Korzeniec: Różnice pomiędzy wersjami
(Korekta przypisów.) |
(Przeredagowanie.) |
||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
strona 29 • | strona 29 • | ||
==Opis== | |||
Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców [[Sosnowiec|Sosnowca]]. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej [[Iskra|Iskry]] Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię młodego, przemysłowego miasta i jego, tworzących wielokulturową mieszankę, mieszkańców. | |||
==Tło historyczne== | ==Tło historyczne== | ||
[[Sosnowiec]] prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. | [[Plik:Pocztowka sosnowiec 0004.jpg|thumb|150px|right|Widokówka z pozdrowieniami z Sosnowca]] | ||
Rozwój miast [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]] powiązany był z wydobywaniem węgla i przemysłem hutniczym. Do Sosnowca, [[Dąbrowa Górnicza|Dąbrowy]], [[Będzin|Będzina]], [[Czeladź|Czeladzi]] i [[Zawiercie|Zawiercia]] przybywają wówczas niezliczone masy ludzi z całej Kongresówki w poszukiwaniu lepszego bytu.<br> | |||
Najludniejsze miast Zagłębia: [[Sosnowiec]] prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. Niemniej stanowił wówczas już kilkudziesięciotysięczną wieś z wieloma fabrykami i kopalniami, a brak praw miejskich był związanymi z opieszałością władz carskich. | |||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec ulica modrzejowska 0003.jpg|thumb|150px|right|Widokówka przedstawiająca ulicę Modrzejowską w Sosnowcu]] | |||
Obszar Sosnowca (jak i całego [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]]) w przededniu I wojny światowej już od prawie stu lat znajdował się pod zaborem rosyjskim i od czasu upadku Napoleona w 1815 roku wchodził w skład Królestwa Polskiego (potocznie nazywanego Kongresówką) w województwie krakowskim, później guberni krakowskiej. Gubernia ta podlegała dalszym przekształceniom władz carskich, tak iż z momentem wybuchu [[Powstanie Styczniowe w Zagłębiu Dąbrowskim|powstania styczniowego]] znajdował się już w guberni radomskiej. Do historii przeszła wówczas [[Bitwa o Sosnowiec|bitwa o Sosnowiec]], a ściślej o obecny [[Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny|dworzec główny]] i to właśnie pod tym dworcem kolejowym, 50 lat później, ma miejsce jedno z kluczowych wydarzeń powieści. | |||
[[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|150px|right|Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914]] | [[Plik:Mapa Powiatu będzińskiego 1867 - 1914.JPG|thumb|150px|right|Mapa powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej z lat 1867-1914]] | ||
Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]]. To na jej terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w Siewierzu. Niektóre epizody mają miejsce | Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład [[Gubernia Piotrkowska|guberni piotrkowskiej]]. To na jej terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w [[Siewierz|Siewierzu]]. Niektóre epizody mają miejsce w Mysłowicach; bowiem Sosnowiec, jak i inne miasta [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]], od Górnego Śląska, będącego wówczas pod pruskim panowaniem, oddziela tylko rzeka. | ||
[[Plik:Pocztowka sosnowiec trojkat trzech cesarzy 0001.jpg|thumb|150px|left|Widokówka przedstawiająca Trójkąt Trzech Cesarzy na granicy miast: Sosnowca, Jaworzna i Mysłowic]] | |||
To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. [[Trójkąt Trzech Cesarzy|Trójkąt trzech cesarzy]]. Wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia [[Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim|rewolucji 1905 roku]]. Policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców, a działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno na bohaterach książki. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych. Kwitnie szmuglerstwo, a towary przerzucane są przez granicę we wszystkie trzy kierunki: Zagłębie, Galicję i Górny Śląsk. | |||
==Recepcja== | ==Recepcja== | ||
Wersja z 13:20, 27 mar 2014
| Biblioteka Zagłębiaka | |
 | |
| Tytuł | Korzeniec |
| Rok wydania | 2011 |
| Miejsce wydania | Warszawa |
| Wydawca | MG |
| Liczba stron | 384 |
| Autor | |
| Autor | Zbigniew Białas |
Korzeniec – powieść historyczno-obyczajowa Zbigniewa Białasa, wydana w 2011 roku przez warszawskie Wydawnictwo MG[1].
Informacje
Autor: Zbigniew Białas
Wydawca: MG
ISBN 978-83-7779-006-9
Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2011
Ilość stron: 384
Czas i miejsce akcji
Czas akcji: 28 czerwca 1913 – 28 czerwca 1914
Miejsce akcji: Sosnowiec, Powiat będziński, Gubernia piotrkowska, Królestwo Polskie pod zaborem rosyjskim.
Główni bohaterowie
- Walerian Monsiorski – redaktor naczelny gazety: Iskra
Zobacz biogram: Wiktor Monsiniorski
- Alojzy Korzeniec – przedsiębiorca, właściciel firmy kafelkarskiej w Sosnowcu (wówczas Sosnowicach)
- Jadwiga Korzeniec (de domo Zimorodzic) – żona Alojzego Korzeńca
- Tadeusz Meyerhold
- Andrzej Neumann
- Emanuel Appel
- Antonina Zimorodzic - matka Jadwigi Korzeniec
- Panna Izabela
- mieszkańcy Sosnowca i okolic, wśród nich młodziutki Jan Kiepura
Spis treści
strona 07 •
strona 11 •
strona 16 •
strona 29 •
Opis
Główny wątek powieści stanowi dochodzenie w sprawie tajemniczego morderstwa jednego z mieszkańców Sosnowca. Prowadzi je redaktor sosnowieckiej Iskry Walerian Monsiniorski. Wraz z nim czytelnik poznaje zakątki i historię młodego, przemysłowego miasta i jego, tworzących wielokulturową mieszankę, mieszkańców.
Tło historyczne
Rozwój miast Zagłębia Dąbrowskiego powiązany był z wydobywaniem węgla i przemysłem hutniczym. Do Sosnowca, Dąbrowy, Będzina, Czeladzi i Zawiercia przybywają wówczas niezliczone masy ludzi z całej Kongresówki w poszukiwaniu lepszego bytu.
Najludniejsze miast Zagłębia: Sosnowiec prawa miejskie uzyskał zaledwie 11 lat przed wydarzeniami opisanymi w książce. Niemniej stanowił wówczas już kilkudziesięciotysięczną wieś z wieloma fabrykami i kopalniami, a brak praw miejskich był związanymi z opieszałością władz carskich.
Obszar Sosnowca (jak i całego Zagłębia Dąbrowskiego) w przededniu I wojny światowej już od prawie stu lat znajdował się pod zaborem rosyjskim i od czasu upadku Napoleona w 1815 roku wchodził w skład Królestwa Polskiego (potocznie nazywanego Kongresówką) w województwie krakowskim, później guberni krakowskiej. Gubernia ta podlegała dalszym przekształceniom władz carskich, tak iż z momentem wybuchu powstania styczniowego znajdował się już w guberni radomskiej. Do historii przeszła wówczas bitwa o Sosnowiec, a ściślej o obecny dworzec główny i to właśnie pod tym dworcem kolejowym, 50 lat później, ma miejsce jedno z kluczowych wydarzeń powieści.
Po upadku powstania miasta Zagłębia, aż do wybuchu I wojny światowej, wchodziły w skład guberni piotrkowskiej. To na jej terenie dzieje się akcja powieści, nie tylko w Sosnowcu, ale też w Siewierzu. Niektóre epizody mają miejsce w Mysłowicach; bowiem Sosnowiec, jak i inne miasta Zagłębia Dąbrowskiego, od Górnego Śląska, będącego wówczas pod pruskim panowaniem, oddziela tylko rzeka.
To właśnie na styku tych dwóch miast oraz Jaworzna, położonego w Galicji pod zaborem austriackim, znajdował się tzw. Trójkąt trzech cesarzy. Wzdłuż rzek, które oddzielają wymienione miasta, biegły bulwary, które były miejscem spacerów i wycieczek okolicznych mieszkańców i niejednokrotnie występują na łamach książki jako sceneria wydarzeń. Bez zezwolenia poruszać się można było tylko po jednej stronie rzeki, bowiem na mostach ustanowione były patrole graniczne i służby celne. Aby w pełni zrozumieć sytuację jaka wówczas panowała w Sosnowcu trzeba pamiętać, iż niespełna 10 lat przed wydarzeniami z książki mają tu miejsce wystąpienia rewolucji 1905 roku. Policja carska inwigiluje wielu tutejszych mieszkańców, a działania rosyjskich "służb bezpieczeństwa" odcisną swe piętno na bohaterach książki. Toczy się również gra pomiędzy służbami wywiadowczymi państw zaborczych. Kwitnie szmuglerstwo, a towary przerzucane są przez granicę we wszystkie trzy kierunki: Zagłębie, Galicję i Górny Śląsk.
Recepcja
...
Nagrody i wyróżnienia
Powieść została nagrodzona m.in. Nagroda Artystyczną Miasta Sosnowiec[2] i Zagłębiowską Nagrodą "Humanitas"[3].
Adaptacja teatralna
Na podstawie powieści została przygotowana adaptacja teatralna przez Teatr Zagłębia. Premiera miała miejsce 26 maja 2012 roku[4].
Reżyseria i scenografia: Remigiusz Brzyk
Adaptacja i dramaturgia: Tomasz Śpiewak
Muzyka: Jacek Grudzień
W premierowej wersji wystąpili:
- Grzegorz Kwas (Alojzy Korzeniec, Walerian)
- Maria Bieńkowska (Jadwiga)
- Agnieszka Okońska (Emma)
- Edyta Ostojak (Ester)
- Wojciech Leśniak (Kerszenblat, Ociepa, Rzeźnik)
- Agnieszka Bieńkowska (Matka)
- Ewa Kopczyńska (Izabela, Pani Doktor)
- Michał Bałaga (Andrzej, Celnik Wilhelm)
- Aleksander Blitek (Sosnowiczanin 1)
- Tomasz Muszyński (Sosnowiczanin 2, Klaja)
- Jarosław Tyran (Kiepura, Ojciec, Policjant)
- Piotr Bułka (Czeladnik Kogut, Lubelski)
- Przemysław Kania (Meyerhold, Celnik Franz)
- Krzysztof Korzeniowski (Emanuel, Celnik Mikołaj)
Linki zewnętrzne
Książka:
- Krótka relacja ze spotkania promocyjnego z autorem na stronie serwisu youtube.pl
- Sosnowiec według "Korzeńca", artykuł Anny Urgacz
Spektakl:
- Zobacz obsadę i przyznane nagrody spektaklowi na stronie Teatru Zagłębia
- Zwiastun spektaklu na stronie youtube.com
- Relacja ze spektaklu w programie Wszystko o kulturze
Przypisy
- ↑ Korzeniec. http://www.wydawnictwomg.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Nagrody Artystyczne przyznane. http://www.sosnowiec.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Nagroda Humanitas. http://www.humanitas.edu.pl/Strony/index.aspx.+[dostęp 2014-03-26].
- ↑ Korzeniec. http://www.teatrzaglebia.pl/.+[dostęp 2014-03-26].
