Iskra: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „thumb|200px|Gazeta Iskra ze zbiorów Biblioteki w Dąbrowie Górniczej '''Iskra''' – pismo o charakterze polityczno-społecznym i literackim, wydaw...”) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
==Historia== | ==Historia== | ||
Jego pierwszy reklamowy numer ukazał się [[19 stycznia]] [[1910]] | Jego pierwszy reklamowy numer ukazał się [[19 stycznia]] [[1910]] r. w nakładzie zaledwie 600 egzemplarzy. W redagowaniu pisma uczestniczyli m.in.: Alfons Warwaszyński , Czesław Lubicz-Czaplicki, Eugeniusz Wiatrowski, Józef Bursztyn, Stanisław Grządzielski. | ||
==Dodatki== | ==Dodatki== | ||
Ukazywały się również dodatki do „Iskry”: „Iskierka” (dla dzieci), „Brzask” przekształcony w „Iskrę – Dodatek Ilustrowany”, „Ruch Robotniczy”. | Ukazywały się również dodatki do „Iskry”: „Iskierka” (dla dzieci), „Brzask” przekształcony w „Iskrę – Dodatek Ilustrowany”, „Ruch Robotniczy”. | ||
[[Plik:Iskierka.jpg|thumb|200px|Iskierka dodatek dla dzieci gazety Iskra ze zbiorów Biblioteki w Dąbrowie Górniczej]] | [[Plik:Iskierka.jpg|thumb|200px|Iskierka dodatek dla dzieci gazety Iskra ze zbiorów Biblioteki w Dąbrowie Górniczej]] | ||
[[Plik:Dodatek ilustracja iskry.jpg|thumb|200px|Bezpłatny dodatek tygodniowy ilustrowany. 1924, nr 16 ze zbiorów Biblioteki w Dąbrowie Górniczej]] | |||
==Kolportarz== | ==Kolportarz== | ||
W [[1911]] | W [[1911]] r. nakład „Iskry” wynosił kilka tysięcy egzemplarzy, a tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej - 12 tys. Gazeta posiadała kilka filii redakcyjnych, a kolportowana była w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu Dąbrowskim]], Częstochowie, Piotrkowie Trybunalskim i Kielcach. | ||
==Okres I wojny światowej== | ==Okres I wojny światowej== | ||
Po wybuchu pierwszej wojny światowej [[Wiktor Monsiorski|Monsiorski]] starał się zachować neutralność i nie opowiadał się za żadną z ówczesnych orientacji | Po wybuchu pierwszej wojny światowej [[Wiktor Monsiorski|Monsiorski]] starał się zachować neutralność i nie opowiadał się za żadną z ówczesnych orientacji niepodległościowych. Z tego powodu okupacyjne władze niemieckie uznały gazetę za organ prorosyjski. Za odmowę współpracy z niemieckim wydziałem prasy w Łodzi [[Wiktor Monsiorski|Monsiorski]] został aresztowany i uwięziony w obozie jenieckim w Hawelbergu. Obowiązki wydawcy przejął [[Feliks Polkowski]] (od czerwca [[1915]] r.), a następnie [[Ryszard Monsiorski]], brat Wiktora (od listopada [[1915]] r.). | ||
niepodległościowych. Z tego powodu okupacyjne władze niemieckie uznały gazetę za organ prorosyjski. Za odmowę współpracy z niemieckim wydziałem prasy w Łodzi [[Wiktor Monsiorski|Monsiorski]] został aresztowany i uwięziony w obozie jenieckim w Hawelbergu. Obowiązki wydawcy przejął Feliks Polkowski (od czerwca [[1915]] | Podczas pobytu [[Wiktor Monsiorski|Monsiorskiego]] w obozie redakcja „Iskry” opanowana została przez zwolenników współpracy z państwami centralnymi i stanęła na gruncie aktywistycznym. Duży wpływ na oblicze pisma wywierał [[Józef Jadczyk]], prezes Narodowego Związku Robotniczego, który w styczniu [[1917]] r. podjął pracę w redakcji. Po powrocie redaktora naczelnego w listopadzie [[1917]] r. działacze NZR utracili w niej wpływy. | ||
Podczas pobytu [[Wiktor Monsiorski|Monsiorskiego]] w obozie redakcja „Iskry” opanowana została przez zwolenników współpracy z państwami centralnymi i stanęła na gruncie aktywistycznym. Duży wpływ na oblicze pisma wywierał Józef Jadczyk, prezes Narodowego Związku Robotniczego, który w styczniu [[1917]] | |||
==Okres międzywojenny== | ==Okres międzywojenny== | ||
W Polsce niepodległej „Iskra” przechodziła kryzys organizacyjny i ekonomiczny. W [[1921]] | W Polsce niepodległej „Iskra” przechodziła kryzys organizacyjny i ekonomiczny. W [[1921]] r. spłonął budynek, w którym mieściła się drukarnia gazety, dzierżawiony od Towarzystwa Kopalń Węgla „Hrabia Renard”. [[Wiktor Monsiorski|Monsiorski]], który odbudował obiekt kosztem dużej sumy pieniędzy, zmuszony był sprzedać „Iskrę” z powodu kłopotów finansowych. Pismo przejęła utworzona w [[1922]] r. przez przemysłowców i finansistów [[Zagłębie Dąbrowskie|zagłębiowskich]] Spółka Drukarska i Wydawnicza „[[Kurier Zachodni]]”. Do zarządu dysponującej znacznym kapitałem spółki należeli: [[Stanisław Gadomski]], [[Józef Markiewicz]] i [[Marian Karussy]]. [[Wiktor Monsiorski]] pozostał w redakcji „Iskry” do końca [[1924]] r. | ||
==Zmiany stanowisk== | ==Zmiany stanowisk== | ||
Pod koniec [[1924]] | Pod koniec [[1924]] r. stanowisko redaktora naczelnego objął [[Tadeusz Opioła]], zdolny i doświadczony dziennikarz, polityk o poglądach narodowo demokratycznych. W skład redakcji wchodzili także: [[Stefan Arnold]], [[Stanisław Grządzielski]], [[Stanisław Tabaczyński]] [[Konstanty Ćwierk]], [[Henryk Stryjewski]], [[Bogdan Lekszycki]]. | ||
Opioła, zdolny i doświadczony dziennikarz, polityk o poglądach narodowo demokratycznych. W skład redakcji wchodzili także: Stefan Arnold, Stanisław Grządzielski, Stanisław Tabaczyński [[Konstanty Ćwierk]], Henryk Stryjewski, Bogdan Lekszycki. | |||
==Zmiana nazwy gazety== | ==Zmiana nazwy gazety== | ||
W [[1926]] | W [[1926]] r. gazeta zmieniła nazwę na [[Kurier Zachodni–Iskra|"Kurier Zachodni–Iskra"]]. I mimo iż była organem endecji, na jej lamach ukazywały się także publikacje autorów o lewicowych poglądach - z „Kurierem” współpracowali bowiem: [[Lech Piwowar]], [[Adam Polewka]] i [[Leon Kruczkowski]]. | ||
Gazetę kolportowano w [[Powiat będziński|powiecie będzińskim]], [[Powiat zawierciański|zawierciańskim]], [[Powiat olkuski|olkuskim]] i w okręgu katowickim. Nakład wynosił w [[1927]] | Gazetę kolportowano w [[Powiat będziński|powiecie będzińskim]], [[Powiat zawierciański|zawierciańskim]], [[Powiat olkuski|olkuskim]] i w okręgu katowickim. Nakład wynosił w [[1927]] r. 5,4 tys. (w niedziele i święta 10 tys.), w [[1931]] r. ok. 7 tys., w [[1937]] r. 5 tys. egzemplarzy. | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom II | data = [[2003]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-89199-03-3 | strony = 23-24}} | *{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom II | data = [[2003]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-89199-03-3 | strony = 23-24}} | ||
==Linki zewnętrzne== | |||
* [https://www.sbc.org.pl//dlibra/metadatasearch?action=AdvancedSearchAction&type=-3&val1=GroupTitle%3A%22Iskra.%2BDziennik%2Bpolityczny%252C%2Bspo%C5%82eczny%2Bi%2Bliteracki%22 Archiwum wydań Iskry] w [https://www.sbc.org.pl/ Śląskiej Bibliotece Cyfrowej] | |||
* http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1-s230-238/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1-s230-238.pdf | |||
[[Kategoria: Media Zagłębia Dąbrowskiego]] | |||
[[Kategoria: Prasa Zagłębia Dąbrowskiego]] | |||
[[Kategoria: Prasa do 1918]] | |||
[[Kategoria: Prasa 1918-1939]] | |||
Aktualna wersja na dzień 09:35, 17 maj 2022
Iskra – pismo o charakterze polityczno-społecznym i literackim, wydawane było w latach 1910 – 1939. Założycielem, wydawcą i redaktorem naczelnym dziennika był Wiktor Monsiorski.
Historia
Jego pierwszy reklamowy numer ukazał się 19 stycznia 1910 r. w nakładzie zaledwie 600 egzemplarzy. W redagowaniu pisma uczestniczyli m.in.: Alfons Warwaszyński , Czesław Lubicz-Czaplicki, Eugeniusz Wiatrowski, Józef Bursztyn, Stanisław Grządzielski.
Dodatki
Ukazywały się również dodatki do „Iskry”: „Iskierka” (dla dzieci), „Brzask” przekształcony w „Iskrę – Dodatek Ilustrowany”, „Ruch Robotniczy”.
Kolportarz
W 1911 r. nakład „Iskry” wynosił kilka tysięcy egzemplarzy, a tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej - 12 tys. Gazeta posiadała kilka filii redakcyjnych, a kolportowana była w Zagłębiu Dąbrowskim, Częstochowie, Piotrkowie Trybunalskim i Kielcach.
Okres I wojny światowej
Po wybuchu pierwszej wojny światowej Monsiorski starał się zachować neutralność i nie opowiadał się za żadną z ówczesnych orientacji niepodległościowych. Z tego powodu okupacyjne władze niemieckie uznały gazetę za organ prorosyjski. Za odmowę współpracy z niemieckim wydziałem prasy w Łodzi Monsiorski został aresztowany i uwięziony w obozie jenieckim w Hawelbergu. Obowiązki wydawcy przejął Feliks Polkowski (od czerwca 1915 r.), a następnie Ryszard Monsiorski, brat Wiktora (od listopada 1915 r.). Podczas pobytu Monsiorskiego w obozie redakcja „Iskry” opanowana została przez zwolenników współpracy z państwami centralnymi i stanęła na gruncie aktywistycznym. Duży wpływ na oblicze pisma wywierał Józef Jadczyk, prezes Narodowego Związku Robotniczego, który w styczniu 1917 r. podjął pracę w redakcji. Po powrocie redaktora naczelnego w listopadzie 1917 r. działacze NZR utracili w niej wpływy.
Okres międzywojenny
W Polsce niepodległej „Iskra” przechodziła kryzys organizacyjny i ekonomiczny. W 1921 r. spłonął budynek, w którym mieściła się drukarnia gazety, dzierżawiony od Towarzystwa Kopalń Węgla „Hrabia Renard”. Monsiorski, który odbudował obiekt kosztem dużej sumy pieniędzy, zmuszony był sprzedać „Iskrę” z powodu kłopotów finansowych. Pismo przejęła utworzona w 1922 r. przez przemysłowców i finansistów zagłębiowskich Spółka Drukarska i Wydawnicza „Kurier Zachodni”. Do zarządu dysponującej znacznym kapitałem spółki należeli: Stanisław Gadomski, Józef Markiewicz i Marian Karussy. Wiktor Monsiorski pozostał w redakcji „Iskry” do końca 1924 r.
Zmiany stanowisk
Pod koniec 1924 r. stanowisko redaktora naczelnego objął Tadeusz Opioła, zdolny i doświadczony dziennikarz, polityk o poglądach narodowo demokratycznych. W skład redakcji wchodzili także: Stefan Arnold, Stanisław Grządzielski, Stanisław Tabaczyński Konstanty Ćwierk, Henryk Stryjewski, Bogdan Lekszycki.
Zmiana nazwy gazety
W 1926 r. gazeta zmieniła nazwę na "Kurier Zachodni–Iskra". I mimo iż była organem endecji, na jej lamach ukazywały się także publikacje autorów o lewicowych poglądach - z „Kurierem” współpracowali bowiem: Lech Piwowar, Adam Polewka i Leon Kruczkowski.
Gazetę kolportowano w powiecie będzińskim, zawierciańskim, olkuskim i w okręgu katowickim. Nakład wynosił w 1927 r. 5,4 tys. (w niedziele i święta 10 tys.), w 1931 r. ok. 7 tys., w 1937 r. 5 tys. egzemplarzy.
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II. : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 23-24. ISBN 83-89199-03-3.
Linki zewnętrzne
- Archiwum wydań Iskry w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
- http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1-s230-238/Rocznik_Historii_Czasopismiennictwa_Polskiego-r1965-t4-n1-s230-238.pdf
