Witold Wyspiański: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|imię i nazwisko = Witold Wyspiański | |imię i nazwisko = Witold Wyspiański | ||
|pseudonim = | |pseudonim = | ||
|grafika = | |grafika = Witold Wyspiański.gif | ||
|opis grafiki = | |opis grafiki = Witold Wyspiański | ||
|podpis = | |podpis = | ||
|data urodzenia = [[4 października]] [[1886]] | |data urodzenia = [[4 października]] [[1886]] | ||
| Linia 17: | Linia 17: | ||
}} | }} | ||
'''Witold Wyspiański''' | '''Witold Wyspiański''' – (ur. [[4 października]] [[1886]] w Krakowie, zmarł [[30 listopada]] [[1945]] w Krakowie) nauczyciel, działacz oświatowy i polityczny. Pochodził z rodziny inteligenckiej, był synem Antoniego, uczestnika powstania styczniowego i bratankiem artysty, Stanisława Wyspiańskiego. Był żonaty ze Stanisławą Olszynkówną. | ||
==Edukacja== | |||
Świadectwo dojrzałości uzyskał w [[1904]] r., w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum w Krakowie. Studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończył w [[1908]] roku. Studiował też biologię, mineralogię oraz geologię. W [[1912]] roku otrzymał dyplom profesora szkół średnich. | |||
Witold Wyspiański uczestniczył w ruchu niepodległościowym na terenie Galicji - brał m.in. udział w formowaniu II Brygady Legionów Polskich. | |||
==Praca== | |||
W latach [[1915]] - [[1919]] pracował jako nauczyciel w Brzesku i Jarosławiu. | |||
W [[1921]] roku Wyspiański przybył do [[Sosnowiec|Sosnowca]] i objął posadę profesora biologii w Gimnazjum Państwowym Męskim im. S. Staszica, gdzie pracował do wybuchu wojny. Jako nauczyciel był zwolennikiem wdrażania postępowych i laickich treści nauczania. Opiekował się zespołem uczniów redagującym czasopismo „Młodzi idą” oraz szkolnym kółkiem .scenicznym. | |||
Pod Jego kierunkiem odbyło się wiele młodzieżowych inscenizacji teatralnych. Wystawiano „Dziady” Adama Mickiewicza, ,,Noc listopadową” i "Warszawiankę" Stanisława Wyspiańskiego, ,,Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza i inne utwory. | |||
==Kultura i oświata== | |||
Wyspiański należał do aktywnych działaczy kulturalno-oświatowych także poza murami szkoły. Był współzałożycielem i członkiem zarządu Towarzystwa Artystyczno-Literackiego skupiających wybitnych przedstawicieli środowisk twórczych [[Zagłębie Dąbrowskie|Zagłębia Dąbrowskiego]], utworzonego w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] w [[1923]] roku. Jednocześnie działał w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych (TUR), Jako organizator kursów oświatowych i wykładowca. | |||
Odczyty wygłaszał także w Bibliotece "Wiedza" w Sędzinie. W latach [[1929]] - [[1930]] współpracował z Teatrem Robotniczym TUR w [[Sosnowiec|Sosnowcu]], kierowanym przez Adama Polewkę i Stanisława Wolickiego. | |||
Wyspiański należał do założycieli Towarzystwa Naukowego Zagłębia Dąbrowskiego, które przygotowywało m.in. edycję "Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim". | |||
==Przyrodnictwo== | |||
Obiektem zainteresowania W. Wyspiańskiego były także nauki przyrodnicze. Z jego inicjatywy powstał w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] zagłębiowski oddział Polskiego Towarzystwa Przyrodników, którym kierował do [[1939]] roku. W latach [[1926]] - [[1939]] był członkiem Zarządu Głównego PTP. | |||
Dużą aktywność przejawiał Wyspiański w ruchu zawodowym, od [[1926]] roku jako prezes sosnowieckiego oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego. | |||
==Wolnomularstwo== | |||
Należał również (pod pseudonimem Antoni Seidel) do loży wolnomularskiej „Staszic”, która powstała w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] w [[1929]] roku. | |||
== Liga Obrony Praw Człowieka i Obywatela== | |||
W 1935 roku wspólnie z [[Adam Piwowar|Adamem Piwowarem]], A. Grosfeldową i [[Aleksy Bień|Aleksym Bieniem]] zawiązał w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] Ligę Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Pierwszym przedsięwzięciem Ligi, podjętym jeszcze w [[1935]] roku, w którym aktywnie uczestniczył, była kampania na rzecz amnestii dla więźniów politycznych i zniesienia obozu w Berezie Kartuskiej. Wystąpieniami politycznymi Wyspiański ściągał na siebie represje. W dniu [[9 lutego]] [[1936]] r. został dotkliwie pobity podczas wygłaszania odczytu „Przeciw wojnie, faszyzmowi i antysemizmowi”. | |||
Po rozwiązaniu Ligi przez władze sanacyjne współdziałał z sosnowieckim Klubem Demokratycznym - był jego założycielem i pierwszym prezesem. We wrześniu [[1938]] roku uczestniczył w pracach Komisji Organizacyjnej Stronnictwa Demokratycznego. | |||
==Okres okupacji hitlerowskiej== | |||
W początkach okupacji hitlerowskiej współpracował z konspiracyjną organizacją "Okrzeja-Odra" i prowadził tajne komplety w swoim mieszkaniu. | |||
Podczas pobytu [[Emil Zegadłowicz|Emila Zegadłowicza]] w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] opiekował się chorym pisarzem. | |||
We wrześniu [[1941]] roku, w obawie przed aresztowaniem, opuścił [[Sosnowiec]]. Do końca okupacji przebywał w Krakowie, gdzie m.in. współorganizował Robotniczą Partię Polskich Socjalistów. Powojnie nie powrócił do [[Sosnowiec|Sosnowca]]. | |||
== Bibliografia == | |||
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Śmiałek| imię = Małgorzata |nazwisko2= |imię2= | tytuł = Sosnowieckie ABC, tom I | data =[[2002]] | wydawca = [[Muzeum w Sosnowcu]] | miejsce = | isbn = 83-915173-5-7 | strony = 49-50}} | |||
[[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Wyspiański, Witold]] | [[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Wyspiański, Witold]] | ||
[[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem|Wyspiański, Witold]] | [[Kategoria:Ludzie związani z Sosnowcem|Wyspiański, Witold]] | ||
[[Kategoria:Pedagodzy|Wyspiański, Witold]] | [[Kategoria:Pedagodzy|Wyspiański, Witold]] | ||
Wersja z 12:49, 9 mar 2012
| Zagłębiowskie Biogramy | |
 Witold Wyspiański | |
| Imię i nazwisko | Witold Wyspiański |
| Data i miejsce urodzenia | 4 października 1886 Kraków |
| Data i miejsce śmierci | 30 listopada 1945 Kraków |
| Miejsce spoczynku | Kraków |
| Zawód | nauczyciel |
Witold Wyspiański – (ur. 4 października 1886 w Krakowie, zmarł 30 listopada 1945 w Krakowie) nauczyciel, działacz oświatowy i polityczny. Pochodził z rodziny inteligenckiej, był synem Antoniego, uczestnika powstania styczniowego i bratankiem artysty, Stanisława Wyspiańskiego. Był żonaty ze Stanisławą Olszynkówną.
Edukacja
Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1904 r., w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum w Krakowie. Studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończył w 1908 roku. Studiował też biologię, mineralogię oraz geologię. W 1912 roku otrzymał dyplom profesora szkół średnich.
Witold Wyspiański uczestniczył w ruchu niepodległościowym na terenie Galicji - brał m.in. udział w formowaniu II Brygady Legionów Polskich.
Praca
W latach 1915 - 1919 pracował jako nauczyciel w Brzesku i Jarosławiu. W 1921 roku Wyspiański przybył do Sosnowca i objął posadę profesora biologii w Gimnazjum Państwowym Męskim im. S. Staszica, gdzie pracował do wybuchu wojny. Jako nauczyciel był zwolennikiem wdrażania postępowych i laickich treści nauczania. Opiekował się zespołem uczniów redagującym czasopismo „Młodzi idą” oraz szkolnym kółkiem .scenicznym.
Pod Jego kierunkiem odbyło się wiele młodzieżowych inscenizacji teatralnych. Wystawiano „Dziady” Adama Mickiewicza, ,,Noc listopadową” i "Warszawiankę" Stanisława Wyspiańskiego, ,,Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza i inne utwory.
Kultura i oświata
Wyspiański należał do aktywnych działaczy kulturalno-oświatowych także poza murami szkoły. Był współzałożycielem i członkiem zarządu Towarzystwa Artystyczno-Literackiego skupiających wybitnych przedstawicieli środowisk twórczych Zagłębia Dąbrowskiego, utworzonego w Sosnowcu w 1923 roku. Jednocześnie działał w Towarzystwie Uniwersytetów Robotniczych (TUR), Jako organizator kursów oświatowych i wykładowca.
Odczyty wygłaszał także w Bibliotece "Wiedza" w Sędzinie. W latach 1929 - 1930 współpracował z Teatrem Robotniczym TUR w Sosnowcu, kierowanym przez Adama Polewkę i Stanisława Wolickiego. Wyspiański należał do założycieli Towarzystwa Naukowego Zagłębia Dąbrowskiego, które przygotowywało m.in. edycję "Przewodnika po Zagłębiu Dąbrowskim".
Przyrodnictwo
Obiektem zainteresowania W. Wyspiańskiego były także nauki przyrodnicze. Z jego inicjatywy powstał w Sosnowcu zagłębiowski oddział Polskiego Towarzystwa Przyrodników, którym kierował do 1939 roku. W latach 1926 - 1939 był członkiem Zarządu Głównego PTP. Dużą aktywność przejawiał Wyspiański w ruchu zawodowym, od 1926 roku jako prezes sosnowieckiego oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Wolnomularstwo
Należał również (pod pseudonimem Antoni Seidel) do loży wolnomularskiej „Staszic”, która powstała w Sosnowcu w 1929 roku.
Liga Obrony Praw Człowieka i Obywatela
W 1935 roku wspólnie z Adamem Piwowarem, A. Grosfeldową i Aleksym Bieniem zawiązał w Sosnowcu Ligę Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Pierwszym przedsięwzięciem Ligi, podjętym jeszcze w 1935 roku, w którym aktywnie uczestniczył, była kampania na rzecz amnestii dla więźniów politycznych i zniesienia obozu w Berezie Kartuskiej. Wystąpieniami politycznymi Wyspiański ściągał na siebie represje. W dniu 9 lutego 1936 r. został dotkliwie pobity podczas wygłaszania odczytu „Przeciw wojnie, faszyzmowi i antysemizmowi”. Po rozwiązaniu Ligi przez władze sanacyjne współdziałał z sosnowieckim Klubem Demokratycznym - był jego założycielem i pierwszym prezesem. We wrześniu 1938 roku uczestniczył w pracach Komisji Organizacyjnej Stronnictwa Demokratycznego.
Okres okupacji hitlerowskiej
W początkach okupacji hitlerowskiej współpracował z konspiracyjną organizacją "Okrzeja-Odra" i prowadził tajne komplety w swoim mieszkaniu. Podczas pobytu Emila Zegadłowicza w Sosnowcu opiekował się chorym pisarzem. We wrześniu 1941 roku, w obawie przed aresztowaniem, opuścił Sosnowiec. Do końca okupacji przebywał w Krakowie, gdzie m.in. współorganizował Robotniczą Partię Polskich Socjalistów. Powojnie nie powrócił do Sosnowca.
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 49-50. ISBN 83-915173-5-7.
