Stanisław Gruszczyński

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Stanisław Gruszczyński
Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1891 Ludwinów
Data i miejsce śmierci	3 lutego 1959 Milanówek
Przyczyna śmierci	choroba serca
Miejsce spoczynku	Powązki w Warszawie
Zawód	śpiewak operowy
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta

Stanisław Gruszczyński – (ur. 6 stycznia 1891 w Ludwinowie, zm. 3 lutego 1959 r. w Milanówku) wybitny śpiewak operowy (tenor bohaterski), aktor. Urodził się w rodzinie chłopskiej.

Młodość

W młodości przeniósł się do Wilna, gdzie zatrudniony został przy produkcji lodów. Przebywał potem w Zawierciu, skąd w 1912 r. przebył do Sosnowca. Zamieszkał tutaj i podjął pracę w miejscowej cukierni jako kelner. Uzdolniony muzycznie, w wolnym czasie uczył się sztuki wokalnej u B. Strzyżowskiego. Śpiewał dla klientów, występował także między seansami w kinach Sosnowca, Zawiercia i Częstochowy.

Kariera

Na jego talent, jak opowiadał po latach, zwrócił uwagę jeden z bywalców sosnowieckiej cukierni. Dzięki wsparciu nieznanego mecenasa wyjechał do Warszawy i kształcił głos pod kierunkiem S. Dudzińskiego. Po krótkotrwałej nauce śpiewu został zatrudniony w stołecznym Teatrze Nowości, gdzie w sezonie 1915/1916 występował w repertuarze operetkowym. W 1916 r. debiutował na scenie Opery Warszawskiej jako Radames w „Aidzie” G. Verdiego. Z tą sceną związany był do 1931 r. oraz w łatach 1936 - 1938. Obdarzony przepięknym głosem tenorowym o rozleglej skali, nieprzeciętną muzykalnością i ogromnym talentem aktorskim wykonywał główne partie wokalne m.in. w:

• „Walkirii”,
• „Holendrze tułaczu”,
• „Lohengrinie” R. Wagnera,
• „Halce” S. Moniuszki,
• „Carmen” G. Bizeta,
• „Otellu” G. Verdiego,
• „Dziewczynie z Zachodu” G. Pucciniego,
• „Pajacach” R. Leoncavalla.
  
  

W repertuarze operowym występował tak że zagranicą na największych scenach Europy:

• Hamburgu (1917),
• Lizbonie,
• Madrycie i Barcelonie (1921),
• Mediolańskiej La Scali (1923),
• Pradze (1924, 1927, 1930),
• Bukareszcie(1925 - 1926),
• Belgradzie (1926)
• Sofii (1927).

Zarówno w kraju, jak i zagranicą uznawano jego głos za wyjątkowe zjawisko. Powierzano mu również role w filmach polskich, m.in.: „Ziemi obiecanej” (1927), „Księżnej Łowickiej” (1931),

Sosnowiecka publiczność zgotowała mu owacyjne przyjęcie, gdy występował w Teatrze Zimowym - najpierw w 1917, a później w 1918 r. Na tej właśnie scenie podziwiał go młodszy o 11 lat Jan Kiepura, dla którego stał się on wzorem do naśladowania. Choć rywalizował z nim potem w Operze Warszawskiej, to po latach nazwał go swoim mistrzem i uznał za najświetniejszego ze znanych mu tenorów.

Kariera S. Gruszczyńskiego załamała się jednak przedwcześnie, głównie z powodu nadmiernego eksploatowania słabo wyszkolonego głosu. W 1931 r. musiał odejść z Opery Warszawskiej. Związał się wtedy z warszawskimi teatrami rewiowymi (1931 - 1933), występował w ,,Morskim Oku" i kinach na Pradze. Do opery wrócił jeszcze na krótki czas (1936 - 1938) po przeprowadzeniu kuracji zdrowotnej i zmianie zbyt wyczerpującego trybu życia.

Po II wojnic światowej pracował w Domu Kultury w Grodzisku Mazowieckim, gdzie m.in. organizował amatorskie przedstawienia teatralne. W Operze Warszawskiej już nic śpiewał, czasem występował tylko w rolach niemych. W latach 1950 - 1957 pracował w niej w charakterze konsultanta. 2 czerwca 1955 r. odbyła się tu uroczystość jubileuszu 40-lecia jego pracy artystycznej. Z tej okazji udekorowano go Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom III. Muzeum w Sosnowcu, 2004, s. 20-21. ISBN 83-89199-11-4.