Browar Sielecki w Sosnowcu: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Pocztowka sosnowiec browar i mlyn hr. renard 0001.jpg|thumb|400px|Młyn i browar parowy Gwarectwa Renard]]
{{Browary infobox
|Grafika = Browar Sielecki Etykiety do 1914 02.jpg
|Nazwa = Browar Sielecki
|Miejsce produkcji = [[Sielec (Sosnowiec)|Sielec]]
|Data powstania = [[1825]]
|Data likwidacji = [[1974]]
|Rodzaje piwa =
}}
[[Plik:Pocztowka sosnowiec browar i mlyn hr. renard 0001.jpg|thumb|250px|Młyn i browar parowy Gwarectwa Renard]]
[[Plik:Reklama 1905 Browar Sielecki 01.jpg|thumb|450px|Reklama [[1905]]]]
'''Browar Sielecki''' / '''Browar Parowy Sielce''' / '''Browar Dóbr Sielce''' / '''Browar Gwarectwa Hrabia Renard''' - zakłady piwowarskie istniejące na terenie [[Sielec (Sosnowiec)|Sielca]], potem [[Sosnowiec|Sosnowca]] od [[1880]] do [[1972]] z zakładami w okolicach ulicy [[Ulica Browarna (Sosnowiec)|Browarnej]], [[Ulica Skautów (Sosnowiec)|Skautów]]  
==Historia==
==Historia==
Od [[1825]] roku w majątku [[Sielec (Sosnowiec)|sieleckim]] produkowano piwo na potrzeby
[[Plik:Browar Sielecki Sosnowiec.jpg|thumb|250px|Browar Sielecki]]
własne w prymitywnym browarze, usytuowanym w pobliżu zamku.
 
W [[1882]] roku wybudowano w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] nowoczesny browar mechaniczny, który po utworzeniu [[Gwarectwo „Hrabia Renard”|Gwarectwa „Hrabia Renard”]] ([[1884]]), rozbudowywano i modernizowano. W [[1895]] roku uruchomiono słodownię, a w [[1904]] roku wytwórnię sztucznego lodu. W okresie tym znajdowało w nim zatrudnienie przeciętnie 60 osób.
Od [[1825]] roku w dobrach sieleckich produkowano piwo zwyczajne głównie na potrzeby majątku w typowym rolniczym/folwarcznym browarze.
W latach [[1880]]-[[1882]] wybudowano w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] nowoczesny browar parowy, który po utworzeniu [[Gwarectwo „Hrabia Renard”|Gwarectwa „Hrabia Renard”]] ([[1884]]), rozbudowywano i modernizowano. W [[1895]] roku uruchomiono słodownię, a w [[1901]] roku wytwórnię sztucznego lodu. W okresie tym znajdowało w nim zatrudnienie przeciętnie 60 osób.


==Do 1914 roku==
==Do 1914 roku==
Browar produkował jasne i ciemne piwo, nazywane „sieleckim” oraz „renardowskim”, w ilości l5 tys. hektolitrów rocznie. Cieszyło się ono uznaniem mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]] i okolic. Próbowano nawet rozszerzyć jego dystrybucję poza granice regionu. W rezultacie tych działań
Browar produkował jasne i ciemne: Sieleckie, Pilzeńskie, Monachijskie, Obstalunkowe, Zdrój Sielecki, Leczniczo-Słodowe. A wszystko to rozlewano do butelek. Wielkość produkcji na samym początku wynosiła 2,9 tys. hl w 1884 roku, natomiast już pod koniec XIX wieku przekraczała 10 000 hl (w 1895 – 14,4 tysięcy hl, w 1899 – 22,6 tysięcy hl). Cieszyło się ono uznaniem mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]] i okolic. Browar Sielecki posiadał wiele składów firmowych, jak w okolicy browaru: [[Będzin]], [[Poręba]], [[Zawiercie]], [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowa]], [[Sosnowiec|Sosnowice]], [[Olkusz]]. Na początku wieku rozszerzono jego dystrybucję poza granice regionu. W rezultacie tych działań skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie, Częstochowie, Pionkach, Krakowie. Browar posiadał własną bocznicę kolejową i specjalistyczne wagony do przewozu piwa.  
skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie. Po kilku latach zlikwidowano go jednak, ponieważ przynosił straty.  
 
Po około 10-latach funkcjonowania jako oddział browaru przejął go prywatny przedsiębiorca.  


<gallery>
<gallery>
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 01.jpg|Pilzeńskie - Rozlewnia Zawiercie
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 01.jpg|Pilzeńskie - Rozlewnia Zawiercie
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 02.jpg|Pilzeńskie - Rozlewnia Sosnowiec
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 02.jpg|Pilzeńskie - Rozlewnia Sosnowiec
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 03.jpg|Skład Główny: Warszawa ul. Ogrodowa
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 03.jpg|Sieleckie - Skład Główny: Warszawa ul. Ogrodowa
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 04.jpg|Skład Główny: Warszawa ul. Żelazna
Plik:Browar Sielecki Etykiety do 1914 04.jpg|Sieleckie - Skład Główny: Warszawa ul. Żelazna
</gallery>
</gallery>


==Okres I WŚ 1914 - 1918==
==Okres I WŚ 1914 - 1918==
Podczas pierwszej wojny światowej zakład przerwał produkcję.
Podczas pierwszej wojny światowej zakład produkował niespełna 20% tego co przed 1914 r.


==Lata 1918 - 1939==
==Lata 1918 - 1939==
Linia 23: Linia 35:
zaprojektowała i wybudowała na przełomie [[1929]] i [[1930]] roku czeska firma „Skoda” z Pilzna.  
zaprojektowała i wybudowała na przełomie [[1929]] i [[1930]] roku czeska firma „Skoda” z Pilzna.  
W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny.
W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny.
Został zlikwidowany w [[1976]] roku. Jego budynki wyburzono z uwagi na plany rozbudowy pobliskiej [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|huty "Buczek"]]. Do rozbudowy jednak nigdy nie doszło - po dawnym zakładzie piwowarskim, pozostał pusty plac. W [[2021]] w tym miejscu rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego pod nazwą '''Sielec Renarda'''.


<gallery>
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Reklama 1924 Sosnowiec Browar Sielecki 01.JPG|Reklama prasowa z [[1924]] roku
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Reklama 1926 Sosnowiec Browar Sielecki 01.JPG|Reklama prasowa z [[1926]] roku
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Plik:Brak zdjęcia.jpg|[[Opis]]
Linia 32: Linia 45:


==Okupacja 1939 - 1945==
==Okupacja 1939 - 1945==
W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, wytwarzając w nim piwo pn. „Renard – Bier Sosnowitz”.
W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, nadając mu nazwę '''Braurerei der Gewerkschaft Graf Renard Sosnowitz'''. Przebudowano wówczas tanki do leżakowani i kadzie fermentacyjne. W czasie wojny  browar produkował natępujący asortyment piw: Einfachbier, Lagerbier, Malzbier, Renard Bier.


<gallery>
<gallery>
Linia 46: Linia 59:


==Po 1945 roku==
==Po 1945 roku==
Po drugiej wojnic światowej browar przeszedł pod za rząd Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego. Produkowano w nim kilka gatunków piwa dobrej jakości , o czym świadczy zajęcie przez sielecki trunek drugiego miejsca (po żywieckim) w konkursie wojewódzkim,
Po drugiej wojnie światowej browar został upaństwowiony i najpierw stanowił oddział [[Dąbrowskie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego w Sosnowcu|Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Węglowego]] i podlegał [[Kopalnia "Sosnowiec" (Sosnowiec)|kopalni „Hr. Renard”]] (był częścią tej kopalni). W tym też okresie pojawił się nowy znak firmowy, którym były skrzyżowane oskardy stanowiące jeden z motywów etykiet naklejanych w tym czasie na butelki z piwem Sieleckim i Słodowym.  
przeprowadzonym w grudniu [[1956]] roku. Natomiast wśród krajowych producentów piwa browar w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] plasował się na szóstej pozycji wśród 118 funkcjonujących  wówczas w Polsce zakładów. Zaopatrywał głównie [[Sosnowiec]] (86% produkcji) i niektóre miasta śląskie. Według danych z [[1957]] roku dziennie wytwarzano 11 tys. litrów piwa, a latem produkcja dochodziła nawet do 25 tys. litrów. W latach 60. zapotrzebowanie na [[Sosnowiec|sosnowieckie]] piwo zmalało. Doprowadziło to w latach 70. do likwidacji browaru.


W [[1950]] przeszedł pod zarząd '''Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego''' i na krótko włączono browar do '''Zjednoczenia Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu'''. Od roku [[1951]] do [[1967]] stanowił zakład [[Browar Gambrinus w Będzinie Gzichowie#Po 1945 roku|Będzińskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych]]. Zmieniono znak firmowy, który od [[1951]] wyglądał jak lampka – karbidówka górnicza. Okres ten cechował się największymi inwestycjami powojennymi realizowanymi w latach [[1960]]-[[1965]].
Produkowano w nim kilka gatunków piwa dobrej jakości, o czym świadczy zajęcie przez sielecki trunek drugiego miejsca (po żywieckim) w konkursie wojewódzkim, przeprowadzonym w grudniu [[1956]] roku. Natomiast wśród krajowych producentów piwa browar w [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcu]] plasował się na szóstej pozycji wśród 118 funkcjonujących  wówczas w Polsce zakładów. Zaopatrywał głównie [[Sosnowiec]] (86% produkcji) i niektóre miasta śląskie. Według danych z [[1957]] roku dziennie wytwarzano 11 tys. litrów piwa, a latem produkcja dochodziła nawet do 25 tys. litrów. W latach 60. dominowała produkcja piwa jasnego pełnego (12 BALL).
==Likwidacja - lata 70-te XX w.==
Następne lata przyniosły wcielenie browaru w Sielcu do Tyskich Zakładów Piwowarskich (1967 - 1975), które w latach 1972 do 1974 przeprowadziły ostatnią  modernizację browaru.
W latach 1975 - 1976, włączono  go  w struktury Zakładów Piwowarskich w Zabrzu.
Ostatnią warkę piwa wyprodukowano w 1974 roku.
W 1976 podjęto decyzję o wyburzeniu Browaru w celu rozbudowy [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|Huty Buczek]]. Po Browarze zachowały się jedynie 2 budynki zlokalizowane przy [[Ulica Skautów (Sosnowiec)|ulicy Skautów]] pod nr 1 - obecnie budynki plebanii i Centrum Pomocy Rodzinie. [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010#Huta Buczek|Huta Buczek]] ostatecznie nie została rozbudowana a plac do [[2020]] roku pozostawał nieużytkiem. W [[2021]] roku rozpoczęto na nim budowę osiedla '''Sielec Renarda'''.
<gallery>
<gallery>
Plik:Sosnowiec Piwo Sieleckie PPF 01.JPG|PPF - Sieleckie
Plik:Sosnowiec Piwo Sieleckie PPF 01.JPG|PPF - Sieleckie
Linia 63: Linia 86:
Plik:Browar Sielecki Etykiety po 1945 11.jpg|[[Opis]]
Plik:Browar Sielecki Etykiety po 1945 11.jpg|[[Opis]]
</gallery>
</gallery>
<videoflash>RhSkY_2MFBE</videoflash>


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
Linia 74: Linia 99:
[[Kategoria:Przedsiębiorstwa i firmy w Sosnowcu w okresie po 1945]]
[[Kategoria:Przedsiębiorstwa i firmy w Sosnowcu w okresie po 1945]]
[[Kategoria:Browary w Zagłębiu Dąbrowskim|Sosnowiec]]
[[Kategoria:Browary w Zagłębiu Dąbrowskim|Sosnowiec]]
[[Kategoria:Sielec]]
[[Kategoria:Nieistniejące miejsca w Sosnowcu]]

Aktualna wersja na dzień 08:18, 15 lis 2023

Browary w Zagłębiu Dąbrowskim
Browar Sielecki Etykiety do 1914 02.jpg
Nazwa Browar Sielecki
Miejsce produkcji Sielec
Data powstania 1825
Data likwidacji 1974
Młyn i browar parowy Gwarectwa Renard
Reklama 1905

Browar Sielecki / Browar Parowy Sielce / Browar Dóbr Sielce / Browar Gwarectwa Hrabia Renard - zakłady piwowarskie istniejące na terenie Sielca, potem Sosnowca od 1880 do 1972 z zakładami w okolicach ulicy Browarnej, Skautów

Historia

Browar Sielecki

Od 1825 roku w dobrach sieleckich produkowano piwo zwyczajne głównie na potrzeby majątku w typowym rolniczym/folwarcznym browarze. W latach 1880-1882 wybudowano w Sielcu nowoczesny browar parowy, który po utworzeniu Gwarectwa „Hrabia Renard” (1884), rozbudowywano i modernizowano. W 1895 roku uruchomiono słodownię, a w 1901 roku wytwórnię sztucznego lodu. W okresie tym znajdowało w nim zatrudnienie przeciętnie 60 osób.

Do 1914 roku

Browar produkował jasne i ciemne: Sieleckie, Pilzeńskie, Monachijskie, Obstalunkowe, Zdrój Sielecki, Leczniczo-Słodowe. A wszystko to rozlewano do butelek. Wielkość produkcji na samym początku wynosiła 2,9 tys. hl w 1884 roku, natomiast już pod koniec XIX wieku przekraczała 10 000 hl (w 1895 – 14,4 tysięcy hl, w 1899 – 22,6 tysięcy hl). Cieszyło się ono uznaniem mieszkańców Sosnowca i okolic. Browar Sielecki posiadał wiele składów firmowych, jak w okolicy browaru: Będzin, Poręba, Zawiercie, Dąbrowa, Sosnowice, Olkusz. Na początku wieku rozszerzono jego dystrybucję poza granice regionu. W rezultacie tych działań skład piwa sieleckiego powstał również w Warszawie, Częstochowie, Pionkach, Krakowie. Browar posiadał własną bocznicę kolejową i specjalistyczne wagony do przewozu piwa.

Po około 10-latach funkcjonowania jako oddział browaru przejął go prywatny przedsiębiorca.

Okres I WŚ 1914 - 1918

Podczas pierwszej wojny światowej zakład produkował niespełna 20% tego co przed 1914 r.

Lata 1918 - 1939

Po ponownym uruchomieniu w latach 20. browar wytwarzał mniej piwa niż przed wojną: w 1923 roku - 8 tys., a w 1924 roku - 11,6 tys. hektolitrów, zatrudniając 38 pracowników. Wyposażony był w 5 motorów, maszynę parową i 2 kotły parowe. Pod koniec lat 20. podjęto decyzję o modernizację zakładu. Na zlecenie Towarzystwa „Hrabia Renard” nową warzelnię zaprojektowała i wybudowała na przełomie 1929 i 1930 roku czeska firma „Skoda” z Pilzna. W latach międzywojennych produkowano w browarze piwo „marcowe”, „obstalunkowe”, „porter”, „sieleckie”, a także słód i lód sztuczny. Został zlikwidowany w 1976 roku. Jego budynki wyburzono z uwagi na plany rozbudowy pobliskiej huty "Buczek". Do rozbudowy jednak nigdy nie doszło - po dawnym zakładzie piwowarskim, pozostał pusty plac. W 2021 w tym miejscu rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego pod nazwą Sielec Renarda.

Okupacja 1939 - 1945

W okresie okupacji Niemcy przejęli zakład, nadając mu nazwę Braurerei der Gewerkschaft Graf Renard Sosnowitz. Przebudowano wówczas tanki do leżakowani i kadzie fermentacyjne. W czasie wojny browar produkował natępujący asortyment piw: Einfachbier, Lagerbier, Malzbier, Renard Bier.

Po 1945 roku

Po drugiej wojnie światowej browar został upaństwowiony i najpierw stanowił oddział Dąbrowskich Zakładów Przemysłu Węglowego i podlegał kopalni „Hr. Renard” (był częścią tej kopalni). W tym też okresie pojawił się nowy znak firmowy, którym były skrzyżowane oskardy stanowiące jeden z motywów etykiet naklejanych w tym czasie na butelki z piwem Sieleckim i Słodowym.

W 1950 przeszedł pod zarząd Państwowego Przemysłu Fermentacyjnego i na krótko włączono browar do Zjednoczenia Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu. Od roku 1951 do 1967 stanowił zakład Będzińskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych. Zmieniono znak firmowy, który od 1951 wyglądał jak lampka – karbidówka górnicza. Okres ten cechował się największymi inwestycjami powojennymi realizowanymi w latach 1960-1965.


Produkowano w nim kilka gatunków piwa dobrej jakości, o czym świadczy zajęcie przez sielecki trunek drugiego miejsca (po żywieckim) w konkursie wojewódzkim, przeprowadzonym w grudniu 1956 roku. Natomiast wśród krajowych producentów piwa browar w Sielcu plasował się na szóstej pozycji wśród 118 funkcjonujących wówczas w Polsce zakładów. Zaopatrywał głównie Sosnowiec (86% produkcji) i niektóre miasta śląskie. Według danych z 1957 roku dziennie wytwarzano 11 tys. litrów piwa, a latem produkcja dochodziła nawet do 25 tys. litrów. W latach 60. dominowała produkcja piwa jasnego pełnego (12 BALL).

Likwidacja - lata 70-te XX w.

Następne lata przyniosły wcielenie browaru w Sielcu do Tyskich Zakładów Piwowarskich (1967 - 1975), które w latach 1972 do 1974 przeprowadziły ostatnią modernizację browaru. W latach 1975 - 1976, włączono go w struktury Zakładów Piwowarskich w Zabrzu.

Ostatnią warkę piwa wyprodukowano w 1974 roku. W 1976 podjęto decyzję o wyburzeniu Browaru w celu rozbudowy Huty Buczek. Po Browarze zachowały się jedynie 2 budynki zlokalizowane przy ulicy Skautów pod nr 1 - obecnie budynki plebanii i Centrum Pomocy Rodzinie. Huta Buczek ostatecznie nie została rozbudowana a plac do 2020 roku pozostawał nieużytkiem. W 2021 roku rozpoczęto na nim budowę osiedla Sielec Renarda.

<videoflash>RhSkY_2MFBE</videoflash>

Bibliografia

  • Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II.  : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 7-8. ISBN 83-89199-03-3.