Aleksander Zawadzki
| Zagłębiowskie Biogramy | |
| |
| Imię i nazwisko | Aleksander Zawadzki |
| Data i miejsce urodzenia | 16 grudnia 1899 Dąbrowa Górnicza |
| Data i miejsce śmierci | 7 sierpnia 1964 Warszawa |
| Miejsce spoczynku | Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach |
| Zawód | Poseł na Sejm PRL, działacz PZPR, górnik, żołnierz |
| Odznaczenia | |
| Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari; Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski; Order Budowniczych Polski Ludowej; Order Sztandaru Pracy I klasy; Order Krzyża Grunwaldu II klasy; Krzyż Walecznych; Krzyż Partyzancki; Śląski Krzyż Powstańczy | |
Aleksander Zawadzki ps. „Kazik”, „Wacek”
Aleksander Zawadzki urodził się 16.12.1899 r. w Dąbrowie Górniczej. Pracował na terenie Niemiec jako robotnik rolny i górnik. W 1918 r. został skierowany na front wojny polsko-sowieckiej. W 1921 r. pełnił służbę w 24 pułku piechoty w Suwałkach.
Po demobilizacji powrócił do Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie pracował jako górnik. Został aktywistą Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, a następnie wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (od 1925 r. Komunistycznej Partii Polski). Partia ta była częścią Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) stworzonej w Związku Sowieckim. Była organizacyjnie i finansowo uzależniona od Moskwy, stając się zapleczem dywersyjnym i terrorystycznym dla sowieckiego wywiadu zagranicznego. Zadaniem komunistów było prowadzenie dywersji i destabilizacji państwa polskiego poprzez akcje terrorystyczne, strajki demonstracje i zamieszki. Przerzucana przez granicę broń miała inspirować kierowane przez komunistów bunty mniejszości narodowych. Dokonywano zabójstw polskich funkcjonariuszy i urzędników, oficerów, policjantów i ziemian.
Celem partii, której aktywistą był A.Zawadzki, było żądanie utworzenia Polskiej Republiki Rad, wchodzącej w skład ZSRS. Zawadzki już w 1923 r. został zawodowym funkcjonariuszem partyjnym, utrzymywanym ze środków pochodzących ze Związku Sowieckiego. Został członkiem Komitetu Centralnego młodzieżówki komunistycznej ( w 1924 r. odbył szkolenie polityczne w Moskwie). Na początku 1925 r. w Zagłębiu Dąbrowskim wziął udział w zorganizowaniu akcji wykonania, wydanego przez partię komunistyczną wyroku śmierci na członku ZMK Antonim Kamińskim. Za udział w tym morderstwie był poszukiwany listem gończym, jako przestępca szczególnie niebezpieczny. Został przemieszczony przez partię na Wileńszczyznę i Polesie, gdzie współdziałał z komunistami „Zachodniej Białorusi”. Aresztowano go 09.07.1925 r. w Wilnie. Sąd Okręgowy w Sosnowcu za współudział w morderstwie oraz za działalność przeciw państwu polskiemu skazał go na 6 lat pozbawienia wolności. Po wyjściu z więzienia w 1932 r. przerzucono go do ZSRS, skąd powrócił w 1934 r. jako członek Komitetu Centralnego KPP. Został aresztowany i wypuszczony za kaucją z obowiązkiem meldowania się na policji. Nie robił tego przechodząc do życia w pełni nielegalnego, koordynując przygotowania do akcji dywersyjnych na wypadek wojny polsko-sowieckiej (oczywiście po stronie sowieckiej). Opłacany był ze środków finansowych sowieckich.
Komunistyczna Partia Polski w tym okresie żądała oderwania od Polski nie tylko obszarów polskich na wschodzie, ale także Górnego Śląska i Pomorza Gdańskiego. Zawadzki został aresztowany w 1936 r. i skazany w kwietniu 1938 r. przez Sąd Okręgowy w Warszawie, na piętnaście lat więzienia za kierowanie sowiecką siatką wywiadowczą w Polsce i działalność przeciw niepodległości państwa polskiego. We wrześniu 1939 r. po agresji sowieckiej na Polskę został uwolniony z więzienia w Brześciu nad Bugiem. Został urzędnikiem sowieckiej administracji w Pińsku wykazując się gorliwością i zaangażowaniem na rzecz rozwoju stalinizmu i antypolskością. W Pińsku był milicjantem, Kierownikiem Miejskiej Gospodarki Komunalnej i dyrektorem Parku Kultury i Wypoczynku, a także od października 1940 r. dyrektorem zjednoczenia hoteli obwodu pińskiego. Łączył to cały czas z pracą agitatora politycznego. Przemawiał na obowiązkowych dla robotników wiecach i masówkach. Jego żona Stanisława była tam także komunistyczną aktywistką- brała m.in. udział w olbrzymiej kampanii propagandowej na rzecz głosowania za przyłączeniem „Zachodniej Białorusi” do ZSRS. Cytując biografię Zawadzkiego napisaną przez Henryka Rechowicza w czasach PRL-u, Aleksander i Stanisława Zawadzcy „w Pińsku cieszyli się wolnością i dobrobytem”, a było to w okresie sowieckiego terroru skierowanego szczególnie przeciwko Polakom.
Po ataku Niemiec na ZSRS w 1941 r. ewakuowano go do Mińska potem do Moskwy i Stalingradu. W wyniku choroby został zwolniony z wojska i pracował jako górnik w kopalni pod Nowosybirskiem.
W 1943 r. ściągnięto go do jednostek Z. Berlinga. Dzięki protekcji gen. Świerczewskiego uzyskał przyspieszoną ścieżkę awansową i 19.05.1944 r. został już generałem brygady. Był szefem pionu politycznego i zastępcą dowódcy I Armii.
W styczniu 1945 r. objął stanowisko pełnomocnika na Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie, w imieniu tworzonego przez Związek Sowiecki komunistycznego Rządu Tymczasowego. W lutym został wojewodą śląsko-dąbrowskim, był nim do 1948 r. Zawadzki firmował więc terror urzędu bezpieczeństwa i akcje represyjne. W tym czasie, m.in. zimą 1945 r. uwięziono oraz zesłano do sowieckich łagrów tysiące mieszkańców Górnego Śląska.
W kolejnych latach zbrodniczego stalinizmu był członkiem najwyższych władz partyjnych i państwowych. W latach 1948-1954 był członkiem Biura Organizacyjnego Komitetu Centralnego PZPR, członkiem KC PZPR oraz członkiem Biura Politycznego i sekretarzem KC PZPR. Od 1949 r. był wicepremierem rządu komunistycznego, przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych. Był więc współodpowiedzialny za zbrodnicze metody sprawowania władzy w tym okresie. Łączył to z przydzieloną mu funkcją posła w Krajowej Radzie Narodowej. Przydzielono mu mandat poselski w sfałszowanych wyborach do Sejmu Ustawodawczego w 1947 r. i w „wyborach” do Sejmu PRL w 1952 r. Od 1952 r. był formalnie głową komunistycznego państwa jako przewodniczący Rady Państwa PRL. Od 1954 r. był przewodniczącym utworzonego przez komunistów Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego (następnie Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu). Zawadzki zmarł w 1964 r. w Warszawie.
Postać Aleksandra Zawadzkiego jest ściśle wpisana w działalność Międzynarodówki Komunistycznej i różnego rodzaju sowieckich struktur w Polsce od początku lat dwudziestych ubiegłego wieku, poprzez działalność w sowieckiej administracji na terenie ziem wschodnich RP, okupowanych po 17 września 1939 r. przez ZSRS oraz w budowę i funkcjonowanie organów państwa oraz partii komunistycznej w okresie stalinizmu i rządów W. Gomułki.
Opracował: Grzegorz Jaszczura
Aleksander Zawadzki - Poseł do KRN (1944-1947) i Poseł na Sejm PRL:
- Sejm Ustawodawczy (1947-1952) z Okręgu Wyborczego nr 27 - Sosnowiec.
- I Kadencji (1952-1956) z Okręgu Wyborczego nr 56 - Sosnowiec.
- II Kadencji (1957-1961) z Okręgu Wyborczego nr 91 - Zawiercie.
- III Kadencji (1961-1965) z Okręgu Wyborczego nr 24 - Dąbrowa Górnicza.
Pogrzeb Aleksandra Zawadzkiego - sierpień 1964 rok. Cmentarz na Powązkach - grobowiec Aleksandra Zawadzkiego.
