Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia" w Czeladzi
Galeria Sztuki Współczesnej "Elektrownia" w Czeladzi - galeria sztuki współczesnej w Czeladzi przy ulicy Dehnelów 45
Budynek
Galeria „Elektrownia” w Czeladzi znajduje się w budynku zabudowań dawnej kopalni węgla kamiennego „Saturn” w jednym z najcenniejszych budynków - budynku dawnej elektrowni. Budynek elektrowni powstał w latach 1902-1908 na bazie projektu wybitnego polskiego architekta Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927), autora projektów wielu monumentalnych obiektów użyteczności publicznej w Europie. Jest to obiekt wzniesiony z cegły, na planie prostokąta z wejściem na osi o dość rozbudowanej bryle. Charakterystycznym elementem jest wieża stylizowana na gotycką z otworami strzelniczymi nawiązująca do obronnej architektury gotyckiej. Elewację budynku stanowią ceglane, nietynkowane ściany w podziale ramowym z osiami, gzymsami i ceglanymi detalami architektonicznymi.
Wewnątrz zobaczyć można oryginalną posadzkę, w doskonałym stanie oryginalnymi maszynami i urządzeniami byłej elektrowni, pulpit sterowniczy czy turbiny. Największe wrażenie robi generator „Wanda”, pełniący niegdyś rolę bloku energetycznego z silnikiem parowym dwustopniowym i dwucylindrowym, który wyprodukowano w 1903 r. przez Maschinenfabrik Oerlikon Schweiz. Od 1924 r. pracował jako silnik, a maszyna parowa jako kompresor. Pozostałe urządzenia to kompresor, przetwornice, pulpit sterowniczy z zegarami i 8-tonowa suwnica. Po likwidacji kopalni jej tereny przejęło miasto. W 2005 roku przeprowadzono remont budynku elektrowni, przeznaczając go na potrzeby Galerii Sztuki Współczesnej „Elektrownia”. W 2014 roku obiekt zdobył tytuł Superjednostka - nagrody w plebiscycie organizowanym przez katowickie Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Metropolii Górnośląskiej „Moje Miasto” za najlepszą realizację architektoniczną w regionie. W tym samym roku został również przyznana Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego w konkursie „Najlepsza Przestrzeń Publiczna”.
Galeria
Galeria współpracuje z Akademiami Sztuk Pięknych w Krakowie i Katowicach, Instytutem Sztuki Uniwersytetu Śląskiego, Związkiem Polskich Artystów Plastyków i Związkiem Polskich Artystów Fotografików i wieloma instytucjami kultury, Galeria stale rozwija swoją działalność kulturalną, wzbogaca ofertę przy jednoczesnej trosce o zachowanie tożsamości, dziedzictwa kulturowego i przemysłowego obiektu. Zwiedzanie oraz udział w wydarzeniach organizowanych przez Galerię jest bezpłatny. Od 1 września 2016 roku obiektem zarządza Muzeum Saturn w Czeladzi. W murach galerii można było zobaczyć chociażby obrazy prof. Bronisława Chromego, prace wielu młodych artystów, wystawy fotograficzne itp. W dniu 15.10.2021 r. Galeria Sztuki Współczesnej Elektrownia została uhonorowana Nagrodą Burmistrza Miasta „Pierścień Saturna” za rok 2021. „Pierścieniem Saturna”, laurem nawiązującym swą nazwą do historii i tradycji Czeladzi, honorowane są osoby wyjątkowe, reprezentujące środowiska gospodarcze, społeczne i artystyczne, których działalność zmienia Miasto Czeladź i wyzwala pozytywną energię do podejmowania nowych wyzwań.
Ciekawostki
- Ten wyjątkowy w Polsce zabytek „zagrał” m.in. w filmie Andrzeja Wajdy pt. „Ziemia obiecana”.
- Galeria „Elektrownia” w Czeladzi znajduje się na śląskim Szlaku Zabytków Techniki.
