Konstanty Ćwierk
| Zagłębiowskie Biogramy | |
| |
| Imię i nazwisko | Konstanty Ćwierk |
| Data i miejsce urodzenia | 21 listopada 1895 Sosnowiec |
| Data i miejsce śmierci | 20 sierpnia 1944 Gusen (III Rzesza Niemiecka) |
| Zawód | dziennikarz, literat, publicysta |
| Odznaczenia | |
| Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury | |
Konstanty Ćwierk (ur. 21 listopada 1895 w Sosnowcu, zm. 20 sierpnia 1944 w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen) - pisarz i poeta, autor kilkuset wierszy, opowiadań, nowel, słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych. Przez całe życie związany z Sosnowcem – piewca i miłośnik Zagłębia Dąbrowskiego, regionalista, badacz tradycji literackich Zagłębia.
Młodość
Syn Pawła, cieśli górniczego. Uczęszczał do siedmioklasowej Szkoły Handlowej w Sosnowcu. W 1913 roku podjął studia w szkole dramatycznej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, które przerwał po wybuchu wojny.
Edukacja
W 1916 roku ukończył eksternistycznie Seminarium Nauczycielskie w Zawierciu, po czym, do 1919 roku, pracował jako nauczyciel w Szkole Powszechnej w Gniazdowie w powiecie zawierciańskim. Jednocześnie publikował swoje wiersze w sosnowieckiej "Iskrze".
Praca
Po powrocie do Sosnowca podjął pracę w "Głosie Pracy" (organ Narodowej Partii Robotniczej), od 1921 roku jako redaktor naczelny gazety.
Współdziałał z katowicką "Polonią" W. Korfantego, popierał sprawę polską na Górnym Śląsku. Od 1922 roku zatrudniony był w redakcji "Iskry", a potem (od 1925 roku) "Kuriera Zachodniego Iskry. We wrześniu 1922 roku współtworzył pismo satyryczne "Chochoł" (ukazały się 3 numery), a w 1923 roku przygotował razem z Z. Rychterem wydanie "Jednodniówki" Towarzystwa Artystyczno – Literackiego.
Od października 1936 roku do stycznia 1938 roku Konstanty Ćwierk pełnił obowiązki redaktora naczelnego "Expresu Zagłębia". Jednocześnie, do wybuchu wojny, prowadził w katowickim radio (podstudio w Sosnowcu) cotygodniowe audycje zatytułowane "Zagłębiowska Godzina", a następnie .,Zagłębie Dąbrowskie ma głos". Wygłaszał pogadanki o różnorodnej, aktualnej tematyce regionalnej, popularyzował przeszłość Zagłębia, jego kulturę i folklor. Do wybuchu wojny pracował w rozgłośni Polskiego Radia jako lektor.
Na łamach prasy (posługiwał się pseudonimami i kryptonimami): publikował felietony, reportaże, recenzje teatralne i wydawnicze, wiersze. Był również autorem powieści („Płuca naszego miasta", „Pieniądze na ulicy” i in.) nowel i opowiadań („W powrotnej drodze", „Jej chłopcy", „Zezowaty", „Reporter", „Bolek"), dramatów („Podwórze", „Burmistrz i kobiety", „Człowiek z przeszłością", „Pochylnia" i in.).
W twórczości Ćwierka na czoło wysuwa się zainteresowanie Zagłębiem Dąbrowskim - jego aktualnymi problemami społecznymi, politycznymi, kulturalnymi.Twórczość tę cechował głęboki humanitaryzm, patriotyzm i ogromne zaangażowanie. Jego wiersze (napisał ich ok. 1500) przybierają różne tony od refleksyjnego po satyryczny. Dużą popularnością cieszyły się w międzywojniu utwory humorystyczne Ćwierka, m.in. szopki zagłębiowskie, w których prezentował sylwetki ówczesnych władz miejskich, przedstawicieli środowisk artystycznych, popularnych dziennikarzy itp.
Za całokształt twórczości K. Ćwierk nagrodzony został w 1938 roku Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury.
Działał również społecznie: w Polskiej Macierzy Szkolnej, w Lidze Morskiej i Kolonialnej (członek Zarządu Obwodu w Sosnowcu), w Syndykacie Dziennikarzy Śląska i Zagłębia (wiceprezes).
Śmierć
W maju 1940 roku został aresztowany przez gestapo i osadzony w podobozie SS w nieczynnej fabryce Schoena, a następnie poprzez Dachau wywieziony do Gusen, gdzie pracował m.in. w komandzie kamieniarzy. W Gusen napisał kilkadziesiąt wierszy o tematyce obozowej. Zmarł 20 sierpnia 1944 r. w Gusen. Konstanty Ćwierk był żonaty z Zofią Kowalską. Miał dwoje dzieci: Justynę i Tadeusza.
Upamiętnienie
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 9-10. ISBN 83-915173-5-7.
- Konstanty Ćwierk - biogram w Wikipedii
- Michał Kaczmarczyk, Start do wieczności. Wokół twórczości Konstantego Ćwierka (Wyd. II), Sosnowiec, 2005
