Park Schönowski na Środuli (Sosnowiec)

Park Schönowski na Środuli w Sosnowcu - na Środulce, przy ul. Chemicznej - Założony został wokół neobarokowego pałacu, zbudowanego około 1885 r. przez Ernsta Schöna; Do późnych lat 80-tych XX w. pod nazwą Park Środulka. Przez pewien czas nieoznaczany jako park, pojawił się w XXI w. jako Park Schöna. Zespoł pałacowo-parkowy - stanowi kompleks wraz dwoma pałacami dużym i małym oraz elementami zabudowy parkowej (budynek gospodarczy z początku XX w., dom ogrodnika z końca XIX w., park z tarasami, grota oraz ruina pawilonu orientalnego). Zajmuje powierzchnię 5,6 ha, na której rośnie 41 gatunków drzew, m.in. tak rzadko spotykane okazy, jak dekoracyjna magnolia japońska i tulipanowiec amerykański, który największym zainteresowaniem odwiedzających cieszy się, szczególnie w okresie kwitnienia w maju. Okazały drzewostan jest największym walorem parku. Oprócz wspominanych gatunków na szczególną uwagę zasługują: klony pospolite i srebrzyste, kasztanowce zwyczajne, dęby czerwone, skrzydłorzechy kaukaskie, więzy szypułkowe, jesiony wyniosłe, z których większość ma około 100 lat, a aż 11 z nich to pomniki przyrody. Zespół stanowi chroniony zabytek wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A-1241 z 10/04/1980 jako element zespołu pałacowego Schoena.

Głównym elementem zespołu był staw, zlikwidowany po II wojnie światowej. W jego sąsiedztwie znajdował się drewniany, ażurowy pawilon kręgielni, altany na sztucznych wzgórzach i przystań, a także wieńcząca murowaną skarpę kamienna balustrada, pełniąca funkcję tarasu widokowego. Prawdopodobnie w pn. części parku znajdowały się stajnie i powozownie. Do dzisiaj zachowały się zniszczone groty skalne, fragmenty pagórków oraz pozostałości po kamiennej balustradzie. Układ dawnych alejek został w przeważającej części całkowicie zatarty.

Tak opisuje go Fanny Lamprecht, z domu Schön: „Ogród został zaprojektowany od początku jako sztuczny, od razu ze wszystkim udogodnieniami dostępnym i w tym czasie i rozwinął się potem do jednego najpiękniejszych w całym mieście. Woda, pagórki, groty, płace zabaw, drzewa, krzewy i kwiatowe klomby, pięknie utrzymane rosarium zmieniały się zawsze w harmonijny sposób, zależnie od pory roku. Nic brakowało również ogródka warzywnego i sadu z roślinami cieplarnianymi różnego typu. Do tego wydzielone były cieplarnie kwiatowe i zimowe oranżerie ( ... )”.

W latach 50. XX w. wyburzono mur parkowy wraz z trzema bramami wjazdowymi i park udostępniono publicznie. Z dawnego wystroju pozostał jedynie domek ogrodnika oraz zdewastowane dziś groty skalne.

W ostatnich latach park, otaczający obecnie Muzeum w Sosnowcu, został uporządkowany.

Galeria

• 

  Opis zdjęcia:Park na planie miasta z 1921

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

• 

  Opis zdjęcia:

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II.  : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 39-40. ISBN 83-89199-03-3.