Żarki

Żarki
Województwo	śląskie
Powiat	myszkowski
Strona internetowa miasta

(Foto: Grzegorz Onyszko)

Żarki - miasto w powiecie myszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żarki.

W latach 1975 - 1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.

Prawa miejskie uzyskały przed 1382 rokiem. Utraciły je po powstaniu styczniowym i odzyskały dopiero po II wojnie światowej.

Nazwa miejscowości

Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych. Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.

Historia

Piotr Steinkeller

Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku 1661 wymarła od moru, Jan Męciński założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do 1829 r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był Piotr Steinkeller jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w Zagłębiu. Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.

We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.

Bitwy pod Żarkami
W 1712 r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.

W 1809 r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, Jan Męciński bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.

Powstanie styczniowe

Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914. Po powstaniu styczniowym powiat olkuski został rozdzielony, część wschodnia z Olkuszem weszła w skład gub. kieleckiej, zachodnia w skład gub. piotrkowskiej. Żarki widoczne w północnej części powiatu

W roku 1863 niedaleko Żarek pod wsią Jaworznikiem rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew postania. 24 kwietnia 1863 r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez powiat olkuski w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.

Zabytki

• Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza.
• Ruiny kościoła św. Stanisława w Żarkach - za miastem na wzgórku są ruiny kościoła św. Stanisława. Kościół ten według tradycji stoi na tym miejscu, gdzie przed wiekami rozłożyły się stare Żarki.
• Kościół św. Barbary w Żarkach - przy ul. Częstochowskiej stoi starożytny kościółek św. Barbary, przy nim dzięki szczodrobliwości dziedziców istniał szpital.
• Pałac - Mikołaj Koryciński rozpoczął w Żarkach budowę obronnego zamku, ale budowy tej nie dokończył. Później Męcińscy wybudowali pałac. Po próbach uczynienia zamku żareckiego obronnym pozostały trzy baszty.

Szlaki turystyczne

• Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach

Dzielnice i osiedla

• Leśniów
• Przewodziszowice
• Połomia Żarecka
• Czarka
• Olesiów

Wykaz ulic

Chabrów Jagodowa Kościuszki Tadeusza Bratków Plater Emilii Żeromskiego Stefana Kukuczki Jerzego Norwida Cypriana Kamila Nadrzeczna Olsztyńska Reja Mikołaja Myszkowska Wierzbowa Długa Malinowskiego Bronisława Chopina Prosta Topolowa Staffa Leopolda Koziegłowska

Wąska Zielona Słowackiego Juliusza Kościelna Tulipanów Łąkowa Źródlana Ogrodowa Konwalii Stary Rynek Steinkellera Wschodnia Kopernika Mikołaja Chryzantem Czarka Krzywa Moniuszki Stanisława Targowa Orzeszkowej Elizy Dworska

Prusa Bolesława Cegielniana Fiołków Górki Handlowa Sienkiewicza Henryka Mostowa Słoneczna Joselewicza Berka Strażacka Piaski Kusocińskiego Janusza Broniewskiego Władysława Mickiewicza Adama Armii Krajowej Astrów Młyńska Spadowa Leśniowska

Kąkoli Sosnowa Poprzeczna Piłsudskiego marsz. Józefa Różana Częstochowska Deyny Kazimierza Olszowa Serwin Ofiar Katynia Polna Niegowska Żwirki i Wigury Mała Barbary św. Klasztorna Mokra Krótka Leśna

Galeria

• 

  Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.

• 

  Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową małego miasteczka.

• 

  Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

• 

  Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.

• 

  Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.

• 

  Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.

• 

  Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

• 

  Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).

• 

  Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.

• 

  Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.

• 

  Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej Synagogi" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.

• 

  Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.

• 

  Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).

• 

  Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).

• 

  Żarki. Biblioteka.

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

Bibliografia

• Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 98-101. 

Linki zewnętrzne

• Urząd Miasta i Gminy Żarki