Rewolucja 1905 w Zagłębiu Dąbrowskim: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
(Bilans) |
||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. | Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. | ||
Wprowadzenie w dniu [[10 listopada]] [[1905]] roku stanu wojennego w Zagłębiu zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W [[1907]] roku rewolucja wygasła. | Wprowadzenie w dniu [[10 listopada]] [[1905]] roku stanu wojennego w Zagłębiu zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W [[1907]] roku rewolucja wygasła. | ||
==Bilans== | |||
"Czasy rewolucji 1905 r. i wypadków z nią związanych nie budziły dotąd żywego zainteresowania. Wkrótce po nich nastąpiły bowiem wypadki tak wielkie, że zaćmiły niemal całkowicie ten okres, w swych założeniach i w swej psychice tak bardzo różniący się od późniejszych wielkich przeżyć narodu polskiego. Badacz dziejów porozbiorowych będzie musiał jednak stwierdzić, że ten okres należy do najoryginalniejszych momentów tych dziejów. Rzucony między epokę walk powstańczych, a epokę wstrząśnień wojny światowej, jest jakby błyskawicą rozdzierającą spokojne niebo lojalnego współżycia z zaborcami. Żyjemy wszyscy pod przemożnym wpływem owej dziejowej burzy, która potem nastąpiła i której skutki sięgnęły tak głęboko, iż nic dziwnego, że o tej pierwszej błyskawicy łatwo zapominamy." | |||
Powyższy tekst: Adam Próchnik z okazji 25-lecia wybuchu Rewolucji 1905 roku. Zamieszczony w: Feliks Tych, "Rok 1905" z cyku "Dzieje narodu i państwa polskiego". | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 18:08, 2 wrz 2013
Fala ruchu rewolucyjnego w Rosji w styczniu 1905 roku dotarła również do Królestwa Polskiego. Do wałki strajkowej przystąpili robotnicy Warszawy, Łodzi, Zagłębia Dąbrowskiego. Siłą sprawczą wystąpień robotniczych była Polska Partia Socjalistyczna łącząca w programie hasła socjalne z niepodległościowymi. Okręgowy Komitet Robotniczy (OKR) PPS Zagłębia Dąbrowskiego wydal odezwę w której wezwał robotników do walki pod hasłem "Precz z rządem carskim".
Początek rewolucji
1 lutego 1905 roku rozpoczął się w Sosnowcu strajk powszechny. Pracę porzucili robotnicy fabryki "Fitzner i Gamper", huty "Katarzyna", Zakładów Deichsla, Schoena, Dietla i in. Strajkom towarzyszyły pochody i manifestacje. Największa z nich, 5 lutego, zgromadziła ok. 50 tys. osób. Podczas wiecu wybrano Komitet Strajkowy, w skład którego weszli przedstawiciele PPS i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, a także prawicowej Narodowej Demokracji oraz bezpartyjni. Robotnicze wystąpienia poparła inteligencja, młodzież szkolna i drobnomieszczaństwo. Domagano się zarówno swobód narodowych i obywatelskich, jak i poprawy warunków socjalnych.
Huta Katarzyna
Walkę próbowano stłumić różnymi, także brutalnymi metodami. 9 lutego do zgromadzonych pod hutą "Katarzyna" manifestantów strzelało wojsko. Zginęło 38 osób, a ponad 100 zostało rannych.
Strajk powszechny w Zagłębiu Dąbrowskim zakończył się w marcu. Robotnicy uzyskali nieznaczną podwyżkę zarobków, skrócenie czasu oraz niewielką poprawę warunków pracy.
Republika Zagłębiowska
Punktem kulminacyjnym rewolucji w Zagłębiu były masowe wiece, manifestacje i strajki w okresie od 31 października do 10 listopada 1905 roku. Przeszły one do historii pod nazwą okresu Republiki Zagłębiowskiej. Zdecydowanie przeważały wówczas żądania polityczne. Występowano przeciwko absolutyzmowi carskiemu, domagano się republiki demokratycznej. Tworzono Komitety Bezpieczeństwa Publicznego do których wchodzili przedstawiciele mieszczaństwa, inteligencji i robotników. Wprowadzenie w dniu 10 listopada 1905 roku stanu wojennego w Zagłębiu zakończyło ten okres. Od tej pory systematycznie spadała aktywność robotników. W 1907 roku rewolucja wygasła.
Bilans
"Czasy rewolucji 1905 r. i wypadków z nią związanych nie budziły dotąd żywego zainteresowania. Wkrótce po nich nastąpiły bowiem wypadki tak wielkie, że zaćmiły niemal całkowicie ten okres, w swych założeniach i w swej psychice tak bardzo różniący się od późniejszych wielkich przeżyć narodu polskiego. Badacz dziejów porozbiorowych będzie musiał jednak stwierdzić, że ten okres należy do najoryginalniejszych momentów tych dziejów. Rzucony między epokę walk powstańczych, a epokę wstrząśnień wojny światowej, jest jakby błyskawicą rozdzierającą spokojne niebo lojalnego współżycia z zaborcami. Żyjemy wszyscy pod przemożnym wpływem owej dziejowej burzy, która potem nastąpiła i której skutki sięgnęły tak głęboko, iż nic dziwnego, że o tej pierwszej błyskawicy łatwo zapominamy."
Powyższy tekst: Adam Próchnik z okazji 25-lecia wybuchu Rewolucji 1905 roku. Zamieszczony w: Feliks Tych, "Rok 1905" z cyku "Dzieje narodu i państwa polskiego".
Bibliografia
- Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom I. Muzeum w Sosnowcu, 2002, s. 40-41. ISBN 83-915173-5-7.
Zobacz też
- Miejsce Pamięci: Grób zbiorowy robotników - ofiar 1905 roku (Sosnowiec - Zagórze)
- Miejsce Pamięci: Tablica upamiętniająca robotników poległych 9 lutego 1905 r. (Sosnowiec - Konstantynów)
