Pogoń (Sosnowiec)

Pogoń dzielnica Sosnowca
Status	dzielnica
W granicach Sosnowca	od
Kod pocztowy	41-

Widok z Wydziału Nauk o Ziemi UŚ

Pogoń - dzielnica położona na północny -zachód od centrum miasta jest dzielnicą Sosnowca od 1902 roku. Wcześniej była samodzielną wsią, znajdującą się na granicy z miastami - Czeladzią i Będzinem oraz dzielnicami - Sielcem, Środulką, Milowicami i Starym Sosnowcem. W zachodniej części Pogoni przebiega Droga Krajowa nr 94.

Historia

Pogoń jest jedną z najstarszych dzielnic Sosnowca. Na kartach historii ówczesna wieś Pogoń zapisała się już w 1345 roku. Według kronik w tym czasie na jej terenach rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polskimi i węgierskich, a nękającymi okoliczne ziemie oddziałami czeskimi. Według zapisków, na czele rycerstwa polskiego stanąć miał sam król Kazimierz Wielki. Wrogie siły zbrojne zostały pokonane.

Osada zmieniała wielokrotnie właścicieli. Wieś leżała w granicach Księstwa Siewierskiego - do 1442 roku była własnością książąt śląskich, a następnie przeszła we władanie biskupów krakowskich. W 1489 roku wykupił ją Jagiellończyk i włączył do dóbr królewskich. Od 1502 roku wieś często zmieniała swoich właścicieli. Byli nimi między innymi: Kowacze, Tymińscy, Jaroccy, Mieroszewscy, Siemieńscy, Mycielscy. To najpewniej przyczyniło się do podziału Pogoni na Pogoń Gzichowską (nazwa pochodzi od dzielnicy - Gzichów w Będzinie) i Pogoń Sielecką (analogicznie - od osady Sielec).

Na początku XIX wieku odkryto na terenie wioski złoża węgla i już w 1816 roku otwarto pierwszą kopalnię tego surowca - kopalnię "Pogonia". W 1822 roku wybudowano również hutę cynku "Anna"(później "Romania")(na pograniczu ze wsią Sosnowiec). W połowie XIX wieku Pogoń przeszła w posiadanie Niemców: hrabiego Jana Renarda (Pogoń Sielecka) i Gustaw von Kramsta (Pogoń Gzichowska). Na miejscu kopalni, która zaprzestała wydobycia, Gustaw von Kramsta uruchomił w 1864 roku hutę cynku ""Emma" oraz fabrykę bieli cynkowej.

Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem Czarnej Przemszy; Złodziejów w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i Radocha.

Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w 1878 roku pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej (po II Wojnie Światowej Politex) - uruchomił ją Henryk Dietel. Prócz otwarcia zakładów produkcyjnych Dietel był fundatorem pogońskiej Szkoły Realnej oraz kościoła protestanckiego i częściowo cerkwi prawosławnej. Był właścicielem pięknego wybudowanego w stylu neobarokowym z elementami rokoko pałacu, wybudowanego pod koniec XIX wieku naprzeciwko zakładów włókienniczych i kościoła. Wszystkie obiekty zostały wpisane do listy zabytków.

W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni walcownię żelaza i rurkownię przekształconą w 1897 roku w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza (późniejsza Huta im. Buczka)

Pogoń należała do gminy Gzichów, a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła w skład nadsołectwa sosnowieckiego.

Galeria

• 

  Ulica Będzińska.

• 

  Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowa kamienica.

• 

  Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowy kościół Mariawitów.

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

Pogoń na dawnej pocztówce i fotografii

• 

  Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

Pogoń na dawnej reklamie

• 
• 
• 

  Fabryka Pończoch Pogonianka (1938)

• 

  Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala (1938)

• 

  Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik (1931)

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

Pogoń na dawnym wycinku prasowym

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

• 

  Opis

Zabytki

• Zespół pałacowo-parkowy Henryka Dietla
  • Pałac Dietla
  • Park Dietla
  • Budynek wjazdowy
  • Zespół budynków pracowniczych
• Kościół ewangelicki
• Kościół św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu
• Gmach szkoły ul. Żeromskiego 3 (dawna Szkoła Realna, dawne Liceum im. Stanisława Staszica, budynek Wydziału Techniki)
• kapliczka z 1863 roku przy ulicy Czeladzkiej

Miejsce historyczne

• ,,Politex” - dawna Przędzalnia Czesankowa Heryka Dietla

Inne ważne obiekty

• Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul. Żeromskiego 4c
• Pływalnia Kryta i Siłownia, ul. Żeromskiego 5 i 4D
• Energetyczne Centrum Kultury, ul. Będzińska 65
• Wieżowiec Żyleta
  • budynek Wydziału Nauk Przyrodniczych, do 2019 Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego
  • Muzeum Nauk o Ziemi

Zobacz także

• FB page: Pogoń - wczoraj i dziś

Bibliografia

• "Sosnowiec znany i nieznany" - Jan "Przemsza" Zieliński 1997 r.,
• "Sosnowiec" - Marian Kantor Mirski - reedycja 1991 r.
• Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów