Heinrich Dietel: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 28 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Heinrich Dietel''' (ur. [[15 marca]] [[1839]] r. w | {{Biogram infobox | ||
|imię i nazwisko = Heinrich Dietel | |||
|imię i nazwisko org = | |||
|pseudonim = | |||
|grafika = Heinrich Dietel.JPG | |||
|opis grafiki = Heinrich Dietel | |||
|podpis = | |||
|data urodzenia = [[15 marca]] [[1839]] | |||
|miejsce urodzenia = Greiz | |||
|imię przy narodzeniu = | |||
|data śmierci = [[27 czerwca]] [[1911]] | |||
|miejsce śmierci = [[Sosnowiec]] | |||
|przyczyna śmierci = | |||
|miejsce spoczynku = | |||
|zawód = niemiecki przemysłowiec, | |||
|odznaczenia = | |||
|commons = | |||
|wikiźródła = | |||
|wikicytaty = | |||
|www = | |||
}} | |||
'''Heinrich (Henryk) Dietel''' - (ur. [[15 marca]] [[1839]] r. w Greizu w Turyngii, zm. [[27 czerwca]] [[1911]] r. w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]) niemiecki przemysłowiec. | |||
==Pochodzenie== | |||
Wymieniając sławnych i zasłużonych [[Sosnowiec|Sosnowiczan]] nie sposób nie wspomnieć o przemysłowcu niemieckim Heinrichu Dietlu. Działał społecznie i charytatywnie. Przyczynił się do rozwoju oświaty i budowy wielu świątyń na terenie [[Sosnowiec|Sosnowca]]. Postać to ze wszech miar jest dla miasta zasłużona, o czym coraz więcej ludzi pamięta. Warto ją więc stale przypominać, ponieważ tworzyła ona historię naszego miasta i zręby rozwoju jego gospodarki. Co wiemy o Heinrichu Dietlu? Wiemy, że urodził się [[15 marca]] [[1839]] r. w Greizu w Saksonii w rodzinie Heinricha Gottloba i Zohanny Wilhelminy z d. Merbold. W młodości przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdzie zdobywał wiedzę na temat najnowszych urządzeń stosowanych w przemyśle włókienniczym. Po powrocie do Europy pracował w wielu zakładach włókienniczych m.in w Saksonii, Wirtembergii i Czechach. W [[1877]] r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Technicznej w Dreźnie. W roku następnym ożenił się z Klarą. | |||
[[Plik:Henryk Dietel z synem Włodzimierzem.jpg|250px|thumb|Henryk Dietel z synem Włodzimierzem]] | |||
==Przyjazd do Sosnowca== | |||
Do [[Sosnowiec|Sosnowca]] przyjechał w [[1878]] r. W [[1879]] r. uruchomił w dzielnicy [[Pogoń (Sosnowiec)|Pogoń]] [[Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994|pierwszą w Królestwie Polskim przędzalnię wełny czesankowej]]. Jednocześnie wybudował dla swej rodziny skromny jednopiętrowy dom mieszkalny. Zakład szybko rozbudował. W [[1880]] r. zatrudnienie sięgało blisko 2 tys. ludzi. Po Heinrichu Dietlu w ciągu niewielu lat przybyła do miasta znacznie większa liczba innych zagranicznych, obrotnych przedsiębiorców. Powstało wtedy wiele nowych, imponujących zakładów z branży tkackiej, żelaznej i innych z nimi powiązanych, jak: [[Fabryka Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper|fabryka kotłów]], walcownia rur, cynku, fabryka szkła i fabryki chemiczne. Miasto rozwijało się w zawrotnym tempie. Równie szybko rozwiała się też rodzina Dietlów. W [[1881]] r. urodził się pierwszy z pięciu synów Henryka i Klary - Henryk, w [[1883]] r. - Borys, w [[1885]] r. - Alfred, w [[1886]] r. - Roman, a w [[1888]] r. - Bogusław. Czas było pomyśleć o przeprowadzce do większego domu. | |||
[[Plik:Henryk Dietel z żoną Klarą 1903.jpg|250px|thumb|Henryk Dietel z żoną Klarą 1903]] | |||
==Pałac Dietela== | |||
Właśnie w latach 80. XIX w. Heinrich Dietel powziął decyzję o budowie [[Pałac Dietla w Sosnowcu|pałacu]] w pobliżu przędzalni i dotychczasowego domu. Pierwsze plany budynku, sygnowane przez Waligórskiego pojawiają się u schyłku lat osiemdziesiątych. Projekt realizacyjny powstaje w roku [[1890]]. Obecny pałac ma charakter neobarokowy, co zawdzięcza kilku przebudowom. Autorem ostatniej zmiany, dokonanej na początku XX wieku, był warszawski architekt Antoni Jabłoński-Jasieńczyk. Około roku [[1900]], wraz z pracami wykończeniowymi pałacu, powstaje założenie [[Park Dietlowski (Sosnowiec)|parkowe otoczone murem, z oranżerią i elementami małej architektury]]. [[Pałac Dietla w Sosnowcu|Pałac Henryka Dietla]], mimo zmiennych kolei losów, jest dzisiaj jednym z najciekawszych i najpiękniejszych przykładów pałaców przemysłowców z końca XIX wieku. Swoją architekturą wyróżnia się nie tylko na tle [[Sosnowiec|sosnowieckich]] obiektów tego typu, ale również w skali kraju. | |||
[[Plik:Mauzoleum rodziny Dietlów 01.JPG|thumb|400px|[[Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu|Mauzoleum rodziny Dietlów]]]] | |||
W [[ | ==Fundator== | ||
To jednak nie wszystko. W sąsiedztwie swojego zakładu Dietel wybudował w [[1888]] r. [[Kościół ewangelicko-augsburski p.w. św. Jana Ewangelisty w Sosnowcu|kościół ewangelicko-augsburski]]. W [[1889]] r. utworzył w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] początkową powszechną Szkołę Aleksandryjską, a w [[1894]] r. [[Szkoła Realna w Sosnowcu|Sosnowiecką Szkołę Realną]]. Od [[1898]] r. szkoła mieściła się już we wspaniałym, nowym gmachu, zbudowanym w stylu włoskiego renesansu przy ul. Żeromskiego 4. Budynek ten Dietel podarował rządowi, choć szkołę nadal utrzymywał własnym kosztem. Przez wiele lat była to siedziba Wydziału Techniki Uniwersytetu Śląskiego (wcześniej [[IV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Sosnowcu|Liceum im. St. Staszica]]). Wnętrze budynku zachowało pierwotny układ pomieszczeń, a na szczególną uwag zasługuje aula o bogatym wystroju w postaci m.in. dekoracji sztukatorskiej i malarskiej. W [[1900]] r. powstaje neogotycki budynek dyrekcji przędzalni, gdzie obecnie mieści się siedziba III Komisariatu Policji. W [[1903]] r. Dietel mianowany został członkiem pierwszej [[Rada Miejska w Sosnowcu|Rady Miejskiej]]. | |||
==Śmierć== | |||
Zmarł [[24 czerwca]] [[1911]] r. Pochowany zastał na [[Cmentarz ewangelicki w Sosnowcu|cmentarzu ewangelickim przy ul. Smutnej w Sosnowcu]], w monumentalnym, [[Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu|rodzinnym mauzoleum]]. | |||
[[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Dietel]] | ==Zobacz też== | ||
*[[Dzieje rodu Dietlów z Sosnowca]] (książka) | |||
*[[Henryk Dietel (1839-1911). Pionier sosnowieckiego przemysłu]] | |||
==Linki zewnętrzne== | |||
* [https://www.youtube.com/watch?time_continue=7&v=vfsN5eYTqy0 Film: W Dietlowskich Komnatach w serwisie Youtube] | |||
* [https://sosnowiec.luteranie.pl/cmentarz/?p=62 Henryk Dietel - biogram na stronie Cmentarza Ewangelickiego w Sosnowcu] | |||
''Biogram opracował: Piotr Dudała'' | |||
[[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Dietel, Heinrich]] | |||
[[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem|Dietel, Heinrich]] | |||
[[Kategoria:Przemysłowcy|Dietel, Heinrich]] | |||
[[Kategoria:Przedsiębiorcy|Dietel, Heinrich]] | |||
Aktualna wersja na dzień 06:16, 15 lis 2023
| Zagłębiowskie Biogramy | |
 Heinrich Dietel | |
| Imię i nazwisko | Heinrich Dietel |
| Data i miejsce urodzenia | 15 marca 1839 Greiz |
| Data i miejsce śmierci | 27 czerwca 1911 Sosnowiec |
| Zawód | niemiecki przemysłowiec, |
Heinrich (Henryk) Dietel - (ur. 15 marca 1839 r. w Greizu w Turyngii, zm. 27 czerwca 1911 r. w Sosnowcu) niemiecki przemysłowiec.
Pochodzenie
Wymieniając sławnych i zasłużonych Sosnowiczan nie sposób nie wspomnieć o przemysłowcu niemieckim Heinrichu Dietlu. Działał społecznie i charytatywnie. Przyczynił się do rozwoju oświaty i budowy wielu świątyń na terenie Sosnowca. Postać to ze wszech miar jest dla miasta zasłużona, o czym coraz więcej ludzi pamięta. Warto ją więc stale przypominać, ponieważ tworzyła ona historię naszego miasta i zręby rozwoju jego gospodarki. Co wiemy o Heinrichu Dietlu? Wiemy, że urodził się 15 marca 1839 r. w Greizu w Saksonii w rodzinie Heinricha Gottloba i Zohanny Wilhelminy z d. Merbold. W młodości przebywał w Stanach Zjednoczonych, gdzie zdobywał wiedzę na temat najnowszych urządzeń stosowanych w przemyśle włókienniczym. Po powrocie do Europy pracował w wielu zakładach włókienniczych m.in w Saksonii, Wirtembergii i Czechach. W 1877 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Technicznej w Dreźnie. W roku następnym ożenił się z Klarą.
Przyjazd do Sosnowca
Do Sosnowca przyjechał w 1878 r. W 1879 r. uruchomił w dzielnicy Pogoń pierwszą w Królestwie Polskim przędzalnię wełny czesankowej. Jednocześnie wybudował dla swej rodziny skromny jednopiętrowy dom mieszkalny. Zakład szybko rozbudował. W 1880 r. zatrudnienie sięgało blisko 2 tys. ludzi. Po Heinrichu Dietlu w ciągu niewielu lat przybyła do miasta znacznie większa liczba innych zagranicznych, obrotnych przedsiębiorców. Powstało wtedy wiele nowych, imponujących zakładów z branży tkackiej, żelaznej i innych z nimi powiązanych, jak: fabryka kotłów, walcownia rur, cynku, fabryka szkła i fabryki chemiczne. Miasto rozwijało się w zawrotnym tempie. Równie szybko rozwiała się też rodzina Dietlów. W 1881 r. urodził się pierwszy z pięciu synów Henryka i Klary - Henryk, w 1883 r. - Borys, w 1885 r. - Alfred, w 1886 r. - Roman, a w 1888 r. - Bogusław. Czas było pomyśleć o przeprowadzce do większego domu.
Pałac Dietela
Właśnie w latach 80. XIX w. Heinrich Dietel powziął decyzję o budowie pałacu w pobliżu przędzalni i dotychczasowego domu. Pierwsze plany budynku, sygnowane przez Waligórskiego pojawiają się u schyłku lat osiemdziesiątych. Projekt realizacyjny powstaje w roku 1890. Obecny pałac ma charakter neobarokowy, co zawdzięcza kilku przebudowom. Autorem ostatniej zmiany, dokonanej na początku XX wieku, był warszawski architekt Antoni Jabłoński-Jasieńczyk. Około roku 1900, wraz z pracami wykończeniowymi pałacu, powstaje założenie parkowe otoczone murem, z oranżerią i elementami małej architektury. Pałac Henryka Dietla, mimo zmiennych kolei losów, jest dzisiaj jednym z najciekawszych i najpiękniejszych przykładów pałaców przemysłowców z końca XIX wieku. Swoją architekturą wyróżnia się nie tylko na tle sosnowieckich obiektów tego typu, ale również w skali kraju.
Fundator
To jednak nie wszystko. W sąsiedztwie swojego zakładu Dietel wybudował w 1888 r. kościół ewangelicko-augsburski. W 1889 r. utworzył w Sosnowcu początkową powszechną Szkołę Aleksandryjską, a w 1894 r. Sosnowiecką Szkołę Realną. Od 1898 r. szkoła mieściła się już we wspaniałym, nowym gmachu, zbudowanym w stylu włoskiego renesansu przy ul. Żeromskiego 4. Budynek ten Dietel podarował rządowi, choć szkołę nadal utrzymywał własnym kosztem. Przez wiele lat była to siedziba Wydziału Techniki Uniwersytetu Śląskiego (wcześniej Liceum im. St. Staszica). Wnętrze budynku zachowało pierwotny układ pomieszczeń, a na szczególną uwag zasługuje aula o bogatym wystroju w postaci m.in. dekoracji sztukatorskiej i malarskiej. W 1900 r. powstaje neogotycki budynek dyrekcji przędzalni, gdzie obecnie mieści się siedziba III Komisariatu Policji. W 1903 r. Dietel mianowany został członkiem pierwszej Rady Miejskiej.
Śmierć
Zmarł 24 czerwca 1911 r. Pochowany zastał na cmentarzu ewangelickim przy ul. Smutnej w Sosnowcu, w monumentalnym, rodzinnym mauzoleum.
Zobacz też
- Dzieje rodu Dietlów z Sosnowca (książka)
- Henryk Dietel (1839-1911). Pionier sosnowieckiego przemysłu
Linki zewnętrzne
- Film: W Dietlowskich Komnatach w serwisie Youtube
- Henryk Dietel - biogram na stronie Cmentarza Ewangelickiego w Sosnowcu
Biogram opracował: Piotr Dudała
