Huta "Cedler" (Sosnowiec)
Walcownia "Hrabia Renard"
Walcownia "Hrabia Renard - wybudowana została w Dębowej Górze w latach 1901 - 1905 przez niemiecko-francuski kapitał Gwarectwa „Hrabia Renard”. Po wykupieniu akcji niemieckich przez Francuzów firma należała do koncernu Société Anonyme Forges et Acicrics a Paris. Zakład posiadał dwa wydziały: walcownię rur, produkującą rury bez i ze szwem, oraz walcownię drutu i żelaza profilowego. Zdolność produkcyj na wynosiła około 8 tys. ton miesięcznie, a zatrudnieniem objętych było około 1.000 osób. Zakład rozwijał produkcję, zwiększając jednocześnie liczbę pracowników - w 1914 r. wynosiła ona 1. 700 osób. Głównym rynkiem zbytu rur była Rosja.
Okres I wojny światowej
Po wybuchu pierwszej wojny światowej niemieccy okupanci unieruchomili Walcownię, a zdemontowane maszyny i urządzenia wywieźli w głąb Niemiec. Na przełomie 1915/1916 r. częściowo wznowiono pracę w odlewni. Zakład zatrudniał wówczas 114 osób.
Okres międzywojenny
W 1922 r. huta odzyskała wywiezione do Niemiec maszyny, sprzęt, kable itp. Walcownię uruchomiono powtórnie w 1924 r. Niewielka początkowo produkcja rur i wyrobów walcowanych zwiększała się systematycznie aż do 1928 r., kiedy to osiągnęła najwyższy w dwudziestoleciu międzywojennym poziom. Począwszy od 1929 r. następowało ograniczenie produkcji i redukowanie zatrudnienia. W 1932 r. nastąpił całkowity kryzys unieruchomiono walcownię rur oraz oddziały bezpośrednio z nią związane (odlewnię żeliwa, ciągarnię rur i in.). Zwolniono kilkuset pracowników. W 1935 r. próbowano ją ponownie uruchomić, jednak bez powodzenia. Produkcji rur w zakładzie już nic wznowiono. Głównym jego wydziałem była walcownia drutu i żelaza. W 1938 r. stan jej załogi wyniósł 814 osób. Od 1935 r. zakład dzierżawiło Towarzystwo Akcyjne Zakładów Hutniczych „Huta Bankowa”.
Okres II wojny światowej
W okresie okupacji hitlerowskiej Walcownię przejęła niemiecka firma OSMAG, a następnie spółka o nazwie Ost - Maschinenbau Gesellschaft mit beschränker Haftung (Wschodnie Zakłady Budowy Maszyn Sp. z o.o.). Zakład przystosowano do produkcji zbrojeniowej - stali typu „Istag” i luf do dział przeciwpancernych. Na początku 1943 r. zatrudnienie wynosiło 789 osób, a pod koniec tego roku 3.200, Pracowali tutaj m. m. robotnicy francuscy i więźniowie „Radochy”. Od 1944 r. zatrudniano także więźniów obozu oświęcimskiego (KL Auschwitz), dla których na terenie Walcowni utworzono podobóz (Arbeitslagcr Sosnowitz). Pod koniec 1944 r. stan obozu wynosił ok. 900 więźniów różnych narodowości, głównie Żydów.
Po II wojnie światowej
Po wyzwoleniu zakład odbudowano i upaństwowiono. W czerwcu 1945 r. uruchomiono walcownię bruzdową drutu i żelaza profilowego, w 1947 odlewnię, a w 1957 r. wydział taśm walcowanych na zimno. Od września 1949 r. zakład nosił nazwę Huta im. Edmunda Cedlera w Sosnowcu. W 1951 r. załoga huty liczyła 1.500 pracowników. W okresie Polski Ludowej zakład modernizowano, uruchamiając w nim jednocześnie nowe działy. Zbudowana w 1973 r. walcownia walcówki stali jakościowej stała się głównym wydziałem huty.
Huta „Cedler”
Po 1989 r. popularny „Cedler” był jedną z nielicznych hut, w której przeprowadzono modernizację. Obecnie specjalizuje się w produkcji walcówki oraz mat, budowlanych. Wytwarza się tutaj także drut zimnowalcowany w kręgach, drut spawalniczy, taśmę zimnowalcowaną oraz energię cieplną i elektryczną. 1 września 1998 r. hutę przekształcono w Jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa o nazwie Huta Cedler S.A. Od 1 stycznia 2003 r. huta stanowi jeden z oddziałów Polskich Hut Stali S. A. z siedzibą w Katowicach.
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II. Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 51-52. ISBN 83-89199-03-3.
