tenisa stołowego, szachów, różne konkursy i wycieczki. Odbywają się koncerty muzyczne, spotkania z pisarzami, akademie, imprezy okolicznościowe, przygotowuje się wystawy. W domu kultury mieszczą się: Klub Sportowy "Dragon" oraz Filia nr 10 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu.


Kolejną rozbudowę kazimierzowskiej szkoły przeprowadzono w latach
W latach 90. dewastacji uległ amfiteatr, w którym odbywały się koncerty i inne imprezy, a także basen. Mimo to [[Park Kuronia (Sosnowiec)|Park Leśna z Ośrodkiem Wypoczynkowym]] stanowi nadal atrakcyjne miejsce rekreacji dla mieszkańców Sosnowca i okolicznych miast. Na terenie parku znajdują się jezioro "Leśna", lasek, liczne ścieżki spacerowe i rowerowe, place zabaw dla dzieci, mini zoo, wspomniany wyżej zniszczony amfiteatr z muszlą koncertową, czynne są kawiarnie.
90. XX wieku. Powstały nowe sale lekcyjne i tzw. węzeł sanitarny. W 2002
roku utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących m 12, do którego oprócz
podstawówki weszło Gimnazjum m 5. Dyrektorem Zespołu została Iwona
Gajdzik. Punkcje kierowników bądź dyrektorów szkoły podstawowej od 1945
roku sprawowali: Witold Ogorzały, Stefania Bielecka, Bolesław Bielecki,
Maria Trzaska, Jerzy Malczewski, Barbara Kocot, Józef Kurek, Teresa Gała,
Marek Wiewiórowski, Jadwiga Koźlak, Stanisław Witek, Dorota Drozdow-
ska.
Ważną inwestycję lat 70. stanowił nowoczesny ośrodek zdrowia przy uli-
cy Ogrodowej, udostępniony pacjentom w połowie 1975 roku.
W tym czasie przebudowano m.in. ulicę Asnyka, poszerzono ulicę Szope-
na, zmodernizowano jezdnię ulic Głównej, Armii Krajowej, Kościuszkowców,
Wopistów, wymieniono stare wodociągi, zainstalowano lampy jarzeniowe.
Nadal prowadzono prace w ośrodku wypoczynkowym, z którego korzy-
stały już znaczne rzesze mieszkańców Kazimierza i okolic. W latach 70. czyn-
ny był amfiteatr, kawiarnia, plac zabaw, przystań wodna.
W wyniku reformy administracyjnej kraju z dniem l lipca 1975 roku
Kazimierz został włączony w obręb miasta Sosnowca, stając się jedną z jego
dzielnic.
W drugiej połowie lat 70. i w latach 80. kontynuowano m.in. prace bu-
dowlane w osiedlu Wagowa II (pierwszy blok ~ostał oddany do użytku w 1981
roku) oraz przy urządzaniu ośrodka wypoczynkowego. Od 1983 roku ośrodek
ten podlegał w części Zarządowi Zieleni Miejskiej w Sosnowcu (tereny zielo-
ne z alejkami, drogami, placami, parkingami) i kopalni "Kazimierz - Juliusz"
(amfiteatr, basen, stawy).
W związku z rozwojem demograficznym Kazimierza podjęto starania
o utworzenie nowej parafii. Misję tę powierzył biskup częstochowski Stani-
sław Nowak, księdzu Hemykowi Szymcowi, wikariuszowi kościoła Matki Bożej
Częstochowskiej w Porąbce. Od września 1986 roku prowadzono katechezę
,dzieci w mieszkaniu prywatnym, a w listopadzie 1987 roku wybudowano ka-
plicę przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej. Miesiąc później ordynariusz czę-
stochowski ustanowił tu samodzielny wikariat terenowy, który objął część osie-
dla Wagowa II, ulice Armii Krajowej, Rzemieślniczą, Szmejkę i Zieloną (póź-
niej włączono również ulice Kasprowicza, Staffa, Sztygarską i Wopistów).
W kwietniu 1988 roku biskup poświęcił kaplicę, a 20 marca 1989 roku erygo-
[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Sosnowca|Kazimierz Górniczy ]]


Od końca [[1994]] roku działa '''Stowarzyszenie Sympatyków Kazimierza Górniczego'' założone przez Jadwigę Koźlak, Zbigniewa Filipowskiego, Kazimierza Reichmana, Marię Bucką, Jana Batorynę, Krystynę Carug. Celem tej organizacji jest integracja lokalnej społeczności, rozbudzanie zainteresowań młodzieży historią regionalną, wspieranie rozwoju kulturalnego i gospodarczego dzielnicy, ochrona zasobów jej przyrody. Zadania te wprowadzane są w życie. Z inicjatywy J. Koźlak np. w programie nauczania historii w Szkole Podstawowej uwzględniono elementy dziejów regionalnych, a w [[1997]] roku wprowadzono w klasach VII przedmiot "wiedza o lokalnej ojczyźnie". Tematykę tę realizowano do [[1999]] roku w ramach autorskiego programu nauczania.
Stowarzyszenie współpracuje z władzami Sosnowca - zwraca uwagę Rady Miejskiej i Zarządu Miasta na lokalne problemy. Z inicjatywy organizacji przeprowadzano w Kazimierzu wiele inwestycji m.in. doprowadzono gaz do
budynków we wschodniej i zachodniej części dzielnicy. Klęska żywiołowa w kraju jaką była powódź w lipcu 1997 roku dotknęła również mieszkańców Kazimierza - posesji przy ulicach Kościuszkowców i Staffa. Poważne szkody wyrządził tutaj potok [[Jamki(potok)|Jamka]], dopływ [[Bobrek|Bobrka]].


wał parafię pw. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, jej proboszczem został
Początki sportu wyczynowego w Kazimierzu Górniczym sięgają [[1921]] roku, kiedy przy [[Kopalnia "Kazimierz" (Sosnowiec-Kazimierz Górniczy)|kopalni "Kazimierz"]] utworzono klub piłki nożnej pod nazwą [[Zew Kazimierz|'''"Świt"''']] z siedzibą w [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemcach]]. Zawodnicy rekrutowali się spośród mieszkańców [[Ostrowy Górnicze (Sosnowiec)|Niemców]], [[Porąbka (Sosnowiec)|Porąbki]], Kazimierza i okolicy. Drużyna uczestniczyła w rozgrywkach mistrzowskich na najniższym szczeblu. W [[1927]] roku klub zmienił nazwę na [[Zew Kazimierz|'''"Strzelec"''']], a w [[1932]] roku na [[Zew Kazimierz|'''Towarzystwo Sportowe "Zew"''']].
ksiądz H. Szyniec. Budowę kościoła rozpoczęto w 1996 roku, w sierpniu tego
W latach 50. :xx wieku powstał kolejny klub piłkarski o nazwie [[Kazimierzanka Kazimierz Górniczy|'''"Kazimierzanka"''']]. W tym okresie drużyna piłki nożnej '''Towarzystwa Sportowego "Zew"''' nie odnosiła sukcesów - zajmowała końcowe miejsca w tabeli rozgrywek klasy B. Sytuacja zaczęła się poprawiać od [[1960]] roku, gdy '''"Zew"''' połączył się z '''"Kazimierzanką"''' tworząc [[Górnik Kazimierz|Klub Sportowy "Górnik"]]. Aby zapewnić mu dobre warunki rozwoju kopalnia "Kazimierz-Juliusz" zmodernizowała stadion
roku biskup diecezji sosnowieckiej Adam Śmigielski powierzył opiekę nad pa-
w Ostrowach oraz wybudowała halę sportową wraz z zapleczem przy Szkole Podstawowej nr 32 w Kazimierzu.
rafią kapłanom ze Zgromadzenia Polskiej Prowincji 00 Zmartwychwstań-
Od [[1964]] roku Klub posiadał drugą sekcję - siatkówki. Jej zawodnicy od [[1972]] roku trenowali w Kazimierzu. W 1977 roku przeniesiono tam siedzibę klubu. Pierwszy większy sukces siatkarze odnieśli w 1970 roku, uzyskali awans do II ligi. Odpadli z niej w [[1979]] roku i trzy lata później. Do szeregu drugoligowców wrócili w 1983 roku, w 1989 roku awansowali do I ligi, a następnie w 1992 roku do serii "A" tej ligi. W sierpniu 1992 roku siatkarze KS "Górnik" Kazimierz połączyli się z sekcją siatkówki GKS ,'płomień" Milowice. Powstał jednosekcyjny GKS "Kazimierz - Płomień" z siedzibą przy SP nr 32 w Kazimierz;u Górniczym. Od sezonu 1994/95 siatkarze trenowali i rozgrywali mecze w Hali Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sosnowcu, przy ul. Żeromskiego. Wtedy również przeniesiono siedzibę klubu do centrum miasta do budynku przy ul. Kaliskiej.
ców w Krakowie - pierwszym proboszczem mianowano ojca Kazimierza
W 1996 roku drużyna odniosła wielki sukces - zdobyła tytuł Mistrza Polski. W sezonie 2000/2001 zajęła jednak ostatnie miejsce w rozgrywkach swojej grupy, którą z tego powodu musiała opuścić. Wkrótce sosnowieccy
Sawościanika. Kościół udostępniono wiernym w kwietniu 2004 roku, a pleba-
siatkarze powrócili w szeregi ekstraklasy, lecz od sezonu 2008/2009 drużyna została wycofana z rozgrywek z powodu problemów finansowych. Obecnie klub prowadzi wyłącznie szkolenie młodzieży.
nię ukończono rok później.
Zmiany jakie następowały w kraju po 1989 roku objęły również Sosno-
wiec z Kazimierzem. Przeprowadzono m.in. restrukturyzację kopalni "Kazi-
mierz- Juliusz" - od 1999 roku przystąpiono do likwidacji Ruchu II "Juliusz"
tworząc zakład jednoruchowy. Sprywatyzowano oddziały pomocnicze i usłu-
gowe, podjęto działania mające na celu uwłaszczenie kopalnianych gruntów
i budynków mieszkalnych i in. Od 26 marca do 28 czerwca 1993 roku
KWK "Kazimierz-Juliusz" działała jako Jednoosobowa Spółka Skarbu Pań-
stwa, a z dniem 1 lipca 1993 roku weszła w skład Katowickiego Holdingu
Węglowego SA. Od 21 września 1996 roku stanowi podmiot gospodarczy pod
n~ą KWK "Kazimierz - Juliusz" Sp. z 0.0.
Jest ona ostatnią czynną kopalnią węgla kamiennego na terenie Zagłębia
IDąbrowskiego. Posiada trzy szyby centralne (K I - zjazdowo - materiałowy,
K V - wentylacyjno - materiałowy, K II - wydobywczy) oraz dwa peryferyj-
ne ("Maczki" i "Karol"). W ostatnich latach zlikwidowano szyby "Bory" i
"Juliusz" Wydobycie wynosiło: w 1996 roku - 1.203.083 tony, 1999 - 1.117.900,
w 2000 roku - 993.900 ton. A zatrudnienie odpowiednio: 2.950 osób (1996),
2.413 (1999), 2.217 (2000).
Przemiany zachodzące w górnictwie spowodował.łiż kopalnia przestała
sponsorować działalność placówek kulturalno - oświatowych, sportpwych i
innych. Zakładowy Dom Kultury działał do 1993 roku, w 2004 roku obiekt ten
przejęła w użytkowanie gmina Sosnowiec. Placówka wznowiła działalność
jako filia Miejskiego Klubu "Maczki", a od czerwca 2006 roku funkcjonuje
samodzielnie pn. Miejskiego Domu Kultury "Kazimierz". Pierwszym jej dy-
rektorem został Rafał Rybak.
Dom Kultury prowadzi liczne koła zainteresowań dla dzieci i młodzieży
oraz dorosłych. Odbywają się tutaj zajęcia grup: teatralnej, recytatorskiej, sek-
cji plastycznej, działa szkółka gry na instrumentach klawiszowych i gitarze,
prowadzi się naukę tańca towarzyskiego,ju-jitsu, sztuk samoobrony. Placów-
ka organizuje kursy komputerowe (czynna jest tu pracownia komputerowa),


Rok [[1992]] był również przełomowy dla piłki nożnej. KS "Górnik" Kazimierz z tą sekcją zmienił nazwę na KS Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Zew" przy KWK "Kazimierz-Juliusz".


zajęcia warsztatowe (m.in. fotograficzne), turnieje brydża sportowego, tenisa
W latach 90. XX wieku  przeprowadzono kolejną rozbudowę kazimierzowskiej szkoły. Powstały nowe sale lekcyjne i tzw. węzeł sanitarny. W 2002 roku utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących m 12, do którego oprócz podstawówki weszło Gimnazjum m 5. Dyrektorem Zespołu została Iwona Gajdzik. Punkcje kierowników bądź dyrektorów szkoły podstawowej od 1945 roku sprawowali: Witold Ogorzały, Stefania Bielecka, Bolesław Bielecki, Maria Trzaska, Jerzy Malczewski, Barbara Kocot, Józef Kurek, Teresa Gała, Marek Wiewiórowski, Jadwiga Koźlak, Stanisław Witek, Dorota Drozdowska.
stołowego, szachów, różne konkursy i wycieczki. Odbywają się koncerty
muzyczne, spotkania z pisarzami, akademie, imprezy okolicznościowe, przy-
gotowuje się wystawy. W domu kultury mieszczą się: Klub Sportowy
"Dragon" oraz Filia nr 10 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu.
W latach 90. dewastacji uległ amfiteatr, w którym odbywały się koncerty
i inne imprezy, a także basen. Mimo to Park Leśna z Ośrodkiem Wypoczynko-
wym stanowi nadal atrakcyjne miejsce rekreacji dla mieszkańców Sosnowca
i okolicznych miast. Na terenie parku znajdują się jezioro "Leśna", lasek, licz-
ne ścieżki spacerowe i rowerowe, place zabaw dla dzieci, mini zoo, wspo-
mniany wyżej zniszczony amfiteatr z muszlą koncertową, czynne są kawiar-
me.
Od końca 1994 roku działa Stowarzyszenie Sympatyków Kazimierza
Górniczego założone przez Jadwigę Koźlak, Zbigniewa Filipowskiego, Kazi-
mierza Reichmana, Marię Bucką, Jana Batorynę, Krystynę Carug. Celem tej
organizacji jest integracja lokalnej społeczności, rozbudzanie zainteresowań
młodzieży historią regionalną, wspieranie rozwoju kulturalnego i gospodarcze-
go dzielnicy, ochrona zasobów jej przyrody. Zadania te wprowadzane są
w życie. Z inicjatywy J. Koźlak np. w programie nauczania historii w Szkole
Podstawowej uwzględniono elementy dziejów regionalnych, a w 1997 roku
wprowadzono w klasach VII przedmiot "wiedza o lokalnej ojczyźnie". Tema-
tykę tę realizowano do 1999 roku w ramach autorskiego programu nauczania.
Stowarzyszenie współpracuje z władzami Sosnowca - zwraca uwagę
Rady Miejskiej i Zarządu Miasta na lokalne problemy. Z inicjatywy organizacji
przeprowadzano w Kazimierzu wiele inwestycji m.in. doprowadZono gaz do
budynków we wschodniej i zachodniej części dzielnicy.
Klęska żywiołowa w kraju jaką była powódź w lipcu 1997 roku dotknęła
również mieszkańców Kazimierza - posesji przy ulicach Kościuszkowców
i Staffa. Poważne szkody wyrządził tutaj potok Jamka, dopływ Bobrka.




Początki sportu wyczynowego w Kazimierzu Górniczym sięgają
==Bibliografia==
1921 roku, kiedy przy kopalni "Kazimierz" utworzono klub piłki nożnej pn.
*[[Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów|Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów, Sosnowiec, 2004]]
"Świt" z siedzibą w Niemcach. Zawodnicy rekrutowali się spośród mieszkań-
*[[Dzielnice Sosnowca - Porąbka, Kazimierz Górniczy, Ostrowy Górnicze, Maczki]]
ców Niemców, Porąbki, Kazimierza i okolicy. Drużyna uczestniczyła w roz-
*[[Juliusz - Kazimierz Górniczy - Maczki - Ostrowy - Porąbka. Od tradycji do współczesności]]
grywkach mistrzowskich na najniższym szczeblu. W 1927 roku klub zmienił
nazwę na "Strzelec", a w1932 roku na Towarzystwo Sportowe "zew".
W latach 50. :xx wieku powstał kolejny klub piłkarski, pn. "Kazimierzan-
ka". W tym okresie drużyna piłki nożnej Towarzystwa Sportowego "zew" nie
odnosiła sukcesów - zajmowała końcowe miejsca w tabeli rozgrywek klasy
B. Sytuacja zaczęła się poprawiać od 1960 roku, gdy "zew" połączył się
z "Kazimierzanką" tworząc Klub Sportowy "Górnik". Aby zapewnić mu do-
bre warunki rozwoju kopalnia "Kazimierz-Juliusz" zmodernizowała stadion
w Ostrowach oraz wybudowała halę sportową wraz z zapleczem przy Szkole
Podstawowej nr 32 w Kazimierzu.
Od 1964 roku Klub posiadał drugą sekcję - siatkówki. Jej zawodnicy od
1972 roku trenowali w Kazimierzu. W 1977 roku przeniesiono tam siedzibę
klubu. Pierwszy większy sukces siatkarze odnieśli w 1970 roku, uzyskali awans
do II ligi. Odpadli z niej w 1979 roku i trzy lata później. Do szeregu drugoli-
gowców wrócili w 1983 roku, w 1989 roku awansowali do I ligi, a następnie
w 1992 roku do serii "A" tej ligi.
W sierpniu 1992 roku siatkarze KS "Górnik" Kazimierz połączyli się
z sekcją siatkówki GKS ,'płomień" Milowice. Powstał jednosekcyjny GKS
"Kazimierz - Płomień" z siedzibą przy SP nr 32 w Kazimierz;u Górniczym.
Od sezonu 1994/95 siatkarze trenowali i rozgrywali mecze Aali Miejskiego
Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sosnowcu, przy ul. Żeromskiego. Wtedy rów-
nież przeniesiono siedzibę klubu do centrum miasta do budynku przy ul. Kali-
skiej.
W 1996 roku drużyna odniosła wielki sukces - zdobyła tytuł Mistrza
Polski. W sezonie 2000/2001 zajęła jednak ostatnie miejsce w rozgrywkach
swojej grupy, którą z tego powodu musiała opuścić. Wkrótce sosnowieccy
siatkarze powrócili w szeregi ekstraklasy, lecz od sezonu 2008/2009 drużyna
została wycofana z rozgrywek z powodu problemów finansowych. Obecnie
klub prowadzi wyłącznie szkolenie młodzieŻy.
 
Rok 1992 był również przełomowy dla piłki nożnej. KS "Górnik" Kazi-
mierz z tą sekcją zmienił nazwę na KS Towarzystwa Krzewienia Kultury
Fizycznej "zew" przy KWK "Kazimierz-Juliusz". Występuje on do dnia dzi-
siejszego w zagłębiowskiej A klasie.
 


[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Sosnowcem|Kazimierz Górniczy ]]
[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Sosnowca|Kazimierz Górniczy]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Kazimierz Górniczy ]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Sosnowcem|Kazimierz Górniczy]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Kazimierz Górniczy]]

Aktualna wersja na dzień 06:14, 27 sty 2022

Herb Sosnowca Kazimierz Górniczy
dzielnica Sosnowca
Herb
Herb Kazimierza Górniczego
Kazimierz.png
Status dzielnica
W granicach Sosnowca od 1975
Kod pocztowy 41-215
Położenie na planie Sosnowca
Położenie na planie Sosnowca

Kazimierz Górniczy - jedna z czterech dzielnic, regionu "Wschód" Sosnowca. W latach 1967 - 1975 samodzielne miasto w powiecie będzińskim, które w 1973 r., powiększone zostało terenem sąsiedniej Porąbki. Po reformie administracyjnej w 1975 r., Kazimierz Gór. zostaje wcielony do miasta Sosnowca, tracąc jednocześnie prawa miejskie.

Jako dzielnica Sosnowca, od północnego zachodu graniczy z dz. Zagórze, od południowego wschodu z Ostrowami Górniczymi, a od południa i zachodu z Porąbką. Od północy stanowi granicę pomiędzy Sosnowcem, a Dąbrową Górniczą, natomiast od wschodu przylega do dz. Dąbrowy Górniczej - Strzemieszyc Wielkich.

Historia

Kazimierz wywodzi się od osady górniczej, która ukształtowała się w obrębie wsi Porąbka, w okolicy wybudowanej kopalni "Kazimierz" obejmując dzisiejsze ulice Ogrodową, cześć Głównej, Dworcową, Morcinka i wschodnią część ul. Broniewskiego. Hipoteza Mariana Kantora-Mirskiego, mówi iż już w XV wieku istniała tutaj niezamieszkała wioska Kazmiez, czyli Kaźmierz (Kazimierz) powielana w literaturze historycznej. Jak ustalił Krzysztof Hajewski, wieś o której wspomina Kantor, wymieniona w akcie sprzedaży Mysłowic i innych miejscowości (1536 rok) nosiła nazwę Koziniec (Koziniecz) i nie leżała na terenie obecnego Sosnowca.

Miejscowość - podobnie jak pobliski Juliusz - była pierwotnie przysiółkiem Porąbki bez zaznaczonej nazwy. Jej rozwój nastąpił dopiero po 1874 r., kiedy zaczęto tu eksploatację uruchomionej przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych kopalni "Kazimierz" od której osada przejęła nazwę. W latach 1879 - 1883 wybudowano szyby głębinowe; w 1938 r. zakład połączył się z kopalnią "Juliusz" pod nazwą "Kazimierz - Juliusz".

W latach 80. XIX wieku terytorium Kazimierza przecięły torowiska odnóg Kolei Iwanogrodzko - Dąbrowskiej ze Strzemieszyc do Sosnowca Południowego i Granicy, co przyspieszyło tempo jego rozwoju. Badający tę problematykę Robert Krzysztofik ocenia, iż utworzona tu "węzłowa stacja kolejowa nie uruchomiła jednak podobnych impulsów rozwojowych jak w Sosnowcu, stała się raczej elementem centralizacji życia ekonomiczno-społecznego w rejonie dzisiejszych wschodnich połaci Sosnowca".

Wieże wyciągowe szybów kopalnianych w Kazimierzu Górniczym
Biurowiec kopalniany w Kazimierzu Górniczym

XX-lecie międzywojenne

Dynamiczny rozwój Kazimierza nastąpił w okresie międzywojennym. W 1919 roku powstały dwa sklepy, w 1921 roku wybudowano drogę do Juliusza, a w 1925 roku utworzono urząd pocztowy pod nazwą 'Kazimierz koło Sosnowca. Osada Kazimierz wchłonęła sąsiednie tereny przysiółków Porąbki: Czarne Morze i Szmejka. Wraz z napływem pracowników do tutejszych kopalń rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. Głównym inwestorem było Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Na początku lat 20. postawiło ono dwa niemal identyczne budynki w stylu dworkowym, przy ulicy Ogrodowej, przeznaczone dla urzędników. W latach 1923-1924 stanęły domy urzędnicze i robotnicze w centrum osady, przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Głównej, Kościuszkowców i Armii Krajowej. Zachowały podobny, dworkowy styl. Pobudowano tam także zespoły komórek ze stolarką nawiązującą do wzorów ludowych. Inny wygląd zyskał kompleks dwukondygnacyjnych, czterorodzinnych domów, które wzniesiono w latach 30. z inicjatywy władz powiatowych przy dzisiejszej ulicy B. Jasieńskiego 6-28 (budownictwo komunalne). Własne domy stawiali także, na niewielkich działkach odkupionych od chłopów, zamożniejsi pracownicy kopalń (m.in. przy dzisiejszych ulicach Głównej, Kościuszkowców, na Szmejce i Czarnym Morzu).

Nazwa Kazimierz w odniesieniu do osady zaczęła funkcjonować zanim stała się ona formalnie osobną miejscowością. Decyzję o jej odłączeniu od Porąbki podjęło starostwo będzińskie w 1933 roku. Jako osobna gromada Kazimierz pozostał w składzie gminy o1kusko-siewierskiej powiatu będzińskiego, województwa kieleckiego. Jego obszar w latach 30. wynosił 2,9 km , a mieszkało tutaj około 2000 osób. Ścisłe związki z Porąbką Kazimierz utrzymywał nadal. Wspólny był sołtys urzędujący w Porąbce, [[Dom Gromadzki, parafia św. Barbary, przejściowo także szkoła w Pekinie i in.

W 1933 roku ukończono w Kazimierzu budowę szkoły podstawowej podjętą z inicjatywy władz gminnych. Mieściło się w niej osiem sal lekcyjnych, gabinet kierownika i pokój nauczycielski. Do szkoły należał również niewielki budynek w ogródku, z kuchnią i stołówką. W roku szkolnym 1933/34 naukę pobierało tutaj około 700 uczniów. Funkcję kierownika szkoły sprawował Adam Piwowarski. W Kazimierzu była również ochronka dla młodszych dzieci, mieszcząca się przy ulicy Targowej (obecnej Kościuszkowców) w mieszkaniu prywatnym, a następnie przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej.

W końcu lat 30. XX wieku w osadzie funkcjonowały dwie kuźnie, cztery piekarnie, sześć masarni, kilka zakładów krawieckich i szewskich. W tym okresie wyremontowano kazimierzowskie drogi (ul. Główna, Targowa, Szmejka). Od 1 czerwca 1939 roku Kazimierz posiadał połączenie autobusowe z Sosnowcem, Klimontowem, Porąbką, Niemcami i Maczkami. W sferze upowszechniana kultury ważną role odgrywał Dom Parafialny, przy którym działał teatr amatorski (po II wojnie światowej przekształcony w świetlicę kopalni "Kazimierz-Juliusz", w latach 70. XX wieku budynek został wyburzony). Mieszkańcy Kazimierza uczęszczali również na przedstawienia teatralne, koncerty orkiestr, zabawy taneczne, odczyty, festyny, itp. do Klubu w Niemcach, wybudowanego na początku XX wieku przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Różne imprezy odbywały się także w Domu Gromadzkim.

Okres międzywojenny obok pozytywów przyniósł również zjawiska negatywne - pogorszenie warunków życia mieszkańców związane z wielkim kryzysem gospodarczym lat 30. Jego skutki dotkliwie odczuwali przede wszystkim zwalniani z pracy robotnicy. Rozwijało się nielegalne wydobywanie węgla z tzw. biedaszybów, głównie w okolicach Czarnego Morza i w lasach zagórskich.

Górnicy kopalni "Kazimierz" i "Juliusz" wiele razy podejmowali walkę w obronie swoich praw. Szczególnie ostry przebieg miał strajk okupacyjny w lutym 1936 roku. Przez jedenaście dni górnicy przebywali na terenie obu kopalń. Na znak głodówki wywiesili czarne flagi. Przed kopalnią odbywały się demonstracje kobiet i dzieci. Strajk zakończył się sukcesem górników - ich płace utrzymano na dotychczasowym poziomie.

Okres okupacji niemieckiej

Rozwój osady zahamował wybuch II wojny światowej. Kazimierz wraz z Zagłębiem Dąbrowskim został wcielony do III Rzeszy i znalazł się w granicach rejencji katowickiej. Nosił niemiecką nazwę Kasimir bei Sosnowitz. Kopalnię "Kazimierz-Juliusz" jak już pisałam, przejął Główny Urząd Powierniczy Wschód, a następnie (1942) pruski koncern Prussische Bergwerks und Hutten - AG. Preussag. Nastawiona na maksymalną produkcję kopalnia prowadziła gospodarkę rabunkową oraz zwiększała zatrudnienie kosztem m.in. młodocianych. Od kwietnia 1942 roku pracowali tu także jeńcy angielscy, dla których przygotowano baraki na nieużytkach przylegających do szkoły. Szkołę otwartą dla dzieci w kwietniu 1940 roku, od 1 września 1941 roku przeznaczono na koszary dla wojska niemieckiego. Na Czarnym Morzu, w rejonie ulic Nowej 1A. Fredry, powstało tzw. małe getto dla ludności żydowskiej. Wcześniej miejscowych Żydów lokowano w getcie w Strzemieszycach. Na podkreślenie zasługuje udział mieszkańców Kazimierza w ruchu oporu. Działali tu członkowie Związku Orła Białego, Armii Krajowej, Polskiej Partii Robotniczej, Armii Ludowej. Organizowano akcje sabotażowe, wspomagano oddziały partyzanckie 2O. W 1971 roku miasto Kazimierz Górniczy, w skład którego wchodziły również Ostrowy Górnicze odznaczono Krzyżem Partyzanckim.

Po II Wojnie Światowej

27 stycznia 1945 roku do Kazimierza wkroczyły oddziały wojsk radzieckich. Po wyzwoleniu spod okupacji hitlerowskiej, Kazimierz pozostał gromadą w gminie olkusko - siewierskiej w powiecie będzińskim. Wraz z innymi miejscowościami Zagłębia Dąbrowskiego wchodził w skład utworzonego w marcu 1945 roku województwa śląskiego (upowszechniła się nazwa potoczna województwo śląsko - dąbrowskie), a następnie katowickiego. Kopalnia "Kazimierz-Juliusz" została znacjonalizowana i włączona do Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu, w którego strukturach pozostała do 30 września 1982 roku. Nadal odgrywała dominującą rolę w życiu gospodarczym Kazimierza. Obok miejscowych robotników, zatrudniała przybyszów z wielu innych miejscowości. W 1947 roku założono Zasadniczą Szkołę Górniczą, która przygotowywała wykwalifikowanych robotników do pracy pod ziemią.

W 1950 r. powstała nowa gmina o nazwie Kazimierz w skład której obok Kazimierza weszły gromady Porąbka, Ostrowy Górnicze i Maczki. Funkcję przewodniczącego Prezydium Gminnej Rady Narodowej pełnił m.in. Józef Szywała, jego zastępcy Czesław Lorenc, a sekretarza Antoni Bazyl. Władze gminy urzędowały w budynku przy ulicy Głównej. Do większych inwestycji gminnych należały: częściowa wymiana wodociągów na ulicach Głównej i Targowej (obecnie Kościuszkowców), zainstalowanie lamp, urządzenie skweru na skrzyżowaniu ulic Głównej i Armii Krajowej, naprawa dróg i chodników. W dziedzinie handlu monopolistą stała się Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Kazimierzu, która otworzyła na tym terenie kilka sklepów. Aby poprawić zaopatrzenie mieszkańców w artykuły spożywcze, zwłaszcza w warzywa i owoce, władze gminne zdecydowały o utworzeniu targu (przy ulicy Targowej, który był czynny do 1970 roku). W 1955 roku gmina Kazimierz została rozwiązana.

Osiedle w powiecie będzińskim

Wyodrębniono nowe, samodzielne jednostki administracyjne - gromady przekształcone następnie w osiedla. W 1956 r. Kazimierz otrzymał status osiedla w powiecie będzińskim. Nowo utworzone osiedle Kazimierz obejmowało obszar 3,2 km , na którym mieszkało blisko 2 800 osób. Od stycznia 1956 roku stanowisko przewodniczącego Prezydium Rady Narodowej Osiedla piastował Czesław Lorenc, a sekretarza Władysław S~tniczy.

W 1962 roku zwiększył się obszar osiedla i wzrosła liczba jego mieszkańców do 3500 osób. Prawdopodobnie w tym okresie przyłączono do Kazimierza część Grabocina - wsi należącej do Strzemieszyc Wielkich, która rozwój zawdzięczała działalności Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. W [[[Grabocin (Dąbrowa Górnicza)|Grabocinie]] wybudowało ono kopalnie "Teodor" i "Jakub" oraz kamienice dla swoich pracowników (przy dzisiejszej ulicy Sztygarskiej). Do Kazimierza przyłączono tę część osady, która od 1924 roku należała do utworzonej wtedy parafii w Porąbce. Jedno osiedle znajduje się obecnie w granicach dwóch miast: Sosnowca i Dąbrowy Górniczej. Wśród inwestycji osiedla Kazimierz zasadnicze znaczenie miało budownictwo mieszkaniowe. Pierwszy blok został oddany lokatorom w 1961 roku przy ul. Broniewskiego. Kopalnia wybudowała również gmach szkoły górniczej z internatem oraz Dom Górnika.

Od grudnia 1960 roku osiedle posiadało połączenie tramwajowe z centrum Sosnowca. W 1964 roku, przy ul. Szenwalda wybudowano pętlę tramwajową. W końcu lat 50. Prezydium Rady Narodowej Osiedla podjęło inicjatywę wybudowania w Kazimierzu ośrodka sportowo-wypoczynkowego w parku leśnym. Obiekt miał powstać w północnej części osiedla, na terenie o powierzchni około 50 ha. Na jego rzecz zarząd Lasów Państwowych w Katowicach przekazał 11,3 ha ziemi wchodzącej w skład Nadleśnictwa Lasów Państwowych w Gołonogu. Projekt wykonany staraniem powołanego w listopadzie 1959 roku Prezydium Społecznego Komitetu Budowy Ośrodka Sportowo Wypoczynkowego, działającego pod przewodnictwem Zdzisława Bagińskiego, zatwierdziły władze powiatowe w Będzinie w maju 1960 roku. Uwzględniono w nim budowę basenu kąpielowego, wesołego miasteczka, ogródka jordanowskiego, ośrodka sportów wodnych. W trakcie prac założenia projektu korygowano i zmieniano. Mecenasem tego wielkiego przedsięwzięcia, realizowanego przez długi okres, była kopalnia "Kazimierz Juliusz", a wspierały ją władze wojewódzkie oraz Ministerstwo Górnictwa i Energetyki. Po przeprowadzeniu robót niwelacyjnych i odwadniających w terenie, w 1965 roku rozpoczęto budowę amfiteatru mającego pomieścić 3.000 osób. Jednocześnie sadzono drzewa i krzewy ozdobne. W następnym roku oddano do użytku parking. Od 1967 roku pracami przy urządzaniu parku kierował Wenacjusz Lachowski. Brali w nich udział pracownicy kopalni, młodzież szkolna i inni mieszkańcy Kazimierza.

Ważnym wydarzeniem w Kazimierzu było otwarcie, w dniu 1 maja 1966 roku, Zakładowego Domu Kultury wybudowanego przez kopalnię, przy czynnym udziale jej pracowników. Placówka została wyposażona w salę teatralno - kinową na 360 miejsc, posiadała świetlicę, bibliotekę z czytelnią, kawiarnię. Działały tutaj zespoły teatralne ( m.in. Dziecięcy Teatrzyk "Bajka"), estradowe ("Leo" i inne), taneczne, muzyczne (jazzowe, big-beatowe), wokalno-instrumentalne, poetyckie, liczne koła zainteresowań (fotograficzne, Miłośników Teatru, filatelistyczne, plastyczne i inne). W Domu Kultury odbywały się spektakle teatrów zawodowych i amatorskich, występy artystów scen polskich (gościli tu m.in. Hanka Bielicka, Kazimierz Brusikiewicz, Stanisław Mikulski), seanse filmowe. Organizowano także zabawy taneczne i dyskoteki dla młodzieży, akademie okolicznościowe, wycieczki, konkursy, turnieje brydżowe i inn.

Miasto Kazimierz Górniczy

W 1967 r. po połączeniu z Ostrowami Górniczymi - już jako Kazimierz Górniczy uzyskał prawa miejskie.

Ważną inwestycję lat 70. stanowił nowoczesny ośrodek zdrowia przy ulicy Ogrodowej, udostępniony pacjentom w połowie 1975 roku.

W tym czasie przebudowano m.in. ulicę Asnyka, poszerzono ulicę Szopena, zmodernizowano jezdnię ulic Głównej, Armii Krajowej, Kościuszkowców, Wopistów, wymieniono stare wodociągi, zainstalowano lampy jarzeniowe. Nadal prowadzono prace w ośrodku wypoczynkowym, z którego korzystały już znaczne rzesze mieszkańców Kazimierza i okolic. W latach 70. czynny był amfiteatr, kawiarnia, plac zabaw, przystań wodna.


Dzielnica Sosnowca

W wyniku reformy administracyjnej kraju z dniem l lipca 1975 roku Kazimierz został włączony do Sosnowca, stanowiąc od tego czasu jedną z jego dzielnic.

W drugiej połowie lat 70. i w latach 80. kontynuowano m.in. prace budowlane w osiedlu Wagowa II (pierwszy blok został oddany do użytku w 1981 roku) oraz przy urządzaniu ośrodka wypoczynkowego. Od 1983 roku ośrodek ten podlegał w części Zarządowi Zieleni Miejskiej w Sosnowcu (tereny zielone z alejkami, drogami, placami, parkingami) i kopalni "Kazimierz - Juliusz" (amfiteatr, basen, stawy). W związku z rozwojem demograficznym Kazimierza podjęto starania o utworzenie nowej parafii. Misję tę powierzył biskup częstochowski Stanisław Nowak, księdzu Henrykowi Szymcowi, wikariuszowi kościoła Matki Bożej Częstochowskiej w Porąbce. Od września 1986 roku prowadzono katechezę ,dzieci w mieszkaniu prywatnym, a w listopadzie 1987 roku wybudowano kaplicę przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej. Miesiąc później ordynariusz częstochowski ustanowił tu samodzielny wikariat terenowy, który objął część osiedla Wagowa II, ulice Armii Krajowej, Rzemieślniczą, Szmejkę i Zieloną (później włączono również ulice Kasprowicza, Staffa, Sztygarską i Wopistów). W kwietniu 1988 roku biskup poświęcił kaplicę, a 20 marca 1989 roku erygował parafię pw. Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, jej proboszczem został ksiądz H. Szyniec. Budowę kościoła rozpoczęto w 1996 roku, w sierpniu tego roku biskup diecezji sosnowieckiej Adam Śmigielski powierzył opiekę nad parafią kapłanom ze Zgromadzenia Polskiej Prowincji 00 Zmartwychwstańców w Krakowie - pierwszym proboszczem mianowano ojca Kazimierza Sawościanika. Kościół udostępniono wiernym w kwietniu 2004 roku, a plebanię ukończono rok później.

Po transformacji ustrojowej w 1989

Zmiany jakie następowały w kraju po 1989 roku objęły również Sosnowiec z Kazimierzem. Przeprowadzono m.in. restrukturyzację kopalni "Kazimierz- Juliusz" - od 1999 roku przystąpiono do likwidacji Ruchu II "Juliusz" tworząc zakład jednoruchowy. Sprywatyzowano oddziały pomocnicze i usługowe, podjęto działania mające na celu uwłaszczenie kopalnianych gruntów i budynków mieszkalnych i in. Od 26 marca do 28 czerwca 1993 roku KWK "Kazimierz-Juliusz" działała jako Jednoosobowa Spółka Skarbu Państwa, a z dniem 1 lipca 1993 roku weszła w skład Katowickiego Holdingu Węglowego SA. Od 21 września 1996 roku stanowi podmiot gospodarczy pod nazwą KWK "Kazimierz - Juliusz" Sp. z o.o.. Był ostatnią czynną kopalnią węgla kamiennego na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Posiada trzy szyby centralne (K I - zjazdowo - materiałowy, K V - wentylacyjno - materiałowy, K II - wydobywczy) oraz dwa peryferyjne ("Maczki" i "Karol"). Zlikwidowano szyby "Bory" i "Juliusz" Wydobycie wynosiło: w 1996 roku - 1.203.083 tony, 1999 - 1.117.900, w 2000 roku - 993.900 ton. A zatrudnienie odpowiednio: 2.950 osób (1996), 2.413 (1999), 2.217 (2000).

Przemiany zachodzące w górnictwie spowodowały iż kopalnia przestała sponsorować działalność placówek kulturalno - oświatowych, sportowych i innych. Zakładowy Dom Kultury działał do 1993 roku, w 2004 roku obiekt ten przejęła w użytkowanie gmina Sosnowiec. Placówka wznowiła działalność jako filia Miejskiego Klubu "Maczki", a od czerwca 2006 roku funkcjonuje samodzielnie pn. Miejskiego Domu Kultury "Kazimierz". Pierwszym jej dyrektorem został Rafał Rybak. Dom Kultury prowadzi liczne koła zainteresowań dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych. Odbywają się tutaj zajęcia grup: teatralnej, recytatorskiej, sekcji plastycznej, działa szkółka gry na instrumentach klawiszowych i gitarze, prowadzi się naukę tańca towarzyskiego,jujitsu, sztuk samoobrony. Placówka organizuje kursy komputerowe (czynna jest tu pracownia komputerowa), zajęcia warsztatowe (m.in. fotograficzne), turnieje brydża sportowego, tenisa stołowego, szachów, różne konkursy i wycieczki. Odbywają się koncerty muzyczne, spotkania z pisarzami, akademie, imprezy okolicznościowe, przygotowuje się wystawy. W domu kultury mieszczą się: Klub Sportowy "Dragon" oraz Filia nr 10 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu.

W latach 90. dewastacji uległ amfiteatr, w którym odbywały się koncerty i inne imprezy, a także basen. Mimo to Park Leśna z Ośrodkiem Wypoczynkowym stanowi nadal atrakcyjne miejsce rekreacji dla mieszkańców Sosnowca i okolicznych miast. Na terenie parku znajdują się jezioro "Leśna", lasek, liczne ścieżki spacerowe i rowerowe, place zabaw dla dzieci, mini zoo, wspomniany wyżej zniszczony amfiteatr z muszlą koncertową, czynne są kawiarnie.

Od końca 1994 roku działa 'Stowarzyszenie Sympatyków Kazimierza Górniczego założone przez Jadwigę Koźlak, Zbigniewa Filipowskiego, Kazimierza Reichmana, Marię Bucką, Jana Batorynę, Krystynę Carug. Celem tej organizacji jest integracja lokalnej społeczności, rozbudzanie zainteresowań młodzieży historią regionalną, wspieranie rozwoju kulturalnego i gospodarczego dzielnicy, ochrona zasobów jej przyrody. Zadania te wprowadzane są w życie. Z inicjatywy J. Koźlak np. w programie nauczania historii w Szkole Podstawowej uwzględniono elementy dziejów regionalnych, a w 1997 roku wprowadzono w klasach VII przedmiot "wiedza o lokalnej ojczyźnie". Tematykę tę realizowano do 1999 roku w ramach autorskiego programu nauczania. Stowarzyszenie współpracuje z władzami Sosnowca - zwraca uwagę Rady Miejskiej i Zarządu Miasta na lokalne problemy. Z inicjatywy organizacji przeprowadzano w Kazimierzu wiele inwestycji m.in. doprowadzono gaz do budynków we wschodniej i zachodniej części dzielnicy. Klęska żywiołowa w kraju jaką była powódź w lipcu 1997 roku dotknęła również mieszkańców Kazimierza - posesji przy ulicach Kościuszkowców i Staffa. Poważne szkody wyrządził tutaj potok Jamka, dopływ Bobrka.

Początki sportu wyczynowego w Kazimierzu Górniczym sięgają 1921 roku, kiedy przy kopalni "Kazimierz" utworzono klub piłki nożnej pod nazwą "Świt" z siedzibą w Niemcach. Zawodnicy rekrutowali się spośród mieszkańców Niemców, Porąbki, Kazimierza i okolicy. Drużyna uczestniczyła w rozgrywkach mistrzowskich na najniższym szczeblu. W 1927 roku klub zmienił nazwę na "Strzelec", a w 1932 roku na Towarzystwo Sportowe "Zew". W latach 50. :xx wieku powstał kolejny klub piłkarski o nazwie "Kazimierzanka". W tym okresie drużyna piłki nożnej Towarzystwa Sportowego "Zew" nie odnosiła sukcesów - zajmowała końcowe miejsca w tabeli rozgrywek klasy B. Sytuacja zaczęła się poprawiać od 1960 roku, gdy "Zew" połączył się z "Kazimierzanką" tworząc Klub Sportowy "Górnik". Aby zapewnić mu dobre warunki rozwoju kopalnia "Kazimierz-Juliusz" zmodernizowała stadion w Ostrowach oraz wybudowała halę sportową wraz z zapleczem przy Szkole Podstawowej nr 32 w Kazimierzu. Od 1964 roku Klub posiadał drugą sekcję - siatkówki. Jej zawodnicy od 1972 roku trenowali w Kazimierzu. W 1977 roku przeniesiono tam siedzibę klubu. Pierwszy większy sukces siatkarze odnieśli w 1970 roku, uzyskali awans do II ligi. Odpadli z niej w 1979 roku i trzy lata później. Do szeregu drugoligowców wrócili w 1983 roku, w 1989 roku awansowali do I ligi, a następnie w 1992 roku do serii "A" tej ligi. W sierpniu 1992 roku siatkarze KS "Górnik" Kazimierz połączyli się z sekcją siatkówki GKS ,'płomień" Milowice. Powstał jednosekcyjny GKS "Kazimierz - Płomień" z siedzibą przy SP nr 32 w Kazimierz;u Górniczym. Od sezonu 1994/95 siatkarze trenowali i rozgrywali mecze w Hali Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sosnowcu, przy ul. Żeromskiego. Wtedy również przeniesiono siedzibę klubu do centrum miasta do budynku przy ul. Kaliskiej. W 1996 roku drużyna odniosła wielki sukces - zdobyła tytuł Mistrza Polski. W sezonie 2000/2001 zajęła jednak ostatnie miejsce w rozgrywkach swojej grupy, którą z tego powodu musiała opuścić. Wkrótce sosnowieccy siatkarze powrócili w szeregi ekstraklasy, lecz od sezonu 2008/2009 drużyna została wycofana z rozgrywek z powodu problemów finansowych. Obecnie klub prowadzi wyłącznie szkolenie młodzieży.

Rok 1992 był również przełomowy dla piłki nożnej. KS "Górnik" Kazimierz z tą sekcją zmienił nazwę na KS Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Zew" przy KWK "Kazimierz-Juliusz".

W latach 90. XX wieku przeprowadzono kolejną rozbudowę kazimierzowskiej szkoły. Powstały nowe sale lekcyjne i tzw. węzeł sanitarny. W 2002 roku utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących m 12, do którego oprócz podstawówki weszło Gimnazjum m 5. Dyrektorem Zespołu została Iwona Gajdzik. Punkcje kierowników bądź dyrektorów szkoły podstawowej od 1945 roku sprawowali: Witold Ogorzały, Stefania Bielecka, Bolesław Bielecki, Maria Trzaska, Jerzy Malczewski, Barbara Kocot, Józef Kurek, Teresa Gała, Marek Wiewiórowski, Jadwiga Koźlak, Stanisław Witek, Dorota Drozdowska.


Bibliografia