Żarki: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.01.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]] | [[Plik:Żarki._Stary_rynek_wraz_z_kościołem.01.JPG|thumb|350px|(Foto: Grzegorz Onyszko)]] | ||
'''Żarki''' - miasto w woj. śląskim, w [[powiat myszkowski|powiecie myszkowskim]], siedziba [[Gmina Żarki (powiat myszkowski)|gminy miejsko-wiejskiej Żarki]]. | |||
W latach [[1975]] - [[1998]] miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego. | |||
==Nazwa miejscowości== | |||
Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych. | |||
Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki. | |||
==Historia== | |||
Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku [[1661]] wymarła od moru, [[Jan Męciński]] założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do [[1829]] r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był [[Piotr Steinkeller]] jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]]. | |||
Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami. | |||
We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich. | |||
'''Bitwy pod Żarkami'''<br> | |||
W [[1712]] r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa. | |||
W [[1809]] r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, [[Jan Męciński]] bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego. | |||
'''Powstanie styczniowe'''<br> | |||
W roku [[1863]] niedaleko Żarek pod wsią [[Jaworznik (gm. Żarki)|Jaworznikiem]] rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|postania]]. [[24 kwietnia]] [[1863]] r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez [[Powiat olkuski|powiat olkuski]] w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych. | |||
==Zabytki== | |||
*[[Parafia p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Żarkach|Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]]. | |||
*[[Ruiny kościoła św. Stanisława]] - za miastem na wzgórku są ruiny kościoła św. Stanisława. Kościół ten według tradycji stoi na tym miejscu, gdzie przed wiekami rozłożyły się stare Żarki. | |||
*[[Kościół św. Barbary]] - przy ul. Częstochowskiej stoi starożytny kościółek św. Barbary, przy nim dzięki szczodrobliwości dziedziców istniał szpital. | |||
*Pałac - Mikołaj Koryciński rozpoczął w Żarkach budowę obronnego zamku, ale budowy tej nie dokończył. Później Męcińscy wybudowali pałac. Po próbach uczynienia zamku żareckiego obronnym pozostały trzy baszty. | |||
==Szlaki turystyczne== | |||
*[[Szlak Kultury Żydowskiej w Żarkach]] | |||
==Dzielnice i osiedla== | ==Dzielnice i osiedla== | ||
*[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]] | *[[Leśniów (Żarki)|Leśniów]] | ||
*[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]] | *[[Przewodziszowice (Żarki)|Przewodziszowice]] | ||
| Linia 13: | Linia 40: | ||
==Wykaz ulic== | ==Wykaz ulic== | ||
Chabrów | {|valign=top | ||
Jagodowa | |align=left| | ||
Kościuszki Tadeusza | *Chabrów | ||
Bratków | *Jagodowa | ||
Plater Emilii | *Kościuszki Tadeusza | ||
Żeromskiego Stefana | *Bratków | ||
Kukuczki Jerzego | *Plater Emilii | ||
Norwida Cypriana Kamila | *Żeromskiego Stefana | ||
Nadrzeczna | *Kukuczki Jerzego | ||
Olsztyńska | *Norwida Cypriana Kamila | ||
Reja Mikołaja | *Nadrzeczna | ||
Myszkowska | *Olsztyńska | ||
Wierzbowa | *Reja Mikołaja | ||
Długa | *Myszkowska | ||
Malinowskiego Bronisława | *Wierzbowa | ||
Chopina | *Długa | ||
Prosta | *Malinowskiego Bronisława | ||
Topolowa | *Chopina | ||
Staffa Leopolda | *Prosta | ||
Koziegłowska | *Topolowa | ||
Wąska | *Staffa Leopolda | ||
Zielona | *Koziegłowska | ||
Słowackiego Juliusza | <br /> | ||
Kościelna | |||
Tulipanów | |align=left| | ||
Łąkowa | *Wąska | ||
Źródlana | *Zielona | ||
Ogrodowa | *Słowackiego Juliusza | ||
Konwalii | *Kościelna | ||
Stary Rynek | *Tulipanów | ||
Steinkellera | *Łąkowa | ||
Wschodnia | *Źródlana | ||
Kopernika Mikołaja | *Ogrodowa | ||
Chryzantem | *Konwalii | ||
Czarka | *Stary Rynek | ||
Krzywa | *Steinkellera | ||
Moniuszki Stanisława | *Wschodnia | ||
Targowa | *Kopernika Mikołaja | ||
Orzeszkowej Elizy | *Chryzantem | ||
Dworska | *Czarka | ||
*Krzywa | |||
*Moniuszki Stanisława | |||
*Targowa | |||
*Orzeszkowej Elizy | |||
*Dworska | |||
<br /> | |||
Kusocińskiego Janusza | |align=left| | ||
Broniewskiego Władysława | *Prusa Bolesława | ||
Mickiewicza Adama | *Cegielniana | ||
Armii Krajowej | *Fiołków | ||
Astrów | *Górki | ||
Młyńska | *Handlowa | ||
Spadowa | *Sienkiewicza Henryka | ||
Leśniowska | *Mostowa | ||
*Słoneczna | |||
*Joselewicza Berka | |||
*Strażacka | |||
*Piaski | |||
*Kusocińskiego Janusza | |||
*Broniewskiego Władysława | |||
*Mickiewicza Adama | |||
*Armii Krajowej | |||
*Astrów | |||
*Młyńska | |||
*Spadowa | |||
*Leśniowska | |||
<br /> | |||
= | |align=left| | ||
*Kąkoli | |||
*Sosnowa | |||
*Poprzeczna | |||
*Piłsudskiego marsz. Józefa | |||
*Różana | |||
*Częstochowska | |||
*Deyny Kazimierza | |||
*Olszowa | |||
*Serwin | |||
*Ofiar Katynia | |||
*Polna | |||
*Niegowska | |||
*Żwirki i Wigury | |||
*Mała | |||
*Barbary św. | |||
*Klasztorna | |||
*Mokra | |||
*Krótka | |||
*Leśna | |||
|} | |||
==Galeria== | ==Galeria== | ||
| Linia 115: | Linia 150: | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis zdjęcia: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
==Bibliografia== | |||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim | data = [[1939]] | wydawca = Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim | miejsce = [[Sosnowiec]] | isbn = | strony = 98-101}} | |||
==Linki zewnętrzne== | ==Linki zewnętrzne== | ||
Wersja z 09:19, 28 sie 2012
Żarki - miasto w woj. śląskim, w powiecie myszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żarki.
W latach 1975 - 1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego.
Nazwa miejscowości
Nazwa Żarki ma pochodzić z czasów pogańskich, gdy, na tym miejscu stały żary czyli stosy drzewa, na których palono ciała zmarłych. Mniej prawdopodobnie brzmi inna wersja, że jeden z Myszkowskich, pan tych włości, zezwolił arendarzowi na postawienie domu zajezdnego tuż przy trakcie. Żona arendarza miała imię Sara, a że ją nazywano Sarką, stąd miały powstać Żarki.
Historia
Dawniej Żarki stały gdzie indziej, gdy jednak ludność w roku 1661 wymarła od moru, Jan Męciński założył miasto na innym miejscu. Już w XIV wieku. Młyny żareckie z woli Władysława ks. Opolskiego płaciły dziesięcinę klasztorowi na Jasnej Gorze. W XVI wieku właścicielami Żarek byli Myszkowscy, po nich Korycińscy, a od wieku XVII do 1829 r. Męcińscy herbu Poraj. Następnym dziedzicem tych włości był Piotr Steinkeller jeden z najbardziej zasłużonych przemysłowców i najzdolniejszych organizatorów przemysłu w Zagłębiu. Steinkeller założył w Żarkach kuźnię, warsztaty mechaniczne, fabrykę maszyn, naczyń kuchennych oraz młyn parowy. Wyrabiano tu słynne w całym kraju karetki pocztowe, nazywane popularnie steinkellerkami.
We dworze żareckim naówczas jeszcze drewnianym, u Korycińskich bawiła Maria Ludwika, małżonka Władysława IV, a i sam król z dworem bywał w gościnie u Korycińskich.
Bitwy pod Żarkami
W 1712 r. rozegrała się pod Żarkami bitwa między stronnikami Stanisława Leszczyńskiego, a Augusta II Sasa.
W 1809 r. Żarki były punktem zbornym wojsk narodowych, Jan Męciński bowiem został z dyspozycji ks. Józefa Poniatowskiego naczelnikiem sił zbrojnych powiatów: lelowskiego, częstochowskiego i pilickiego.
Powstanie styczniowe
W roku 1863 niedaleko Żarek pod wsią Jaworznikiem rozegrała się jedna z najkrwawszych bitew postania. 24 kwietnia 1863 r. oddział Mossakowskiego, dążący od Krakowa przez powiat olkuski w okolice Częstochowy, by połączyć się z oddziałem Oksińskiego, został zaatakowany przez 3 kompanie wojska rosyjskiego. Powstańcy ponieśli klęskę. Z obu stron straty wyniosły ponad stu zabitych i rannych.
Zabytki
- Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza.
- Ruiny kościoła św. Stanisława - za miastem na wzgórku są ruiny kościoła św. Stanisława. Kościół ten według tradycji stoi na tym miejscu, gdzie przed wiekami rozłożyły się stare Żarki.
- Kościół św. Barbary - przy ul. Częstochowskiej stoi starożytny kościółek św. Barbary, przy nim dzięki szczodrobliwości dziedziców istniał szpital.
- Pałac - Mikołaj Koryciński rozpoczął w Żarkach budowę obronnego zamku, ale budowy tej nie dokończył. Później Męcińscy wybudowali pałac. Po próbach uczynienia zamku żareckiego obronnym pozostały trzy baszty.
Szlaki turystyczne
Dzielnice i osiedla
Wykaz ulic
|
|
|
|
Galeria
Żarki. Zdjęcie Starego Rynku.
Żarki. Urokliwa uliczka z zachowaną dawną zabudową małego miasteczka.
Żarki. Stary rynek wraz z kościołem pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.01.
Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.02.
Żarki. Kapliczka z figurą Jana Nepomucena przy przepływającej przez miasteczko rzeczce Leśniówce.
Żarki. Kościół pw. św. Symeona i Judy Tadeusza.
Żarki. Kościółek p.w. św. Barbary (jeszcze w trakcie renowacji).
Żarki. Zachowana małomiasteczkowa zabudowa z okresu przedwojennego.
Żareckie stodoły unikatowy kompleks zabytkowy.
Żarki. Budynek dawnej tzw. "Nowej Synagogi" (a obecnie Domu Kultury) po zakończonej renowacji.
Żarki. Widok muru przepięknego cmentarza chrześcijańskiego z zachowanymi osiemnastowiecznymi grobami.
Żarki. Miejsce po starym cmentarzu żydowskim (kirkucie).
Żarki. Nowy cmentarz żydowski (kirkut).
Żarki. Biblioteka.
Opis zdjęcia:
.01.JPG)
Bibliografia
- Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 98-101.
