Żarki: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
Żarki...
{{Miasto infobox
| Miasto            = Żarki
| dopełniacz_miasta  = Żarek
| herb_miasta        =
| flaga_miasta      =
| województwo        = śląskie
| grodzki            =
| powiat            = myszkowski
| gmina              =
| rodzaj_gminy      =
| regin historia    =
| zarządzający      =
| prezydent          = Klemens Podlejski
| miejska            =
| powierzchnia      =
| wysokość          =
| pozycja            =
| rok                =
| populacja          =
| gęstość            =
| tablica_rej        =
| założone          =
| prawa_miejskie    =
| www                = http://www.umigzarki.pl/
     
}}


[[Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.01.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]]


'''Żarki''' - miasto w [[powiat myszkowski|powiecie myszkowskim]], siedziba [[Gmina Żarki (powiat myszkowski)|gminy miejsko-wiejskiej Żarki]].


W latach [[1975]] - [[1998]] miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.
Prawa miejskie uzyskały przed 1382 rokiem. Utraciły je po powstaniu styczniowym i odzyskały dopiero po II wojnie światowej.
==Nazwa miejscowości==
Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych.
Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił  arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.
==Historia==
[[Plik:Piotr Steinkeller.jpg|thumb|right| Piotr Steinkeller]]
Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku [[1661]] wymarła od moru, [[Jan Męciński]] założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do [[1829]] r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był [[Piotr Steinkeller]] jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]].
Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.
We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.
'''Bitwy pod Żarkami'''<br>
W [[1712]] r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.
W [[1809]] r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, [[Jan Męciński]] bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.
'''Powstanie styczniowe'''<br>
[[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|250px|right|Mapa powiatu będzińskiego w [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]] z lat 1867-1914. Po [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|powstaniu styczniowym]] [[Powiat olkuski|powiat olkuski]] został rozdzielony, część wschodnia z Olkuszem weszła w skład gub. kieleckiej, zachodnia w skład gub. piotrkowskiej. Żarki widoczne w północnej części powiatu]]
W roku [[1863]] niedaleko Żarek pod wsią [[Jaworznik (gm. Żarki)|Jaworznikiem]] rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|postania]]. [[24 kwietnia]] [[1863]] r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez [[Powiat olkuski|powiat olkuski]] w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.
==Zabytki==
*[[Parafia p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Żarkach|Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]].
*[[Ruiny kościoła św. Stanisława w Żarkach]] - za miastem na wzgórku są ruiny kościoła św. Stanisława. Kościół ten według tradycji stoi na tym miejscu, gdzie przed wiekami rozłożyły się stare Żarki.
*[[Kościół św. Barbary w Żarkach]] - przy ul. Częstochowskiej stoi starożytny kościółek św. Barbary, przy nim dzięki szczodrobliwości dziedziców istniał szpital.
*[[Pałac w Żarkach|Pałac]] - Mikołaj Koryciński rozpoczął w Żarkach budowę obronnego zamku, ale budowy tej nie dokończył. Później Męcińscy wybudowali pałac. Po próbach uczynienia zamku żareckiego obronnym pozostały trzy baszty.
==Szlaki turystyczne==
*[[Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach]]
==Dzielnice i osiedla==
==Dzielnice i osiedla==
*[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]]  
*[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]]  
*[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]]
*[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]]
Linia 12: Linia 71:


==Wykaz ulic==
==Wykaz ulic==
Chabrów
{|valign=top
Jagodowa
|align=left|
Kościuszki Tadeusza
*Chabrów
Bratków
*Jagodowa
Plater Emilii
*Kościuszki Tadeusza
Żeromskiego Stefana
*Bratków
Kukuczki Jerzego
*Plater Emilii
Norwida Cypriana Kamila
*Żeromskiego Stefana
Nadrzeczna
*Kukuczki Jerzego
Olsztyńska
*Norwida Cypriana Kamila
Reja Mikołaja
*Nadrzeczna
Myszkowska
*Olsztyńska
Wierzbowa
*Reja Mikołaja
Długa
*Myszkowska
Malinowskiego Bronisława
*Wierzbowa
Chopina
*Długa
Prosta
*Malinowskiego Bronisława
Topolowa
*Chopina
Staffa Leopolda
*Prosta
Koziegłowska
*Topolowa
Wąska
*Staffa Leopolda
Zielona
*Koziegłowska
Słowackiego Juliusza
<br />
Kościelna
 
Tulipanów
|align=left|
Łąkowa
*Wąska
Źródlana
*Zielona
Ogrodowa
*Słowackiego Juliusza
Konwalii
*Kościelna
Stary Rynek
*Tulipanów
Steinkellera
*Łąkowa
Wschodnia
*Źródlana
Kopernika Mikołaja
*Ogrodowa
Chryzantem
*Konwalii
Czarka
*Stary Rynek
Krzywa
*Steinkellera
Moniuszki Stanisława
*Wschodnia
Targowa
*Kopernika Mikołaja
Orzeszkowej Elizy
*Chryzantem
Dworska
*Czarka
Prusa Bolesława
*Krzywa
Cegielniana
*Moniuszki Stanisława
Fiołków
*Targowa
Górki
*Orzeszkowej Elizy
Handlowa
*Dworska
Sienkiewicza Henryka
<br />
Mostowa
 
Słoneczna
|align=left|
Joselewicza Berka
*Prusa Bolesława
Strażacka
*Cegielniana
Piaski  
*Fiołków
*Górki
*Handlowa
*Sienkiewicza Henryka
*Mostowa
*Słoneczna
*Joselewicza Berka
*Strażacka
*Piaski  
*Kusocińskiego Janusza
*Broniewskiego Władysława
*Mickiewicza Adama
*Armii Krajowej
*Astrów
*Młyńska
*Spadowa
*Leśniowska
<br />
 
|align=left|
*Kąkoli
*Sosnowa
*Poprzeczna
*Piłsudskiego marsz. Józefa
*Różana
*Częstochowska
*Deyny Kazimierza
*Olszowa
*Serwin
*Ofiar Katynia
*Polna
*Niegowska
*Żwirki i Wigury
*Mała
*Barbary św.
*Klasztorna
*Mokra
*Krótka
*Leśna
|}
 
==Galeria==
<gallery>
Plik:Żarki.Stary_Rynek.01.JPG|Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.
Plik:Żarki._Urokliwa_uliczka_małego_miasteczka.01.JPG|Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową  małego miasteczka.
Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.02.JPG|Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarecka_zabudowa.02.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.
Plik:Żarecka_zabudowa.01.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.
Plik:Żarki._Nepomucen_przy_przepływającej_Leśniówce.JPG|Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.
Plik:Żarki._Kościół_pw._św._Szymona_i_Judy_Tadeusza.02.JPG|Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Plik:Żarki._Kościółek_p.w._św._Barbary.02.JPG|Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).
Plik:Zachowana_małomiasteczkowa_zabudowa.JPG|Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.
Plik:Żareckie_stodoły_unikatowy_kompleks_zabytkowy.01.JPG|Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.
Plik:Żarki.Budynek_dawnej_synagogi_po_zakończonej_renowacji.01.JPG|Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej [[Synagoga w Żarkach|Synagogi]]" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.
Plik:Widok_muru_przepięknego_cmentarza_chrześcijańskiego_z_zachowanymi_osiemnastowiecznymi_grobami.JPG|Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.
Plik:Żarki._Miejsce_po_starym_cmentarzu_żydowskim_(kirkucie).01.JPG|Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).
Plik:Żarki-kirkut.02.JPG|Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut). 
Plik:Żarki._Biblioteka.JPG|Żarki. Biblioteka. 
Plik:Żarki - Kantor - 0006.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0005.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0004.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0003.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0002.jpg|Opis zdjęcia:
Plik:Żarki - Kantor - 0001.jpg|Opis zdjęcia:
</gallery>


Kusocińskiego Janusza
==Bibliografia==
Broniewskiego Władysława
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = | imię =  |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]]  | isbn = | strony = 98-101}}
Mickiewicza Adama
Armii Krajowej
Astrów
Młyńska
Spadowa
Leśniowska
Kąkoli
Sosnowa
Poprzeczna
Piłsudskiego marsz. Józefa
Różana
Częstochowska
Deyny Kazimierza
Olszowa
Serwin
Ofiar Katynia
Polna
Niegowska
Żwirki i Wigury
Mała
Barbary św.
Klasztorna
Mokra
Krótka
Leśna


==Historia==
==Linki zewnętrzne==
[[Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach]]
*[http://www.umigzarki.pl/ Urząd Miasta i Gminy Żarki]


[[Kategoria:Miasta Regionu|Żarki]]
[[Kategoria:Miasta Regionu|Żarki]]
Linia 99: Linia 197:
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Żarki|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z gminą Żarki|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem myszkowskim|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z powiatem myszkowskim|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Żarki]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Żarki]]

Aktualna wersja na dzień 00:01, 22 mar 2017

Żarki
Województwo śląskie
Powiat myszkowski
Strona internetowa miasta
(Foto: Grzegorz Onyszko)

Żarki - miasto w powiecie myszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żarki.

W latach 1975 - 1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.

Prawa miejskie uzyskały przed 1382 rokiem. Utraciły je po powstaniu styczniowym i odzyskały dopiero po II wojnie światowej.

Nazwa miejscowości

Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych. Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.

Historia

Piotr Steinkeller

Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku 1661 wymarła od moru, Jan Męciński założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do 1829 r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był Piotr Steinkeller jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w Zagłębiu. Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.

We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.

Bitwy pod Żarkami
W 1712 r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.

W 1809 r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, Jan Męciński bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.

Powstanie styczniowe

Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914. Po powstaniu styczniowym powiat olkuski został rozdzielony, część wschodnia z Olkuszem weszła w skład gub. kieleckiej, zachodnia w skład gub. piotrkowskiej. Żarki widoczne w północnej części powiatu

W roku 1863 niedaleko Żarek pod wsią Jaworznikiem rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew postania. 24 kwietnia 1863 r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez powiat olkuski w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.

Zabytki

Szlaki turystyczne

Dzielnice i osiedla

Wykaz ulic

  • Chabrów
  • Jagodowa
  • Kościuszki Tadeusza
  • Bratków
  • Plater Emilii
  • Żeromskiego Stefana
  • Kukuczki Jerzego
  • Norwida Cypriana Kamila
  • Nadrzeczna
  • Olsztyńska
  • Reja Mikołaja
  • Myszkowska
  • Wierzbowa
  • Długa
  • Malinowskiego Bronisława
  • Chopina
  • Prosta
  • Topolowa
  • Staffa Leopolda
  • Koziegłowska
  • Wąska
  • Zielona
  • Słowackiego Juliusza
  • Kościelna
  • Tulipanów
  • Łąkowa
  • Źródlana
  • Ogrodowa
  • Konwalii
  • Stary Rynek
  • Steinkellera
  • Wschodnia
  • Kopernika Mikołaja
  • Chryzantem
  • Czarka
  • Krzywa
  • Moniuszki Stanisława
  • Targowa
  • Orzeszkowej Elizy
  • Dworska
  • Prusa Bolesława
  • Cegielniana
  • Fiołków
  • Górki
  • Handlowa
  • Sienkiewicza Henryka
  • Mostowa
  • Słoneczna
  • Joselewicza Berka
  • Strażacka
  • Piaski
  • Kusocińskiego Janusza
  • Broniewskiego Władysława
  • Mickiewicza Adama
  • Armii Krajowej
  • Astrów
  • Młyńska
  • Spadowa
  • Leśniowska
  • Kąkoli
  • Sosnowa
  • Poprzeczna
  • Piłsudskiego marsz. Józefa
  • Różana
  • Częstochowska
  • Deyny Kazimierza
  • Olszowa
  • Serwin
  • Ofiar Katynia
  • Polna
  • Niegowska
  • Żwirki i Wigury
  • Mała
  • Barbary św.
  • Klasztorna
  • Mokra
  • Krótka
  • Leśna

Galeria

  • Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.

  • Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową małego miasteczka.

  • Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.

  • Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.

  • Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.

  • Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).

  • Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.

  • Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.

  • Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej Synagogi" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.

  • Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.

  • Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).

  • Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).

  • Żarki. Biblioteka.

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

  • Opis zdjęcia:

Bibliografia

  • Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 98-101. 

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Żarki&oldid=78897”