Żarki: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Miasto infobox
| Miasto            = Żarki
| dopełniacz_miasta  = Żarek
| herb_miasta        =
| flaga_miasta      =
| województwo        = śląskie
| grodzki            =
| powiat            = myszkowski
| gmina              =
| rodzaj_gminy      =
| regin historia    =
| zarządzający      =
| prezydent          = Klemens Podlejski
| miejska            =
| powierzchnia      =
| wysokość          =
| pozycja            =
| rok                =
| populacja          =
| gęstość            =
| tablica_rej        =
| założone          =
| prawa_miejskie    =
| www                = http://www.umigzarki.pl/
     
}}
[[Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.01.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]]
[[Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.01.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]]
Żarki...


'''Żarki''' - miasto w [[powiat myszkowski|powiecie myszkowskim]], siedziba [[Gmina Żarki (powiat myszkowski)|gminy miejsko-wiejskiej Żarki]].
W latach [[1975]] - [[1998]] miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.
Prawa miejskie uzyskały przed 1382 rokiem. Utraciły je po powstaniu styczniowym i odzyskały dopiero po II wojnie światowej.
==Nazwa miejscowości==
Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych.
Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił  arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.
==Historia==
[[Plik:Piotr Steinkeller.jpg|thumb|right| Piotr Steinkeller]]
Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku [[1661]] wymarła od moru, [[Jan Męciński]] założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do [[1829]] r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był [[Piotr Steinkeller]] jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]].
Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.
We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.
'''Bitwy pod Żarkami'''<br>
W [[1712]] r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.
W [[1809]] r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, [[Jan Męciński]] bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.
'''Powstanie styczniowe'''<br>
[[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|250px|right|Mapa powiatu będzińskiego w [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]] z lat 1867-1914. Po [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|powstaniu styczniowym]] [[Powiat olkuski|powiat olkuski]] został rozdzielony, część wschodnia z Olkuszem weszła w skład gub. kieleckiej, zachodnia w skład gub. piotrkowskiej. Żarki widoczne w północnej części powiatu]]
W roku [[1863]] niedaleko Żarek pod wsią [[Jaworznik (gm. Żarki)|Jaworznikiem]] rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|postania]]. [[24 kwietnia]] [[1863]] r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez [[Powiat olkuski|powiat olkuski]] w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.


==Zabytki==
*[[Parafia p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Żarkach|Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]].
*[[Ruiny kościoła św. Stanisława w Żarkach]] - za miastem na wzgórku są ruiny kościoła św. Stanisława. Kościół ten według tradycji stoi na tym miejscu, gdzie przed wiekami rozłożyły się stare Żarki.
*[[Kościół św. Barbary w Żarkach]] - przy ul. Częstochowskiej stoi starożytny kościółek św. Barbary, przy nim dzięki szczodrobliwości dziedziców istniał szpital.
*[[Pałac w Żarkach|Pałac]] - Mikołaj Koryciński rozpoczął w Żarkach budowę obronnego zamku, ale budowy tej nie dokończył. Później Męcińscy wybudowali pałac. Po próbach uczynienia zamku żareckiego obronnym pozostały trzy baszty.


==Szlaki turystyczne==
*[[Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach]]
==Dzielnice i osiedla==
==Dzielnice i osiedla==
*[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]]  
*[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]]  
*[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]]
*[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]]
Linia 13: Linia 71:


==Wykaz ulic==
==Wykaz ulic==
Chabrów
{|valign=top
Jagodowa
|align=left|
Kościuszki Tadeusza
*Chabrów
Bratków
*Jagodowa
Plater Emilii
*Kościuszki Tadeusza
Żeromskiego Stefana
*Bratków
Kukuczki Jerzego
*Plater Emilii
Norwida Cypriana Kamila
*Żeromskiego Stefana
Nadrzeczna
*Kukuczki Jerzego
Olsztyńska
*Norwida Cypriana Kamila
Reja Mikołaja
*Nadrzeczna
Myszkowska
*Olsztyńska
Wierzbowa
*Reja Mikołaja
Długa
*Myszkowska
Malinowskiego Bronisława
*Wierzbowa
Chopina
*Długa
Prosta
*Malinowskiego Bronisława
Topolowa
*Chopina
Staffa Leopolda
*Prosta
Koziegłowska
*Topolowa
Wąska
*Staffa Leopolda
Zielona
*Koziegłowska
Słowackiego Juliusza
<br />
Kościelna
Tulipanów
Łąkowa
Źródlana
Ogrodowa
Konwalii
Stary Rynek
Steinkellera
Wschodnia
Kopernika Mikołaja
Chryzantem
Czarka
Krzywa
Moniuszki Stanisława
Targowa
Orzeszkowej Elizy
Dworska
Prusa Bolesława
Cegielniana
Fiołków
Górki
Handlowa
Sienkiewicza Henryka
Mostowa
Słoneczna
Joselewicza Berka
Strażacka
Piaski


Kusocińskiego Janusza
|align=left|
Broniewskiego Władysława
*Wąska
Mickiewicza Adama
*Zielona
Armii Krajowej
*Słowackiego Juliusza
Astrów
*Kościelna
Młyńska
*Tulipanów
Spadowa
*Łąkowa
Leśniowska
*Źródlana
Kąkoli
*Ogrodowa
Sosnowa
*Konwalii
Poprzeczna
*Stary Rynek
Piłsudskiego marsz. Józefa
*Steinkellera
Różana
*Wschodnia
Częstochowska
*Kopernika Mikołaja
Deyny Kazimierza
*Chryzantem
Olszowa
*Czarka
Serwin
*Krzywa
Ofiar Katynia
*Moniuszki Stanisława
Polna
*Targowa
Niegowska
*Orzeszkowej Elizy
Żwirki i Wigury
*Dworska
Mała
<br />
Barbary św.
Klasztorna
Mokra
Krótka
Leśna


==Historia==
|align=left|
[[Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach]]
*Prusa Bolesława
*Cegielniana
*Fiołków
*Górki
*Handlowa
*Sienkiewicza Henryka
*Mostowa
*Słoneczna
*Joselewicza Berka
*Strażacka
*Piaski
*Kusocińskiego Janusza
*Broniewskiego Władysława
*Mickiewicza Adama
*Armii Krajowej
*Astrów
*Młyńska
*Spadowa
*Leśniowska
<br />
 
|align=left|
*Kąkoli
*Sosnowa
*Poprzeczna
*Piłsudskiego marsz. Józefa
*Różana
*Częstochowska
*Deyny Kazimierza
*Olszowa
*Serwin
*Ofiar Katynia
*Polna
*Niegowska
*Żwirki i Wigury
*Mała
*Barbary św.
*Klasztorna
*Mokra
*Krótka
*Leśna
|}


==Galeria==
==Galeria==
<gallery>
<gallery>
Plik:Żarki.Stary_Rynek.01.JPG|Żarki. Zdjęcie Starego Rynek. Plik:Żarki._Urokliwa_uliczka_małego_miasteczka.01.JPG|Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową  małego miasteczka.
Plik:Żarki.Stary_Rynek.01.JPG|Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.  
Plik:Żarki._Urokliwa_uliczka_małego_miasteczka.01.JPG|Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową  małego miasteczka.
Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.02.JPG|Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.02.JPG|Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarecka_zabudowa.02.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.
Plik:Żarecka_zabudowa.01.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.
Plik:Żarki._Nepomucen_przy_przepływającej_Leśniówce.JPG|Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.
Plik:Żarki._Nepomucen_przy_przepływającej_Leśniówce.JPG|Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.
Plik:Żarki._Kościół_pw._św._Symeona_i_Judy_Tadeusza.02.JPG|Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarki._Kościół_pw._św._Szymona_i_Judy_Tadeusza.02.JPG|Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarki._Kościółek_p.w._św._Barbary.02.JPG|Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).
Plik:Zachowana_małomiasteczkowa_zabudowa.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.
Plik:Zachowana_małomiasteczkowa_zabudowa.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.
Plik:Żareckie_stodoły_unikatowy_kompleks_zabytkowy.01.JPG|Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.  
Plik:Żareckie_stodoły_unikatowy_kompleks_zabytkowy.01.JPG|Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.  
Plik:Żarki.Budynek_dawnej_synagogi_po_zakończonej_renowacji.01.JPG|Żarki. Budynek dawnej synagogi (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.  
Plik:Żarki.Budynek_dawnej_synagogi_po_zakończonej_renowacji.01.JPG|Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej [[Synagoga w Żarkach|Synagogi]]" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.  
Plik:Widok_muru_przepięknego_cmentarza_chrześcijańskiego_z_zachowanymi_osiemnastowiecznymi_grobami.JPG|Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.
Plik:Widok_muru_przepięknego_cmentarza_chrześcijańskiego_z_zachowanymi_osiemnastowiecznymi_grobami.JPG|Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.
Plik:Żarki._Miejsce_po_starym_cmentarzu_żydowskim_(kirkucie).01.JPG|Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).
Plik:Żarki-kirkut.02.JPG|Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).   
Plik:Żarki-kirkut.02.JPG|Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).   
Plik:Żarki._Biblioteka.JPG|Żarki. Biblioteka.   
Plik:Żarki._Biblioteka.JPG|Żarki. Biblioteka.   
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Żarki - Kantor - 0006.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Żarki - Kantor - 0005.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0004.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0003.jpg|Opis zdjęcia:  
Plik:Żarki - Kantor - 0002.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0001.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>
</gallery>
==Bibliografia==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 98-101}}


==Linki zewnętrzne==
==Linki zewnętrzne==
*
*[http://www.umigzarki.pl/ Urząd Miasta i Gminy Żarki]


[[Kategoria:Miasta Regionu|Żarki]]
[[Kategoria:Miasta Regionu|Żarki]]
Linia 119: Linia 197:
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Żarki|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Żarki|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem myszkowskim|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem myszkowskim|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Żarki]]

Aktualna wersja na dzień 00:01, 22 mar 2017

Żarki
Województwo śląskie
Powiat myszkowski
Strona internetowa miasta
(Foto: Grzegorz Onyszko)

Żarki - miasto w powiecie myszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żarki.

W latach 1975 - 1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.

Prawa miejskie uzyskały przed 1382 rokiem. Utraciły je po powstaniu styczniowym i odzyskały dopiero po II wojnie światowej.

Nazwa miejscowości

Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych. Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.

Historia

Piotr Steinkeller

Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku 1661 wymarła od moru, Jan Męciński założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do 1829 r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był Piotr Steinkeller jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w Zagłębiu. Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.

We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.

Bitwy pod Żarkami
W 1712 r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.

W 1809 r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, Jan Męciński bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.

Powstanie styczniowe

Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914. Po powstaniu styczniowym powiat olkuski został rozdzielony, część wschodnia z Olkuszem weszła w skład gub. kieleckiej, zachodnia w skład gub. piotrkowskiej. Żarki widoczne w północnej części powiatu

W roku 1863 niedaleko Żarek pod wsią Jaworznikiem rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew postania. 24 kwietnia 1863 r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez powiat olkuski w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.

Zabytki

Szlaki turystyczne

Dzielnice i osiedla

Wykaz ulic

  • Chabrów
  • Jagodowa
  • Kościuszki Tadeusza
  • Bratków
  • Plater Emilii
  • Żeromskiego Stefana
  • Kukuczki Jerzego
  • Norwida Cypriana Kamila
  • Nadrzeczna
  • Olsztyńska
  • Reja Mikołaja
  • Myszkowska
  • Wierzbowa
  • Długa
  • Malinowskiego Bronisława
  • Chopina
  • Prosta
  • Topolowa
  • Staffa Leopolda
  • Koziegłowska
  • Wąska
  • Zielona
  • Słowackiego Juliusza
  • Kościelna
  • Tulipanów
  • Łąkowa
  • Źródlana
  • Ogrodowa
  • Konwalii
  • Stary Rynek
  • Steinkellera
  • Wschodnia
  • Kopernika Mikołaja
  • Chryzantem
  • Czarka
  • Krzywa
  • Moniuszki Stanisława
  • Targowa
  • Orzeszkowej Elizy
  • Dworska
  • Prusa Bolesława
  • Cegielniana
  • Fiołków
  • Górki
  • Handlowa
  • Sienkiewicza Henryka
  • Mostowa
  • Słoneczna
  • Joselewicza Berka
  • Strażacka
  • Piaski
  • Kusocińskiego Janusza
  • Broniewskiego Władysława
  • Mickiewicza Adama
  • Armii Krajowej
  • Astrów
  • Młyńska
  • Spadowa
  • Leśniowska
  • Kąkoli
  • Sosnowa
  • Poprzeczna
  • Piłsudskiego marsz. Józefa
  • Różana
  • Częstochowska
  • Deyny Kazimierza
  • Olszowa
  • Serwin
  • Ofiar Katynia
  • Polna
  • Niegowska
  • Żwirki i Wigury
  • Mała
  • Barbary św.
  • Klasztorna
  • Mokra
  • Krótka
  • Leśna

Galeria

  • Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.

  • Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową małego miasteczka.

  • Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.

  • Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.

  • Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

  • Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.

  • Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.

  • Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej Synagogi" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.

  • Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.

  • Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).

  • Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).

  • Żarki. Biblioteka.

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

Bibliografia

  • Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 98-101. 

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Żarki&oldid=78897”