Kopalnia "Niwka-Modrzejów" (Sosnowiec)

Kopalnia "Niwka-Modrzejów" - kopalnia węgla powstała w 1833 r. położona była na Niwce.

Historia

Początki tego przedsiębiorstwa sięgają roku 1833 i wiążą się z powstaniem kopalni "Jerzy" (od 1928 "Niwka"). Założyli ją na gruntach niweckich:

• hr. Maurycy Kossowski
• Jacek Lipski
• Wojciech Kryger
• Antoni Klimkiewicz

Była to trzecia z kolei kopalnia w Niwce (po "Maurycym" i "Józefie"). Od 1836 r. należała do Banku Polskiego, w 1843 r. przeszła pod zarząd Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Około 1844 r. nieczynną kopalnię przejął Jacek Siemieński , właściciel Niwki i Zagórza. W 1864 r. sprzedał ją wraz z majątkiem ziemskim niemieckiemu przemysłowcowi z Górnego Śląska Gustawowi von Kramście, który w 1867 r. wznowił eksploatację. Po śmierci G. Kramsty (1869) stała się własnością jego spadkobierców, a następnie utworzonego przez nich w 1883 r. Gwarectwa von Kramsty.

Wydobycie

W latach 70-tych i 80-tych XIX w. należała do najnowocześniejszych zakładów w Zagłębiu Dąbrowskim. W 1873 r. wydobyto tutaj 30 tys. ton węgla, a w 1884 r. - 443 tys. ton przy zatrudnieniu ok. 1180 robotników. Gwałtowny wzrost wydobycia spowodowany był m. in. rozwojem kolei żelaznych, które stały się poważnym odbiorcą tego surowca, a jednocześnie ułatwiały jego transport do odległych miejscowości Królestwa Polskiego.

Nowi właściciele

Kopalnia węgla Modrzejów

W 1891 r. kopalnię nabyło Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich założone przez francuskich kapitalistów, będące największym potentatem węglowym na tym terenie. Kopalnia posiadała kilka szybów. W latach 1909 - 1912 wybudowano kolejny, pn. "Kazimierz", który dał początek założonej w 1919 r. kopalni "Modrzejów". W zakładzie zatrudniano ok. 1900 osób. Wśród dozoru reprezentowani byli: inż. K. Doborzyński (zawiadowca), inż. W. Władek i F. Frycz (pomocnicy zawiadowcy), J. Kaczorowski, J. Jakubowicz, R. Iwaszkiewicz, M. Soroko, E. Bronche, A. Sladczyk (sztygarzy). Maszyny zainstalowane w kopalni posiadały moc wysokości 5580 KM.

W latach 1894 - 1913 nastąpił znaczny spadek wydobycia węgla, co związane było z wyczerpaniem się łatwo dostępnych pokładów oraz dekapitalizacją używanych w kopalni maszyn. W 1895 r. produkcja wynosiła 865,9 tys. ton, w 1900 r.- 673, I tys. ton, 1913 r.- 427,7 tys. ton.

Okres po I wojny światowej

Podczas I wojny światowej kopalnia była nieczynna. Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich ponownie ją uruchomiło. W 1919 r. wydobycie wynosiło 238,3 tys. ton. Najwyższy w dwudziestoleciu międzywojennym poziom produkcji kopalnia osiągnęła w 1929 r. tj. 394,4 tys. ton, a najniższy - 207,9 tys. ton, w 1932 r.

Od 1919 r. samodzielną działalność prowadziła wyodrębniona z "Niwki" kopalnia "Modrzejów". Początkowo produkowała niewiele - w 1920 r. wydobyła tylko 14 tys. ton węgla, w 1922 r. - 87 tys. ton, ale w 1929 r. już 328,5 tys. ton. Podczas wielkiego kryzysu gospodarczego produkcja spadła - do 216 tys. ton w 1932 r. Od 1935 r. wzrastała i w 1938 r. wynosiła 396,6 tys. ton.

Okres II wojny światowej

W okresie okupacji hitlerowskiej obie kopalnie przejął i połączył (1 stycznia 1942 r.) koncern Preussag. Zakład nosił nazwę "Thedor Koener".

Okres po II wojnie światowej

Po wyzwoleniu utworzono przedsiębiorstwo pn. "Niwka - Modrzejów", które należało do Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W okresie Polski Ludowej przebudowano obydwa zespoły wydobywcze ("Niwka" i "Modrzejów"). Uruchomiono nowe poziomy, zgłębiono kilka szybów, powiększono i unowocześniono park maszynowy, zbudowano urządzenia wentylacyjne i podsadzkowe. Prace dołowe zostały zmechanizowane. Produkcja węgla wynosiła w 1970 r. l. 777 tys. ton, a w 1979 r. - 2.304,3 tys. ton.

Kryzys

W 1990 r. kopalnia znalazła się w sytuacji kryzysowej - okazało się, iż jest zakładem deficytowym. Podejmowane działania mające na celu przystosowanie zakładu do zasad gospodarki rynkowej nie przeniosły większych efektów.

Zamknięcie kopalni

Od 1993 r. kopalnia wchodziła w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. w Katowicach jako wyodrębniony organizacyjnie i majątkowo zakład. W ramach realizacji rządowego programu reformy górnictwa węgla kamiennego wyznaczony został do likwidacji. 30 czerwca 1999 r. kopalnia zakończyła wydobycie.

Na terenie byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Niwka-Modrzejów" powstał Sosowiecki Park Naukowo-Technologiczny.

Galeria

• 

  Odznaka KWK Niwka-Modrzejów

• 

  Odznaka Zasłużony Pracownik KWK Niwka-Modrzejów

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom IV. Muzeum w Sosnowcu, 2005, s. 45-47. ISBN 83-89199-15-7.