Liga Morska i Kolonialna w Zagłębiu Dąbrowskim

Liga Morska i Kolonialna dokument zarządu

Zarząd Oddziału Fabrycznego Fabryki Lin i Drutu A. Deichsel w Sosnowcu

Liga Morska i Kolonialna w Zagłębiu Dąbrowskim (LMiK) - oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej w Zagłębiu Dąbrowskim.

Historia

W czasach II RP na terenie Sosnowca (woj. kieleckie) został utworzony i funkcjonował oddział tej organizacji (początkowo p.n. Ligi Morskiej i Rzecznej) - dysponujący przystanią na Przemszy. W latach 20-tych funkcję prezesa sprawowali m.in. Antoni Gruner i Leon Rudawski.

Załadunek węgla na galary w porcie niweckim (obecnie dzielnica Sosnowca). Po lewej widać kolejkę z wagonikami wypełnionymi węglem. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

„	Płyń, polska floto, płyń na krańce, powita cię uchodziec brat, twa flaga dumnie niech powiewa, wolność i sławę niosąc w świat. I póki kropla jest w Bałtyku, polskim morzem będziesz ty, bo doprowadzasz do rozkwitu polskiego ludu złote sny.	”
— Hymn do Bałtyku, Stanisław Rybka (sł.) Feliks Nowowiejski (muz.)

W 1934 roku Liga Morska i Kolonialna skupiała w Sosnowcu 780 osób, a liczba członków stale się zwiększała. W kwietniu 1936 roku do sosnowieckiego Oddziału Ligi należało 1925 osób, w czerwcu tego roku już 3.671, w 1937 roku - 9.814, w 1938 roku - 11.248.

Teren działalności

„	Za moment ogromnie ważny w życiu naszej organizacji należy przyjąć przyłączenie do Okręgu trzech południowych powiatów województwa kieleckiego, a mianowicie zawierciańskiego, częstochowskiego i będzińskiego wraz z Sosnowcem, które w owym czasie liczyły sumarycznie 5.942 członków wszystkich kategoryj.	”
— Sprawozdanie z działalności LMiK za lata 1935-37, Okręg Radomsko-Kielecki

W marcu 1937 roku działalność organizacji rozszerzyła się na powiat będziński. Utworzony został Obwód Ligi Morskiej i Kolonialnej Zagłębia Dąbrowskiego z siedzibą w Sosnowcu, który posiadał w 1938 roku 29 oddziałów skupionych w ogniwach miejskich i w zagłębiowskich zakładach przemysłowych między innymi:

• Oddział Sosnowiec
• Oddział Sosnowiec-Milowice
• Oddział Sosnowiec-Niwka
• Oddział Sosnowiec-Pogoń
• Oddział Zakładowy przy Fabryce Lin i Drutu "A. Deichsel" w Sosnowcu
• Oddział Zakładowy przy Gwarectwie "Hrabia Renard" w Sosnowcu

• Oddział Będzin
• Oddział Dąbrowa Górnicza
• Oddział Czeladź
• Oddział Czeladź-Piaski
• Oddział Niemce

a także 45 kół szkolnych. Ogółem liczba jego członków wynosiła w końcu 1937 roku - 14.607, w 1938 roku - 23.621.

Władze

Obchody rocznicowe odzyskania dostepu do morza w Sosnowcu w roku 1933. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Organizacja miała charakter prorządowy, a kierowały nią wpływowe osobistości Sosnowca. Do zarządu należeli m.in. prezes Sądu Okręgowego - Marian Zbrowski, wiceprezes Sądu Okręgowego - dr Karol Kucharski, były prezydent Sosnowca - Wincenty Kuźniak, dyrektor Zakładów Modrzejowskich "Modrzejów - Hantke" - Józef Galiot, sędzia Jerzy Cichocki, dyrektor Izby Przemysłowo - Handlowej w Sosnowcu - Ryszard Dittrich, dziennikarz Konstanty Ćwierk.
W roku 1935 w skład zarządu wchodzili:

• Prezes - Marian Zbrowski
• Wiceprezes - Leon Rudawski
• Wiceprezes - Karol Kucharski
• I Sekretarz - Zygmunt Rakieć
• II Sekretarz - Czesław Wojtyra
• Skarbnik - Czesław Cembrzyński
• Gospodarz - Walery Dąbrowski
• Przew. dochodów niestałych - St. Morawski
• Przew. Sekcji Propagandy - Stanisław Eski
• Komendat Sekcji b. Marynarzy - Zygmunt Wojciechowski
• Przew. Sekcji Tech. - Gustaw (N)Kartin
• Przew. Sekcji Kajakowej - Gwidon Nowacki
• Członek Zarządu - Józef Wesołowski

Siedziba Zarządu mieściła się na ulicy 1 Maja 19 w budynku Sądu Okręgowego.

Zbiórka pieniędzy

Wycinek prasowy (KZI 085 26.02.1937)

Jednodniówka Gdańsk wydana w Sosnowcu. Źródło: Biblioteka Narodowa

Od 1934 roku działała przy Lidze sekcja Funduszu Obrony Morskiej (FOM), która prowadziła zbiórkę pieniędzy. W 1937 roku zebrano łącznie kwotę 29.888 zł, z czego 22.000 zł. pochodziło z terenu Sosnowca. W okresie od 1934 r. do 1937 r. przekazano na budowę okrętów i łodzi podwodnych sumę 57.000 zł. Fundusz Obrony Morskiej wspierały także władze miejskie, udzielając co roku na ten cel znacznych subsydiów.

Propaganda

Liga prowadziła aktywną działalność propagandową, organizując w Zagłębiu m.in. Dni Morza i Dni Kolonialne.

Przy zarządzie Obwodu działało Kolo Prelegentów, do którego należeli znani w Sosnowcu dziennikarze: Stanisław Arnold, Konstanty Ćwierk, Lucjan Horski, a także Karol Kucharski, Kazimierz Gadomski, Wincenty Kuźniak i in. W 1938 r. Koło zorganizowało 48 odczytów.

Bibliografia

• Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC, tom II.  : Muzeum w Sosnowcu, 2003, s. 28-29. ISBN 83-89199-03-3. 

Linki zewnętrzne

• Hymn do Bałtyku na stronie Biblioteki Polskiej Piosenki
• Kotwica Ligi Morskiej i Rzecznej w Warszawie na stronie puszka.waw.pl
• Liga Morska i Kolonialna - artykuł na stronie krzysztofkopec.pl