Browar Sielecki w Sosnowcu: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| (Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec browar i mlyn hr. renard 0001.jpg|thumb| | {{Browary infobox | ||
|Grafika = Browar Sielecki Etykiety do 1914 02.jpg | |||
|Nazwa = Browar Sielecki | |||
|Miejsce produkcji = [[Sielec (Sosnowiec)|Sielec]] | |||
|Data powstania = [[1825]] | |||
|Data likwidacji = [[1974]] | |||
|Rodzaje piwa = | |||
}} | |||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec browar i mlyn hr. renard 0001.jpg|thumb|250px|Młyn i browar parowy Gwarectwa Renard]] | |||
[[Plik:Reklama 1905 Browar Sielecki 01.jpg|thumb|450px|Reklama [[1905]]]] | |||
'''Browar Sielecki''' / '''Browar Parowy Sielce''' / '''Browar Dóbr Sielce''' / '''Browar Gwarectwa Hrabia Renard''' - zakłady piwowarskie istniejące na terenie [[Sielec (Sosnowiec)|Sielca]], potem [[Sosnowiec|Sosnowca]] od [[1880]] do [[1972]] z zakładami w okolicach ulicy [[Ulica Browarna (Sosnowiec)|Browarnej]], [[Ulica Skautów (Sosnowiec)|Skautów]] | |||
==Historia== | ==Historia== | ||
Od [[1825]] roku w | [[Plik:Browar Sielecki Sosnowiec.jpg|thumb|250px|Browar Sielecki]] | ||
W [[1882]] | Od [[1825]] roku w dobrach sieleckich produkowano piwo zwyczajne głównie na potrzeby majątku w typowym rolniczym/folwarcznym browarze. | ||
W latach [[1880]]-[[1882]] wybudowano w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] nowoczesny browar parowy, który po utworzeniu [[Gwarectwo „Hrabia Renard”|Gwarectwa „Hrabia Renard”]] ([[1884]]), rozbudowywano i modernizowano. W [[1895]] roku uruchomiono słodownię, a w [[1901]] roku wytwórnię sztucznego lodu. W okresie tym znajdowało w nim zatrudnienie przeciętnie 60 osób. | |||
==Do 1914 roku== | ==Do 1914 roku== | ||
Browar produkował jasne i ciemne | Browar produkował jasne i ciemne: Sieleckie, Pilzeńskie, Monachijskie, Obstalunkowe, Zdrój Sielecki, Leczniczo-Słodowe. A wszystko to rozlewano do butelek. Wielkość produkcji na samym początku wynosiła 2,9 tys. hl w 1884 roku, natomiast już pod koniec XIX wieku przekraczała 10 000 hl (w 1895 – 14,4 tysięcy hl, w 1899 – 22,6 tysięcy hl). Cieszyło się ono uznaniem mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]] i okolic. Browar Sielecki posiadał wiele składów firmowych, jak w okolicy browaru: [[Będzin]], [[Poręba]], [[Zawiercie]], [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowa]], [[Sosnowiec|Sosnowice]], [[Olkusz]]. Na początku wieku rozszerzono jego dystrybucję poza granice regionu. W rezultacie tych działań skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie, Częstochowie, Pionkach, Krakowie. Browar posiadał własną bocznicę kolejową i specjalistyczne wagony do przewozu piwa. | ||
skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie. Po | |||
Po około 10-latach funkcjonowania jako oddział browaru przejął go prywatny przedsiębiorca. | |||
<gallery> | <gallery> | ||
| Linia 23: | Linia 35: | ||
zaprojektowała i wybudowała na przełomie [[1929]] i [[1930]] roku czeska firma „Skoda” z Pilzna. | zaprojektowała i wybudowała na przełomie [[1929]] i [[1930]] roku czeska firma „Skoda” z Pilzna. | ||
W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny. | W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny. | ||
Został zlikwidowany w [[1976]] roku. Jego budynki wyburzono z uwagi na plany rozbudowy pobliskiej [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|huty "Buczek"]]. Do rozbudowy jednak nigdy nie doszło - po dawnym zakładzie piwowarskim, pozostał pusty plac. W [[2021]] w tym miejscu rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego pod nazwą '''Sielec Renarda'''. | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik: | Plik:Reklama 1924 Sosnowiec Browar Sielecki 01.JPG|Reklama prasowa z [[1924]] roku | ||
Plik: | Plik:Reklama 1926 Sosnowiec Browar Sielecki 01.JPG|Reklama prasowa z [[1926]] roku | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]] | Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]] | ||
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]] | Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]] | ||
| Linia 32: | Linia 45: | ||
==Okupacja 1939 - 1945== | ==Okupacja 1939 - 1945== | ||
W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, nadając mu nazwę Braurerei der Gewerkschaft Graf Renard Sosnowitz. | W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, nadając mu nazwę '''Braurerei der Gewerkschaft Graf Renard Sosnowitz'''. Przebudowano wówczas tanki do leżakowani i kadzie fermentacyjne. W czasie wojny browar produkował natępujący asortyment piw: Einfachbier, Lagerbier, Malzbier, Renard Bier. | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| Linia 46: | Linia 59: | ||
==Po 1945 roku== | ==Po 1945 roku== | ||
Po drugiej wojnie światowej browar został upaństwowiony i najpierw stanowił oddział Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Węglowego | Po drugiej wojnie światowej browar został upaństwowiony i najpierw stanowił oddział [[Dąbrowskie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego w Sosnowcu|Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Węglowego]] i podlegał [[Kopalnia "Sosnowiec" (Sosnowiec)|kopalni „Hr. Renard”]] (był częścią tej kopalni). W tym też okresie pojawił się nowy znak firmowy, którym były skrzyżowane oskardy stanowiące jeden z motywów etykiet naklejanych w tym czasie na butelki z piwem Sieleckim i Słodowym. | ||
W [[1950]] przeszedł pod zarząd '''Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego''' i na krótko włączono browar do '''Zjednoczenia Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu'''. Od roku [[1951]] do [[1967]] stanowił zakład [[Browar Gambrinus w Będzinie Gzichowie#Po 1945 roku|Będzińskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych]]. Zmieniono znak firmowy, który od [[1951]] wyglądał jak lampka – karbidówka górnicza. Okres ten cechował się największymi inwestycjami powojennymi realizowanymi w latach [[1960]]-[[1965]]. | |||
Produkowano w nim kilka gatunków piwa dobrej jakości, o czym świadczy zajęcie przez sielecki trunek drugiego miejsca (po żywieckim) w konkursie wojewódzkim, przeprowadzonym w grudniu [[1956]] roku. Natomiast wśród krajowych producentów piwa browar w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] plasował się na szóstej pozycji wśród 118 funkcjonujących wówczas w Polsce zakładów. Zaopatrywał głównie [[Sosnowiec]] (86% produkcji) i niektóre miasta śląskie. Według danych z [[1957]] roku dziennie wytwarzano 11 tys. litrów piwa, a latem produkcja dochodziła nawet do 25 tys. litrów. W latach 60. dominowała produkcja piwa jasnego pełnego (12 BALL). | |||
==Likwidacja - lata 70-te XX w.== | |||
Następne lata przyniosły wcielenie browaru w Sielcu do Tyskich Zakładów Piwowarskich (1967 - 1975), które w latach 1972 do 1974 przeprowadziły ostatnią modernizację browaru. | |||
W latach 1975 - 1976, włączono go w struktury Zakładów Piwowarskich w Zabrzu. | |||
Ostatnią warkę piwa wyprodukowano w 1974 roku. | |||
W 1976 podjęto decyzję o wyburzeniu Browaru w celu rozbudowy [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|Huty Buczek]]. Po Browarze zachowały się jedynie 2 budynki zlokalizowane przy [[Ulica Skautów (Sosnowiec)|ulicy Skautów]] pod nr 1 - obecnie budynki plebanii i Centrum Pomocy Rodzinie. [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|Huta Buczek]] ostatecznie nie została rozbudowana a plac do [[2020]] roku pozostawał nieużytkiem. W [[2021]] roku rozpoczęto na nim budowę osiedla '''Sielec Renarda'''. | |||
<gallery> | <gallery> | ||
Plik:Sosnowiec Piwo Sieleckie PPF 01.JPG|PPF - Sieleckie | Plik:Sosnowiec Piwo Sieleckie PPF 01.JPG|PPF - Sieleckie | ||
| Linia 61: | Linia 86: | ||
Plik:Browar Sielecki Etykiety po 1945 11.jpg|[[Opis]] | Plik:Browar Sielecki Etykiety po 1945 11.jpg|[[Opis]] | ||
</gallery> | </gallery> | ||
<videoflash>RhSkY_2MFBE</videoflash> | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 72: | Linia 99: | ||
[[Kategoria:Przedsiębiorstwa i firmy w Sosnowcu w okresie po 1945]] | [[Kategoria:Przedsiębiorstwa i firmy w Sosnowcu w okresie po 1945]] | ||
[[Kategoria:Browary w Zagłębiu Dąbrowskim|Sosnowiec]] | [[Kategoria:Browary w Zagłębiu Dąbrowskim|Sosnowiec]] | ||
[[Kategoria:Sielec]] | |||
[[Kategoria:Nieistniejące miejsca w Sosnowcu]] | |||
Aktualna wersja na dzień 08:18, 15 lis 2023
| Browary w Zagłębiu Dąbrowskim | |
 | |
| Nazwa | Browar Sielecki |
| Miejsce produkcji | Sielec |
| Data powstania | 1825 |
| Data likwidacji | 1974 |
Browar Sielecki / Browar Parowy Sielce / Browar Dóbr Sielce / Browar Gwarectwa Hrabia Renard - zakłady piwowarskie istniejące na terenie Sielca, potem Sosnowca od 1880 do 1972 z zakładami w okolicach ulicy Browarnej, Skautów
Historia
Od 1825 roku w dobrach sieleckich produkowano piwo zwyczajne głównie na potrzeby majątku w typowym rolniczym/folwarcznym browarze. W latach 1880-1882 wybudowano w Sielcu nowoczesny browar parowy, który po utworzeniu Gwarectwa „Hrabia Renard” (1884), rozbudowywano i modernizowano. W 1895 roku uruchomiono słodownię, a w 1901 roku wytwórnię sztucznego lodu. W okresie tym znajdowało w nim zatrudnienie przeciętnie 60 osób.
Do 1914 roku
Browar produkował jasne i ciemne: Sieleckie, Pilzeńskie, Monachijskie, Obstalunkowe, Zdrój Sielecki, Leczniczo-Słodowe. A wszystko to rozlewano do butelek. Wielkość produkcji na samym początku wynosiła 2,9 tys. hl w 1884 roku, natomiast już pod koniec XIX wieku przekraczała 10 000 hl (w 1895 – 14,4 tysięcy hl, w 1899 – 22,6 tysięcy hl). Cieszyło się ono uznaniem mieszkańców Sosnowca i okolic. Browar Sielecki posiadał wiele składów firmowych, jak w okolicy browaru: Będzin, Poręba, Zawiercie, Dąbrowa, Sosnowice, Olkusz. Na początku wieku rozszerzono jego dystrybucję poza granice regionu. W rezultacie tych działań skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie, Częstochowie, Pionkach, Krakowie. Browar posiadał własną bocznicę kolejową i specjalistyczne wagony do przewozu piwa.
Po około 10-latach funkcjonowania jako oddział browaru przejął go prywatny przedsiębiorca.
Pilzeńskie - Rozlewnia Zawiercie
Pilzeńskie - Rozlewnia Sosnowiec
Sieleckie - Skład Główny: Warszawa ul. Ogrodowa
Sieleckie - Skład Główny: Warszawa ul. Żelazna
Okres I WŚ 1914 - 1918
Podczas pierwszej wojny światowej zakład produkował niespełna 20% tego co przed 1914 r.
Lata 1918 - 1939
Po ponownym uruchomieniu w latach 20. browar wytwarzał mniej piwa niż przed wojną: w 1923 roku - 8 tys., a w 1924 roku - 11,6 tys. hektolitrów, zatrudniając 38 pracowników. Wyposażony był w 5 motorów, maszynę parową i 2 kotły parowe. Pod koniec lat 20. podjęto decyzję o modernizację zakładu. Na zlecenie Towarzystwa „Hrabia Renard” nową warzelnię zaprojektowała i wybudowała na przełomie 1929 i 1930 roku czeska firma „Skoda” z Pilzna. W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny. Został zlikwidowany w 1976 roku. Jego budynki wyburzono z uwagi na plany rozbudowy pobliskiej huty "Buczek". Do rozbudowy jednak nigdy nie doszło - po dawnym zakładzie piwowarskim, pozostał pusty plac. W 2021 w tym miejscu rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego pod nazwą Sielec Renarda.
Okupacja 1939 - 1945
W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, nadając mu nazwę Braurerei der Gewerkschaft Graf Renard Sosnowitz. Przebudowano wówczas tanki do leżakowani i kadzie fermentacyjne. W czasie wojny browar produkował natępujący asortyment piw: Einfachbier, Lagerbier, Malzbier, Renard Bier.
Po 1945 roku
Po drugiej wojnie światowej browar został upaństwowiony i najpierw stanowił oddział Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Węglowego i podlegał kopalni „Hr. Renard” (był częścią tej kopalni). W tym też okresie pojawił się nowy znak firmowy, którym były skrzyżowane oskardy stanowiące jeden z motywów etykiet naklejanych w tym czasie na butelki z piwem Sieleckim i Słodowym.
W 1950 przeszedł pod zarząd Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego i na krótko włączono browar do Zjednoczenia Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu. Od roku 1951 do 1967 stanowił zakład Będzińskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych. Zmieniono znak firmowy, który od 1951 wyglądał jak lampka – karbidówka górnicza. Okres ten cechował się największymi inwestycjami powojennymi realizowanymi w latach 1960-1965.
Produkowano w nim kilka gatunków piwa dobrej jakości, o czym świadczy zajęcie przez sielecki trunek drugiego miejsca (po żywieckim) w konkursie wojewódzkim, przeprowadzonym w grudniu 1956 roku. Natomiast wśród krajowych producentów piwa browar w Sielcu plasował się na szóstej pozycji wśród 118 funkcjonujących wówczas w Polsce zakładów. Zaopatrywał głównie Sosnowiec (86% produkcji) i niektóre miasta śląskie. Według danych z 1957 roku dziennie wytwarzano 11 tys. litrów piwa, a latem produkcja dochodziła nawet do 25 tys. litrów. W latach 60. dominowała produkcja piwa jasnego pełnego (12 BALL).
Likwidacja - lata 70-te XX w.
Następne lata przyniosły wcielenie browaru w Sielcu do Tyskich Zakładów Piwowarskich (1967 - 1975), które w latach 1972 do 1974 przeprowadziły ostatnią modernizację browaru. W latach 1975 - 1976, włączono go w struktury Zakładów Piwowarskich w Zabrzu.
Ostatnią warkę piwa wyprodukowano w 1974 roku. W 1976 podjęto decyzję o wyburzeniu Browaru w celu rozbudowy Huty Buczek. Po Browarze zachowały się jedynie 2 budynki zlokalizowane przy ulicy Skautów pod nr 1 - obecnie budynki plebanii i Centrum Pomocy Rodzinie. Huta Buczek ostatecznie nie została rozbudowana a plac do 2020 roku pozostawał nieużytkiem. W 2021 roku rozpoczęto na nim budowę osiedla Sielec Renarda.
PPF - Sieleckie
<videoflash>RhSkY_2MFBE</videoflash>
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II. : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 7-8. ISBN 83-89199-03-3.
