Zawiercie i jego ulice: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biblioteka Zagłębiaka infobox  
{{Biblioteka Zagłębiaka infobox  
| okładka =  
| okładka = Zawiercie i jego ulice.jpg
| tytuł = Zawiercie i jego ulice
| tytuł = Zawiercie i jego ulice
| autor = Jerzy Abramski
| autor = [[Jerzy Abramski]]
| liczba stron = 106
| liczba stron = 106
| format =  
| format =  
Linia 11: Linia 11:
}}
}}
== Informacje: ==
== Informacje: ==
Autor: '''Jerzy Abramski'''
Autor: '''[[Jerzy Abramski]]'''


Wydawca: [[Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej]]
Wydawca: [[Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej]]
Linia 20: Linia 20:


== Opis: ==
== Opis: ==
………………………………
Publikacja, którą przekazujemy zwłaszcza mieszkańcom [[Zawiercie|Zawiercia]], stanowi ciekawą historyczną i współczesną fotografię miasta. Prezentuje przeszłość poszczególnych ulic i mozaikę ich najbliższego otoczenia. Informuje o zakładach pracy, domach mieszkalnych, budynkach instytucji państwowych, szkołach, obiektach użyteczności publicznej, kawiarniach, placówkach handlowych i usługowych. Mówi o kościołach, cmentarzach, organizacjach społecznych i politycznych.
Czytelnik ma możność poznania warunków życia mieszkańców, zwłaszcza na przełomie wieków i w okresie pierwszej wojny światowej. Na uwagę zasługują dzieje miasta w okresie Drugiej Rzeczypospolitej oraz losy gminy żydowskiej zaprezentowane przy okazji omawiania ulicy Hożej.
Praca przybliża wielu znanych i zasłużonych dla [[Zawiercie|Zawiercia]], ale zapomnianych ludzi. Zasługuje, w moim przekonaniu, na szerokie upowszechnienie zwłaszcza wśród młodych mieszkańców [[Zawiercie|Zawiercia]].
Najstarszą dzielnicą [[Zawiercie|Zawiercia]] jest [[Kromołów (Zawiercie)|Kromołów]]. Nazwa [[Kromołów (Zawiercie)|Kromołów]] pojawia się bowiem już w [[1193]] roku w bulli papieża Celestyna III. W XV wieku wymienia się [[Kromołów (Zawiercie)|Kromołów]] jako miasto będące własnością [[Stanisława Kromołowskiego]] herbu Gryf. W następnych wiekach właścicielami [[Kromołów (Zawiercie)|Kromołowa]] byli Bonerowie, Firlejowie i inni.
Drugą starą częścią [[Zawiercie|Zawiercia]] jest dzielnica [[Blanowice (Zawiercie)|Blanowice]]. Wieś [[Blanowice (Zawiercie)|Blanowice]] w [[1384]] roku była własnością [[Krzywonos z Czarnej Poręby|Krzywonosa z Czarnej Poręby]]. Następnie była w posiadaniu [[Bolek Opolski|Bolka Opolskiego]] i właścicieli dóbr pilickich.
Kolejnymi dzielnicami o starym rodowodzie są: [[Bzów (Zawiercie)|Bzów]] (wieś [[Bzów (Zawiercie)|Bzów]] istniała już w XIV wieku), [[Skarżyce (Zawiercie)|Skarżyce]] (wieś [[Skarżyce (Zawiercie)|Skarżyce]] po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach w [[1327]] roku), [[Zuzanka]] (folwark [[Zuzanka]] w XVIII wieku wchodził w skład Dóbr Kromołowskich).
 
[[Zawiercie]] było częścią dóbr kromołowskich, do których należało miasto [[Kromołów (Zawiercie)|Kromołów]], wsie: [[Bzów (Zawiercie)|Bzów]] i [[Zawiercie]] oraz folwark [[Zuzanka]].
W latach dwudziestych XIX wieku w dokumentach źródłowych pojawiają się dwie nazwy: [[Małe Zawiercie]] i [[Duże Zawiercie]] (Wielkie).
Ważne decyzje dla przyszłości [[Zawiercie|Zawiercia]] zostały podjęte w latach pierwszej wojny światowej. Z dniem [[1 lipca]] [[1915]] roku Małe i Duże Zawiercie scalone zostały w jeden organizm miejski. W [[1917]] roku pierwszym burmistrzem Polakiem został [[Franciszek Szymański]], który wprowadził do urzędowania w Magistracie język polski.
Pierwsze regularne place i ulice w [[Zawiercie|Zawierciu]] zostały zaplanowane i wytyczone po [[1878]] roku przez [[Zarząd Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”]].
Korespondent „[[Kurier Zagłębia|Kuriera Zagłębia]]” w nr 231 z [[3 listopada]] [[1907]] roku tak pisał:
''O wyglądzie Zawiercia: „Bardzo dużo zieleni i parków jest w Zawierciu. Zabudowania fabryczne i domy Towarzystwa Akcyjnego, Zawiercie” mają europejski wygląd. Natomiast część Zawiercia położona przy kolei wygląda fatalnie”''.
Pod koniec [[1918]] roku [[Zawiercie|Zawiercie]] posiadało cztery ulice. Reszta ulic przestawiała w porze deszczowej nieprzebyte topieliska.
Od [[1919]] roku właściwe jednostki wykonawcze Zarządu Miejskiego wytyczały ulice w sposób planowy nadając im wygląd miejski w ramach prowadzonych robót publicznych. Władze w Kielcach i w [[Zawiercie|Zawierciu]] zalecały zatrudnianie przy budowie nowych ulic przede wszystkim bezrobotnych. Celem tego przedsięwzięcia było złagodzenie istniejącego bezrobocia w [[Zawiercie|Zawierciu]], tak drastycznie opisywanego w słynnych reportażach Konrada Wrzosa.
Magistrat miasta Zawiercia, funkcjonujący w warunkach permanentnego deficytu budżetowego, wielokrotnie podkreślał — w pismach kierowanych do władz zwierzchnich — konieczność organizowania takich prac. Dzięki temu do [[1939]] roku wybudowano w [[Zawiercie|Zawierciu]] wiele ulic.
Miasto [[Zawiercie]] w latach [[1919]]—[[1939]] rozwijało się jednak bez przemyślanego planu architektonicznego. Dobrym wyjątkiem są tu dzielnice: Argentyna
1 tzw. Nowy Świat. Właściwe ukształtowanie ulic z ich infrastrukturą techniczną oraz społeczną zapoczątkowano dopiero po [[1950]] roku.
Obszerniej na ten temat mówi autor zwłaszcza w rozdziale pt. „[[Wczoraj i dziś Zawiercia]]”, jak i przy omawianiu poszczególnych ulic.
Życzymy Ci, Drogi Czytelniku, przyjemnej lektury, pozwalającej na poszerzenie wiadomości o przeszłości i teraźniejszości miasta. Wszystkim zainteresowanym pogłębieniem omówionej problematyki autor zamieszcza obszerną bibliografię.
 
''[[Zdzisław Jagodziński]]
[[Zawiercie]], [[lipiec 1991]] r.''


== Spis treści: ==  
== Spis treści: ==  
strona 07
strona 05 Perspektywy miasta                                                                                                                     
 
strona 06 • Do czytelnika                                                                                                                               
 
strona 08 • Wczoraj i dziś Zawiercia                                                                                                                 
 
strona 18 • Ulica 3 Maja                                                                                                                               
 
strona 23 • Ulica T  Kościuszki                                                   
 
strona 31 • Ulica I  Paderewskiego                                                                                                                   
 
strona 38 • Ulice Cmentarna i I  Daszyńskiego                                             
 
strona 44 • Ulica J  Piłsudskiego                                                                                                   
 
strona 50 • Ulica Leśna                                                                       
 
strona 53 • Ulica Sienkiewicza                                                                                                                     
 
strona 55 • Ulica Fr  Szymańskiego                             
 
strona 58 • Ulica M  Niedziałkowskiego                                                                                                     
 
strona 59 • Ulica Pomorska                                                   
 
strona 60 • Ulica J  Słowackiego                                                                                                                     
 
strona 62 • Ulica Sądowa                                                                                                                               
 
strona 64 • Ulica E  Zegadłowicza                                                                                                                 
 
strona 65 • Ulica Chmielna                                                                                                                         
 
strona 66 • Ulica Wronia                                                                                                                               
 
strona 67 • Ulica Blanowska — B. Limanowskiego                                                                                 
 
strona 70 • Ulica Piaskowa                                                                                                                         
 
strona 71 • Ulica 11 Listopada                                                                                                                     
 
strona 75 • Ulica Marszałkowska                                                                                                                 
 
strona 77 • Ulica Górnośląska                                                                                                                     
 
strona 80 • Ulica Żabia         
                                                                   
strona 81 • Ulica Towarowa                                                                                                                         
 
strona 83 • Ulica Nowy Rynek                                                                                                                     
 
strona 85 • Ulica Apteczna                                                                                                                         
 
strona 86 • Ulica Kopalniana                                                                                                                         
 
strona 88 • Ulica Hoża                                                                                                                                   
 
strona 91 • Zakończenie                                                                                                                               
 
strona 92 • Informator                                                                                                                                   
 
strona 98 • Wykaz skrótów                                                                                                                         
 
strona 98 • Objaśnienia dot  zmian nazwy ulic                                                                                           
 
strona 99 • Bibliografia                                                                                                                                   
 
strona 102 • Reklamy             
                                                                                                                           
• Plan m  Zawiercie 1991 cz  I
 
• Plan m  Zawiercie 1991 cz  II
 


[[Kategoria: Biblioteka Zagłębiaka|Zawiercie i jego ulice]]
[[Kategoria: Biblioteka Zagłębiaka|Zawiercie i jego ulice]]
[[Kategoria:BZ Powiat zawierciański|Zawiercie i jego ulice]]
[[Kategoria:BZ Zawiercie|Zawiercie i jego ulice]]

Aktualna wersja na dzień 07:42, 22 lut 2017

Biblioteka Zagłębiaka
Zawiercie i jego ulice.jpg
Tytuł Zawiercie i jego ulice
Rok wydania 1991
Miejsce wydania Zawiercie
Wydawca Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej
Liczba stron 106
Autor
Autor Jerzy Abramski

Informacje:

Autor: Jerzy Abramski

Wydawca: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej

Miejsce i rok wydania: Zawiercie, 1991

Ilość stron: 106

Opis:

Publikacja, którą przekazujemy zwłaszcza mieszkańcom Zawiercia, stanowi ciekawą historyczną i współczesną fotografię miasta. Prezentuje przeszłość poszczególnych ulic i mozaikę ich najbliższego otoczenia. Informuje o zakładach pracy, domach mieszkalnych, budynkach instytucji państwowych, szkołach, obiektach użyteczności publicznej, kawiarniach, placówkach handlowych i usługowych. Mówi o kościołach, cmentarzach, organizacjach społecznych i politycznych. Czytelnik ma możność poznania warunków życia mieszkańców, zwłaszcza na przełomie wieków i w okresie pierwszej wojny światowej. Na uwagę zasługują dzieje miasta w okresie Drugiej Rzeczypospolitej oraz losy gminy żydowskiej zaprezentowane przy okazji omawiania ulicy Hożej. Praca przybliża wielu znanych i zasłużonych dla Zawiercia, ale zapomnianych ludzi. Zasługuje, w moim przekonaniu, na szerokie upowszechnienie zwłaszcza wśród młodych mieszkańców Zawiercia. Najstarszą dzielnicą Zawiercia jest Kromołów. Nazwa Kromołów pojawia się bowiem już w 1193 roku w bulli papieża Celestyna III. W XV wieku wymienia się Kromołów jako miasto będące własnością Stanisława Kromołowskiego herbu Gryf. W następnych wiekach właścicielami Kromołowa byli Bonerowie, Firlejowie i inni. Drugą starą częścią Zawiercia jest dzielnica Blanowice. Wieś Blanowice w 1384 roku była własnością Krzywonosa z Czarnej Poręby. Następnie była w posiadaniu Bolka Opolskiego i właścicieli dóbr pilickich. Kolejnymi dzielnicami o starym rodowodzie są: Bzów (wieś Bzów istniała już w XIV wieku), Skarżyce (wieś Skarżyce po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach w 1327 roku), Zuzanka (folwark Zuzanka w XVIII wieku wchodził w skład Dóbr Kromołowskich).

Zawiercie było częścią dóbr kromołowskich, do których należało miasto Kromołów, wsie: Bzów i Zawiercie oraz folwark Zuzanka. W latach dwudziestych XIX wieku w dokumentach źródłowych pojawiają się dwie nazwy: Małe Zawiercie i Duże Zawiercie (Wielkie). Ważne decyzje dla przyszłości Zawiercia zostały podjęte w latach pierwszej wojny światowej. Z dniem 1 lipca 1915 roku Małe i Duże Zawiercie scalone zostały w jeden organizm miejski. W 1917 roku pierwszym burmistrzem Polakiem został Franciszek Szymański, który wprowadził do urzędowania w Magistracie język polski. Pierwsze regularne place i ulice w Zawierciu zostały zaplanowane i wytyczone po 1878 roku przez Zarząd Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”. Korespondent „Kuriera Zagłębia” w nr 231 z 3 listopada 1907 roku tak pisał: O wyglądzie Zawiercia: „Bardzo dużo zieleni i parków jest w Zawierciu. Zabudowania fabryczne i domy Towarzystwa Akcyjnego, Zawiercie” mają europejski wygląd. Natomiast część Zawiercia położona przy kolei wygląda fatalnie”. Pod koniec 1918 roku Zawiercie posiadało cztery ulice. Reszta ulic przestawiała w porze deszczowej nieprzebyte topieliska. Od 1919 roku właściwe jednostki wykonawcze Zarządu Miejskiego wytyczały ulice w sposób planowy nadając im wygląd miejski w ramach prowadzonych robót publicznych. Władze w Kielcach i w Zawierciu zalecały zatrudnianie przy budowie nowych ulic przede wszystkim bezrobotnych. Celem tego przedsięwzięcia było złagodzenie istniejącego bezrobocia w Zawierciu, tak drastycznie opisywanego w słynnych reportażach Konrada Wrzosa. Magistrat miasta Zawiercia, funkcjonujący w warunkach permanentnego deficytu budżetowego, wielokrotnie podkreślał — w pismach kierowanych do władz zwierzchnich — konieczność organizowania takich prac. Dzięki temu do 1939 roku wybudowano w Zawierciu wiele ulic. Miasto Zawiercie w latach 19191939 rozwijało się jednak bez przemyślanego planu architektonicznego. Dobrym wyjątkiem są tu dzielnice: Argentyna 1 tzw. Nowy Świat. Właściwe ukształtowanie ulic z ich infrastrukturą techniczną oraz społeczną zapoczątkowano dopiero po 1950 roku. Obszerniej na ten temat mówi autor zwłaszcza w rozdziale pt. „Wczoraj i dziś Zawiercia”, jak i przy omawianiu poszczególnych ulic. Życzymy Ci, Drogi Czytelniku, przyjemnej lektury, pozwalającej na poszerzenie wiadomości o przeszłości i teraźniejszości miasta. Wszystkim zainteresowanym pogłębieniem omówionej problematyki autor zamieszcza obszerną bibliografię.

Zdzisław Jagodziński Zawiercie, lipiec 1991 r.

Spis treści:

strona 05 • Perspektywy miasta

strona 06 • Do czytelnika

strona 08 • Wczoraj i dziś Zawiercia

strona 18 • Ulica 3 Maja

strona 23 • Ulica T Kościuszki

strona 31 • Ulica I Paderewskiego

strona 38 • Ulice Cmentarna i I Daszyńskiego

strona 44 • Ulica J Piłsudskiego

strona 50 • Ulica Leśna

strona 53 • Ulica Sienkiewicza

strona 55 • Ulica Fr Szymańskiego

strona 58 • Ulica M Niedziałkowskiego

strona 59 • Ulica Pomorska

strona 60 • Ulica J Słowackiego

strona 62 • Ulica Sądowa

strona 64 • Ulica E Zegadłowicza

strona 65 • Ulica Chmielna

strona 66 • Ulica Wronia

strona 67 • Ulica Blanowska — B. Limanowskiego

strona 70 • Ulica Piaskowa

strona 71 • Ulica 11 Listopada

strona 75 • Ulica Marszałkowska

strona 77 • Ulica Górnośląska

strona 80 • Ulica Żabia

strona 81 • Ulica Towarowa

strona 83 • Ulica Nowy Rynek

strona 85 • Ulica Apteczna

strona 86 • Ulica Kopalniana

strona 88 • Ulica Hoża

strona 91 • Zakończenie

strona 92 • Informator

strona 98 • Wykaz skrótów

strona 98 • Objaśnienia dot zmian nazwy ulic

strona 99 • Bibliografia

strona 102 • Reklamy

• Plan m Zawiercie 1991 cz I

• Plan m Zawiercie 1991 cz II