Anka Kowalska
| Zagłębiowskie Biogramy | |
 Anka Kowalska | |
| Imię i nazwisko | Anka Kowalska |
| Data i miejsce urodzenia | 22 lutego 1932 Sosnowiec |
| Data i miejsce śmierci | 29 czerwca 2008 Warszawa |
| Miejsce spoczynku | Cmentarz katolicki w Sosnowcu przy ul. Smutnej |
| Odznaczenia | |
| Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski | |
Anka Kowalska - (ur. 22 lutego 1932 r. w Sosnowcu, zm. 29 czerwca 2008 r. w Warszawie) była córką znanego przedwojennego adwokata Jerzego Kowalskiego i nauczycielki Zofii Gębickiej, siostrą znanego artysty malarza i pedagoga Andrzeja Seweryna Kowalskiego (1930-2004) oraz Marii (po mężu Czerwiak), nauczycielki języka angielskiego.
W stolicy Zagłębia mieszkała do 1940 r. a następnie, w obawie przed wysiedleniem, wyjechała z rodziną na wieś Golczowice koło Wolbromia. Po zakończeniu wojny wróciła do Sosnowca i uczęszczała do II Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater, potem do Liceum Ogólnokształcącego w Będzinie. Po zdaniu matury w 1950 r. studiowała polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1953r. zadebiutowała wierszami „Wigilia” i „Opłatek” w „Słowie Powszechnym”.
Dwa lata później wyjechała do Warszawy, gdzie początkowo pracowała dorywczo, pisząc słuchowiska do Polskiego Radia, a następnie jako korektorka w „Dziś i Jutro”. Od połowy 1956 r. objęła obowiązki korektorki, a później redaktorki w piśmie „Kierunki”. Za opublikowany tam cykl felietonów krytycznoliterackich pt. „Tym, którzy czytali” otrzymała w 1959 r. Nagrodę Literacką Młodych im. W. Pietrzaka.
W latach 1960–1968 należała do Stowarzyszenia „PAX”, z którego wystąpiła w ramach protestu przeciwko stanowisku stowarzyszenia wobec wydarzeń marcowych. Od 1962 r. pracowała w Redakcji Programowej Instytutu Wydawniczego „PAX”. Wiersze, fragmenty prozy i recenzje ogłaszała m.in. we „Współczesności” (1960-1961) i miesięczniku „Życie i Myśl” (głównie w latach 1968–1969).
Największą popularność przyniosła jej napisana w 1964 roku powieść „Pestka”, przetłumaczona na pięć języków. Na jej podstawie powstał film w reżyserii Krystyny Jandy. Ponadto jest autorką tomików poetyckich:
W latach 1968–1983 była członkiem Związku Literatów Polskich.
Po tzw. wydarzeniach radomskich z czerwca 1976 roku, zaczęła działać w opozycji antykomunistycznej i została członkiem Komitetu Obrony Robotników (następnie Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”), była jedną z jego głównych postaci. Jeździła do Radomia i uczestniczyła w procesach sądowych robotników, prowadziła kartotekę represjonowanych, była nieformalnym sekretarzem Komisji Redakcyjnej KSS „KOR”, przekazywała informacje na temat sytuacji w kraju dziennikarzom zagranicznym i przyjaciołom na emigracji. Jej wiadomości trafiały m.in. na antenę Radia Wolna Europa. Będąc członkiem KOR –u, nadal pracowała w wydawnictwie „PAX”. Publikowała wówczas w czasopismach ukazujących się poza zasięgiem cenzury, m.in. w „Biuletynie Informacyjnym”, „Kulturze Niezależnej”, „Mazowszu”, „Pulsie”, „Zapisie”, „Krytyce” oraz w paryskiej „Kulturze” i „Zeszytach Historycznych”.
Działała także w „Solidarności”, a po wprowadzeniu stanu wojennego, od 13 grudnia 1981 roku do 1 czerwca 1982 roku była internowana. Trafiła do obozów w Olszynce Grochowskiej, Jaworzu (Pomorze Zachodnie), Gołdapi i Darłówku. Zwolniona z internowania, dzięki staraniom organizacji „Lekarze Świata”, wyjechała na leczenie do Francji. W 1982 r. otrzymała nagrodę POLCUL Foundation – Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej w Sydney. Po powrocie do Polski w 1983 roku, przeszła na emeryturę. Kontynuowała współpracę z pismami wydawanymi w tzw. drugim obiegu.
W maju 2006 roku Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Anka Kowalska zmarła 29 czerwca 2008 roku w Warszawie. Jest pochowana na cmentarzu katolickim przy ulicy Smutnej w swoim rodzinnym mieście Sosnowcu.
Galeria
Grobowiec rodzinny Anki Kowalskiej
Grobowiec rodzinny Anki Kowalskiej
Biogram opracowała Anna Makarska
