Cezary Uthke

Zagłębiowskie Biogramy
Cezary Uthke
Imię i nazwisko	Cezary Uthke
Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1889 Łódź
Data i miejsce śmierci	29 maja 1944 Oświęcim
Przyczyna śmierci	egzekucja
Zawód	inżynier
Odznaczenia
Krzyż Virtuti Militari

Cezary Uthke – (ur. 26 sierpnia 1889 r. w Łodzi, zm. 29 maja 1944 w Oświęcimiu) inżynier, działacz socjalistyczny, komendant Gwardii Ludowej PPS w Zagłębiu Dąbrowskim.

Edukacja

Do szkoły podstawowej uczęszczał w Łodzi, naukę kontynuował w Sosnowcu, w Sosnowieckiej Szkole Realnej (obecnie Liceum im. S. Staszica), w której uczył jego ojciec. Po maturze w 1906 r. rozpoczął studia w Rydze (rodzina Cezarego Uthke pochodziła z Łotwy). Od 1907 r. studiował w Wyższej Szkole Technicznej w Moskwie, a po jej ukończeniu uzyskał tytuł inżyniera mechanika. Zarówno w szkole średniej, jak i podczas studiów uczestniczył w działalności kół socjalistycznych. W lipcu 1914 r. powołany został do wojska, a następnie w stopniu porucznika skierowany na front. Wzięty przez Niemców do niewoli, do końca pierwszej wojny światowej przebywał w obozach jenieckich.

Praca

Po powrocie do kraju objął posadę Inspektora Pracy w Sosnowcu. Wstąpił wówczas do PPS-u i wkrótce stał się aktywnym działaczem tej partii. Jednocześnie zaangażował się w pracach na rzecz miasta - w 1919 r. został radnym i ławnikiem Zarządu Miejskiego w Sosnowcu. Sprawował również nadzór nad Wydziałem Budowlanym Magistratu. Z pracą zawodową i działalnością społeczno-polityczną łączył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

Po uzyskaniu dyplomu inżyniera architekta założył w Sosnowcu biuro projektów budowlanych. Od 1925 r. zatrudniony był w Magistracie w Dąbrowie Górniczej na stanowisku kierownika Wydziału Budowlanego. W działalności zawodowej odnosił sukcesy. Zaprojektował m.in. Szpital Dziecięcy w Siewierzu i kierował jego budową, Szkolę Podstawową nr 5 w Dąbrowie Górniczej, nadzorował budowę wodociągów, kanalizacji itp.

W łatach 1925 - 1928 pełnił funkcje radnego i wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej w Sosnowcu.

Okres międzywojenny

Przez cały okres międzywojenny aktywnie uczestniczył w pracach PPS-u. Z jego m.in. inicjatywy odsłonięto w 1922 r. tablicę pamiątkową ku czci robotników zamordowanych pod hutą „Katarzyna” w czasie rewolucji 1905 r. W 1923 r. założył w Zagłębiu Dąbrowskim Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych i przez wiele lat pełnił funkcję jego przewodniczącego. Prowadził kursy oświatowe, naukę esperanta, udzielał się w pracach Robotniczego Klubu Sportowego, organizował wycieczki krajoznawcze dla młodzieży itp. W partii pełnił odpowiedzialne funkcje - wchodził w skład Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS Zagłębia Dąbrowskiego, a po 1930 r. był komendantem okręgowym milicji PPS. Należał również do zarządu Związku Strzeleckiego.

Okres II wojny światowej

Zmobilizowany przed wybuchem II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. Po klęsce powrócił do pracy w Wydziale Budowlanym Magistratu w Dąbrowie Górniczej. Niemal od początku okupacji działał w ruchu konspiracyjnym. Współtworzył podziemne struktury PPS Wolność Równość Niepodległość (WRN) i oddziały zbrojne partii – Gwardię Ludową (GL). Został mianowany komendantem okręgowym GL (komendant Zagłębiowskiej Brygady GL). Dzięki jego zdolnościom organizacyjnym i energii w działaniu socjalistyczne formacje zbrojne stały się największą silą wojskową w Zagłębiu Dąbrowskim. Przychylnie odniósł się do akcji scaleniowej, prowadzonej przez ppłk. Zygmunta Waltera-Janke, mającej na celu skupienie pod komendą Armii Krajowej (AK) wszystkich sil zbrojnych obozu niepodległościowego. Po włączeniu Gwardii do AK Uthke łączył funkcję komendanta GL z funkcją zastępcy komendanta Okręgu Śląskiego AK i stanął na czele Wydziału Wojskowego sztabu Okręgu AK. W tym czasie awansował do stopnia majora i otrzymał Krzyż Virtutli Militari.

Śmierć

15 grudnia 1943 r. został aresztowany przez gestapo i uwięziony w Mysłowicach, gdzie poddano go wyrafinowanym torturom. W maju 1944 r. przebywał w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Tam 24 maja hitlerowski sąd skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 29 maja 1944 r.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom III. Muzeum w Sosnowcu, 2004, s. 56-57. ISBN 83-89199-11-4.