Obchody 30 rocznicy krwawej środy
Historia dnia
W środę 15 sierpnia 1906 r. Członkowie Organizacji Bojowej PPS dokonali w 18 miejscowościach Królestwa Polskiego serii zamachów na urzędy i posterunki carskiej policji. Dzień ten przeszedł do historii jako tzw. krwawa środa.
Przygotowania do obchodów
W 1936 r. PPS podjęła inicjatywę zorganizowania w całym kraju masowych obchodów 30. rocznicy krwawej środy. Stały się one okazją do wielkich manifestacji politycznych. Obchody w Sosnowcu, które należały do największych, przygotowywał komitet w składzie: Aleksy Bień, Jan Cupiał (PPS), Roman Ufel, Stanisław Berger, Władysław Dzidowski (Stowarzyszenie Byłych Więźniów Politycznych), Bronisław Angier, Jan Bielnik (Klasowe Związk i Zawodowe), Zygmunt Rembowski, Stanisław Stach (Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych). Prezydium komitetu tworzyli: Roman Ufel (przewodniczący) oraz Aleksy Bień i Bronisław Angier.
Obchody w Sosnowcu
Na uroczystości do Sosnowca w dniu 6 września przybyli robotnicy z całego Zagłębia Dąbrowskiego oraz delegacje ze Sląska i Zagłębia Krakowskiego. Uczestniczyła w nich również inteligencja i przedstawiciele chłopów. Punkt zborny wyznaczono w okolicy Ratusza i Domu Ludowego przy ulicy Jasnej. Stąd o godzinie 11. wyruszył ulicami miasta kilkudziesięciotysięczny pochód z pocztami sztandarowymi, transparentami i proporcami. Według relacji „Gazety Robotniczej” towarzyszyło mu kilkanaście orkiestr, a uczestnicy manifestacji podczas marszu śpiewali pieśni rewolucyjne. Pochód zatrzymał się przed hutą „Katarzyna”, gdzie 9 lutego 1905 r. doszło do masakry wiecujących robotników. Tutaj odbyły się główne uroczystości z udziałem ok. 50 tys. osób. Pod tablicą poświęconą pamięci poległych robotników złożono wieńce i kwiaty. Przemawiał m.in. S. Bergier, były bojowiec PPS i uczestnik tragicznych wydarzeń pod hutą. Na zakończenie orkiestra odegrała Marsz żałobny Fryderyka Chopina, a uczestnicy manifestacji przemaszerowali przed tablicą pamiątkową, oddając hołd pomordowanym. Dalsze uroczystości odbyły się na placu przed Ratuszem, który wypełniły ogromne rzesze łudzi przybyłych tu w pochodzie ze sztandarami i transparentami. Odczytano wówczas Akt hołdu dla bohaterów. Wszyscy przemawiający na wiecu działacze socjalistyczni, m.in. Jan Stańczyk, podkreślali potrzebę łączenia się robotników we wspólnym froncie walki o demokrację.
Obchody 30. rocznicy krwawej środy w Sosnowcu były wielką demonstracją robotników niezadowolonych z rządów sanacji. Manifestacja miała charakter pokojowy, niemniej jednak za bojowe wystąpienia (inicjowanie okrzyków antypaństwowych i pieśni rewolucyjnych), a także pobicie prowokatora aresztowano i skazano 23 komunistów.
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II. : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 36-37. ISBN 83-89199-03-3.
