Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994
Przędzalnia Czesankowa ,,Politex” / Przędzalnia Dietla - nieistniejący zakład w Sosnowcu, założony w 1879 roku przez niemieckiego przedsiębiorcę / przemysłowca Henryka Dietla. Jego ojciec, Heinricha Gottlob Dietl, w 1853 roku uruchomił podobną przędzalnie w Wilkau[1][2]. Była to pierwsza przędzalnia czesankowa w Królestwie Polskim (1815 - 1918) i przez długi czas jedyna. Była też zarazem największą przędzalnią czesankową w Cesarstwie Rosji. Zatrudniała 2000 osób i przynosiła właścicielom ogromne zyski, dzięki którym przyczyniła się do rozwoju Sosnowca (liczne inwestycje nieprzemysłowe Henryka Dietla). Przędzalnia przez lata była jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście. Wkrótce otwarto w mieście również dwie inne przędzalnie, należące do rodziny Schoenów.
H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu
Po śmierci założyciela (w 1911 roku) fabryką zarządzali jego synowie Przędzalnia wełny czesankowej rozwijała się dynamicznie do wybuchu I wojny światowej. Wojna spowodowała unieruchomienie fabryki, co pociągnęło za sobą wielkie straty. W 1920 roku przędzalnia została ponownie uruchomiona i wytwarzała przędzę przez cały okres międzywojenny. W 1922 utworzono spółkę H. Dietel Spółka Akcyjna Przemysłu Włókienniczego w Sosnowcu, do której przekazano (sprzedano) wszystkie udziały przędzalni. Udziałowcami Spółki byli prawie wyłącznie członkowie rodziny Dietlów.[3]
Przędzalnia i Spółka funkcjonowały także w czasie II wojny światowej, ale ze względu na trudności stopniowo ograniczano produkcję i demontowano maszyny. W budynkach fabrycznych zainstalowano wytwórnię hamulców i kompresorów; część maszyn była jednak czynna do końca okupacji niemieckiej.
Politex
W lutym 1945 rok przędzalnia została przejęta przez tymczasowy zarząd państwowy [na podstawie wstępu do inwentarza, oprac. L. Domański, Będzin 1982]. 11 kwietnia 1946 Rozporządzeniem Rady Ministrów zakłady zostały wciągnięte do piątego wykazu przedsiębiorstw, przechodzących na własność Państwa, a 3 grudnia 1947 stan ten został zatwierdzony przez ówczesnego Ministra Przemysłu i Handlu - Hilarego Minca[4].
Wraz z przędzalnią Schoenów wchodziły w skład Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Wełnianego C. G. Schön i H. Dietel, po czym w latach 1948-1950 jako Państwowe Zakłady Przemysłu Wełniane-go nr 7 w Sosnowcu, w skład których wchodziła również fabryka w Białej Krakowskiej. W 1951 roku wyłącznie dwie miejscowe fabryki włókiennicze wchodziły w skład Sosnowieckich Zakładów Przemysłu Wełnianego. W połowie 1964 r. fabryki połączono tworząc Sosnowieckie Przędzalnie Czesankowe im. A. Kowalczyka. W październiku 1967 ponownie je rozdzielono zarządzeniem Ministra Przemysłu Lekkiego. Od tej pory funkcjonowały oddzielnie: Przędzalnia Czesankowa ,,Politex” (przy ul. S. Żeromskiego) oraz [[Zakłady Przemysłu Włókienniczego C. G. Schön, później Intertex, Sosnowiec, 1886 - 2007|Przędzalnia Czesankowa „Intertex”.
Jeszcze w latach 70. w zakładzie produkowano tkacką i dziewiarską przędzę czesankową. Fabryka była też jedynym producentem przędzy na tkaniny trudnopalne dla przemysłu okrętowego i włókien polipropylenowych na tzw. suche pieluszki".
17 maja 1994 roku ogłoszono upadłość Sosnowieckiej Przędzalni Czesankowej „Politex”.
Po upadku „Politexu” budynki przędzalni zostały wyprzedane prywatnym właścicielom. W budynku administracyjnym po gruntownym remoncie mieści się komisariat policji
W 1999 roku władze miasta ściągnęły do fabryki architektów i wizjonerów, którzy mieli stworzyć z niej tętniące rozrywką i kulturą studenckie centrum na kształt dzielnicy klubów przy ul. Stodolni w Ostrawie. Niestety, plan się okazał utopią. W 2009 roku Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego-Sosnowiec zaproponowało stworzenie ośrodka pod nazwą Przędzalnia Kultury. Niestety i ten pomysł nie został zrealizowany. Syndyk masy upadłościowej państwowego Politeksu rozparcelował fabrykę między kilkunastu prywatnych właścicieli. W wyniku zaniedbań budynki zostały doprowadzone do ruiny. Ponieważ zakład nie był wpisany do rejestru zabytków, w 2012 roku rozpoczęto wyburzanie głównej hali, będącej już w stanie posuniętej ruiny. Przed wyburzeniem udało uratować się jedną frontową ścianę fabryki, budynek administracyjny - dyrekcję przędzalni, którą podobnie jak pałac, kościół i szkołę udało się wpisać do rejestru zabytków.
