Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
(Bilans)
(Rozbudowa.)
Linia 1: Linia 1:
Fala ruchu rewolucyjnego w Rosji w styczniu [[1905]] roku dotarła również do Królestwa Polskiego. Do wałki strajkowej przystąpili robotnicy Warszawy, Łodzi, [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]]. Siłą sprawczą wystąpień robotniczych była Polska Partia Socjalistyczna  
Wydarzenia rewolucyjne w Rosji w styczniu [[1905]] roku dotarły również do Królestwa Polskiego. Do walki strajkowej przystąpili robotnicy z Warszawy, Łodzi, [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] i innych ośrodków przemysłowych Królestwa. Siłą sprawczą wystąpień robotniczych była Polska Partia Socjalistyczna łącząca w programie hasła socjalne z niepodległościowymi. Okręgowy Komitet Robotniczy (OKR) PPS [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] wydal odezwę w której wezwał robotników do walki pod hasłem "Precz z rządem carskim".  
łącząca w programie hasła socjalne z niepodległościowymi. Okręgowy Komitet Robotniczy
(OKR) PPS [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] wydal odezwę w której wezwał robotników do walki pod hasłem "Precz z rządem carskim".  
[[Plik:Rewolucja_żądania_1905.gif|thumb|200px|Lista żądań rewolucjonistów]]
[[Plik:Rewolucja_żądania_1905.gif|thumb|200px|Lista żądań rewolucjonistów]]


==Początek rewolucji==
==Początek rewolucji w regionie==
[[1 lutego]] [[1905]] roku rozpoczął się w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] strajk powszechny. Pracę porzucili robotnicy fabryki [[Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper|"Fitzner i Gamper"]], [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|huty "Katarzyna"]], Zakładów [[Deichsla]], [[Schoena]], [[Dietla]] i in. Strajkom towarzyszyły pochody i manifestacje. Największa z nich, [[5 lutego]], zgromadziła ok. 50 tys. osób. Podczas wiecu wybrano Komitet Strajkowy, w skład którego weszli
[[1 lutego]] [[1905]] roku rozpoczął się w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] (ówczesna [[Gubernia Piotrkowska]]) strajk powszechny<ref>{{Cytuj książkę  | nazwisko = Kałuża | imię = Adam | nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przeciw carowi! Rok 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim | data = 2005 | wydawca = Muzeum w Sosnowcu| miejsce = Sosnowiec  | isbn = 83-89199-20-3| strony = 11}}</ref>. Pracę porzucili robotnicy fabryki [[Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper|"Fitzner i Gamper"]], [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|huty "Katarzyna"]], Zakładów [[Deichsla]], [[Schoena]], [[Dietla]] i in. Strajkom towarzyszyły pochody i manifestacje. Największa z nich, [[5 lutego]], zgromadziła ok. 50 tys. osób. Podczas wiecu wybrano Komitet Strajkowy, w skład którego weszli
przedstawiciele PPS i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni.
przedstawiciele PPS i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni.
Robotnicze wystąpienia poparła inteligencja, młodzież szkolna i drobnomieszczaństwo. Domagano się zarówno swobód narodowych i obywatelskich, jak i poprawy warunków socjalnych.
Robotnicze wystąpienia poparła inteligencja, młodzież szkolna i drobnomieszczaństwo. Domagano się zarówno swobód narodowych i obywatelskich, jak i poprawy warunków socjalnych.


==Huta Katarzyna==
==Huta Katarzyna==
[[Plik:Pocztowka sosnowiec huta katarzyna 0001.jpg|thumb|left|200px|]]
[[Plik:Pocztowka sosnowiec huta katarzyna 0001.jpg|thumb|250px|[[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|Huta "Katarzyna"]] w Sosnowcu]]
Walkę próbowano stłumić różnymi, także brutalnymi metodami. [[9 lutego]] do zgromadzonych pod [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|hutą "Katarzyna"]] manifestantów strzelało wojsko. Zginęło 38 osób, a ponad 100 zostało rannych.
Walkę próbowano stłumić różnymi, także brutalnymi metodami. [[9 lutego]] do zgromadzonych pod [[Huta "Katarzyna" (Sosnowiec)|hutą "Katarzyna"]] manifestantów strzelało wojsko. Zginęło 38 osób, a ponad 100 zostało rannych.


Strajk powszechny w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu Dąbrowskim]] zakończył się w marcu. Robotnicy uzyskali nieznaczną podwyżkę zarobków, skrócenie czasu oraz niewielką poprawę warunków pracy.
Strajk powszechny w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu Dąbrowskim]] zakończył się w marcu. Robotnicy uzyskali nieznaczną podwyżkę zarobków, skrócenie czasu oraz niewielką poprawę warunków pracy.


==Republika Zagłębiowska==
Punktem kulminacyjnym rewolucji w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]] były masowe wiece, manifestacje i strajki w okresie od [[31 października]] do [[10 listopada]] [[1905]] roku. Przeszły one do historii pod nazwą okresu [[Republika Zagłębiowska|Republiki Zagłębiowskiej]], zwanej także "dniami wolnościowymi".<ref>{{Cytuj książkę  | nazwisko = Kałuża | imię = Adam | nazwisko2= |imię2= | tytuł = Przeciw carowi! Rok 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim | data = 2005 | wydawca = Muzeum w Sosnowcu| miejsce = Sosnowiec  | isbn = 83-89199-20-3| strony = 157}}</ref> Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego, do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. Wprowadzenie w dniu [[10 listopada]] [[1905]] roku stanu wojennego w całym Królestwie Polskim zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W [[1907]] roku rewolucja wygasła.


==Bilans==
Rewolucja lat 1905-1907 (w Zagłębiu strajki i walki miały miejsce głównie w roku 1905) nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. [[Józef Piłsudski]] słabość rewolucji widział przede wszystkim w różnorodności postulatów jakie różne partie stawiały sobie za główny cel do osiągnięcia. Frakcja PPS, w skład której wchodził Piłsudski, za główny cel stawiała odzyskanie niepodległości i odtąd jej wysiłki skupione były na budowie paramilitarnych ugrupowań, które w sprzyjających okolicznościach, będą zdolne wywalczyć niepodległość.


W opiniach wielu historyków okres Rewolucji był sprawdzianem przed listopadem 1918 roku.


==Republika Zagłębiowska==
Punktem kulminacyjnym rewolucji w [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębiu]] były masowe wiece,
manifestacje i strajki w okresie od [[31 października]] do [[10 listopada]] [[1905]] roku. Przeszły one do historii pod nazwą okresu [[Republika Zagłębiowska|Republiki Zagłębiowskiej]].
Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników.
Wprowadzenie w dniu [[10 listopada]] [[1905]] roku stanu wojennego w Zagłębiu zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W [[1907]] roku rewolucja wygasła.
==Bilans==
"Czasy rewolucji 1905 r. i wypadków z nią związanych nie budziły dotąd żywego zainteresowania. Wkrótce po nich nastąpiły bowiem wypadki tak wielkie, że zaćmiły niemal całkowicie ten okres, w swych założeniach i w swej psychice tak bardzo różniący się od późniejszych wielkich przeżyć narodu polskiego. Badacz dziejów porozbiorowych będzie musiał jednak stwierdzić, że ten okres należy do najoryginalniejszych momentów tych dziejów. Rzucony między epokę walk powstańczych, a epokę wstrząśnień wojny światowej, jest jakby błyskawicą rozdzierającą spokojne niebo lojalnego współżycia z zaborcami. Żyjemy wszyscy pod przemożnym wpływem owej dziejowej burzy, która potem nastąpiła i której skutki sięgnęły tak głęboko, iż nic dziwnego, że o tej pierwszej błyskawicy łatwo zapominamy."  
"Czasy rewolucji 1905 r. i wypadków z nią związanych nie budziły dotąd żywego zainteresowania. Wkrótce po nich nastąpiły bowiem wypadki tak wielkie, że zaćmiły niemal całkowicie ten okres, w swych założeniach i w swej psychice tak bardzo różniący się od późniejszych wielkich przeżyć narodu polskiego. Badacz dziejów porozbiorowych będzie musiał jednak stwierdzić, że ten okres należy do najoryginalniejszych momentów tych dziejów. Rzucony między epokę walk powstańczych, a epokę wstrząśnień wojny światowej, jest jakby błyskawicą rozdzierającą spokojne niebo lojalnego współżycia z zaborcami. Żyjemy wszyscy pod przemożnym wpływem owej dziejowej burzy, która potem nastąpiła i której skutki sięgnęły tak głęboko, iż nic dziwnego, że o tej pierwszej błyskawicy łatwo zapominamy."  


Linia 31: Linia 26:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
*{{Cytuj książkę  | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data =[[2002]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce =  | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 40-41}}
<gallery>
<gallery>
Plik:Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskiem.jpg|[[Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskiem 1894 -1905-1914]] ([[1929]]) [[Stanisław Andrzej Radek]]  
Plik:Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskiem.jpg|[[Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskiem 1894 -1905-1914]] ([[1929]]) [[Stanisław Andrzej Radek]]  
Plik:Sosnowieckie ABC 1.jpg|[[Sosnowieckie ABC (1)|Sosnowieckie ABC, tom I]] ([[2002]]) Małgorzata Śmiałek (str. 40-41)
</gallery>
</gallery>


Linia 44: Linia 38:
*[http://rewolucja1905.blogspot.com/2013/06/8-godzinny-dzien-pracy-w-zagebiu.html Postulaty robotników z Zagłębia Dąbrowskiego na rewolucja1905.blogspot.pl]
*[http://rewolucja1905.blogspot.com/2013/06/8-godzinny-dzien-pracy-w-zagebiu.html Postulaty robotników z Zagłębia Dąbrowskiego na rewolucja1905.blogspot.pl]
*[http://dzieje.pl/aktualnosci/uczczono-pamiec-zaglebiowskich-ofiar-rewolucji-1905-r Krótka notatka z obchodów rocznicowych na stronie dzieje.pl]
*[http://dzieje.pl/aktualnosci/uczczono-pamiec-zaglebiowskich-ofiar-rewolucji-1905-r Krótka notatka z obchodów rocznicowych na stronie dzieje.pl]
== Przypisy ==
<references/>


[[Kategoria:Historia]]
[[Kategoria:Historia]]
[[Kategoria:Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim]]
[[Kategoria:Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim]]

Wersja z 14:17, 21 paź 2014

Wydarzenia rewolucyjne w Rosji w styczniu 1905 roku dotarły również do Królestwa Polskiego. Do walki strajkowej przystąpili robotnicy z Warszawy, Łodzi, Zagłębia Dąbrowskiego i innych ośrodków przemysłowych Królestwa. Siłą sprawczą wystąpień robotniczych była Polska Partia Socjalistyczna łącząca w programie hasła socjalne z niepodległościowymi. Okręgowy Komitet Robotniczy (OKR) PPS Zagłębia Dąbrowskiego wydal odezwę w której wezwał robotników do walki pod hasłem "Precz z rządem carskim".

Lista żądań rewolucjonistów

Początek rewolucji w regionie

1 lutego 1905 roku rozpoczął się w Sosnowcu (ówczesna Gubernia Piotrkowska) strajk powszechny[1]. Pracę porzucili robotnicy fabryki "Fitzner i Gamper", huty "Katarzyna", Zakładów Deichsla, Schoena, Dietla i in. Strajkom towarzyszyły pochody i manifestacje. Największa z nich, 5 lutego, zgromadziła ok. 50 tys. osób. Podczas wiecu wybrano Komitet Strajkowy, w skład którego weszli przedstawiciele PPS i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni. Robotnicze wystąpienia poparła inteligencja, młodzież szkolna i drobnomieszczaństwo. Domagano się zarówno swobód narodowych i obywatelskich, jak i poprawy warunków socjalnych.

Huta Katarzyna

Huta "Katarzyna" w Sosnowcu

Walkę próbowano stłumić różnymi, także brutalnymi metodami. 9 lutego do zgromadzonych pod hutą "Katarzyna" manifestantów strzelało wojsko. Zginęło 38 osób, a ponad 100 zostało rannych.

Strajk powszechny w Zagłębiu Dąbrowskim zakończył się w marcu. Robotnicy uzyskali nieznaczną podwyżkę zarobków, skrócenie czasu oraz niewielką poprawę warunków pracy.

Republika Zagłębiowska

Punktem kulminacyjnym rewolucji w Zagłębiu były masowe wiece, manifestacje i strajki w okresie od 31 października do 10 listopada 1905 roku. Przeszły one do historii pod nazwą okresu Republiki Zagłębiowskiej, zwanej także "dniami wolnościowymi".[2] Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego, do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. Wprowadzenie w dniu 10 listopada 1905 roku stanu wojennego w całym Królestwie Polskim zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W 1907 roku rewolucja wygasła.

Bilans

Rewolucja lat 1905-1907 (w Zagłębiu strajki i walki miały miejsce głównie w roku 1905) nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Józef Piłsudski słabość rewolucji widział przede wszystkim w różnorodności postulatów jakie różne partie stawiały sobie za główny cel do osiągnięcia. Frakcja PPS, w skład której wchodził Piłsudski, za główny cel stawiała odzyskanie niepodległości i odtąd jej wysiłki skupione były na budowie paramilitarnych ugrupowań, które w sprzyjających okolicznościach, będą zdolne wywalczyć niepodległość.

W opiniach wielu historyków okres Rewolucji był sprawdzianem przed listopadem 1918 roku.

"Czasy rewolucji 1905 r. i wypadków z nią związanych nie budziły dotąd żywego zainteresowania. Wkrótce po nich nastąpiły bowiem wypadki tak wielkie, że zaćmiły niemal całkowicie ten okres, w swych założeniach i w swej psychice tak bardzo różniący się od późniejszych wielkich przeżyć narodu polskiego. Badacz dziejów porozbiorowych będzie musiał jednak stwierdzić, że ten okres należy do najoryginalniejszych momentów tych dziejów. Rzucony między epokę walk powstańczych, a epokę wstrząśnień wojny światowej, jest jakby błyskawicą rozdzierającą spokojne niebo lojalnego współżycia z zaborcami. Żyjemy wszyscy pod przemożnym wpływem owej dziejowej burzy, która potem nastąpiła i której skutki sięgnęły tak głęboko, iż nic dziwnego, że o tej pierwszej błyskawicy łatwo zapominamy."

Powyższy tekst: Adam Próchnik z okazji 25-lecia wybuchu Rewolucji 1905 roku. Zamieszczony w: Feliks Tych, "Rok 1905" z cyku "Dzieje narodu i państwa polskiego".

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Adam Kałuża: Przeciw carowi! Rok 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2005, s. 11. ISBN 83-89199-20-3. 
  2. ↑ Adam Kałuża: Przeciw carowi! Rok 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2005, s. 157. ISBN 83-89199-20-3. 
Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Rewolucja_1905_w_Zagłębiu_Dąbrowskim&oldid=60724”