Józef Pomian-Pomianowski: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox | |||
|imię i nazwisko = '''Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski''' | |||
|pseudonim = | |||
|grafika = Image0-16.jpg | |||
|opis grafiki = | |||
|podpis = | |||
|data urodzenia =[[15 czerwca]] [[1864]] | |||
|miejsce urodzenia = Wysokienice w powiecie rawskim | |||
|imię przy narodzeniu = | |||
|data śmierci = [[21 września]] [[1919]] | |||
|miejsce śmierci = [[Sosnowiec]] | |||
|przyczyna śmierci = | |||
|miejsce spoczynku = Cmentarz na Powązkach w Warszawie | |||
|zawód = Architekt, malarz, urzędnik | |||
|odznaczenia = | |||
|www = | |||
}} | |||
'''Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski''' - inżynier, budowniczy-architekt, artysta malarz, rzeźbiarz. | '''Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski''' - inżynier, budowniczy-architekt, artysta malarz, rzeźbiarz. | ||
Urodził się 15 czerwca 1864 w parafii Wysokienice w powiecie rawskim, zmarł w Sosnowcu 21 września 1919 roku | Urodził się [[15 czerwca]] [[1864]] w parafii Wysokienice w powiecie rawskim, zmarł w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] [[21 września]] [[1919]] roku. Pochowany na Powązkach. | ||
Był synem Feliksa i Elżbiety (z Manuczewiczów). Uczęszczał do Szkoły Realnej w Łowiczu, którą ukończył z odznaczeniem, a następnie wyjechał do Petersburga, gdzie studiował w Instytucie Inżynierów Cywilnych. Uczelnię ukończył w roku 1889 z medalem srebrnym. Odznaczony orderem Św. Anny 3 klasy, srebrnym medalem na Pamiątkę Panowania Imperatora z Bożej Łaski Aleksandra III oraz jasno-brązowy na Pamiątkę 300-lecia Panowania Domu Romanowych. | |||
W roku 1892 Pomianowski (posiadający wtedy tytuł Sekretarza Kolegialnego – czyli 10 stopnia w hierarchii 14 rang w ramach Systemu służby państwowej, cywilnej i wojskowej w Rosji Carskiej) ożenił się ze Stefanią Marią Józef Słowikowską – ślub odbył się w Warszawie w kościele św. Barbary. Ojciec Marii, Adam Słowikowski, piastował stanowisko Naczelnika Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego. | ==Rodzina i wykształcenie== | ||
Pomianowscy mieszkali w Sosnowcu | Był synem Feliksa i Elżbiety (z Manuczewiczów). Uczęszczał do Szkoły Realnej w Łowiczu, którą ukończył z odznaczeniem, a następnie wyjechał do Petersburga, gdzie studiował w Instytucie Inżynierów Cywilnych. Uczelnię ukończył w roku [[1889]] z medalem srebrnym. Odznaczony orderem Św. Anny 3 klasy, srebrnym medalem na Pamiątkę Panowania Imperatora z Bożej Łaski Aleksandra III oraz jasno-brązowy na Pamiątkę 300-lecia Panowania Domu Romanowych. | ||
W roku [[1892]] Pomianowski (posiadający wtedy tytuł Sekretarza Kolegialnego – czyli 10 stopnia w hierarchii 14 rang w ramach Systemu służby państwowej, cywilnej i wojskowej w Rosji Carskiej) ożenił się ze Stefanią Marią Józef Słowikowską – ślub odbył się w Warszawie w kościele św. Barbary. Ojciec Marii, Adam Słowikowski, piastował stanowisko Naczelnika Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego. | |||
Pomianowscy mieszkali w Sosnowcu na ulicy Fabrycznej (dziś [[Ulica Małachowskiego (Sosnowiec)|Małachowskiego]]). | |||
==Praca zawodowa== | |||
[[Plik:Sosnowiec - Kantor - 00041.jpg|thumb|400px|Pomianowski z żoną i znajomymi (stoi drugi od lewej, za siedzącą żoną)]] | |||
Począwszy od roku [[1889]] Pomianowski pracował jako inżynier powiatu będzińskiego, w [[1905]] został ponadto inżynierem miejskim w [[Sosnowiec|Sosnowcu]] i piastował tę funkcję do roku [[1917]].<br> | |||
z pracą w magistracie prowadził także prywatną praktykę budowlaną. Był członkiem Stowarzyszenia Techników w Warszawie, współtworzył Klub Esperantystów przy ulicy [[Ulica Warszawska (Sosnowiec)|Warszawskiej]] 20 w Sosnowcu i uczył kreślenia w 7-mio klasowej szkole handlowej w [[Będzin|Będzinie]]. | |||
Najważniejsze projekty J. S. Pomian-Pomianowskiego: | Najważniejsze projekty J. S. Pomian-Pomianowskiego: | ||
* Kościół św. Joachima w Sosnowcu 1893-1908 | * [[Kościół p.w. św. Joachima w Sosnowcu]] [[1893]]-[[1908]] | ||
* Kościół św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce 1896-1910 | * [[Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu|Kościół św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce]] [[1896]]-[[1910]] | ||
* Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej 1898 | * [[Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej]] [[1898]] | ||
* | * [[Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego w Dąbrowie Górniczej-Ząbkowicach|Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach]] [[1902]]-[[1906]] | ||
* [[Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach Wielkich|Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach]] [[1903]]-[[1910]] | |||
* Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach 1903-1910 | * [[Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego w Koziegłówkach]] [[1903]]-[[1908]] | ||
* Kościół św. Antoniego w Koziegłówkach 1903-1908 | * [[Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu]] [[1904]]-[[1911]] | ||
* Kościół św. Tomasza w Sosnowcu 1904-1911 | * [[Kościół p.w. Zesłania Przenajświętszego Ducha Świętego w Porębie]] [[1901]] | ||
* Mauzoleum Dietlów w Sosnowcu 1912 | * [[Pałac Wilhelma Schoena w Sosnowcu|Pałac Wilhelma w Sosnowcu]] [[1900]] | ||
* [[Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu]] [[1912]] | |||
===Galeria:=== | |||
<gallery> | |||
Plik:Kościół św. Joachima 01.JPG|[[Kościół p.w. św. Joachima w Sosnowcu]] | |||
Plik:Sosnowiec Niwka kościół p.w. św. Jana Chrzciciela 001.JPG|[[Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu|Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce]] | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej 001.JPG|[[Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej|Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej]] | |||
Plik:Dąbrowa Górnicza Ząbkowice kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego 001.JPG|[[Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego w Dąbrowie Górniczej-Ząbkowicach|Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach]] | |||
Plik:Kościól Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach Wielkich 01.JPG|[[Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach Wielkich|Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach]] | |||
Plik:Koziegłówki Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego 001.JPG|[[Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego w Koziegłówkach]] | |||
Plik:Kosciol sw Tomasza Apostola w Sosnowcu 0001.jpg|[[Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu]] | |||
Plik:Poręba Kościół p.w. Zesłania Przenajświętszego Ducha Świętego 002.jpg|[[Kościół p.w. Zesłania Przenajświętszego Ducha Świętego w Porębie]] | |||
Plik:Sosnowiec Pałac Wilhelma Schoena 02.JPG| [[Pałac Wilhelma Schoena w Sosnowcu|Pałac Wilhelma w Sosnowcu]] | |||
Plik:Mauzoleum rodziny Dietlów 01.JPG|[[Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu]] | |||
</gallery> | |||
Pozostałe sygnowane projekty: | Pozostałe sygnowane projekty: | ||
* Fasada kamienicy w Sosnowcu przy ul. Dekerta 6 | * Fasada kamienicy w Sosnowcu przy ul. Dekerta 6 | ||
* Budynki fabryczne w Będzinie: | * Budynki fabryczne w Będzinie: | ||
** Budynek fabryczny na wytop surówki przy ul. Słowiańskiej 1893 | ** Budynek fabryczny na wytop surówki przy ul. Słowiańskiej [[1893]] | ||
** Fabryka cegieł J. Piechulka 1895 | ** [[Cegielnia parowa Jana Piechulka w Będzinie|Fabryka cegieł]] J. Piechulka 1895 | ||
** Fabryka krochmalu przy ul. Modrzewiowej Sz. Helgardta 1910 | ** Fabryka krochmalu przy ul. Modrzewiowej Sz. Helgardta [[1910]] | ||
** Plan fabryki odlewni żelaza H. Gliksztajna 1894 | ** Plan fabryki odlewni żelaza H. Gliksztajna [[1894]] | ||
** Fabryka Mej(y)erholda 1898 | ** Fabryka Mej(y)erholda 1898 | ||
** Pomieszczenie dla lokomobili na terenie zabudowań fabryki farb 1899 | ** Pomieszczenie dla lokomobili na terenie zabudowań fabryki farb [[1899]] | ||
** Budynek fabryczny Tylmansa i Oppengeima 1913 | ** Budynek fabryczny Tylmansa i Oppengeima [[1913]] | ||
** Stajnia Wł. Gutmana przy ul. Słowiańskiej 1892 | ** Stajnia Wł. Gutmana przy ul. Słowiańskiej [[1892]] | ||
** Budynek gospodarczy przy zbiegu ulic Słowiańskiej i Smoleńskiej 1892 | ** Budynek gospodarczy przy zbiegu ulic Słowiańskiej i Smoleńskiej [[1892]] | ||
** Budynek gospodarczy T. Inwalda 1910 | ** Budynek gospodarczy T. Inwalda [[1910]] | ||
** Projekt wozowni murowanej T. Laprusa przy ul. Modrzejewskiej 1894 | ** Projekt wozowni murowanej T. Laprusa przy ul. Modrzejewskiej [[1894]] | ||
** Pomieszczenie na maszynę w fabryce Oppenheima 1891 | ** Pomieszczenie na maszynę w fabryce Oppenheima 1891 | ||
** Pomieszczenie na piec do wypalania wapna A. Wekselmana 1910 | ** Pomieszczenie na piec do wypalania wapna A. Wekselmana [[1910]] | ||
** Warsztat przy ul. Nabrzeżnej M. Kornfelda 1904 | ** Warsztat przy ul. Nabrzeżnej M. Kornfelda [[1904]] | ||
** Warsztat stolarski i budynek gospodarczy braci Pleskner 1910 | ** Warsztat stolarski i budynek gospodarczy braci Pleskner [[1910]] | ||
* | * Ponad sto udokumentowanych projektów budynków mieszkalnych w Będzinie, np.: [[Zakład fotograficzny Braci Altman|oficyna braci Altman]] na pl. Aleksandrowskim [[1910]], 3 piętrowy dom z oficynami i sala koncertowa Winera przy Nowym Placu Targowym i ul. Kijewskiej [[1895]], dom Langera przy placu bazarowym [[1897]]. | ||
==Odznaczenia oraz pozostała działalność== | |||
*W roku [[1901]] w konkursie na projekt kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawie projekt Pomianowskiego odznaczono wielkim medalem złotym. | |||
*W roku [[1903]] w mieszkaniu inżynierostwa Pomianowskich w Sosnowcu odbyła się wystawa prac plastycznych lokalnych artystów. | |||
*W roku [[1907]] wykonał plany fundamentów kościoła św. Stanisława i Męczennika w Czeladzi. Nie zgodził się jednak na robienie detalicznych rysunków, wobec czego postanowiono wyszukać innego budowniczego i polecić mu wykonanie tychże planów. | |||
*Podczas zastoju budowlanego w latach pierwszej wojny światowej Pomianowski zajął się malarstwem. Swe obrazy prezentował na wystawach m.in. w Krakowie i Warszawie. | |||
Podsumowaniem działalności Józefa Stefana Pomianowskiego w Zagłębiu Dąbrowskim jest notatka z Kuriera Sosnowieckiego z [[1917]] roku: | |||
{{CytatD | |||
|1 = Dowiadujemy się, iż p. J. S. Pomianowski, inżynier cywilny, ustąpił z zajmowanego stanowiska budowniczego miejskiego miasta Sosnowca. P. Pomianowski, znany w szerokich kołach społeczeństwa miejskiego, zaznaczył technicznie swoją działalność szeregiem prac konkursowych; wg jego projektu budowano okoliczne kościoły (Dąbrowa, Zagórze, Strzemieszyce, Niwka i inne). W wybitnym przedstawicielu budownictwa polskiego miasto nasze traci wytrawnego pracownika, obeznanego z potrzebami miasta, ich stroną techniczną, oraz jednego z tych nielicznych, którzy byli za oględnym szafowaniem grosza publicznego w gospodarce miejskiej i za bezwzględną walką z wyzyskiem. | |||
|2 = Kurier Sosnowiecki | |||
|3 = 1917 | |||
}} | |||
==Linki zewnętrzne== | |||
*[https://stefanpomianowski.wordpress.com/ Strona internetowa poświęcona Józefowi Pomianowskiemu] | |||
*[http://www.e-poreba.pl/viewtopic.php?f=2&t=951&start=90 Forum e-Poręba] | |||
*[http://klubzaglebiowski.pl/?p=120 Artykuł: ''Artysta czy urzędnik? Opowieść o inż. Józefie Stefanie Pomianie Pomianowskim'' na stronie Klubu Zagłębiowskiego] | |||
*[http://klubzaglebiowski.pl/?p=816 Artykuł: ''O Józefie Stefanie Pomian-Pomianowskim raz jeszcze'' na stronie Klubu Zagłębiowskiego] | |||
*[http://dawnadabrowa.pl/?phrase=J%C3%B3zef%20Stefan%20Pomian-Pomianowski Kościół pw. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej w trakcie budowy na stronie dawnadabrowa.pl] | |||
==Źródła== | |||
*Archiwum Państwowe Łódź, zespół rząd Gubernialny Piotrkowski w wydziale Administracyjnym WA i Budowlanym WB | |||
*Przegląd Techniczny, rok 1920, nr 23 | |||
*[[Goniec Częstochowski|Dziennik Częstochowski]], Nr 117, rok 1906 | |||
*[[Przemysłowo-Handlowy Kurier Sosnowiecki|Przemysłowo Handlowy Kurier Sosnowiecki]], nr 51, 52/1903 | |||
*Archiwum Państwowe Katowice, Akta Miasta Sosnowca, sygnatura 776 | |||
[[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Pomian-Pomianowski, Józef]] | [[Kategoria:Zagłębiowskie Biogramy|Pomian-Pomianowski, Józef]] | ||
Linia 49: | Linia 116: | ||
[[Kategoria:Ludzie związani z Dąbrową Górniczą|Pomian-Pomianowski, Józef]] | [[Kategoria:Ludzie związani z Dąbrową Górniczą|Pomian-Pomianowski, Józef]] | ||
[[Kategoria:Architekci|Pomian-Pomianowski, Józef]] | [[Kategoria:Architekci|Pomian-Pomianowski, Józef]] | ||
[[Kategoria:Architektura Sosnowca]] |
Aktualna wersja na dzień 08:32, 12 lis 2021
Zagłębiowskie Biogramy | |
Imię i nazwisko | Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski |
Data i miejsce urodzenia | 15 czerwca 1864 Wysokienice w powiecie rawskim |
Data i miejsce śmierci | 21 września 1919 Sosnowiec |
Miejsce spoczynku | Cmentarz na Powązkach w Warszawie |
Zawód | Architekt, malarz, urzędnik |
Józef Stefan Wit Pomian-Pomianowski - inżynier, budowniczy-architekt, artysta malarz, rzeźbiarz. Urodził się 15 czerwca 1864 w parafii Wysokienice w powiecie rawskim, zmarł w Sosnowcu 21 września 1919 roku. Pochowany na Powązkach.
Rodzina i wykształcenie
Był synem Feliksa i Elżbiety (z Manuczewiczów). Uczęszczał do Szkoły Realnej w Łowiczu, którą ukończył z odznaczeniem, a następnie wyjechał do Petersburga, gdzie studiował w Instytucie Inżynierów Cywilnych. Uczelnię ukończył w roku 1889 z medalem srebrnym. Odznaczony orderem Św. Anny 3 klasy, srebrnym medalem na Pamiątkę Panowania Imperatora z Bożej Łaski Aleksandra III oraz jasno-brązowy na Pamiątkę 300-lecia Panowania Domu Romanowych.
W roku 1892 Pomianowski (posiadający wtedy tytuł Sekretarza Kolegialnego – czyli 10 stopnia w hierarchii 14 rang w ramach Systemu służby państwowej, cywilnej i wojskowej w Rosji Carskiej) ożenił się ze Stefanią Marią Józef Słowikowską – ślub odbył się w Warszawie w kościele św. Barbary. Ojciec Marii, Adam Słowikowski, piastował stanowisko Naczelnika Ziemskiego Towarzystwa Kredytowego.
Pomianowscy mieszkali w Sosnowcu na ulicy Fabrycznej (dziś Małachowskiego).
Praca zawodowa
Począwszy od roku 1889 Pomianowski pracował jako inżynier powiatu będzińskiego, w 1905 został ponadto inżynierem miejskim w Sosnowcu i piastował tę funkcję do roku 1917.
z pracą w magistracie prowadził także prywatną praktykę budowlaną. Był członkiem Stowarzyszenia Techników w Warszawie, współtworzył Klub Esperantystów przy ulicy Warszawskiej 20 w Sosnowcu i uczył kreślenia w 7-mio klasowej szkole handlowej w Będzinie.
Najważniejsze projekty J. S. Pomian-Pomianowskiego:
- Kościół p.w. św. Joachima w Sosnowcu 1893-1908
- Kościół św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce 1896-1910
- Bazylika Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej 1898
- Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach 1902-1906
- Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Strzemieszycach 1903-1910
- Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego w Koziegłówkach 1903-1908
- Kościół p.w. św. Tomasza Apostoła w Sosnowcu 1904-1911
- Kościół p.w. Zesłania Przenajświętszego Ducha Świętego w Porębie 1901
- Pałac Wilhelma w Sosnowcu 1900
- Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu 1912
Galeria:
Pozostałe sygnowane projekty:
- Fasada kamienicy w Sosnowcu przy ul. Dekerta 6
- Budynki fabryczne w Będzinie:
- Budynek fabryczny na wytop surówki przy ul. Słowiańskiej 1893
- Fabryka cegieł J. Piechulka 1895
- Fabryka krochmalu przy ul. Modrzewiowej Sz. Helgardta 1910
- Plan fabryki odlewni żelaza H. Gliksztajna 1894
- Fabryka Mej(y)erholda 1898
- Pomieszczenie dla lokomobili na terenie zabudowań fabryki farb 1899
- Budynek fabryczny Tylmansa i Oppengeima 1913
- Stajnia Wł. Gutmana przy ul. Słowiańskiej 1892
- Budynek gospodarczy przy zbiegu ulic Słowiańskiej i Smoleńskiej 1892
- Budynek gospodarczy T. Inwalda 1910
- Projekt wozowni murowanej T. Laprusa przy ul. Modrzejewskiej 1894
- Pomieszczenie na maszynę w fabryce Oppenheima 1891
- Pomieszczenie na piec do wypalania wapna A. Wekselmana 1910
- Warsztat przy ul. Nabrzeżnej M. Kornfelda 1904
- Warsztat stolarski i budynek gospodarczy braci Pleskner 1910
- Ponad sto udokumentowanych projektów budynków mieszkalnych w Będzinie, np.: oficyna braci Altman na pl. Aleksandrowskim 1910, 3 piętrowy dom z oficynami i sala koncertowa Winera przy Nowym Placu Targowym i ul. Kijewskiej 1895, dom Langera przy placu bazarowym 1897.
Odznaczenia oraz pozostała działalność
- W roku 1901 w konkursie na projekt kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawie projekt Pomianowskiego odznaczono wielkim medalem złotym.
- W roku 1903 w mieszkaniu inżynierostwa Pomianowskich w Sosnowcu odbyła się wystawa prac plastycznych lokalnych artystów.
- W roku 1907 wykonał plany fundamentów kościoła św. Stanisława i Męczennika w Czeladzi. Nie zgodził się jednak na robienie detalicznych rysunków, wobec czego postanowiono wyszukać innego budowniczego i polecić mu wykonanie tychże planów.
- Podczas zastoju budowlanego w latach pierwszej wojny światowej Pomianowski zajął się malarstwem. Swe obrazy prezentował na wystawach m.in. w Krakowie i Warszawie.
Podsumowaniem działalności Józefa Stefana Pomianowskiego w Zagłębiu Dąbrowskim jest notatka z Kuriera Sosnowieckiego z 1917 roku:
„ | Dowiadujemy się, iż p. J. S. Pomianowski, inżynier cywilny, ustąpił z zajmowanego stanowiska budowniczego miejskiego miasta Sosnowca. P. Pomianowski, znany w szerokich kołach społeczeństwa miejskiego, zaznaczył technicznie swoją działalność szeregiem prac konkursowych; wg jego projektu budowano okoliczne kościoły (Dąbrowa, Zagórze, Strzemieszyce, Niwka i inne). W wybitnym przedstawicielu budownictwa polskiego miasto nasze traci wytrawnego pracownika, obeznanego z potrzebami miasta, ich stroną techniczną, oraz jednego z tych nielicznych, którzy byli za oględnym szafowaniem grosza publicznego w gospodarce miejskiej i za bezwzględną walką z wyzyskiem. |
” |
— Kurier Sosnowiecki, 1917 |
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa poświęcona Józefowi Pomianowskiemu
- Forum e-Poręba
- Artykuł: Artysta czy urzędnik? Opowieść o inż. Józefie Stefanie Pomianie Pomianowskim na stronie Klubu Zagłębiowskiego
- Artykuł: O Józefie Stefanie Pomian-Pomianowskim raz jeszcze na stronie Klubu Zagłębiowskiego
- Kościół pw. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej w trakcie budowy na stronie dawnadabrowa.pl
Źródła
- Archiwum Państwowe Łódź, zespół rząd Gubernialny Piotrkowski w wydziale Administracyjnym WA i Budowlanym WB
- Przegląd Techniczny, rok 1920, nr 23
- Dziennik Częstochowski, Nr 117, rok 1906
- Przemysłowo Handlowy Kurier Sosnowiecki, nr 51, 52/1903
- Archiwum Państwowe Katowice, Akta Miasta Sosnowca, sygnatura 776