Pogoń (Sosnowiec): Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiZagłębie
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
Pogoń - dzielnica Sosnowca
{{dzielnica infobox
|dzielnica              = Pogoń
|dopełniacz_dzielnicy    = Pogoni
|miasto                  = Sosnowiec
|dopełniacz_miasta      = Sosnowca
|herb_miasta          = Herb sosnowca.png
|flaga_dzielnicy      =
|herb_dzielnicy      =
|flaga_dzielnicy      =
|dewiza              =
|zdjęcie              =
|opis_zdjęcia        =
|status              = dzielnica
|zespół              =
|założone            =
|w_granicach_miasta  = od
|burmistrz            =
|powierzchnia        =
|populacja            =
|gęstość              =
|wysokość            =
|nr_kier              =
|kod_poczt            = 41-
|tablica_rej          =
|mapa_miasta          =
|www                  =
|wikinews            =
|galeria_commons      =
}}


[[Plik:Sosnowiec Pogoń 001.JPG|thumb|550px|Widok z Wydziału Nauk o Ziemi UŚ]]
'''Pogoń''' - dzielnica położona na północny -zachód od centrum miasta jest dzielnicą Sosnowca od [[1902]] roku. Wcześniej była samodzielną wsią, znajdującą się na granicy z miastami - [[Czeladź|Czeladzią]] i [[Będzin|Będzinem]] oraz dzielnicami - [[Sielec (Sosnowiec)|Sielcem]], [[Środulka (Sosnowiec)|Środulką]], [[Milowice (Sosnowiec)|Milowicami]] i [[Stary Sosnowiec (Sosnowiec)|Starym Sosnowcem]]. 
W zachodniej części Pogoni przebiega [https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga_krajowa_nr_94_(Polska) Droga Krajowa nr 94].
==Historia==
Pogoń jest jedną z najstarszych dzielnic [[Sosnowiec|Sosnowca]].
Na kartach historii ówczesna wieś Pogoń zapisała się już w [[1345]] roku. Według kronik w tym czasie na jej terenach rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polskimi i węgierskich, a nękającymi okoliczne ziemie oddziałami czeskimi. Według zapisków, na czele rycerstwa polskiego stanąć miał sam król Kazimierz Wielki.
Wrogie siły zbrojne zostały pokonane.
Osada zmieniała wielokrotnie właścicieli. Wieś leżała w granicach [[Księstwo Siewierskie|Księstwa Siewierskiego]] - do [[1442]] roku była własnością [https://pl.wikipedia.org/wiki/Książęta_śląscy książąt śląskich], a następnie przeszła we władanie biskupów krakowskich. W [[1489]] roku wykupił ją Jagiellończyk i włączył do dóbr królewskich. Od 1502 roku wieś często zmieniała swoich właścicieli. Byli nimi między innymi: Kowacze, Tymińscy, Jaroccy, [[:Kategoria:Mieroszewscy|Mieroszewscy]], Siemieńscy, Mycielscy. To najpewniej przyczyniło się do podziału Pogoni na Pogoń Gzichowską (nazwa pochodzi od dzielnicy - Gzichów w Będzinie) i Pogoń Sielecką (analogicznie - od osady Sielec).
Na początku XIX wieku odkryto na terenie wioski złoża węgla i już w [[1816]] roku otwarto pierwszą kopalnię tego surowca - [[Kopalnia "Pogonia (Sosnowiec)|kopalnię "Pogonia"]]. W [[1822]] roku wybudowano również hutę cynku [[Huta "Anna" (Sosnowiec)|"Anna"]](później "Romania")(na pograniczu ze wsią [[Sosnowiec]]). W połowie XIX wieku Pogoń przeszła w posiadanie Niemców: hrabiego [[Jan Renard|Jana Renarda]] (Pogoń Sielecka) i [[Gustaw von Kramsta]]  (Pogoń Gzichowska). Na miejscu kopalni, która zaprzestała wydobycia, [[Gustaw von Kramsta]] uruchomił w [[1864]] roku hutę cynku "[[Huta "Emma" (Sosnowiec)|"Emma"]] oraz fabrykę bieli cynkowej.
Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem [[Czarna Przemsza|Czarnej Przemszy]]; [[Złodziejów (Sosnowiec)|Złodziejów]] w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i [[Radocha (Sosnowiec)|Radocha]].
Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w [[1878]] roku [[Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994|pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej (po II Wojnie Światowej Politex)]] - uruchomił ją [[Henryk Dietel]]. Prócz otwarcia zakładów produkcyjnych Dietel był fundatorem pogońskiej Szkoły Realnej oraz kościoła protestanckiego i częściowo cerkwi prawosławnej. Był właścicielem pięknego wybudowanego w stylu neobarokowym z elementami rokoko [[Pałac Dietla w Sosnowcu|pałacu]], wybudowanego pod koniec XIX wieku naprzeciwko zakładów włókienniczych i kościoła. Wszystkie obiekty zostały wpisane do listy zabytków.
W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|walcownię żelaza i rurkownię]] przekształconą w 1897 roku w spółkę akcyjną pod nazwą [[Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza]] (późniejsza [[Huta Katarzyna, potem Buczek, Sosnowiec, 1881-2010|Huta im. Buczka]])
Pogoń należała do gminy [[Gzichów]], a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła  w skład nadsołectwa sosnowieckiego.
==Galeria==
<gallery>
Plik:Sosnowiec_Pogoń_ulica_Będzińska_01.JPG|Ulica Będzińska.
Plik:Sosnowiec-Pogoń._Zabytkowa_kamienica.01.JPG|Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowa kamienica.
Plik:Sosnowiec-Pogoń._Kościół_Mariawitów.01.JPG|Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowy kościół Mariawitów.
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis 
</gallery>
==Pogoń na dawnej pocztówce i fotografii==
<gallery>
Plik:Pogon_kol_domow_UM_w_Sosnowcu_okr._II_wojny_wiki.JPG|Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku
Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0001.jpg|Opis
Plik:Pocztowka sosnowiec kolonia fitzner i gamper 0002.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis 
</gallery>
==Pogoń na dawnej reklamie==
<gallery>
Plik:Reklama 1913 Sosnowieckie Towarzystwo Cyklistów.jpg
Plik:Reklama 1913 Sosnowiec Zakład Fotograficzny Zalega.jpg
Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Pończoch Pogonianka 01.jpg|Fabryka Pończoch Pogonianka ([[1938]])
Plik:Reklama 1938 Sosnowiec Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala 01.jpg|Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala ([[1938]])
Plik:Reklama 1931 Sosnowiec Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik 01.jpg|Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik ([[1931]])
Plik:Reklama 1937 Sosnowiec Towarzystwo Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza 01.JPG|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis 
</gallery>
==Pogoń na dawnym wycinku prasowym==
<gallery>
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis
Plik:Brak zdjęcia.jpg|Opis 
</gallery>
==Zabytki==
* [[Zespół pałacowo-parkowy Dietla|Zespół pałacowo-parkowy Henryka Dietla]]
** [[Pałac Dietla w Sosnowcu|Pałac Dietla]]
** [[Park Dietlowski (Sosnowiec)|Park Dietla]]
** Budynek wjazdowy
** Zespół budynków pracowniczych
* [[Kościół ewangelicko-augsburski św. Jana Ewangelisty w Sosnowcu|Kościół ewangelicki]]
* [[Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu|Kościół św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu]]
* Gmach szkoły ul. Żeromskiego 3 (dawna Szkoła Realna, dawne Liceum im. Stanisława Staszica, budynek Wydziału Techniki)
* kapliczka z 1863 roku przy ulicy Czeladzkiej
==Miejsce historyczne==
* [[Przędzalnia Czesankowa Politex , Przędzalnia Dietla, Sosnowiec, 1879 - 1994|,,Politex” - dawna Przędzalnia Czesankowa Heryka Dietla]]
==Inne ważne obiekty==
* [[Hala Widowiskowo-Sportowa przy ul. Żeromskiego 4c]]
* [[Pływalnia Kryta i Siłownia, ul. Żeromskiego 5 i 4D]]
* [[Energetyczne Centrum Kultury]], ul. Będzińska 65
* [[Żyleta (Sosnowiec)|Wieżowiec Żyleta]]
** budynek [https://pl.wikipedia.org/wiki/Wydział_Nauk_o_Ziemi_Uniwersytetu_Śląskiego Wydziału Nauk Przyrodniczych], do [[2019]] [[Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego]]
** [[Muzeum Nauk o Ziemi w Sosnowcu|Muzeum Nauk o Ziemi]]
==Zobacz także==
* [https://www.facebook.com/PogonSosnowiec/ FB page: Pogoń - wczoraj i dziś]
==Bibliografia==
*"Sosnowiec znany i nieznany" - Jan "Przemsza" Zieliński [[1997]] r.,
*"Sosnowiec" - Marian Kantor Mirski - reedycja [[1991]] r.
*[[Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów|Małgorzata Śmiałek, Dzielnice Sosnowca - Zarys dziejów]]


[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Sosnowca|Pogoń]]
[[Kategoria:Dzielnice i osiedla Sosnowca|Pogoń]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Sosnowcem|Pogoń]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe związane z Sosnowcem|Pogoń]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe|Pogoń]]
[[Kategoria:Nazwy miejscowe w Zagłębiu Dąbrowskim|Pogoń]]

Aktualna wersja na dzień 08:10, 15 lis 2023

Herb Sosnowca Pogoń
dzielnica Sosnowca
Status dzielnica
W granicach Sosnowca od
Kod pocztowy 41-
Widok z Wydziału Nauk o Ziemi UŚ

Pogoń - dzielnica położona na północny -zachód od centrum miasta jest dzielnicą Sosnowca od 1902 roku. Wcześniej była samodzielną wsią, znajdującą się na granicy z miastami - Czeladzią i Będzinem oraz dzielnicami - Sielcem, Środulką, Milowicami i Starym Sosnowcem. W zachodniej części Pogoni przebiega Droga Krajowa nr 94.

Historia

Pogoń jest jedną z najstarszych dzielnic Sosnowca. Na kartach historii ówczesna wieś Pogoń zapisała się już w 1345 roku. Według kronik w tym czasie na jej terenach rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polskimi i węgierskich, a nękającymi okoliczne ziemie oddziałami czeskimi. Według zapisków, na czele rycerstwa polskiego stanąć miał sam król Kazimierz Wielki. Wrogie siły zbrojne zostały pokonane.

Osada zmieniała wielokrotnie właścicieli. Wieś leżała w granicach Księstwa Siewierskiego - do 1442 roku była własnością książąt śląskich, a następnie przeszła we władanie biskupów krakowskich. W 1489 roku wykupił ją Jagiellończyk i włączył do dóbr królewskich. Od 1502 roku wieś często zmieniała swoich właścicieli. Byli nimi między innymi: Kowacze, Tymińscy, Jaroccy, Mieroszewscy, Siemieńscy, Mycielscy. To najpewniej przyczyniło się do podziału Pogoni na Pogoń Gzichowską (nazwa pochodzi od dzielnicy - Gzichów w Będzinie) i Pogoń Sielecką (analogicznie - od osady Sielec).

Na początku XIX wieku odkryto na terenie wioski złoża węgla i już w 1816 roku otwarto pierwszą kopalnię tego surowca - kopalnię "Pogonia". W 1822 roku wybudowano również hutę cynku "Anna"(później "Romania")(na pograniczu ze wsią Sosnowiec). W połowie XIX wieku Pogoń przeszła w posiadanie Niemców: hrabiego Jana Renarda (Pogoń Sielecka) i Gustaw von Kramsta (Pogoń Gzichowska). Na miejscu kopalni, która zaprzestała wydobycia, Gustaw von Kramsta uruchomił w 1864 roku hutę cynku ""Emma" oraz fabrykę bieli cynkowej.

Do Pogoni należały przysiółki: Wygwizdów graniczący z Sielcem, położony nad brzegiem Czarnej Przemszy; Złodziejów w zachodniej części osady; Sosnowiec, który dał początek miastu. Na historycznych gruntach pogońskich powstały również wsie Ostra Górka i Radocha.

Duży wpływ na rozwój Pogoni miało uruchomienie w 1878 roku pierwszej w Królestwie Polskim przędzalni wełny czesankowej (po II Wojnie Światowej Politex) - uruchomił ją Henryk Dietel. Prócz otwarcia zakładów produkcyjnych Dietel był fundatorem pogońskiej Szkoły Realnej oraz kościoła protestanckiego i częściowo cerkwi prawosławnej. Był właścicielem pięknego wybudowanego w stylu neobarokowym z elementami rokoko pałacu, wybudowanego pod koniec XIX wieku naprzeciwko zakładów włókienniczych i kościoła. Wszystkie obiekty zostały wpisane do listy zabytków.

W 1881 roku gliwicki przemysłowiec Huldczyński założył w Pogoni walcownię żelaza i rurkownię przekształconą w 1897 roku w spółkę akcyjną pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Sosnowieckich Fabryk Rur i Żelaza (późniejsza Huta im. Buczka)

Pogoń należała do gminy Gzichów, a potem do gminy Osad Górniczych. Od 1900 roku wchodziła w skład nadsołectwa sosnowieckiego.

Galeria

  • Ulica Będzińska.

  • Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowa kamienica.

  • Sosnowiec-Pogoń. Zabytkowy kościół Mariawitów.

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

Pogoń na dawnej pocztówce i fotografii

  • Kolonia bloków urzędniczych z lat 30' XX wieku

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

Pogoń na dawnej reklamie

  • Reklama 1913 Sosnowieckie Towarzystwo Cyklistów.jpg
  • Reklama 1913 Sosnowiec Zakład Fotograficzny Zalega.jpg

  • Fabryka Pończoch Pogonianka (1938)

  • Fabryka Wód Gazowo-Owocowych Sinalco E. Kosmala (1938)

  • Zakłady Stolarsko-Mechaniczne J.P. Banasik (1931)

  • Opis

  • Opis

  • Opis

Pogoń na dawnym wycinku prasowym

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

  • Opis

Zabytki

Miejsce historyczne

Inne ważne obiekty

Zobacz także

Bibliografia

Źródło: „https://wikizaglebie.pl/index.php?title=Pogoń_(Sosnowiec)&oldid=121403”