Góra św. Doroty

Widok na górę, rysunek autorstwa Michała Elwiro Andriolli z około 1889 r.

Panorama z Góry Zamkowej w Będzinie

Góra św. Doroty - wzgórze o wysokości 382 metrów n.p.m, jedno z najwyższych wzniesień Wyżyny Śląskiej , znajdujące się na terenie dawnej wsi Grodziec - od 1975 dzielnicy Będzina. Wzgórze to, którego szczyt ozdobiony jest kościółkiem św. Doroty, panuje nad całym Zagłębiem, stanowiąc najbardziej charakterystyczny fragment jego krajobrazu a zarazem jeden z wyższych punktów widokowych na Zagłębie Dąbrowskie i Górny Śląsk Historia tego miejsca sięga czasów kultury łużyckiej, kiedy to na wzgórzu znajdowała się osada mieszkalna z VII/VI w. p.n.e. W tamtych czasach góra była miejscem pogańskiego kultu religijnego Słowian, wspólnych narad i obrony przed wrogiem. Gó­ra po­sia­da sła­bo za­cho­wa­ny wał obron­ny, praw­do­po­dob­nie wznie­sio­ny u schył­ku tr­wa­nia kul­tu­ry łu­życ­kiej (VII-V wie­ku p.n.e.). We wcze­snym śre­dnio­wie­czu na Gó­rze Świę­tej Do­ro­ty ist­nia­ło drew­nia­ne gro­dzi­sko.

Nazwa

Nazwa Góra św. Doroty (Dorotka) pochodzi od imienia Doroty Kątskiej, ksieni Klasztoru Norbertanek na Zwierzyńcu, która ufundowała wzniesiony w 1635 r. na szczycie kościół św. Doroty. W odnawianym w 1811, 1846 r. i po wojnie kościele znajduje się ołtarz z płaskorzeźbami pokazującymi męczeństwo św. Doroty i obraz MB z pierścionkiem na palcu. Góra nazywana w średniowieczu wzgórzem Przemienienia Pańskiego (do XVII w.).. Potocznie nazywana także: Dorotka, Tabor, Złota Góra, Zagłębiowski olimp, Zagłębiowska Jasna Góra.

Przyroda

W 1993 ro­ku, uchwa­łą Ra­dy Miej­skiej w Bę­dzi­nie po­wo­ła­no ob­szar chro­nio­ne­go kra­jo­bra­zu „Gó­ra Świę­tej Do­ro­ty”. Ob­szar chro­nio­ny zaj­mu­je po­wierzch­nię 147,3 ha i obej­mu­je te­re­ny o zróż­ni­co­wa­nym użyt­ko­wa­niu: grun­ty rol­ne, za­ro­śla śród­pol­ne oraz pła­ty la­sów z po­zo­sta­ło­ścia­mi po daw­nej dzia­łal­no­ści gór­ni­czej. Te­re­ny wo­kół ko­ścio­ła na szczy­cie zaj­mu­ją mu­ra­wy kse­ro­ter­micz­ne z kło­sow­ni­cą pie­rza­stą. Kuliminację wzniesienia porasta niewielki las. Spotkamy tu między innymi dęby, buki, jesiony, klony, brzozy brodawkowate i robinie akacjowe. Ni­żej roz­cią­ga­ją się te­re­ny rol­ni­cze, prze­dzie­lo­ne skar­pa­mi z ro­ślin­no­ścią za­ro­ślo­wą i mu­ra­wo­wą na mie­dzach i skar­pach, w któ­rej od­kry­to no­we sta­no­wi­sko sub­me­di­ter­rań­skie­go ga­tun­ku – per­zu si­ne­go. Ob­sza­ry w oko­li­cy Gó­ry Świę­tej Do­ro­ty peł­nią waż­ną ro­lę ko­ry­ta­rza eko­lo­gicz­ne­go umoż­li­wia­ją­ce­go wę­drów­ki zwie­rząt i na­tu­ral­ną mi­gra­cję ga­tun­ków.

Geologia

Góra Świętej Doroty to ostaniec, stanowi pozostałość progu środkowotriasowego, podobnie jak Góra Gołonoska w Dąbrowie Górniczej (335 m n.p.m.). Wysokość względna progu w jej obrębie to 90 m, natomiast wielkość zrzutu uskoku będzińskiego u stóp wzniesienia wynosi od 150 do 200 m. Szczyt pokrywa warstwa wapienia. Na wschodnich stokach wzgórza zaczyna się krótka i wąska rynna, która uchodzi do doliny pra-Przemszy w Gzichowie. Wzgórze osiadło na skutek szkód górniczych.

Turystyka

Góra Dorotka - leży na [1], oznaczonym kolorem czerwonym. W 2010 ro­ku wznie­sie­nie oraz ko­ściół zo­sta­ły włą­czo­ne do szla­ku Via Re­gia (Dro­ga Kró­lew­ska): jed­nej z ni­tek eu­ro­pej­kiego szla­ku piel­grzym­ko­we­go tzw. Dro­gi Świę­te­go Ja­ku­ba. Obok świą­ty­ni po­ja­wił się cha­rak­te­ry­stycz­ny znak ca­mi­no – musz­la wią­żą­cy się z ty­siąc­let­nią tra­dy­cją piel­grzy­mo­wa­nia Eu­ro­pej­czy­ków do San­tia­go de Com­po­ste­la.

Galeria

• 

  Góra św. Doroty

• 

  Góra św. Doroty

• 

  Kościół p.w. św. Doroty na szczycie wzgórza

• 

  Widok na kościół pw. św. Doroty, rysunek autorstwa Michała Elwiro Andriolli z około 1889 r.

• 

  Widok na Górę - zdjęcie z pierwszej połowy XX wieku

• 

  Kościół p.w. św. Doroty

• 

  Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin)

• 

  Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin)

• 

  Góra św. Doroty, Kościół p.w. św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, Grodziec (Będzin) - Widok od strony Wojkowic z sylwetką "Dorotki"

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

Ciekawostki

• Góra była wykorzystywana przez Szkołę Szybowcową na Parcinie w Będzinie-Grodźcu
• Na szczycie znajdują się pozostałości prehistorycznego grodu: Grodzisko na Górze św. Doroty
• Na wschodnim stoku góry znajduje się źródło którego woda – według wierzeń ludowych – ma uzdrawiające właściwości, zwłaszcza przy chorobach oczu. Źródło obudowane jest kapliczką.

Bibliografia

• Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim. Sosnowiec  : Komitet Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim, 1939, s. 87-88. 
• Renata  Du­lias: Gó­ra Św. Do­ro­ty – świa­dek prze­szło­ści geo­lo­gicz­nej i kul­tu­ro­wej. Sosnowiec  : Uni­wer­sy­tet Ślą­ski Wy­dział Na­uk o Zie­mi, 2012.