Korzeniec: Różnice pomiędzy wersjami
(Przeredagowanie.) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
'''Korzeniec''' – powieść historyczno-obyczajowa [[Zbigniew Białas|Zbigniewa Białasa]], wydana w [[2011]] roku przez warszawskie Wydawnictwo MG<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.wydawnictwomg.pl/korzeniec/|tytuł=Korzeniec|opublikowany=http://www.wydawnictwomg.pl/|data dostępu=2014-03-26}}</ref>. | '''Korzeniec''' – powieść historyczno-obyczajowa [[Zbigniew Białas|Zbigniewa Białasa]], wydana w [[2011]] roku przez warszawskie Wydawnictwo MG<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.wydawnictwomg.pl/korzeniec/|tytuł=Korzeniec|opublikowany=http://www.wydawnictwomg.pl/|data dostępu=2014-03-26}}</ref>. Kontynuacją ''Korzeńca'' jest ''Puder i pył''. | ||
==Informacje== | ==Informacje== | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
==Czas i miejsce akcji== | ==Czas i miejsce akcji== | ||
Czas akcji: 28 czerwca 1913 – 28 czerwca 1914<br> | Czas akcji: 28 czerwca 1913 – 28 czerwca 1914<br> | ||
Miejsce akcji: [[Sosnowiec]] | Miejsce akcji: [[Sosnowiec]] (w: [[Powiat będziński]], [[Gubernia Piotrkowska|Gubernia piotrkowska]], Królestwo Polskie pod zaborem rosyjskim). | ||
==Główni bohaterowie== | ==Główni bohaterowie== | ||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
==Spis treści== | ==Spis treści== | ||
'''Część pierwsza: 28-30 czerwca 1913''' | |||
strona | strona 05 • A | ||
strona | strona 31 • "Iskra" | ||
strona 29 • | strona 48 • Klandestyn | ||
strona 63 • Świniogród | |||
strona 89 • Trójkąt Trzech Cesarzy | |||
strona 109 • Abisynia | |||
'''Część druga: 20-30 września 1913''' | |||
strona 119 • Detektyw Monsiniorski | |||
strona 157 • Fińska bona | |||
strona 174 • Zęby pana Emanuela | |||
strona 202 • Voco vivos, plango sepultos | |||
strona 222 • B | |||
strona 240 • Krzyk pawia | |||
'''Część trzecia: 29 grudnia 1913''' | |||
strona 247 • Druga śmierć świń | |||
'''Część czwarta: 26-28 czerwca 1914''' | |||
strona 301 • Karteczki | |||
strona 325 • Co to za zabawa? | |||
strona 362 • C | |||
==Opis== | ==Opis== | ||
Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]]. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej [[Iskra|Iskry]] Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię młodego, przemysłowego miasta i jego, tworzących wielokulturową mieszankę, mieszkańców. | Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]]. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej [[Iskra|Iskry]] Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię młodego, przemysłowego miasta i jego, tworzących wielokulturową mieszankę, mieszkańców. | ||
==Tło historyczne== | ==Recepcja== | ||
''Całość jest lekko i przystępnie napisana, co stanowi miłą odmianę w dobie awangardowych, nie zawsze udanych eksperymentów [...]. Dodatkowym smaczkiem są rozrzucone w tekście aluzje popkulturowe [...], jak również celne i ironiczne poczucie humoru autora.''<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.miastoslow.pl/wordpress/?p=3444|tytuł=Recenzja – "Korzeniec" Zbigniew Białas|opublikowany=http://www.miastoslow.pl/wordpress/|data dostępu=2014-03-27}}</ref><br> | |||
Michał Pawełczyk, Miasto Słów | |||
==Nagrody i wyróżnienia== | |||
Powieść została nagrodzona m.in. Nagroda Artystyczną Miasta Sosnowiec<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.sosnowiec.pl/aktualnosci/id,5697,nagrody_artystyczne_przyznane.html|tytuł=Nagrody Artystyczne przyznane|opublikowany=http://www.sosnowiec.pl/|data dostępu=2014-03-26}}</ref> i Zagłębiowską Nagrodą "Humanitas"<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.humanitas.edu.pl/nagrody/Strony/Nagroda-humanitas.aspx|tytuł=Nagroda Humanitas|opublikowany=http://www.humanitas.edu.pl/Strony/index.aspx|data dostępu=2014-03-26}}</ref>, a w plebiscytach portalu internetowego granice.pl został wybrana "Najlepszą książką na jesień" i "Najlepszą Książką Roku 2011"<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ksiazkiroku.pl/2011/|tytuł=Najlepsza Książka Roku 2011|opublikowany=|data dostępu=2014-03-31}}</ref>. | |||
==Tło historyczne powieści== | |||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec 0004.jpg|thumb|150px|right|Widokówka z pozdrowieniami z Sosnowca]] | [[Plik:Pocztowka sosnowiec 0004.jpg|thumb|150px|right|Widokówka z pozdrowieniami z Sosnowca]] | ||
Najludniejsze miasto Zagłębia: [[Sosnowiec]] prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. Niemniej stanowił wówczas już kilkudziesięciotysięczną wieś z wieloma fabrykami i kopalniami, a brak praw miejskich był związanymi z opieszałością władz carskich. | |||
Rozwój Sosnowca oraz pozostałych miast [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] powiązany był z wydobywaniem węgla i przemysłem hutniczym. Do Sosnowca, [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowy]], [[Będzin|Będzina]], [[Czeladź|Czeladzi]] i [[Zawiercie|Zawiercia]] przybywają wówczas niezliczone masy ludzi z całej Kongresówki w poszukiwaniu lepszego bytu.<br> | |||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec ulica modrzejowska 0003.jpg|thumb|150px|right|Widokówka przedstawiająca ulicę Modrzejowską w Sosnowcu]] | [[Plik:Pocztowka sosnowiec ulica modrzejowska 0003.jpg|thumb|150px|right|Widokówka przedstawiająca ulicę Modrzejowską w Sosnowcu]] | ||
Obszar | Obszar ten, w przededniu I wojny światowej, już od prawie stu lat znajdował się pod zaborem rosyjskim i od czasu upadku Napoleona w 1815 roku wchodził w skład Królestwa Polskiego (potocznie nazywanego Kongresówką) w województwie krakowskim, później guberni krakowskiej. Gubernia ta podlegała dalszym przekształceniom władz carskich, tak iż z momentem wybuchu [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|powstania styczniowego]] znajdował się już w guberni radomskiej. Do historii przeszła wówczas [[Bitwa o Sosnowiec|bitwa o Sosnowiec]], a ściślej o obecny [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworzec główny]], w pobliżu którego, 50 lat później, ma miejsce jedno z pierwszych kluczowych wydarzeń powieści. | ||
[[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|150px|right|Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914]] | [[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|150px|right|Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914]] | ||
Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]] | Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]], na której terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w [[Siewierz|Siewierzu]]. Niektóre epizody mają miejsce w Mysłowicach; bowiem Sosnowiec, jak i inne miasta [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]], od Górnego Śląska, będącego wówczas pod pruskim panowaniem, oddziela tylko rzeka. | ||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec trojkat trzech cesarzy 0001.jpg|thumb|150px|left|Widokówka przedstawiająca Trójkąt Trzech Cesarzy na granicy miast: Sosnowca, Jaworzna i Mysłowic]] | [[Plik:Pocztowka sosnowiec trojkat trzech cesarzy 0001.jpg|thumb|150px|left|Widokówka przedstawiająca Trójkąt Trzech Cesarzy na granicy miast: Sosnowca, Jaworzna i Mysłowic]] | ||
To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. [[Trójkąt Trzech Cesarzy|Trójkąt trzech cesarzy]]. Wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905 roku]]. Policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców, a działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno na bohaterach książki. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych. Kwitnie szmuglerstwo, a towary przerzucane są przez granicę we wszystkie trzy kierunki: Zagłębie, Galicję i Górny Śląsk. | To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. [[Trójkąt Trzech Cesarzy|Trójkąt trzech cesarzy]]. Wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905 roku]]. Policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców, a działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno na bohaterach książki. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych. Kwitnie szmuglerstwo, a towary przerzucane są przez granicę we wszystkie trzy kierunki: Zagłębie, Galicję i Górny Śląsk. | ||
==Adaptacja teatralna== | ==Adaptacja teatralna== | ||
| Linia 93: | Linia 126: | ||
*Przemysław Kania (Meyerhold, Celnik Franz) | *Przemysław Kania (Meyerhold, Celnik Franz) | ||
*Krzysztof Korzeniowski (Emanuel, Celnik Mikołaj) | *Krzysztof Korzeniowski (Emanuel, Celnik Mikołaj) | ||
==Odbiór spektaklu== | |||
[...do rozbudowy] | |||
==Spektakl telewizyjny== | |||
Wersję telewizyjną na potrzeby Teatru Telewizji zrealizował Remigiusz Brzyk oraz Marcin Koszałka. Premiera telewizyjna odbył się 1 kwietnia 2014 na TVP Kultura<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.twojezaglebie.pl/sosnowcze-kocham-cie-wielka-premiera-teatru-telewizji-korzeniec-w-tvp-kultura-wideozdjecia/|tytuł=Sosnowcze, kocham cię. Wielka premiera Teatru Telewizji - Korzeniec w TVP Kultura|opublikowany=http://www.twojezaglebie.pl|data dostępu=2014-03-31}}</ref>. | |||
==Zobacz też== | |||
*[[Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim]] | |||
*[[Szwarcownicy]] | |||
*[[Galar]] | |||
==Linki zewnętrzne== | ==Linki zewnętrzne== | ||
Aktualna wersja na dzień 06:59, 1 wrz 2015
| Biblioteka Zagłębiaka | |
 | |
| Tytuł | Korzeniec |
| Rok wydania | 2011 |
| Miejsce wydania | Warszawa |
| Wydawca | MG |
| Liczba stron | 384 |
| Autor | |
| Autor | Zbigniew Białas |
Korzeniec – powieść historyczno-obyczajowa Zbigniewa Białasa, wydana w 2011 roku przez warszawskie Wydawnictwo MG[1]. Kontynuacją Korzeńca jest Puder i pył.
Informacje
Autor: Zbigniew Białas
Wydawca: MG
ISBN 978-83-7779-006-9
Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2011
Ilość stron: 384
Czas i miejsce akcji
Czas akcji: 28 czerwca 1913 – 28 czerwca 1914
Miejsce akcji: Sosnowiec (w: Powiat będziński, Gubernia piotrkowska, Królestwo Polskie pod zaborem rosyjskim).
Główni bohaterowie
- Walerian Monsiorski – redaktor naczelny gazety: Iskra
Zobacz biogram: Wiktor Monsiniorski
- Alojzy Korzeniec – przedsiębiorca, właściciel firmy kafelkarskiej w Sosnowcu (wówczas Sosnowicach)
- Jadwiga Korzeniec (de domo Zimorodzic) – żona Alojzego Korzeńca
- Tadeusz Meyerhold
- Andrzej Neumann
- Emanuel Appel
- Antonina Zimorodzic - matka Jadwigi Korzeniec
- Panna Izabela
- mieszkańcy Sosnowca i okolic, wśród nich młodziutki Jan Kiepura
Spis treści
Część pierwsza: 28-30 czerwca 1913
strona 05 • A
strona 31 • "Iskra"
strona 48 • Klandestyn
strona 63 • Świniogród
strona 89 • Trójkąt Trzech Cesarzy
strona 109 • Abisynia
Część druga: 20-30 września 1913
strona 119 • Detektyw Monsiniorski
strona 157 • Fińska bona
strona 174 • Zęby pana Emanuela
strona 202 • Voco vivos, plango sepultos
strona 222 • B
strona 240 • Krzyk pawia
Część trzecia: 29 grudnia 1913
strona 247 • Druga śmierć świń
Część czwarta: 26-28 czerwca 1914
strona 301 • Karteczki
strona 325 • Co to za zabawa?
strona 362 • C
Opis
Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców Sosnowca. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej Iskry Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię młodego, przemysłowego miasta i jego, tworzących wielokulturową mieszankę, mieszkańców.
Recepcja
Całość jest lekko i przystępnie napisana, co stanowi miłą odmianę w dobie awangardowych, nie zawsze udanych eksperymentów [...]. Dodatkowym smaczkiem są rozrzucone w tekście aluzje popkulturowe [...], jak również celne i ironiczne poczucie humoru autora.[2]
Michał Pawełczyk, Miasto Słów
Nagrody i wyróżnienia
Powieść została nagrodzona m.in. Nagroda Artystyczną Miasta Sosnowiec[3] i Zagłębiowską Nagrodą "Humanitas"[4], a w plebiscytach portalu internetowego granice.pl został wybrana "Najlepszą książką na jesień" i "Najlepszą Książką Roku 2011"[5].
Tło historyczne powieści
Najludniejsze miasto Zagłębia: Sosnowiec prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. Niemniej stanowił wówczas już kilkudziesięciotysięczną wieś z wieloma fabrykami i kopalniami, a brak praw miejskich był związanymi z opieszałością władz carskich.
Rozwój Sosnowca oraz pozostałych miast Zagłębia Dąbrowskiego powiązany był z wydobywaniem węgla i przemysłem hutniczym. Do Sosnowca, Dąbrowy, Będzina, Czeladzi i Zawiercia przybywają wówczas niezliczone masy ludzi z całej Kongresówki w poszukiwaniu lepszego bytu.
Obszar ten, w przededniu I wojny światowej, już od prawie stu lat znajdował się pod zaborem rosyjskim i od czasu upadku Napoleona w 1815 roku wchodził w skład Królestwa Polskiego (potocznie nazywanego Kongresówką) w województwie krakowskim, później guberni krakowskiej. Gubernia ta podlegała dalszym przekształceniom władz carskich, tak iż z momentem wybuchu powstania styczniowego znajdował się już w guberni radomskiej. Do historii przeszła wówczas bitwa o Sosnowiec, a ściślej o obecny dworzec główny, w pobliżu którego, 50 lat później, ma miejsce jedno z pierwszych kluczowych wydarzeń powieści.
Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład guberni piotrkowskiej, na której terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w Siewierzu. Niektóre epizody mają miejsce w Mysłowicach; bowiem Sosnowiec, jak i inne miasta Zagłębia Dąbrowskiego, od Górnego Śląska, będącego wówczas pod pruskim panowaniem, oddziela tylko rzeka.
To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. Trójkąt trzech cesarzy. Wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia rewolucji 1905 roku. Policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców, a działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno na bohaterach książki. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych. Kwitnie szmuglerstwo, a towary przerzucane są przez granicę we wszystkie trzy kierunki: Zagłębie, Galicję i Górny Śląsk.
Adaptacja teatralna
Na podstawie powieści została przygotowana adaptacja teatralna przez Teatr Zagłębia. Premiera miała miejsce 26 maja 2012 roku[6].
Reżyseria i scenografia: Remigiusz Brzyk
Adaptacja i dramaturgia: Tomasz Śpiewak
Muzyka: Jacek Grudzień
W premierowej wersji wystąpili:
- Grzegorz Kwas (Alojzy Korzeniec, Walerian)
- Maria Bieńkowska (Jadwiga)
- Agnieszka Okońska (Emma)
- Edyta Ostojak (Ester)
- Wojciech Leśniak (Kerszenblat, Ociepa, Rzeźnik)
- Agnieszka Bieńkowska (Matka)
- Ewa Kopczyńska (Izabela, Pani Doktor)
- Michał Bałaga (Andrzej, Celnik Wilhelm)
- Aleksander Blitek (Sosnowiczanin 1)
- Tomasz Muszyński (Sosnowiczanin 2, Klaja)
- Jarosław Tyran (Kiepura, Ojciec, Policjant)
- Piotr Bułka (Czeladnik Kogut, Lubelski)
- Przemysław Kania (Meyerhold, Celnik Franz)
- Krzysztof Korzeniowski (Emanuel, Celnik Mikołaj)
Odbiór spektaklu
[...do rozbudowy]
Spektakl telewizyjny
Wersję telewizyjną na potrzeby Teatru Telewizji zrealizował Remigiusz Brzyk oraz Marcin Koszałka. Premiera telewizyjna odbył się 1 kwietnia 2014 na TVP Kultura[7].
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Książka:
- Krótka relacja ze spotkania promocyjnego z autorem na stronie serwisu youtube.pl
- Sosnowiec według "Korzeńca", artykuł Anny Urgacz
Spektakl:
- Zobacz obsadę i przyznane nagrody spektaklowi na stronie Teatru Zagłębia
- Zwiastun spektaklu na stronie youtube.com
- Relacja ze spektaklu w programie Wszystko o kulturze
Przypisy
- ↑ Korzeniec. http://www.wydawnictwomg.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Recenzja – "Korzeniec" Zbigniew Białas. http://www.miastoslow.pl/wordpress/.+[dostęp 2014-03-27].
- ↑ Nagrody Artystyczne przyznane. http://www.sosnowiec.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Nagroda Humanitas. http://www.humanitas.edu.pl/Strony/index.aspx.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Najlepsza Książka Roku 2011. [dostęp 2014-03-31].
- ↑ Korzeniec. http://www.teatrzaglebia.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Sosnowcze, kocham cię. Wielka premiera Teatru Telewizji - Korzeniec w TVP Kultura. http://www.twojezaglebie.pl.+[dostęp 2014-03-31].
