Zawiercie i jego ulice

Biblioteka Zagłębiaka
Tytuł	Zawiercie i jego ulice
Rok wydania	1991
Miejsce wydania	Zawiercie
Wydawca	Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej
Liczba stron	106
Autor
Autor	Jerzy Abramski

Informacje:

Autor: Jerzy Abramski

Wydawca: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej

Miejsce i rok wydania: Zawiercie, 1991

Ilość stron: 106

Opis:

Publikacja, którą przekazujemy zwłaszcza mieszkańcom Zawiercia, stanowi ciekawą historyczną i współczesną fotografię miasta. Prezentuje przeszłość poszczególnych ulic i mozaikę ich najbliższego otoczenia. Informuje o zakładach pracy, domach mieszkalnych, budynkach instytucji państwowych, szkołach, obiektach użyteczności publicznej, kawiarniach, placówkach handlowych i usługowych. Mówi o kościołach, cmentarzach, organizacjach społecznych i politycznych. Czytelnik ma możność poznania warunków życia mieszkańców, zwłaszcza na przełomie wieków i w okresie pierwszej wojny światowej. Na uwagę zasługują dzieje miasta w okresie Drugiej Rzeczypospolitej oraz losy gminy żydowskiej zaprezentowane przy okazji omawiania ulicy Hożej. Praca przybliża wielu znanych i zasłużonych dla Zawiercia, ale zapomnianych ludzi. Zasługuje, w moim przekonaniu, na szerokie upowszechnienie zwłaszcza wśród młodych mieszkańców Zawiercia. Najstarszą dzielnicą Zawiercia jest Kromołów. Nazwa Kromołów pojawia się bowiem już w 1193 roku w bulli papieża Celestyna III. W XV wieku wymienia się Kromołów jako miasto będące własnością Stanisława Kromołowskiego herbu Gryf. W następnych wiekach właścicielami Kromołowa byli Bonerowie, Firlejowie i inni. Drugą starą częścią Zawiercia jest dzielnica Blanowice. Wieś Blanowice w 1384 roku była własnością Krzywonosa z Czarnej Poręby. Następnie była w posiadaniu Bolka Opolskiego i właścicieli dóbr pilickich. Kolejnymi dzielnicami o starym rodowodzie są: Bzów (wieś Bzów istniała już w XIV wieku), Skarżyce (wieś Skarżyce po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach w 1327 roku), Zuzanka (folwark Zuzanka w XVIII wieku wchodził w skład Dóbr Kromołowskich).

Zawiercie było częścią dóbr kromołowskich, do których należało miasto Kromołów, wsie: Bzów i Zawiercie oraz folwark Zuzanka. W latach dwudziestych XIX wieku w dokumentach źródłowych pojawiają się dwie nazwy: Małe Zawiercie i Duże Zawiercie (Wielkie). Ważne decyzje dla przyszłości Zawiercia zostały podjęte w latach pierwszej wojny światowej. Z dniem 1 lipca 1915 roku Małe i Duże Zawiercie scalone zostały w jeden organizm miejski. W 1917 roku pierwszym burmistrzem Polakiem został Franciszek Szymański, który wprowadził do urzędowania w Magistracie język polski. Pierwsze regularne place i ulice w Zawierciu zostały zaplanowane i wytyczone po 1878 roku przez Zarząd Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie”. Korespondent „Kuriera Zagłębia” w nr 231 z 3 listopada 1907 roku tak pisał: O wyglądzie Zawiercia: „Bardzo dużo zieleni i parków jest w Zawierciu. Zabudowania fabryczne i domy Towarzystwa Akcyjnego, Zawiercie” mają europejski wygląd. Natomiast część Zawiercia położona przy kolei wygląda fatalnie”. Pod koniec 1918 roku Zawiercie posiadało cztery ulice. Reszta ulic przestawiała w porze deszczowej nieprzebyte topieliska. Od 1919 roku właściwe jednostki wykonawcze Zarządu Miejskiego wytyczały ulice w sposób planowy nadając im wygląd miejski w ramach prowadzonych robót publicznych. Władze w Kielcach i w Zawierciu zalecały zatrudnianie przy budowie nowych ulic przede wszystkim bezrobotnych. Celem tego przedsięwzięcia było złagodzenie istniejącego bezrobocia w Zawierciu, tak drastycznie opisywanego w słynnych reportażach Konrada Wrzosa. Magistrat miasta Zawiercia, funkcjonujący w warunkach permanentnego deficytu budżetowego, wielokrotnie podkreślał — w pismach kierowanych do władz zwierzchnich — konieczność organizowania takich prac. Dzięki temu do 1939 roku wybudowano w Zawierciu wiele ulic. Miasto Zawiercie w latach 1919—1939 rozwijało się jednak bez przemyślanego planu architektonicznego. Dobrym wyjątkiem są tu dzielnice: Argentyna 1 tzw. Nowy Świat. Właściwe ukształtowanie ulic z ich infrastrukturą techniczną oraz społeczną zapoczątkowano dopiero po 1950 roku. Obszerniej na ten temat mówi autor zwłaszcza w rozdziale pt. „Wczoraj i dziś Zawiercia”, jak i przy omawianiu poszczególnych ulic. Życzymy Ci, Drogi Czytelniku, przyjemnej lektury, pozwalającej na poszerzenie wiadomości o przeszłości i teraźniejszości miasta. Wszystkim zainteresowanym pogłębieniem omówionej problematyki autor zamieszcza obszerną bibliografię.

Zdzisław Jagodziński Zawiercie, lipiec 1991 r.

Spis treści:

strona 05 • Perspektywy miasta

strona 06 • Do czytelnika

strona 08 • Wczoraj i dziś Zawiercia

strona 18 • Ulica 3 Maja

strona 23 • Ulica T Kościuszki

strona 31 • Ulica I Paderewskiego

strona 38 • Ulice Cmentarna i I Daszyńskiego

strona 44 • Ulica J Piłsudskiego

strona 50 • Ulica Leśna

strona 53 • Ulica Sienkiewicza

strona 55 • Ulica Fr Szymańskiego

strona 58 • Ulica M Niedziałkowskiego

strona 59 • Ulica Pomorska

strona 60 • Ulica J Słowackiego

strona 62 • Ulica Sądowa

strona 64 • Ulica E Zegadłowicza

strona 65 • Ulica Chmielna

strona 66 • Ulica Wronia

strona 67 • Ulica Blanowska — B. Limanowskiego

strona 70 • Ulica Piaskowa

strona 71 • Ulica 11 Listopada

strona 75 • Ulica Marszałkowska

strona 77 • Ulica Górnośląska

strona 80 • Ulica Żabia

strona 81 • Ulica Towarowa

strona 83 • Ulica Nowy Rynek

strona 85 • Ulica Apteczna

strona 86 • Ulica Kopalniana

strona 88 • Ulica Hoża

strona 91 • Zakończenie

strona 92 • Informator

strona 98 • Wykaz skrótów

strona 98 • Objaśnienia dot zmian nazwy ulic

strona 99 • Bibliografia

strona 102 • Reklamy

• Plan m Zawiercie 1991 cz I

• Plan m Zawiercie 1991 cz II