Zygmunt Janke

Zagłębiowskie Biogramy
Imię i nazwisko	Zygmunt Janke
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1907 Łódź
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1990 Łódź
Miejsce spoczynku	Pabianice
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Order Virtuti Militari 5 kl, i in.

Zygmunt Janke pseud.Walter - (ur. 21 lutego 1907 r. w Łodzi, zm. 25 lutego 1990 r. w Łodzi) generał brygady, żołnierz AK. Nie był rodowitym sosnowiczaninem. Z Zagłębiem związał się podczas okupacji hitlerowskiej tutaj m. in. prowadził aktywną działalność konspiracyjną.

Edukacja

Maturę zdał w rodzinnym mieście. Ukończył oficerską Szkołę Artylerii w Toruniu w stopniu podporucznika (1930) i Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie jako kapitan dyplomowany (1939).

Wojsko

Podczas kampanii wrześniowej był oficerem sztabowym w Kresowej Brygadzie Kawalerii w składzie Armii „Łódź”. W Medyce dostał się do niewoli niemieckiej (27 września 1939 r.), z której zbiegł w połowie października. Od listopada 1939 r. działał w konspiracji – Służbie Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej - początkowo w Pabianicach, potem na terenie Łodzi. W 1942 r. mianowany został szefem Sztabu Okręgu Łódzkiego AK.

Związki z Zagłębiem

Po dekonspiracji (marzec 1943 r.) opuścił Łódź i przejął obowiązki Szefa Sztabu Okręgu Śląskiego AK oraz zastępcy, a następnie (od listopada) komendanta Okręgu. W krótkim czasie odbudował rozbite inspektoraty i przywrócił Okręgowi pełną gotowość bojową. Siedzibę sztabu przeniósł z Krakowa do Zagłębia, gdzie miał swoją kwaterę. Według relacji Zofii Domanowskiej, uczestniczki ruchu oporu, przez pewien czas mieszkał w Sosnowcu w pałacu Schönów na Środulce. Zasługą Z. Janke było przeprowadzenie akcji scaleniowej, w wyniku której pod komendę AK przeszły zagłębiowskie oddziały zbrojne obozu niepodległościowego, przede wszystkim Gwardii Ludowej PPS i Narodowej Organizacji Wojskowej. Od maja 1944 r. był podpułkownikiem. Po wyzwoleniu Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego stanął na czele Delegatury Sił Zbrojnych Obszaru Południowego, opartej na siatce AK.

Aresztowanie

Latem 1945 r. został aresztowany. Zwolniony we wrześniu podjął decyzję o ujawnieniu organizacji. Ponownie aresztowany w styczniu 1949 r., więziony był do 1956 r., a następnie zrehabilitowany.

Publikacje naukowe

W okresie Polski Ludowej prowadził badania na temat działalności antyhitlerowskiego ruchu oporu związanego z rządem londyńskim. Opublikował:

• Podziemny Śląsk. Początki konspiracji na Śląsku 1939-1941 (Warszawa 1968),
• W Armii Krajowej w Łodzi i na Śląsku (Warszawa 1969),
• W Armii Krajowej na Śląsku (Katowice 1986),
• Śląsk jako teren partyzancki Armii Krajowej (Warszawa 1986)
• oraz liczne artykuły

Zajmował się również dziejami artylerii koronnej u schyłku XVIII w. Z tej tematyki pisał pracę doktorską, którą w 1974 r. obronił na Uniwersytecie Warszawskim.

Światowy Związek Żołnierzy AK

Był współtwórcą światowego Związku Żołnierzy AK. Z członkami tej organizacji, byłymi akowcami z Sosnowca i okolicy utrzymywał żywe kontakty. Bywał m.in. na organizowanych przez nich zebraniach w Kazimierzu Górniczym.

Ostatnie lata życia

We wrześniu 1988 r. otrzymał stopień generała brygady.
Zmarł 25 lutego 1990 r. w Łodzi , pochowany został w Pabianicach.
Jego imię nosi jedna z ulic Sosnowca.

Odznaczenia

• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski,
• Orderem Virtuti Militari 5 kl.,
• Złotym Krzyżem Zasługi z mieczami,
• dwukrotnie Krzyżem Walecznych,
• Krzyżem Partyzanckim.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom VI. Muzeum w Sosnowcu, 2007, s. 26-29. ISBN 978-83-89199-34-8.